Giáo án Phân loại và gọi tên hợp chất hữu cơ

PHÂN LOẠI & GỌI TÊN HCHC ðT: 0986.616.225 
ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ðH Thủ Dầu Một- Bình Dương) -2- 
Website: www.HOAHOC.edu.vn HOẶC www.DAIHOCTHUDAUMOT.edu.vn 
https://www.facebook.com/hochoamoingay 
I - PHÂN LOẠI HỢP CHẤT HỮU CƠ 
1. Phân loại 
Hợp chất hữu cơ được phân thành hiđrocacbon và dẫn xuất của hiđrocacbon. 
• Hiđrocacbon là những hợp chất được tạo thành từ hai nguyên tố C và H. 
Hiđrocacbon lại được phân thành hiđrocacbon no; hiđrocacbon khơng no; hiđrocacbon thơm. 
• Dẫn xuất của hiđrocacbon là những hợp chất mà trong phân tử ngồi C, H ra cịn cĩ một hay 
nhiều nguyên tử của các nguyên tố khác như O, N, S, halogen... 
Dẫn xuất của hiđrocacbon lại được phân thành dẫn xuất halogen; ancol; axit; 
2. Nhĩm chức 
Nhĩm chức là nhĩm nguyên tử gây ra những phản ứng đặc trưng của phân tử hợp chất hữu cơ. 
Thí dụ : R-OH ( ancol hoặc phenol nếu R là vịng benzen); R-CHO (anđehit); R-CO-R’ (xeton); 
R-COOH (axit);. 
II - DANH PHÁP HỢP CHẤT HỮU CƠ 
1. Tên thơng thường: thường hay được đặt theo nguồn gốc tìm ra chúng, đơi khi cĩ thể cĩ phần đuơi 
để chỉ rõ hợp chất thuộc loại nào. 
Thí dụ : HCOOH : axit fomic CH3COOH : axit axetic C10H20O : mentol 
 (formica : Kiến) (acetus : Giấm) (mentha piperita : Bạc hà) 
2. Tên hệ thống theo danh pháp IUPAC 
a) Tên gốc – chức 
 CH3CH2 - Cl CH3CH2 -O-COCH3 CH3 CH2 - O - CH3 
 (etyl || clorua) (etyl || axetat ) (etyl metyl || ete) 
 etyl clorua etyl axetat etyl metyl ete 
CHÚ Ý: + Tên phần gốc và chức viết cách nhau (khơng được viết liền) 
 + Riêng tên gốc chức của AMIN lại viết liền nhau. VD: CH3NH2 (metylamin) 
b) Tên thay thế 
Thí dụ : 
H
|
C H
|
H
− −H 
H
|
C H
|
H
− −Cl 
HH
| |
C C H
| |
H H
− − −H 
HH
| |
C C H
| |
H H
− − −Cl 
 Metan Clometan Etan Cloetan 
Tên thay thế được viết liền (khơng viết cách như tên gốc - chức) nhưng cĩ thể được phân làm ba 
phần như sau : 
Tên phần thế 
 (cĩ thể khơng cĩ) 
Tên mạch cacbon chính 
(bắt buộc phải cĩ) 
Tên phần định chức 
(bắt buộc phải cĩ) 
 H3C-CH3 H3C-CH2Cl H2C =CH2 HC ≡CH 
 (et + an) (clo + et + an) (et + en) (et + in) 
 etan cloetan eten etin 
PHÂN LOẠI VÀ GỌI TÊN 
HỢP CHẤT HỮU CƠ 
PHÂN LOẠI & GỌI TÊN HCHC ðT: 0986.616.225 
ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ðH Thủ Dầu Một- Bình Dương) -3- 
Website: www.HOAHOC.edu.vn HOẶC www.DAIHOCTHUDAUMOT.edu.vn 
https://www.facebook.com/hochoamoingay 
 CH2=CH-CH2-CH3 CH3-CH=CH-CH3 
1 | 3 42
3 2
OH
CH CH CH CH− − = 
 but-1-en but-2-en but-3-en-2-ol 
ðể gọi tên hợp chất hữu cơ, cần thuộc tên các số đếm và tên mạch cacbon 
Số đếm Mạch cacbon chính 
1 mono 
2 đi 
3 tri 
4 tetra 
5 penta 
6 hexa 
7 hepta 
8 octa 
9 nona 
10 đeca 
 C met 
 C-C et 
 C-C-C prop 
 C-C-C-C but 
 C-C-C-C-C pent 
 C-C-C-C-C-C hex 
 C-C-C-C-C-C-C hep 
 C-C-C-C-C-C-C-C oct 
 C-C-C-C-C-C-C-C-C non 
 C-C-C-C-C-C-C-C-C-C đec 
 Khơng xuất phát từ số đếm 
 Xuất phát từ số đếm 
1 2 3 4 1 2 3 4