Giáo án Bài tập nguyên phân giảm phân

CÔNG THỨC NGUYÊN PHÂN
Gọi x là số tbào mẹ ban đầu có bộ lưỡng bội = 2n, k là số lần nguyên phân liên tiếp 
1. Tổng số TB con được tạo thành = 2k .x
2. Số TB mới được tạo thành từ nguyên liệu môi trường = (2k – 1) x 
3. Số TB mới được tạo thành hoàn toàn từnguyên liệu môi trường =(2k – 2) x
4. Tổng NST có trong các TB con = 2n. x. 2k
5. Môi trường nội bào cung cấp nguyên liệu tương đương với số NST = 2n.( 2k – 1) x 
CÔNG THỨC NGUYÊN PHÂN
Gọi x là số TB mẹ ban đầu( 2n NST) 
1. x tế bào sinh dục sơ khai sau k lần nguyên phân = x. 2k TBSD chín
2. Môi trường nội bào cần cung cấp nguyên liệu tương ứng với số NST đơn cho k lần nguyên phân liên tiếp = x. 2n (2k – 1)
3. x. 2k TBSD chín ---- giảm phân ----> 4. x. 2k tbào con 
( 4. x. 2k tế bào con thì có 4. x. 2k tinh trùng ở giống đực, x. 2k trứng ở giống cái )
- Tổng NST trong 4. x. 2k tinh trùng = n.4. x. 2k 
- Tổng NST trong . x. 2k trứng = n. x. 2k 
4. Môi trường nội bào cần cung cấp nguyên liệu tương ứng với số NST đơn cho quá trình giảm phân = x. 2n 2k
- Tổng nguyên liệu môi trường cung cấp cho x tế bào sinh dục sơ khai sau k lần nguyên phân và giảm phân = x. 2n ( 2. 2k – 1)
5. Gọi n là số cặp NST tương đồng có cấu trúc khác nhau, r là số cặp NST tương dồng xảy ra trao đổI chéo tại 1 điểm( r ≤ n)
* Nếu không xảy ra TĐC:
- Số loại giao tử tạo ra = 2n 
- Tỉ lệ mỗi loại giao tử = 1/2n 
- Số loại hợp tử tạo ra = 4n
* Nếu xảy ra TĐC:
- Số loại giao tử tạo ra = 2n +r 
- Tỉ lệ mỗi loại giao tử =1/2n +r 
- Số loại hợp tử tạo ra phụ thuộc vào TĐC xảy ra ở 1 hay 2 bên đực , cái
Nguyên phân là một trong hai hình thức Gián phân (phân bào gián tiếp), hay còn đc gọi là Phân bào có thoi tơ.
Sau quá trình NP, từ một tế bào sẽ cho ra 2 tế bào giống hệt tế bào mẹ, nghĩa là 2 tế bào con đc hình thành có bộ NST giống hệt tế bào mẹ.
Bài tập NP rất đa dạng, phong phú. Đề thi ĐH cũng có một số câu dạng này.
Sau đây là một số công thức cơ bản để giải Bài tập phần NP:
- Số TB con đc hình thành sau lần NP từ tế bào ban đầu: 
- Số NST trong các TB con đc hình thành sau lần NP từ tế bào ban đầu: với là Bộ NST lưỡng bội của loài.
- Số NST môi trường cung cấp cho tế bào sau lần NP từ tế bào ban đầu: 
- Số thoi tơ đc hình thành và phá hủy sau lần phân bào từ tế bào ban đầu: 
Số lượng NST đơn mới cung cấp cho nguyên phân.
- Nguyên liệu cung cấp tương đương: (2k – 1)2n - k là số đợt nguyên phân liên tiếp của một tế bào, 2n là bộ NST lưỡng bội của loài.
- Nguyên liệu cung cấp tạo nên các NST đơn có nguyên liệu mới hoàn toàn: (2k – 2)2n 
Số lượng thoi tơ vô sắc được hình thành (phá huỷ) để tạo ra các tế bào con sau k đợt NP: (2k – 1)                 
Số lượng NST đơn môi trường cung cấp cho 2k tế bào sinh tinh hoặc sinh trứng qua giảm phân để tạo ra tinh trùng hoặc trứng: 2k.2n           
Số lượng thoi tơ vô sắc hình thành (phá huỷ) để cho 2k tế bào sinh dục thực hiện giảm phân: 2k.3                  
Số tinh trùng hình thành khi kết thúc giảm phân của 2k tế bào sinh tinh trùng: 2k.4 
Số lượng trứng hình thành khi kết thúc giảm phân của 2k tế bào sinh trứng là:  2k 
Số loại trứng (hoặc số loại tinh trùng) tạo ra khác nhau về nguồn gốc NST: 2n (n là số cặp NST) 
Số cách sắp xếp NST ở kỳ giữa I của giảm phân:
 Có 1 cặp NST → có 1 cách sắp xếp	 Có 2 cặp NST → có 2 cách sắp xếp
Có 3 cặp NST → có 4 cách sắp xếp (9)
Vậy nếu có n cặp NST sẽ có 2n/2 cách sắp xếp NST ở kì giữa I.
Số loại giao tử tạo ra khi có trao đổi đoạn.
- Trường hợp 1: loài có n cặp NST mà mỗi cặp NST có cấu trúc khác nhau trong đó có k cặp NST mà mỗi cặp có trao đổi đoạn tại một điểm với điều kiện n>k:
Số loại giao tử = 2n + k (10)
- Trường hợp 2: Loài có n cặp NST, có Q cặp NST mà mỗi cặp có 2 trao đổi đoạn không xảy ra cùng lúc với n > Q:
Số loại giao tử = 2n.3Q (11)
- Trường hợp 3: loài có n cặp NST, có m cặp NST mà mỗi cặp có 2 trao đổi đoạn không cùng lúc và 2 trao đổi đoạn cùng lúc:
Số loại giao tử: 2n + 2m                         (12)
Số loại giao tử thực tế được tạo ra từ một tế bào sinh tinh hoặc một tế bào sinh trứng:
- Từ một tế bào sinh tinh trùng:
+ Không có trao đổi đoạn: 2 loại tinh trùng trong tổng số 2n loại 
+ Có trao đổi đoạn 1 chỗ trên k cặp NST của loài: có 4 loại tinh trùng trong tổng số 2n + k loại 
+ Có trao đổi đoạn 2 chỗ không cùng lúc trên Q cặp NST của loài: có 4 loại tinh trùng trong tổng số nn.3Q 
+ Có trao đổi đoạn 2 chỗ cùng lúc và 2 chỗ không cùng lúc: có 4 loại tinh trùng trong tổng số 2n + 2m 
- Từ một tế bào sinh trứng: Thực tế chỉ tạo ra một loại trứng trong tổng số loại trứng được hình thành trong mỗi trường hợp:1/2n, 1/2n+k, 1/23.3Q, ½ n+2m, 
Số lượng tế bào con đơn bội được tạo ra sau giảm phân.
- Ở tế bào sinh tinh và sinh trứng, mỗi tế bào sau khi kết thúc giảm phân tạo được 4 tế bào đơn bội. Vậy nếu có 2k tế bào bước vào giảm phân thì ở động vật sẽ tạo ra:
2k x 4 tế bào đơn bội                 (22)
- Ở thực vật mỗi tế bào sinh hạt phấn, khi kết thúc giảm phân tạo ra được 4 tế bào đơn bội, mỗi tế bào này tiếp tục nguyên phân 2 lần chỉ tạo nên 3 tế bào đơn bội, hình thành nên hạt phấn chín. Vậy số lượng tế bào đơn bội tạo ra từ 2k tế bào thành hạt phấn bằng:
2k x 4 x 3 = 2k x 12 (23)
 Đối với tế bào sinh noãn cầu, mỗi tế bào sau khi kết thúc giảm phân tạo ra 4 tế bào đơn bội trong đó có một tế bào kích thước lớn lại tiếp tục nguyên phân liên tiếp 3 đợt vừa để tạo ra 8 tế bào con đơn bội, trong đó có 1 tế bào trứng chín. Vậy nếu có 2k tế bào sinh noãn khi kết thúc quá trình tạo giao tử sẽ tạo được một số lượng tế bào đơn bội bằng: 
2k x 3 + 2k x 8 = 2k x 11          (24)
Ví dụ
Bài 1. một hợp tử của một loài nguyên phân liên tiếp một số lần đã lấy nguyên liệu của môi trường tế bào tạo ra tương đương 570 NST đơn. Xác định:
a/ số lần nguyên phân của hợp tử
b/ số NST và trạng thái của NST trong 2 tế bào của hợp tử khi trải qua các kì của nguyên phần?
c/ tính số tế bào sinh trứng,số tế bào sinh tinh sinh ra tinh trùng thụ tinh nói trên? biết hiệu suất thụ tinh của tinh trùng là 6,25%(loài này có 2n=38)[/B]
a. gọi số lần nguyên phân của hợp tử là x lần => (2^x -1) x 2n = 570
với 2n = 38 => x=4. Vậy số lần nguyên phân của hợp tử là 4 lần
b. hic ! cái này xem trong sgk nhá! mình ko nêu lên nữa
c. có 1 hợp tử được tạo từ sự kết hợp của 1 trứng & 1 tinh trùng =>số tế bào sinh trứng là 1tb ( nếu hiệu suất thụ tinh của trứng là 100%)
số tế bào sinh tinh trùng là (1: 6,25%)/4 = 4 tb
Bài 2. có 1 số trứng và một số tinh trùng tham gia thụ tinh, biết hiệu suất thụ tinh của tinh trùng là 6,25%. Hiệu suất thụ tinh của trứng là 50%. Có 20 hợp tử được tạo thành. Hãy tính:
a/ số trứng, số tinh trùng được thụ tinh
b/ số tế bào sinh tinh
c/ số tế bào sinh trứng và số thể định hướng đã bị tiêu biến
(1 tế bào sinh trứng tạo ra 1 trứng và 3 thể định hướng)
a. số trứng & số tinh trùng được thụ tinh là 20
b. số tế bào sinh tinh là (20:6,25%) /4= 80
c. số tb sinh trứng là 20: 50% = 40
số thể định hướng đã bị tiêu biến là 40x3= 120
Có a TB nguyên phân liên tiếp x lần
1 TB Sau x lần nguyên phân liên tiếp sẽ taọ ra 2^x Tb con có bộ NST là 2n 
---> Số NST có trong các TB con là a. 2^x.2n
Số NST có trong a TB ban đầu là a.2n
--> Số NST mới dc cung cấp cho qt nguyên phân là a.2n. (2^x- 1)
Công thức thứ 2
Có a TB sinh giao tử sẽ tiến tới quá trình tiếp theo là gỉam phân 1 lần để tạo giao tử
Sau 1 lần giảm phân sẽ tạo ra 4a giao tử
Số NST có trong các giao tử dc tạo ra là 4a. n
Số NST có trong a TB sinh giao tử ban đầu là a. 2n
---> Số NST mới dc cung cấp là 4a.n - a.2n = a.2n
Bài 3: Gà: 2n=78. 1TB sinh dục sơ khai đực và 1 TB sinh dục sơ khai cái đều nguyên phân liên tiếp 5 lần. Các TB con đều chuyển sang vùng sinh trưởng và qua vùng chin giảm phân bình thường.
a. Xác định số lượng giao tử đực và cái được tạo thành.
b, Tính số lượng NST môi trường cung cấp cho quá trình tạo giao tử. (Mấy câu này dễ ẹc)
c. Tính số NST và số thoi phân bào bị tiêu biến trong quá trình giảm phân ở TB sinh dục sơ khai cái.
Bài 4: Trong ống dẫn sinh dục có 10 TB sinh dục thực hiện nguyên phân một số lần đòi hỏi MT nội bào cung cấp 2480 NST đơn, các TB con sinh ra đều giảm phân tạo thành các giao tử, MT nội bào cung cấp thêm 2560 NST đơn để hình thành 128 hợp tử. Hiệu suất thụ tinh là 10%.
a. Xác định bộ NST của loài.
b.Xác định giới tính của cá thể tạo ra giao tử đó.
a. tế bào sinh dục sơ khai đều có 2n NST:
ta có: 10.2n.(2x-1) = 2480 (1) 
các tế bào con sinh ra đều giảm phân tạo thành, Mt nội bào cung cấp 2560 NST:
10.2n.2x = 2560 (2)
từ (1)(2) =>2n=8 vậy bộ NST của loài là 2n=8
b, số tế bào sinh giao tử là:
số giao tử được sinh ra là:
hợp tử
số tế bào do tế bào sinh giao tử tạo ra là:giao tử 
cá thể này thuộc giới đực,ruồi giấm đực
Bài 5: Ở vịt 2n=80. Cho rằng nhóm tế bào sinh dục đang giảm phân có tổng số NST đơn cồng kép bằng 8000, trong đó NST kép nhiều hơn đơn 1600. 
Số NST ở kì giữa, kì sau lần phân bào I và kì đầu của lần phân bào II tương ứng với tỉ lệ " giữa I: sau I: đầu II = 1:2:3.
Số NST còn lại ở kì sau lần phân bào II.
a, Xác định số tế bào ở mỗi kì nói trên.
b, Xác định tổng số tế bào được tạo thành qua quá trình giảm phân và tổng số NST của chúng.
Bài 6: Vịt nhà có bộ NST 2n=80. Có một tế bào sinh dục  sơ khai đực và một  tế bào sinh dục  sơ khai cái đều có số lần nguyên phân  bằng nhau ở vùng sinh sản tất cả tế bào con tạo ra đều được chuyển chính giảm phân tạo ra 160 giao tử cái và giao tử đực. Xác định:
a, Số lần nguyên phân của mỗi tế bào sinh dục sơ khai đã cho 
b, Số NST trong các tinh trùng nhiều hơn số NST có trong trứng 
c, Số NST bị tiêu biến trong các thể định hướng 
d, Số NST môi trường cung cấp, cho mỗi tế bào sinh dục sơ khai đã cho phát sinh giao tử.
giả sử số lần phân bào của 2 tb trên là x
 ..>Theo bài ra ta có (2^x+ 4.2^x) = 160...>2^x = 32...>x =5 lần
b. Số tinh trùng tạo ra sẽ là 4.2^5 = 128
Còn số trừng tạo ra = số tb trứng = 32...>Số tinh trùng nhiều hơn số trứng là 128- 32 = 96
Số NST bị tiêu biến sẽ là 32.3.40 = 2840 NST
Số NST môi trường cung cấp cho mỗi tb phát sinh giao tử sẽ là (2^6 -1). 2n = (2^6 -1)*80 = 5040 NST Bộ NST lưỡng bội của lợn là 2n=38
Bài 7: Quan sát một nhóm tế bào sinh dưỡng của lợn đang phân bào,ở một thời điểm,người ta đếm được tổng số nhiểm sắc thể kép xếp trên mặt phẳng xích đạo của thoi vô sắc và các nhiễm sắc thể đơn đang phân ly về các cực tế bào là 1064, trong đó, số nhiễm sắc thể đơn nhiều hơn số nhiễm sắc thể kép là 152. Số lượng tế bào tương ứng ở mỗi kì là bao nhiêu?
số nhiễm sắc thể kép đang thuộc kì giữa: (1064-152)/2=456 NST kép
số nhiễm sắc thể đơn thuộc kì sau: 1064 – 456 = 608 NST đơn
Bài cho là tổng số NST là 1064 mà số NST đơn nhiều hơn số NST kép là 152 NST.Vậy là lấy (1064-152) =912 lúc này thì số NST đơn = số NST kép? Vậy để tính số NST kép thì chia cho 2.
Bài 8: Ở 1 loài, một tế bào sinh dục 2n thực hiện sự nguyên phân liên tiếp một số đợt đòi hỏi môi trường cung cấp nguyên liệu để hình thành nên 4826 NST đơn mợi . Các tế bào con hình thành từ đọt cuối cùng đều giảm phân bình thường cho 256 tinh trùng chứa NST giới tính Y
- Xác định bộ NST lưỡng bội của loài ? Số đợt nguyên phân liên tiếp của tế bào sinh dục 2n đầu tiên. Để tạo ra các tế bào con 2n đã có bao nhiêu dây thoi vô sắc được hình thành trong các lần nguyên phân đó. 
Số lượng tinh trùng X = số lượng tinh trùng Y => tổng số tinh trùng hình thành: 256*2=512
Số TB con sinh ra sau các lần nguyên phân: 512/4 = 128 = 2^7 => số lần nguyên phân là 7 lần ^^Bộ NST 2n= 4826/(2^7-1) = 38
Mỗi TB khi tiến hành nguyên phân thì hình thành 1 thoi vô sắc:
+ Lần nguyên phân 1 có 1 TB nguyên phân --> 1 thoi vô sắc
+ Lần NP 2 có 2 TB nguyên phân--> 2 thoi VS
+ Lần NP 3 có 4 TB nguyên phân--> 4 thoi VS
=> tổng số thoi VS là tổng của dãy cấp số nhân với số hạng đầu a1= 1 thoi VS ở TB ban đầu
Công bội q =2=> Sn = 1*(2^7- 1) = 127
Bài 9: Ở ruồi giấm 2n=8. 1 tế bào ruồi giấm đang ở kì sau của nguyên phân. Số NST trong tế bào đó bằng bao nhiêu trong các trường hợp sau?
a)4; b)8; c)16; d)32.
Bài 10: Ruồi giấm có 2n=8. 1 tế bào của ruồi giấm đang ở kì sau của giảm phân II. Tế bào đó có bao nhiêu NST đơn trong các trường hợp sau?
a)2; b)4; c)8; d)16.
Bài 11: Quá trình nguyên phân từ 1 hợp tử ruồi giấm tạo ra đc 8 Tế bào mới.
a) Xác định số đợt phân bào của hợp tử.
b) ở kì trung gian 8 Tế bào trên có bao nhiêu sợi nhiễm sắc, bao nhiêu tâm động và bao nhiêu cromatit ?
c) Chuyển sang kì đầu, 8 tế bào trên có bao nhiêu nhiễm sắc thể kép, bao nhiêu trung tử ?
d) Chuyển sang kì giữa, 8 tế bào trên có bao nhiêu nhiễm sắc thể kép, bao nhiêu tâm động, bao nhiêu cromatit ?
e) Chuyển sang kì sau, 8 tế bào trên có bao nhiêu nhiễm sắc thể đơn, bao nhiêu tâm động ?
f) Chuyển sang kì cuối, trc khi phân chia tế bào chất, 8 tế bào trên có bao nhiêu sợi nhiễm sắc, bao nhiêu tâm động
Bài 12: Có 1 hợp tử cùng loài cùng tiến hành nguyên phân 3 lần và đã tạo ra tổng số 56 tế bào con. Trong các tế bào con có chứa tổng số 448 nhiễm sắc thể ở trạng thái chưa nhân đôi. Xác định:
a) Số hợp tử ban đầu
b) Tên của loài nói trên
c) Nếu các tế bào con nói trên bước vào chu kì nguyên phân tiếp theo và trải qua nhân đôi nhiễm sắc thể thì số lượng cromatit trong các tế bào bằng bao nhiêu ?
a, Gọi số hợp tử ban đầu là x ta có:
x.2^k=56 x.2^3=56 x=7
b,Số NST có trong các TB con là 448 hay: X.2^k.2n=448
c, tính số cromatit thì chỉ cần dựa vào số NST đơn thôi mà
448.2=896 =>2n=448/56=> 2n=8
Bài 13: Một tế bào sinh khai của thỏ cái (2n=44). Sau 1 số đợt nguyên phân liên tiếp môi trường tế bào đã cung cấp 11176 nhiễm sắc thể đơn mới hoàn toàn. Các tế bào con tạo ra đều trở thành tế bào sinh trứng, giảm phân cho trứng. hiệu suất thụ tinh của trứng là 50%, của tinh trùng là 6,25%. Mỗi trứng thụ tinh với tinh trùng tạo ra 1 hợp tử.
a) Tìm số hợp tử đc hình thành
b) Số lượng tế bào sinh trứng và sinh tinh trùng cần thiết để hoàn tất quá trình thụ tinh
c) Số đợt nguyên phân của tế bào sinh dục sơ khai ?
d) Để hoàn tất quá trình thụ thai mỗi trường tế bào cung cấp cho mỗi loại tế bào sinh dục sơ khai bao nhiêu nhiễm sắc thể đơn mới tương đương để tạo trứng và tạo tinh trùng ? nếu các tế bào sinh tinh trùng đc tạo ra từ 1 tế bào sinh dục đực.
a, Số trứng được tạo ra sau GP=số TB sinh trứng=2^k=256 trứng Mỗi trứng thụ tinh=>1 hợp tử
Số HT dược tạo ra từ 256 trứng, H=50% là 256.50%=128 hợp tử
b,Theo a, số tb sinh trứng cần có là 256 TB
Số TB sinh tinh là 128.(100/6,25)/4=512 tB sinh tinh
(Do H thụ tinh của tinh trùng là 6,25%, mỗi TB sinh tinh tạo ra 4 tinh trùng sau GP)
c Theo bài ta có số NST đơn mt cung cấp (mới hoàn toàn) là
2n.(2^k - 2)=11176 => 2^k= 11176/44 + 2 = 256	=>k=8
Số đơt NP của TB sinh dục dơ khai là 8 lần
Bài 14: Có 4 tb sinh dưỡng a,b,c,d của cùng một loài nguyên phân trong thời gian = nhau 60 phút. số tb con được tạo ra từ mỗi tb theo tỉ lệ 1;2;4;8. tổng số tb con tạo ra từ 4 tb mẹ nói trên là 60 chứa 2392 nst hoàn toàn mới.
a. xác định số lần nguyên phân của mỗi tế bào. tên loài?
b. xác định thời gian của chu kì phân bào cua mỗi tb a,b,c,d biết mỗi tb có tốc độ phân bào không đổi
a) gọi số lần NP của TB a là x, ta có PT: x+2x+4x+8x =60=>x=4
=> Số lần NP lần lượt là: Tb a: 2 lần; b: 3 lần; c: 4 lần; d: 5 lần
=> Số TB có nguyên liệu hoàn toàn mới: 60 - 4.2 = 52
=> Số NST trong mỗi Tb là 2392 : 52 = 46 => Con người
b) TG của chu kì phân bào:	tb a: 30'	tb b: 20'	tb c: 15'	tb d: 12'
Bài 15: Ở người bộ NST 2n = 46. TB sinh dục ở người đang ở kì trung gian (phân bào 1) 
a) Xác định NST kép và tâm động của TB
b) Khi bước vào phân bào 1bình thường số NST kép đang phân đi về mỗi cực là bao nhiêu?
c) Khi TB con chuyển sang lần phân bào 2 bình thường 
1. Số NST kép và tâm động ở kì giữa của TB con là bao nhiêu?
2. Spps NST đơn và tâm động ở kì sau của TB (ko chỉ TB con ) là bao nhiêu?
a) NST kép là 46
Số tâm động là 46
b) 46 n NST kép
c) 
1. 23 NST kép và 23 tâm động
2. 92 NST đơn và 92 tâm động