Kỳ thi chọn học sinh giỏi lớp 10 thpt năm học 2012-2013 đề thi môn: sinh học (dành cho học sinh thpt chuyên)

SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC
ĐỀ CHÍNH THỨC
KỲ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT NĂM HỌC 2012-2013
ĐỀ THI MÔN: SINH HỌC 
(Dành cho học sinh THPT chuyên) 
Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian phát đề
Câu 1.
a) Tính chất chung của các loại lipit là gì? Mô tả cấu trúc phân tử phôtpholipit? 
b) Nêu vai trò của mỗi nhóm nguyên tố có trong tế bào? Làm thế nào có thể phát hiện được ion Cl- có trong tế bào của rau khoai lang?
Câu 2.
a) Các tế bào nhận biết nhau bằng các “dấu chuẩn” có trên màng sinh chất. Theo em dấu chuẩn là hợp chất hóa học nào? Chất này được tổng hợp và chuyển đến màng sinh chất như thế nào?
b) Khi tiến hành thí nghiệm về tính thấm của tế bào sống và tế bào chết, kết quả có sự khác nhau về màu sắc của lát cắt phôi không đun cách thủy với lát cắt phôi đun cách thủy. Tại sao có sự khác nhau đó? Từ thí nghiệm này rút ra kết luận gì?
Câu 3.
a) Nêu các hình thức phôtphorin hóa có thể có trong tế bào sinh vật?
b) Nêu sự khác nhau trong chuỗi chuyền điện tử xảy ra trên màng tilacôit của lục lạp và trên màng ti thể. Năng lượng của dòng vận chuyển điện tử được sử dụng như thế nào? 
Câu 4.
a) Viết phương trình tổng quát của hóa tổng hợp? 
b) Nêu điểm khác biệt giữa hóa tổng hợp và quang tổng hợp?
Câu 5.
a) Hãy viết phương trình pha sáng, pha tối và phương trình chung của quang hợp.
b) Nước được hình thành trong quang hợp ở pha sáng hay pha tối? Bằng cách nào để có thể chứng minh trong quá trình quang hợp nước được sinh ra ở pha đó?
Câu 6.
Đặt một chủng Bacillus vào ống nghiệm 1 và Sachomyces vào ống nghiệm 2. Mỗi ống nghiệm 1 và 2 đều có 5 ml dung dịch đường Sacarozơ. 
a) Nếu cho thêm lượng lyzozym như nhau vào cả hai ống nghiệm để vào tủ ấm 300C trong 2 phút, làm tiêu bản sống và quan sát sẽ thấy gì? Giải thích.
b) Nếu cho lyzozym và phage tương ứng vào ống 1, rồi để vào tủ ấm 300C trong 2 phút, các vi khuẩn có bị virut tấn công không? Vì sao?
Câu 7.
a) Một nhà khoa học đã tạo ra loại thuốc nhằm ức chế một loại enzym “X”. Tuy nhiên, khi thử nghiệm trên chuột ông ta lại thấy thuốc có nhiều tác dụng phụ không mong muốn vì nó ức chế cả một số loại enzym khác. 
- Hãy giải thích cơ chế có thể có của thuốc gây nên tác động không mong muốn nói trên.
- Hãy đề xuất một loại thuốc vẫn ức chế được enzym “X” nhưng lại không gây tác động phụ không mong muốn và giải thích cơ sở khoa học của cải tiến đó.
b) Dựa vào nhu cầu ôxi cần cho sinh trưởng, vi sinh vật được chia thành những loại nào? Cho biết đặc điểm và kể tên các vi sinh vật điển hình cho từng loại.
Câu 8.
a) Các hoocmôn sau: Testosterôn, adrênalin, thyroxine. Chất nào trong số những chất đã cho không cần prôtêin thụ thể trên bề mặt tế bào trong quá trình truyền tin? Giải thích.
b) Tại sao tế bào lại cần hệ thống chất truyền tin thứ hai?
Câu 9.
a) Nhiều người cùng tiếp xúc với một loại virut gây bệnh, tuy nhiên có người mắc bệnh, có người không mắc bệnh. Giả sử rằng những người không mắc bệnh là do có các gen kháng loại virut này. Hãy cho biết gen kháng virut ở những người không mắc bệnh quy định tổng hợp những loại prôtêin nào?
b) Một loại virut gây bệnh ở động vật có vật chất di truyền là ARN. Giải thích tại sao khi sử dụng văcxin phòng chống thì hiệu quả rất thấp?
Câu 10. 
a) Chất ức chế cạnh tranh và chất ức chế không cạnh tranh làm giảm hoạt tính của enzym bằng cách nào?
b) Làm thế nào để xác định được một chất ức chế enzym là chất ức chế cạnh tranh hay chất ức chế không cạnh tranh?
-------------Hết-----------
Thí sinh không được sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.
Họ và tên thí sinh:.......; Số báo danh.
SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC
(Đáp án có 04 trang)
KỲ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT NĂM HỌC 2012-2013 
ĐÁP ÁN MÔN: SINH HỌC
(Dành cho học sinh THPT chuyên)
I. LƯU Ý CHUNG:
- Hướng dẫn chấm chỉ trình bày một cách giải với những ý cơ bản phải có. Khi chấm bài học sinh làm theo cách khác nếu đúng và đủ ý thì vẫn cho điểm tối đa.
- Điểm toàn bài tính đến 0,25 và không làm tròn.
II. ĐÁP ÁN:
Câu
Ý
Nội dung trình bày
Điểm
1
1.0 điểm
a
0.5 điểm
Tính chất và cấu tạo của phôtpholipit:
- Tính chất chung của các loại lipit là: Các loại lipit đều là nhóm chất hữu cơ không tan trong nước, chỉ tan trong các dung môi hữu cơ như benzen, ete, clorofooc v.v................................................................................................
0.25
- Mỗi phân tử phôtpholipit gồm 2 phân tử axit béo liên kết với 1 phân tử glixêron,vị trí thứ 3 của glixêron liên kết với nhóm phốt phát, nhóm này nối glixêron với một ancol phức. ............................................................................
0.25
b
0.5 điểm
* Vai trò của mỗi nhóm nguyên tố:
- Nguyên tố đa lượng: Tham gia cấu tạo tế bào
- Nguyên tố vi lượng: Tham gia trao đổi chất vì cấu tạo enzim xúc tác cho các phản ứng sinh hoá trong tế bào.............................................................................
0.25
* Nhận biết: Tạo dịch mẫu từ rau khoai lang sau đó cho thuốc thử AgNO3 cho vào dịch mẫu: Nếu có kết tủa trắng thì có ion Cl-..
0.25
2
1.0 điểm
a
0.5 điểm
- Dấu chuẩn là hợp chất glycôprôtêin ...................................................................
0.25
- Prôtêin được tổng hợp ở các ribôxôm trên màng lưới nội chất hạt, sau đó đưa vào trong xoang của mạng lưới nội chất hạt ® tạo thành túi ® bộ máy gôngi. Tại đây prôtêin được hoàn thiện cấu trúc, gắn thêm hợp chất saccarit ® glycôprôtêin hoàn chỉnh ® đóng gói® đưa ra ngoài màng bằng xuất bào...................................
0.25
b
0.5 điểm
* Sự khác nhau về màu sắc của lát cắt phôi không đun cách thủy với lát cắt phôi đun cách thủy là do 
Phôi sống không nhuộm màu còn phôi chết ăn màu. Vì tế bào sống có khả năng thẩm chọn lọc chỉ cho các chất cần thiết đi qua màng vào trong tế bào, còn phôi chết không có đặc tính này. ..................................................................................
0.25
* Kết luận: Thí nghiệm trên chứng tỏ rằng phôi sống do màng sinh chất có khả năng thấm chọn lọc nên không bị nhuộm màu. Còn phôi chết màng sinh chất mất khả năng thấm chọn lọc nên phẩm màu thấm vào, chất nguyên sinh bắt màu. ........
0.25
3
1.0 điểm
a
0.5 điểm
Các hình thức phôtphorin hóa (Tổng hợp ATP)
- Phôtphorin hóa quang hóa:
+ Phôtphorin hóa quang hóa vòng
+ Phôtphorin hóa quang hóa không vòng..............................
0.25
- Phôtphorin hóa ôxi hóa:
+ Phôtphorin hóa ôxi hóa ở mức cơ chất (nguyên liệu)
+ Phôtphorin hóa ôxi hóa ở mức enzim.........................
0.25
b
0.5 điểm
* Điểm khác :
Chuỗi chuyển điện tử trên màng tilacôit
Chuỗi chuyền điện tử trên màng ti thể
+ Electron đến từ diệp lục
+ Eletron đến từ các chất hữu cơ 
+ Năng lượng có nguồn gốc từ ánh sáng 
+ Năng lượng có nguồn gốc từ chất hữu cơ
+ Electron cuối cùng được NADP+ thu nhập thông qua PSI và PSII
+ Chất nhận e- cuối cùng là O2 ................
0.25
* Năng lượng được dùng để chuyển tải các ion H+ qua màng, khi dòng H+ được vận chuyển qua ATP - synthetaza; ATP - synthetaza tổng hợp ATP từ ADP. .
0.25
4
1.0 điểm
a
0.25 điểm
Phương trình tổng quát của hóa tổng hợp:
 A ( chất vô cơ) + O2 (VSV tham gia) --------> AO2 + Q ..............................
 CO2 + RH2 + Q + (VSV tham gia) ----------> Chất hữu cơ.....
0.25
b
0.75 điểm
Phân biệt:
Chỉ tiêu so sánh
Hóa tổng hợp
Quang tổng hợp
Đối tượng
Vi khuẩn hóa tổng hợp
Vi khuẩn quang hợp, tảo, thực vật..
Nguồn năng lượng
Phản ứng hóa học
Năng lượng ánh sáng.
Nguồn cung cấp hiđrô
Chất hữu cơ
Nước (H2O)
0.25
0.25
0.25
5
1.0 điểm
a
0.5 điểm
* Phương trình pha sáng:
12H2O + 12NADP + 18ADP + 18Pvc -> 12NADPH + 18ATP + 6O2
* Phương trình pha tối:
6CO2 + 12NADPH + 18ATP -> C6H12O6 + 6H2O + 12NADP + 18ADP + 18Pvc ..
0.25
* Phương trình chung:
6CO2 + 12H2O -> C6H12O6 + 6H2O + 6O2 ...............................................................
0.25
b
0.5 điểm
- Nước được hình thành trong pha tối của quang hợp...............................................
0.25
- Chứng minh nước sinh ra từ pha tối dựa trên phản ứng quang hợp đầy đủ:
 6CO2 + 12H2O -> C6H12O6 + 6O2 + 6H2O
Dùng ôxi nguyên tử đánh dấu trong CO2, khi quang hợp thấy ôxi nguyên tử đánh dấu có trong glucozơ và nước => Như vậy, ôxi của nước là ôxi từ CO2. Vì CO2 chỉ tham gia vào pha tối...................................................................................................
0.25
6
1.0 điểm
a
0.5 điểm
- Ống nghiệm 1: Lyzozym cắt mạch b1,4 glucozit, làm tan thành murein biến trực khuẩn thành tế bào trần (protoplast), không còn tính kháng nguyên bề mặt, không thể phân chia.............................................................................................................
0.25
- Ống nghiệm 2: Tế bào không thay đổi hình dạng, lyzozym không tác động lên Hemycellulose của tế bào nấm men. Nấm men có thể thấy được cả nhân, chồi nhỏ..............................................................................................................................
0.25
b
0.5 điểm
Vi khuẩn không bị tấn công
0.25
Vì khi đã biến thành tế bào trần, trên bề mặt của protoplast Bacillus không còn thụ thể để phage hấp phụ..........................
0.25
7
1.0 điểm
a
0.5 điểm
- Cơ chế tác động:
Thuốc có thể là chất ức chế cạnh tranh đối với nhiều loại enzym khác nhau vì thế thay vì chỉ ức chế enzym "X" nó ức chế luôn một số enzym quan trọng khác gây nên các tác động phụ không mong muốn. ..........................
0.25
- Cải tiến thuốc:
Để thuốc có thể ức chế riêng enzym "X" chúng ta nên sử dụng chất ức chế không cạnh tranh đặc hiệu cho enzym "X". Chất ức chế không cạnh tranh sẽ liên kết dị lập thể (với vị trí khác không phải là trung tâm hoạt động của enzym) nên không ảnh hưởng đến hoạt tính của các enzym khác..........................
0.25
b
0.5 điểm
Dựa vào nhu cầu ôxi cần cho sinh trưởng thì vi sinh vật được chia thành các loại sau: 
- Vi sinh vật hiếu khí bắt buộc: Chỉ có thể sinh trưởng khi có mặt ôxi. 
VD: nhiều vi khuẩn, hầu hết tảo, nấm, động vật nguyên sinh
- Vi sinh vật vi hiếu khí: Có khả năng sinh trưởng chỉ khi nồng độ ôxi thấp hơn nồng độ ôxi trong khí quyển
VD: Vi khuẩn giang mai............................................................................................
0.25
- Vi sinh vật kị khí bắt buộc: Chỉ có thể sinh trưởng khi không có mặt ôxi
VD: Vi khuẩn uốn ván, Vi khuẩn sinh mêtan.
- Vi sinh vật kị khí không bắt buộc: Có thể sử dụng ôxi để hô hấp hiếu khí, nhưng khi không có mặt ôxi có thể tiến hành hô hấp kị khí( VD: Bacillus) hoặc lên men (VD: nấm men rượu)...................................................................................
(Đúng 2 ý/ 4 ý cho 0,25 điểm)
0.25
8
1.0 điểm
a
0.5 điểm
- Chất không cần prôtêin thụ thể trên màng tế bào là testosteron và thyroxine ........
0.25
- Do testosteron là hoocmon thuộc nhóm sterôit , thyroxine tan được trong lipit. vì vậy trong quá trình truyền tin không cần protein thụ thể trên màng tế bào.......
0.25
b
0.5 điểm
Vai trò của chất truyền tin thứ hai:
- Có khả năng khuếch đại tín hiệu: nhờ sự liên kết của ligand vào thụ thể dẫn đến tổng hợp được nhiều phân tử cAMP hoạt hóa ..................................
0.25
- Tốc độ nhanh: một lượng lớn cAMP được tạo ra trong thời gian ngắn .............
0.25
9
1.0 điểm
a
0.5 điểm
Gen kháng virut có thể thuộc một trong các loại gen sau: 
- Gen quy định tổng hợp một số prôtêin là kháng thể.....
0.25
- Gen quy định tổng hợp các loại prôtêin thụ thể trên bề mặt tế bào (không tương thích với các gai glicôprôtêin của virut)....................
0.25
b
0.5 điểm
- Do ARN có cấu trúc mạch đơn, kém bền vững hơn nên tần số phát sinh đột biến cao vì vậy đặc tính kháng nguyên dễ thay đổi........
0.25
- Trong khi đó, quy trình nghiên cứu và sản xuất văcxin cần thời gian nhất định và chỉ có tác dụng khi đặc tính kháng nguyên của virut không thay đổi...
0.25
10
1.0 điểm
a
0.5 điểm
- Chất ức chế cạnh tranh: Là chất gần giống với cơ chất nên có thể kết hợp với trung tâm hoạt động của enzym tạo phức hệ enzym – chất ức chế rất bền vững → không còn trung tâm hoạt động cho cơ chất → tốc độ phản ứng giảm. Như vậy, nó cạnh tranh trung tâm hoạt động với cơ chất............
0.25
- Chất ức chế không cạnh tranh: Liên kết với enzym ở vị trí cách xa trung tâm hoạt động → làm biến đổi hình dạng của enzym → trung tâm hoạt động không còn phù hợp với cơ chất → tốc độ phản ứng giảm. Như vậy, nó không cạnh tranh trung tâm hoạt động với cơ chất................................................................................
0.25
b
0.5 điểm
Tăng nồng độ cơ chất: .............................................................................................
0.25
- Nếu tốc độ phản ứng tăng → chất ức chế cạnh tranh. 
- Nếu tốc độ phản ứng không thay đổi → chất ức chế không cạnh tranh..................
0.25
----------Hết----------