Tổng hợp kiến thức môn Hóa học 9 - Phần vô vơ

OXIT 
I- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC:
OXIT BAZÔ
OXIT AXIT
1) Oxit bazô + nöôùc ® dung dòch bazô
Vd : 	CaO + H2O ® Ca(OH)2
2) oxit bazô + axit ® muoái + nöôùc
Vd : 	CuO + 2HCl ® CuCl2 + H2O
	Na2O + 2HNO3 ® 2NaNO3 + H2O
3) Oxit bazô (tan) + oxit axit ® muoái
Vd : 	Na2O + CO2 ® Na2CO3
1) Oxit axit + nöôùc ® dung dòch axit
Vd :	SO3 + H2O ® H2SO4
2) Oxit axit + dd bazô ® muoái + nöôùc
Vd :	CO2 + Ca(OH)2 ® CaCO3 ¯ + H2O
3) Oxit axit + oxit bazô (tan) ® muoái
Vd : 	( xem phaàn oxit bazô )
Löu yù :
	- Caùc oxit trung tính ( CO,NO,N2O  ) khoâng taùc duïng vôùi nöôùc, axit, bazô ( khoâng taïo muoái )
	- Moät soá oxit löôõng tính ( Al2O3, ZnO, BeO, Cr2O3 ) taùc duïng ñöôïc vôùi caû axit vaø dd bazô
	Vd :	Al2O3 + 2NaOH ® 2NaAlO2 + H2O
	Al2O3 + 6HCl ® 2AlCl3 + 3H2O
	- Caùc oxit löôõng tính taïo ra goác axit coù daïng chung : RO2 , coù hoaù trò = 4 – hoaù trò kim loaïi R
	- Moät soá oxit hoãn taïp khi taùc duïng vôùi axit hoaëc dung dòch bazô thì taïo ra nhieàu muoái
	Vd: Fe3O4 laø oxit hoãn taïp cuûa Fe(II) vaø Fe(III)
	Fe3O4 + 8HCl ® FeCl2 + 2FeCl3 + 4H2O
	 Vd 2 : NO2 laø oxit hoãn taïp töông öùng vôùi 2 axit HNO2 vaø HNO3
	2NO2 + 2NaOH ® NaNO2 + NaNO3 + H2O 
	Natri nitrit Natri nitrat 
II- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP	
1)Ñoát caùc kim loaïi hoaëc phi kim trong khí O2 ( tröø Ag,Au,Pt vaø N2 ):
2) Nhieät phaân bazô khoâng tan	Ví duï :	2Fe(OH)3 Fe2O3 + 3H2O
3) Nhieät phaân moät soá muoái : Cacbonat ,nitrat , sunfat  cuûa moät soá caùc kim loaïi ( Xem baøi Pö nhieät phaân)
Ví duï : 2Cu(NO3)2 2CuO + 4NO2 ­ + O2 ­ 
	CaCO3 CaO + CO2 ­ 
4) Ñieàu cheá caùc hôïp chaát khoâng beàn phaân huyû ra oxit
Ví duï :	2AgNO3 + 2NaOH ® 2NaNO3 + AgOH 
Ag2O ¯ H2O
-------------------------------------
BAZÔ
I- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC
BAZÔ TAN
BAZÔ KT
1) Laøm ñoåi maøu chaát chæ thò
 	 QT ® xanh
dd bazô + 
	 Pheânolphtalein : ® hoàng
2) dd bazô + axit ® muoái + nöôùc 
NaOH + HNO3 ® NaNO3 + H2O 
3) dd bazô + oxit axit ® muoái + nöôùc
Ba(OH)2 + CO2 ® BaCO3 ¯ + H2O
4) dung dòch bazô taùc duïng vôùi muoái
( xem baøi muoái )
5) dd bazô taùc duïng vôùi chaát löôõng tính
2Al + 2NaOH + 2H2O ® 2NaAlO2 + 3H2­ 
1) Bazô KT + axit ® muoái + nöôùc 
Cu(OH)2 + 2HCl ® CuCl2 + 2H2O
2) Bazô KT oxit bazô + nöôùc
2Fe(OH)3 Fe2O3 + 3H2O
II- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP
1) Ñieàu cheá bazô tan
* Kim loaïi töông öùng + H2O ® dd bazô + H2 ­ 
 Ví duï :	Ba + 2H2O ® Ba(OH)2 + H2 ­ 
* Oxit bazô + H2O ® dd bazô 
* Ñieän phaân dung dòch muoái ( thöôøng duøng muoái clorua, bromua  ) 
Ví duï : 2NaCl + 2H2O 2NaOH + H2­ + Cl2 ­ 
* Muoái + dd bazô ® muoái môùi + bazô môùi 
Ví duï :	Na2CO3 + Ba(OH)2 ® BaCO3 ¯ + 2NaOH 
2) Ñieàu cheá bazô khoâng tan
* Muoái + dd bazô ® muoái môùi + bazô môùi 
Ví duï :	CuCl2 + 2NaOH ® Cu(OH)2 ¯ + 2NaCl 
-----------------------------------------
AXIT
I- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC
1) Taùc duïng vôùi chaát chæ thò maøu:
Dung dòch axit laøm quì tím ® ñoû
2) Taùc duïng vôùi kim loaïi :
a) Ñoái vôùi caùc axit thöôøng (HCl, H2SO4 loaõng )
	Axit + kim loaïi hoaït ñoäng ® muoái + H2 ­ 
Ví duï :	2HCl + Fe ® FeCl2 + H2 ­ 
b) Ñoái vôùi caùc axit coù tính oxi hoaù maïnh nhö H2SO4 ñaëc , HNO3
	 	 	 H2SO4 ñaëc	SO2 (haéc )
	Kim loaïi ( tröø Au,Pt)	 + 	 HNO3 ñaëc	Muoái HT cao + H2O + 	NO2 (naâu) (2 ) Saûn phaåm coù theå laø : H2S, SO2, S ( ñoái vôùi H2SO4 ) vaø taïo NO2, NO, N2, NH4NO3  ( ñoái vôùi HNO3 ).
	 HNO3 loaõng	NO
Ví duï : 	3Fe	+ 4HNO3 loaõng ® Fe(NO3)3 + 2H2O + NO ­ 
3) Taùc duïng vôùi bazô ( Phaûn öùng trung hoaø )
	Axit + bazô ® muoái + nöôùc 
Ví duï :	HCl 	 + NaOH 	® NaCl 	+ H2O 
	H2SO4 	+ Cu(OH)2 ® CuSO4 + 2H2O
4) Taùc duïng vôùi oxit bazô 
	Axit + oxit bazô ® muoái + nöôùc 
Ví duï : 	Fe2O3 + 6HNO3 ® 2Fe(NO3)3 + 3H2O
Löu yù:	Caùc axit coù tính oxi hoaù maïnh ( HNO3, H2SO4 ñaëc ) khi taùc duïng vôùi caùc hôïp chaát oxit, bazô, hoaëc muoái cuûa kim loaïi coù hoaù trò chöa cao thì cho saûn phaåm nhö khi taùc duïng vôùi kim loaïi
Ví duï : 4HNO3 + FeO Fe(NO3)3 + 2H2O + NO2 ­ 
5) Taùc duïng vôùi muoái ( xem baøi muoái )
6) Taùc duïng vôùi phi kim raén : C,P,S ( xaûy ra ñoái vôùi axit coù tính oxi hoaù maïnh : H2SO4 ñaëc , HNO3 )
	 	 	H2SO4 ñaëc	SO2
	Phi kim	+ 	HNO3 ñaëc	 	Axit cuûa PK + nöôùc + 	NO2
	HNO3 loaõng	NO
Ví duï : S + 2H2SO4 3SO2 ­ + 2H2O 
	P + 5HNO3 H3PO4 + 5NO2 ­ + H2O
II- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP
1) Ñoái vôùi axit coù oxi :
* 	 oxit axit + nöôùc ® axit töông öùng
* axit 	 + muoái ® muoái môùi + axit môùi 
* Moät soá PK raén + Axit coù tính oxi hoaù maïnh
2) Ñoái vôùi axit khoâng coù oxi
* Phi kim + H2 ® hôïp chaát khí ( Hoaø tan trong nöôùc thaønh dung dòch axit )
* Halogen (F2 ,Cl2,Br2) 	+ nöôùc :
Ví duï : 2F2 + 2H2O ® 4HF + O2 ­ 
* Muoái + Axit ® muoái môùi + axit môùi 
Ví duï :	Na2S + H2SO4 ® H2S ­ + Na2SO4
-------------------
MUOÁI 
I- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC
1) Taùc duïng vôùi kim loaïi
Dung dòch muoái + kim loaïi KT ® muoái môùi + Kim loaïi môùi
Ví duï :	Fe + Cu(NO3)2 ® Fe(NO3)2 + Cu ¯ 
Ñieàu kieän : kim loaïi tham gia phaûi KT vaø maïnh hôn kim loaïi trong muoái
2) Taùc duïng vôùi muoái :
Hai dung dòch muoái taùc duïng vôùi nhau taïo thaønh 2 muoái môùi
Ví duï:	CuCl2 + 2AgNO3 ® Cu(NO3)2 + 2AgCl ¯ 
3) Taùc duïng vôùi bazô
Dung dòch muoái + dung dòch bazô ® muoái môùi + bazô môùi
Ví duï:	Fe2(SO4)3 + 6NaOH ® 3Na2SO4 + 2Fe(OH)3 ¯ 
	 dd vaøng naâu	 KT naâu ñoû
4) Taùc duïng vôùi axit 
Muoái + dung dòch axit ® muoái môùi + axit môùi 
Ví duï :	H2SO4 + BaCl2 ® BaSO4 ¯ + 2HCl
	( traéng )
	CaCO3 + 2HCl ® CaCl2 + H2O + CO2 ­ 
5) Muoái bò nhieät phaân huyû: ( Xem baøi phaûn öùng nhieät phaân )
II- PHAÛN ÖÙNG TRAO ÑOÅI TRONG DUNG DÒCH
1) Khaùi nieäm
Phaûn öùng trao ñoåi laø phaûn öùng hoaù hoïc trong ñoù hai hôïp chaát trao ñoåi thaønh phaàn caáu taïo ñeå taïo ra caùc saûn phaåm
Vd : phaûn öùng cuûa muoái vôùi : muoái, bazô, axit ( keå caû phaûn öùng cuûa axit vôùi bazô hoaëc oxit bazô )
2) Ñieàu kieän ñeå phaûn öùng trao ñoåi xaûy ra ñöôïc
Saûn phaåm sinh ra coù ít nhaát moät chaát khoâng tan, hoaëc chaát khí, hoaëc nöôùc
Löu yù : 
-Ña soá muoái cuûa axit yeáu hôn thöôøng bò tan trong axit maïnh hôn ( do xaûy ra phaûn öùng hoaù hoïc)
Ví duï :
AgNO3 + H3PO4 ´ 	 Ag3PO4 + HNO3
	( Ag3PO4 bò tan trong HNO3 neân khoâng toàn taïi keát tuûa )
-Rieâng muoái sunfua cuûa caùc kim loaïi töø Pb veà sau trong daõy hoaït ñoäng hoaù hoïc cuûa kim loaïi khoâng tan trong caùc axit thöôøng gaëp. Vì vaäy pö sau ñaây xaûy ra ñöôïc:
CuCl2 + H2S ® CuS ¯ ( ñen ) + 2HCl 	
II- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP
1) Caùc phaûn öùng thoâng thöôøng
Coù theå ñieàu cheá caùc muoái baèng sô ñoà toùm taét nhö sau:	 
Kim loaïi	(1 )	( 1’ )	Phi kim 
Muoái	 
 (2 ) ( 2’)
Oxit bazô	oxit axit
(3)	 Muoái + H2 ­ 	(3’)	Axit 	
 Hoaëc khí khaùc
Bazô 	(4)	 Muoái + H2O 	(4’)	
 ( 4 )	(4’)
Muoái 	+ KL, Axit, muoái, dd bazô	Muoái 
Giaûi thích : Caùc chaát ôû nhaùnh traùi taùc duïng caùc chaát cuøng soá ôû nhaùnh phaûi taïo saûn phaåm ôû trung taâm.
	 Ví duï : ( 2 ) + ( 2’) : oxit bazô + oxit axit ® muoái 
2) Caùc phaûn öùng chuyeån ñoåi giöõa muoái trung hoaø vaø muoái axit.
	* Muoái axit + kieàm 	® muoái trung hoaø + nöôùc 
ví duï :	NaHCO3 + NaOH ® Na2CO3 + H2O
	2NaHCO3 + Ca(OH)2 ® CaCO3 ¯ + Na2CO3 + 2H2O
	* Muoái trung hoaø + oxit töông öùng / H2O ® muoái axit
Ví duï : 2CaCO3 + CO2 + H2O ® Ca(HCO3)2 (1) Phaûn öùng naøy giaûi thích vì sao khi thoåi hôi thôû vaøo nöôùc voâi trong ñaàu tieân nöôùc voâi bò ñuïc, sau ñoù trong trôû laïi.
3) Phaûn öùng chuyeån möùc hoaù trò cuûa kim loaïi
 Muoái Fe(II) 	 Muoái Fe(III)
Ví duï :	2FeCl2 + Cl2 ® 2FeCl3
	6Fe(NO3)2 + 3Cl2 ® 4Fe(NO3)3 + 2FeCl3
	Fe2(SO4)3 + Fe ® 3FeSO4
	2FeCl3 + Cu ® 2FeCl2 + CuCl2 	
--------------------------------------
PHAÛN ÖÙNG NHIEÄT PHAÂN MUOÁI
( Saûn phaåm phuï thuoäc vaøo ñoä hoaït ñoäng hoaù hoïc cuûa kim loaïi taïo muoái )
1- Nhieät phaân muoái Nitrat
Qui luaät phaûn öùng chung :
Muoái Nitrat	 Saûn phaåm X	 +	O2 ­ 
-Neáu KL tan thì saûn phaåm X laø : Muoái Nitrit ( mang goác - NO2)
	2NaNO3 	 2NaNO2	+	O2 ­ 
-Neáu KL töø Mg ® Cu :	Saûn phaåm X laø: Oxit kim loaïi + NO2 ­ 
	2Cu(NO3)2 	 2CuO 	+	4NO2 ­ 	+	O2 ­ 
-Neáu KL sau Cu :	Saûn phaåm X laø : Kim loaïi	 + NO2 ­ 
	2AgNO3 	 2Ag	+	2NO2 ­ 	+	2O2 ­ 
 2-Nhieät phaân muoái Cacbonat 	( Chæ coù muoái khoâng tan môùi bò nhieät phaân huyû )
 	 Muoái Cacbonat 	Saûn phaåm Y + CO2 ­ 
-Kim loaïi töø Cu veà tröôùc, thì saûn phaåm Y laø :	 Oxit kim loaïi 	 
	CuCO3 	 CuO	+	CO2
-Kim loaïi sau Cu, thì saûn phaåm Y laø:	 Kim loaïi + O2 	
	Ag2CO3 	 2Ag	+	O2 ­ 	+	CO2­ 
3- Nhieät phaân muoái Hiñrocacbonat
	Hiñrocacbonat	Cacbonat trung hoøa	+	CO2 ­ 	+	H2O
	Ca(HCO3)2 	CaCO3 	+	CO2­ 	+	H2O
4- Nhieät phaân muoái sunfat ( tröø muoái Sunfat cuûa K, Na, Ba beàn vôùi nhieät )
Muoái sunfat saûn phaåm Z + O2 + SO2 ­ 
 * Töø Mg ® Cu thì saûn phaåm Z laø:	 Oxit kim loaïi	
	4FeSO4 	 2Fe2O3 	+ 	4SO2 ­ + 	O2­ 
* Sau Cu thì saûn phaåm Z laø :	Kim Loaïi 	
	Ag2SO4	 2Ag	+	SO2 ­ 	 +	O2 ­ 
5- Caùc muoái cuûa nguyeân toá hoaù trò raát cao khi nhieät phaân ñeàu cho khí O2
2KClO3 2KCl + 3O2 ­ 
6- Nhieät phaân muoái Amoâni :
* Amoni cuûa goác axit deã bay hôi (- Cl, = CO3 ) : saûn phaåm laø Axit taïo muoái + NH3 ­ 
Ví duï : 	NH4Cl NH3 ­ + HCl 
	 	(NH4)2CO3 2NH3 ­ + H2O + CO2 ­ 
* Amoâni cuûa axit coù tính oxi hoaù maïnh : NH3 chuyeån hoaù thaønh N2O hoaëc N2 tuyø thuoäc nhieät ñoä
Ví duï :	 	NH4NO3 N2O + 2H2O
	2NH4NO3 2N2 + O2 + 2H2O
-------------------------------------
TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC CUÛA MUOÁI AXIT
	Ngoaøi tính chaát chung cuûa muoái, caùc muoái axit coøn coù nhöõng tính chaát sau ñaây:
1- Taùc duïng vôùi kieàm :
	Muoái axit 	+	Kieàm 	® 	Muoái trung hoaø 	+	Nöôùc
	VD:	NaHCO3 	+	NaOH	® 	Na2CO3	+	H2O
	Ca(HCO3)2	+	2NaOH	®	Na2CO3	+ CaCO3 ¯ +	2H2O 
2- Muoái axit cuûa axit maïnh theå hieän ñaày ñuû tính chaát hoaù hoïc cuûa axit töông öùng.
	2NaHSO4 +	Na2CO3	®	2Na2SO4	+	H2O	 + 	CO2­ 
	2KHSO4	 +	Ba(HCO3)2	®	BaSO4¯ 	+	K2SO4	 +	2CO2 ­ + 2H2O
* Trong phaûn öùng treân, caùc muoái NaHSO4 vaø KHSO4 taùc duïng vôùi vai troø nhö H2SO4.
-----------------------------------------
SÖÏ THUÛY PHAÂN MUOÁI
Khi cho moät muoái tan trong nöôùc thì dung dòch thu ñöôïc coù moâi tröôøng trung tính, bazô, hoaëc axit. Söï thuyû phaân muoái ñöôïc toùm taét theo baûng sau ñaây :
Muoái cuûa
Thuyû phaân
Moâi tröôøng
Ñoåi maøu quì tím
Axit maïnh vaø bazô maïnh
Khoâng 
Trung tính
Tím 
Axit maïnh vaø bazô yeáu
Coù
Axit
Ñoû
Axit yeáu vaø bazô maïnh
Coù
Bazô
Xanh
Axit yeáu vaø bazô yeáu
Coù 
Tuøy ** Tuøy vaøo ñoä yeáu cuûa bazô vaø axit ñaõ taïo neân muoái ñoù maø moâi tröôøng taïo ra coù theå laø axit hoaëc bazô. 
Tuøy** 
Ví duï :	 dd Na2CO3 trong nöôùc laøm quì tím hoaù xanh
	 dd (NH4)2SO4 trong nöôùc laøm quì tím hoaù ñoû
	dd Na2SO4 trong nöôùc khoâng laøm ñoåi maøu quì tím
-----------------------------------
Thang pH
	Thang pH cho bieát moät dung dòch coù tính bazô hay tính axit:
	- Neáu pH < 7 ® moâi tröôøng coù tính axit ( pH caøng nhoû thì axit caøng maïnh )
	- Neáu pH = 7 ® moâi tröôøng trung tính ( nöôùc caát, moät soá muoái : NaCl, Na2SO4  )
	- Neáu pH > 7 ® moâi tröôøng coù tính Bazô ( pH caøng lôùn thì bazô caøng maïnh )
-------------------------------------
PHAÛN ÖÙNG ÑIEÄN PHAÂN MUOÁI
1) Ñieän phaân noùng chaûy:
Thöôøng duøng muoái clorua cuûa caùc kim loaïi maïnh , oxit kim loaïi (maïnh), hoaëc caùc bazô (beàn vôùi nhieät).
-Toång quaùt: 2RClx 2R + xCl2 ­ 
Ví duï: 2NaCl 2Na + Cl2 ­ 
-Coù theå ñpnc oxit cuûa nhoâm:
	2Al2O3 4Al 	+ 	3O2 ­ 
2) Ñieän phaân dung dòch
a) Ñoái vôùi muoái cuûa kim loaïi tan :
* ñieän phaân dd muoái Halogenua ( goác : – Cl , – Br ) coù maøng ngaên
Ví duï : 2NaCl + 2H2O 2NaOH + H2­ + Cl2 ­ 
* Neáu khoâng coù maøng ngaên caùch ñieän cöïc döông thì Cl2 taùc duïng vôùi NaOH taïo dd JaVen
Ví duï : 2NaCl + H2O NaCl + NaClO + H2­ 
	 ( dung dòch Javen )
b) Ñoái vôùi caùc kim loaïi TB vaø yeáu : khi ñieän phaân dung dòch thì cho ra kim loaïi
* Neáu muoái chöùa goác halogenua (– Cl , – Br ) : Saûn phaåm laø:	 KL + Phi kim
Ví duï :	 CuCl2 Cu + Cl2 	( nöôùc khoâng tham gia ñieän phaân )
* Neáu muoái chöùa goác coù oxi:	: 	Saûn phaåm thöôøng laø: 	 kim loaïi + axit + O2 
2Cu(NO3)2 + 2H2O 2Cu + O2 ­ + 4HNO3 
	2CuSO4 + 2H2O 2Cu + 2H2SO4 + O2 ­ 
---------------------------------------------
KIM LOAÏI
I- DAÕY HOAÏT ÑOÄNG HOAÙ HOÏC CUÛA KIM LOAÏI
* (1) Caùc kim loaïi maïnh
* (2) Caùc kim loaïi hoaït ñoäng ( trong ñoù : töø Zn ñeán Pb laø kim loaïi trung bình )
* (3) Caùc kim loaïi yeáu
II- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC 
1) Taùc duïng vôùi nöôùc ( ôû nhieät ñoä thöôøng)
* Kim loaïi ( K ® Na) + H2O ® dung dòch bazô + H2 ­ 
Ví duï : Ca + 2H2O ® Ca(OH)2 + H2 ­ 
2) Taùc duïng vôùi axit
* Kim loaïi hoaït ñoäng + dd axit (HCl,H2SO4 loaõng) ® muoái + H2 ­ 
Ví duï :	2Al + 6HCl ® 2AlCl3 + 3H2 ­ 
* Kim loaïi khi taùc duïng vôùi HNO3 vaø H2SO4 ñaëc thöôøng khoâng giaûi phoùng khí H2
Ví duï :	Ag + 2HNO3 AgNO3 + NO2 ­ + H2O 
* Al,Fe,Cr : Khoâng taùc duïng vôùi HNO3 ñaëc, H2SO4 ñaëc ôû nhieät ñoä thöôøng:
3) Taùc duïng vôùi muoái :
* Kim loaïi (KT) + Muoái ® Muoái môùi + Kim loaïi môùi 
Ví duï :	Cu + 2AgNO3 ® Cu(NO3)2 + 2Ag ¯ 
4) Taùc duïng vôùi phi kim ôû nhieät ñoä cao:
a) Vôùi O2 ® oxit bazô
Ví duï:	3Fe + 2O2 Fe3O4 	( Ag,Au,Pt khoâng Pö )
b) Vôùi phi kim khaùc ( Cl2,S  ) ® muoái
Ví duï:	2Al + 3S Al2S3 
5) Taùc duïng vôùi kieàm :
* Kim loaïi löôõng tính ( Al,Zn,Cr) + dd bazô ® muoái + H2 ­ 
Ví duï: 	2Al + 2NaOH + 2H2O ® 2NaAlO2 + 3H2 ­ 
III- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP.
1) Nhieät luyeän kim
* Ñoái vôùi caùc kim loaïi trung bình vaø yeáu :	Khöû caùc oxit kim loaïi baèng H2,C,CO, Al 
Ví duï: 	CuO + H2 Cu + H2O ­ 
* Ñoái vôùi caùc kim loaïi maïnh:	ñieän phaân noùng chaûy muoái clorua
Ví duï:	2NaCl 2Na + Cl2 ­ 
2) Thuyû luyeän kim: ñieàu cheá caùc kim loaïi khoâng tan trong nöôùc
* Kim loaïi maïnh hôn ñaåy kim loaïi yeáu hôn ra khoûi dd muoái
Ví duï:	Fe + CuSO4 ® FeSO4 + Cu ¯ 
* Ñieän phaân dd muoái cuûa kim loaïi trung bình vaø yeáu:
Ví duï:	FeCl2 Fe + Cl2 ­ 
3) Ñieän phaân oxit kim loaïi maïnh :
Ví duï:	2Al2O3 4Al + 3O2 ­ 
4) Nhieät phaân muoái cuûa kim loaïi yeáu hôn Cu:
Ví duï:	2AgNO3 2Ag + O2 ­ + 2NO2 ­ 
-----------------------------------------------------
PHI KIM
I- TRAÏNG THAÙI CUÛA PHI KIM 
ÔÛ ñieàu kieän thöôøng caùc phi toàn taïi ñöôïc 3 traïng thaùi :
-Khí : H2,N2, O2, Cl2, F2
-Raén : C.S,P,Si 
-Loûng : Br2
II- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC CUÛA PHI KIM
1) Taùc duïng vôùi oxi ® oxit:
Ví duï: 4P + 5O2 2P2O5 
Löu yù : N2 khoâng chaùy, caùc ñ/c Cl2,Br2,I2 khoâng taùc duïng tröïc tieáp vôùi oxi
2) Taùc duïng vôùi kim loaïi ® muoái (2) Caùc phi kim maïnh : Cl2, Br2, O2  khi taùc duïng vôùi kim loaïi seõ naâng hoaù trò cuûa kim loaïi leân traïng thaùi hoaù trò cao nhaát.
Ví duï :	xem baøi kim loaïi
3) Taùc duïng vôùi Hiñro ® hôïp chaát khí 
Ví duï:	H2 + S H2S 	
H2 + Cl2 2HCl
	H2 + F2 2HF ( Xaûy ra ngay trong boùng toái )
4) Moät soá tính chaát ñaëc bieät cuûa phi kim
a) Caùc phi kim F2,Cl2  : Taùc duïng ñöôïc vôùi nöôùc
Ví duï : Cl2 + H2O ® HCl + HClO ( khoâng beàn deã huyû ra : HCl + O )
	2F2 + 2H2O ® 4HF + O2 ­ 
Löu yù : HF coù khaû naêng aên moøn thuyû tinh : SiO2 + 4HF ® SiF4 + 2H2O
b) Caùc phi kim Cl2,F2 ,Si  : Taùc duïng ñöôïc vôùi kieàm
Ví duï : Cl2 + 2NaOH ® NaCl + NaClO + H2O
	3Cl2 + 6NaOH 5NaCl + NaClO3 + 3H2O
c) Caùc phi kim raén C,S,P tan trong HNO3, H2SO4 ñaëc:
Ví duï :	P + 5HNO3 H3PO4 + 5NO2 ­ + H2O
III- CÔ SÔÛ ÑAÙNH GIAÙ ÑOÄ MAÏNH YEÁU CUÛA PHI KIM
Phi kim naøo deã phaûn öùng vôùi H2 hôn , hoaëc deã phaûn öùng vôùi kim loaïi hôn thì phi kim ñoù maïnh hôn
Ví duï: 	H2 + S H2S 	
H2 + Cl2 2HCl
	H2 + F2 2HF ( Xaûy ra ngay trong boùng toái )
Suy ra : F2 > Cl2 > S ( chuù yù : F2 laø phi kim maïnh nhaát )
IV- ÑIEÀU CHEÁ PHI KIM
* Caùc phi kim ñöôïc ñieàu cheá chuû yeáu döïa vaøo caùc phaûn öùng ñieän phaân , nhieät phaân
* Duøng phi kim maïnh ñaåy phi kim yeáu hôn khoûi hôïp chaát ( thöôøng duøng muoái ) 
Ví duï : Cl2 + 2NaBr ® 2NaCl + Br2 
------------------------------
MOÄT SOÁ PHAÛN ÖÙNG NAÂNG CAO
I- Phaûn öùng ñoát chaùy:
Khi ñoát moät hôïp chaát trong khoâng khí thì caùc nguyeân toá chuyeån sang daïng oxit ( tröø N,Ag,Au,Pt )
4FeS2 + 11O2 2Fe2O3 + 8SO2
2PH3 + 4O2 P2O5 + 3H2O 
2H2S + 3O2 2SO2 + 2H2O ( ñuû oxi, chaùy hoaøn toaøn )
2H2S + O2 2S + 2H2O ( thieáu oxi, chaùy khoâng hoaøn toaøn )
4NH3 + 5O2 4NO + 6H2O
II- Phaûn öùng saûn xuaát moät soá phaân boùn
-Saûn xuaát Ureâ:	2NH3 	+ 	CO2 CO(NH2)2 + 	H2O
-Saûn xuaát Amoni nitrat :	Ca(NO3)2 + (NH4)2CO3 ® 2NH4NO3 + CaCO3 ¯ 
-Ñieàu cheá Supe photphat ñôn :	hoãn hôïp Ca(H2PO4)2 + CaSO4
	2H2SO4 + Ca3 (PO4)2 ® 3CaSO4 + 2H3PO4 
	Ca3(PO4)2 + 2H2SO4 ñaëc ® Ca(H2PO4)2 + 2CaSO4
-Ñieàu cheá Supe Photphat keùp :	 	4 H3PO4 + Ca3 (PO4)2 ® 3Ca(H2PO4)2 
- Saûn xuaát muoái amoni :	Khí amoniac + Axit ® Muoái amoâni
III- Caùc phaûn öùng quan troïng khaùc
1)	3Fe + 4H2O Fe3O4 + 4H2 ­ 
2)	Fe + H2O FeO + H2 ­ 
3)	4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O 4Fe(OH)3	
4)	(*) phaûn öùng soá 4 giaûi thích ñöôïc vì sao khoâng duøng CO2 ñeå chöõa chaùy trong caùc ñaùm chaùy Mg
	2Mg + CO2 2MgO + C 
	Mg + H2O ( hôi) MgO + H2 ­ 
5)	2NaOH 2Na + 2H2O + O2 	­ 
6)	3Na2CO3 + 2AlCl3 + 3H2O ® 2Al(OH)3 ¯ + 6NaCl + 3CO2 ­ 
7)	NaAlO2 + CO2 + H2O ® Al(OH)3 ¯ + NaHCO3 
8)	Al2S3 + 6H2O ® 2Al(OH)3 ¯ + 3H2S ( phaûn öùng thuyû phaân )
9)	Al4C3 + 12H2O ® 4Al(OH)3 ¯ + 3CH4 ­ 
10)	SO2 + H2S ® S ¯ + H2O 
11)	SO2 + Br2 + 2H2O ® 2HBr + H2SO4 ( töông töï cho khí Cl2)
12)	8NH3 + 3Br2 ® 6NH4Br + N2 ( töông töï cho Cl2)
13)	4HNO3 4NO2 + 2H2O + O2
14)	CaOCl2 + 2HCl ® CaCl2 + Cl2 ­ + H2O 
 	 ( clorua voâi)
15)	NaCl (r) + H2SO4 ñaëc NaHSO4 + HCl ­ 
 16)	2KNO3 + 3C + S K2S + N2 + 3CO2 + Q ( Pö cuûa thuoác noå ñen)
17) 	Caùc PK keùm hoaït ñoäng : H2, N2 , C chæ taùc duïng ñöôïc vôùi kim loaïi maïnh ôû nhieät ñoä raát cao:
Ví duï :	4Al + 3C Al4C3
	Ca + 2C CaC2 ( Canxi cacbua – thaønh phaàn chính cuûa ñaát ñeøn )
 	2Na + H2 2NaH ( Natri hiñrua )
18)	 NaH ( Natri hiñrua) , Na2O2 ( Natri peoxit ) taùc duïng ñöôïc vôùi nöôùc:
 NaH + H2O ® NaOH + H2 ­ ( xem NaH Û Na dö hiñroâ )
2Na2O2 + 2H2O ® 4NaOH + O2 ­ ( xem Na2O2 Û Na2O dö Oxi )
19)	2AgCl 2Ag + Cl2 ­ 
20) 	Ñieàu cheá Cl2:
2KMnO4 + 16HCl 2KCl + 2MnCl2 + 5 Cl2 ­ + 8H2O
	MnO2 + 4HCl MnCl2 + Cl2 ­ + 2H2O
21) 	Mg(AlO2)2 + 2NaOH ® Mg(OH)2 ¯ + 2NaAlO2
22) 	NaClO + CO2 + H2O ® NaHCO3 + HClO 
	2CaOCl2 + 2CO2 + H2O ® 2CaCO3 + Cl2O ­ + 2HCl 
- HClO vaø Cl2O ñeàu deã bò phaân huyû thaùnh oxi nguyeân töû, neân coù tính taåy maøu.
23) 	3Na2O2 + 2H3PO4 ® 2Na3PO4 + 3H2O + 3/2 O2 ­ ( neáu dö axit )
	3Na2O2 + H3PO4 ® Na3PO4 + 3NaOH + 3/2 O2 ­ ( neáu thieáu axit )
24)	Cu + 4NaNO3 + H2SO4 ñaëc ® Cu(NO3)2 + 2Na2SO4 + 2NO2 ­ + 2H2O
25) 	Si + 2NaOH + H2O Na2SiO3 + 2H2 ­ 
26) 	NH4Cl + Na2CO3 ® NaCl + H2O + CO2 ­ + NH3 ­ ( xem NH4Cl Û HCl.NH3 )	
27) 	FeS2	 + 2HCl ® FeCl2 + H2S ­ + S ¯ 	( xem FeS2 Û FeS dö S )
TAÙCH CHAÁT RA KHOÛI HOÃN HÔÏP
	I- PHÖÔNG PHAÙP CHUNG:	
	1) Sô ñoà taùch hoãn hôïp rôøi khoûi nhau:
Hoãn hôïp : 
-Trong ñoù X thöôøng laø chaát duøng hoaø tan hoãn hôïp. Chaát Y duøng ñeå taùi taïo laïi chaát ñaõ bò bieán ñoåi trong laàn hoaø tan vaøo X.
-Chæ thu ñöôïc moät chaát tinh khieát neáu caùc chaát trong moâi tröôøng khaùc theå vôùi noù.
-Coù theå keát hôïp vôùi phöông phaùp vaät lyù ñeå taùch : gaïn, chöng caát, coâ caïn, hoaø tan trong nöôùc, chieát 
2) Laøm khoâ khí : duøng caùc chaát coù khaû naêng huùt aåm nhöng chaát naøy khoâng ñöôïc taùc duïng vôùi chaát caàn laøm khoâ. Thöôøng duøng Axit ñaëc ( H2SO4), caùc anhiñric axit (P2O5); caùc muoái khan hoaëc kieàm khan .v.v.
II- VÍ DUÏ:
Hoãn hôïp 
Caùc PTHH xaûy ra:	CuO + 2HCl ® CuCl2 + H2O 
	CuCl2 + 2NaOH ® Cu(OH)2¯ + 2NaCl
	Cu(OH)2 CuO	+ H2O ­ 
TÍNH PHÖÙC TAÏP CUÛA PHAÛN ÖÙNG GIÖÕA 
OXIT AXIT ( HOAËC ÑA AXIT ) VÔÙI DUNG DÒCH KIEÀM
I- KIEÁN THÖÙC CAÀN NHÔÙ:
Tuyø vaøo tæ leä soá mol caëp chaát tham gia phaûn öùng maø coù theå taïo thaønh muoái trung hoaø hoaëc muoái axit 
1) Caëp CO2, SO2  H2G ( axit) vaø kieàm cuûa kim loaïi hoaù trò I : NaOH,KOH
Ñaët thì keát quaû taï