Đề cương ôn tập Sinh học lớp 12

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
1
CHUYÊN ĐỀ: CƠ CHẾ DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ
I. CẤU TRÚC CỦA CHƯƠNG: gồm 2 phần
1. Cơ chế di truyền ở cấp độ phân tử: gồm các quá trình:
- Tự nhân đôi AND (tự sao)
- Phiên mã (tổng hợp ARN)
- Dịch mã (sinh T/h Pr)
- Điều hòa hoạt động gen.
2. Biến dị: gồm
- Đột biến gen
- Đột biến cấu trúc NST
- Đột biến số lượng NST
II. NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT:
1. Gen, mã di truyền, cơ chế tự x 2 ADN
a. Mức độ biết, thông hiểu:
- Khái niệm về gen, cấu trúc chung của gen?
- Thế nào là mã di truyền, các đặc điểm của mã di truyền, số lượng mã di truyền, số
lượng mã di truyền mã hóa aa, số lượng mã di truyền không mã hóa aa, là những mã nào?
- Quá trình tự nhân đội AND:
+ Diễn ra ở đâu trong TB?
+ Các loại enzim tham gia, chức năng của từng loại enzim là gì?
+ Cơ chế tự nhân đôi?
+ Quá trình tự x 2 diễn ra theo nguyên tắc nào?
+ Kết quả?
+ Ý nghĩa?
b. Mức độ vận dụng – vận dụng cao
- Cấu trúc không phân mảnh của gen ở sinh vật nhân sơ, phân mảnh của gen ở sinh vật
nhân thực có ý nghĩa gì?
- Tại sao mã di truyền là mã bộ 3?
- Các mã di truyền cùng mã hóa cho 1 loại axitamin (mã thái hóa) có đặc điểm gì (thường
gần giống nhau, chỉ khác nhau ở nu thứ 3) ?
- Quá trình tự nhân đôi cần các nu tự do loại nào? Tại sao?
- Tai sao trên mỗi chạc chữ Y chỉ có 1 mạch tổng hợp liên tục, còn mạch kia tổng hợp
gián đoạn?
- Quá trình tự x2 của virus diễn ra theo nguyên tắc nào?
- Đặc điểm khác biệt giữ nhân đội AND ở Sv nhân sơ và sinh vật nhân thực là gì?
- Giải được các bài tập liên quan đến cấu trúc của AND – gen, chủ yếu là các bài tập liên
quan đến các công thức tính:
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
2
+ Chiều dài, khối lượng
+ Số liên kết hiđro
+ Tổng số nu, số nu từng loại môi trường, nội bài cc
+ Số liên kết photphođieste (lk cộng hóa trị), chú ý:
- Ở phân tử ADN mạch kép, thẳng
- Ở phân tử AND mạch kép, vòng.
2. Phiên mã
a. Mức độ biết, thông hiểu:
- Cấu trúc của từng loại ARN và chức năng?
- Diễn ra ở đâu trong tế bào, cần các nu tự do loại nào?
- Các loại enzim tham gia? chức năng?
- Cơ chế phiên mã? Chiều mả mạch khuôn tổng hợp ARN? chiều tổng hợp ARN?
- Sự khác nhau giữa phiên mã ở sinh vật nhân sơ và sinh vật nhân thực?
- Phiên mã diễn ra theo nguyên tắc nào?
- Kết quả của quá trình phiên mã?
- Phân tử ARN được tổng hợp trong nhân, trước khi ra tế bào chất để thực hiện chức năng
cần được biến đổi như thế nào?
b. Mức vận dụng, vận dụng cao
- Phân biệt được sự khác nhau về cấu trúc, về thời gian tồn tại của các loại ARN?
- Tại sao m ARN lại đa dạng nhất trong các loại ARN?
- Điều gì xảy ra nếu gen quy định ARN bị biến đổi vùng điều hòa hoặc vùng kết thúc?
- Chức năng mã enzim ARN polymeraza khác gì so với các enzim tham gia vào quá trình
x 2 AND?
- Giải được các bài tập liên quan đến cấu trúc ARN và cơ chế phiên mã:
+ Tính chiều dài, KL của ARN
+ Tổng số nu và số nu từng loại môi trường nội bào cung cấp.
+ Số liên kết cộng hóa trị mới hình thành
+ Số liên kết hiđro bị phá hủy
3. Dịch mã
a. Mức độ biết, thông hiểu
- Diễn ra ở đâu trong tế bào?
- Kể tên các thành phần tham gia trực tiếp vào quá trình dịch mã?
- Các loại enzim tham gia, chức năng từng loại?
- Cơ chế dịch mã?
- Kết quả?
- Vai trò của polyribôxôm trong dịch mã?
- Quá trình dịch mã diễn ra theo những nguyên tắc nào?
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
3
b. Mức độ vận dụng, vận dụng cao
- Xác định được sự khác nhau giữa 2 dạng bài tập:
+ 1 gen có tổng số nu là (N) số mã hóa được bao nhiêu nu (ở SV nhân sơ và n. thực)
+ Chuỗi poly peptit hoàn chỉnh do gen đó mã hóa có bao nhiêu axit amin
- Bài tập thể hiện mối liên quan giữa quá trình nhân đôi, quá trình phiên mã và dịch mã.
4. Điều hòa hoạt động gen
a. Mức độ biết, thông hiểu
- Thế nào là điều hòa hoạt động của gen?
- Xảy ra ở các mức độ nào?
- Thế nào là Operon? Mô hình cấu trúc của Operon lac?
- Giải thích được điều hòa hoạt động gen trong môi trường có Lactozơ (chất cảm ứng) và
không có Lactozơ?
b. Mức vận dụng - vận dụng cao.
- Sự giống và khác nhau giữa điều hòa âm tính và dương tính?
- Nếu gen điều hòa (R) bị đột biến thì sẽ ảnh hưởng như thế nào đến sự hoạt động của
nhóm gen cấu trúc (Z, Y, A)?
5. Đột biến gen:
a. Mức độ biết, thông hiểu:
- Khái niệm ĐBG, ĐB điểm?
- Đặc điểm của ĐBG?
- Thế nào là tần số ĐBG, tần số ĐBG phụ thuộc vào những yếu tố nào?
- Thế nào là tác nhân ĐB? gồm các loại nào?
- Thể ĐB là gì?
- ĐB nhân tạo có đặc điểm gì khác so với các ĐBG tự nhiên?
- Các dạng ĐB điểm và hậu quả của từng dạng với cấu trúc của mARN và cấu trúc của
protein do gen điều khiển tổng hợp?
- Nguyên nhân, cơ chế phát sinh ĐBG?
- Hậu quả mã đột biến gen, đột biến gen có ý nghĩa như thế nào với tiến hóa và chọn
giống?
b. Mức vận dụng – vận dụng cao:
- Để gây ĐBG, phải tác động tác nhân ĐB vào pha nào của kỳ trung gian trong chu kỳ tế
bào sẽ đạt hiệu quả cao nhất, vì sao?
- Trong các dạng ĐB điểm, dạng nào gây hậu quả lớn nhất, vì sao?
- Tại sao hầu như ĐB thay thế cặp nu thường ít gây hại cho thể ĐB?
- Thay thế cặp nu thứ mấy của mã di truyền sẽ ít ảnh hưởng đến cấu trúc của phân từ Pr
nhất, vì sao?
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
4
- Loại ĐBG nào chỉ ảnh hưởng đến thành phần 1 bộ 3 mã hóa? ĐB đó xảy ra ở vị trí nào
sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình dịch mã?
- Hậu quả của ĐBG phụ thuộc vào những yếu tố nào?
- Với những điều kiện nào thì 1 ĐBG có thể được di truyền qua sinh sản hữu tính?
- Khi gen được chuyển từ vị trí này đến vị trí khác của NST thì có thể xảy ra khả năng:
Gen được phiên mã nhiều hơn hoặc không được phiên mã, vì sao?
- Giải được các bài tập liên quan đến ĐBG (đặc biệt các bài tập liên quan đến xác định
dạng ĐB) ?
6. Nhiễm sắc thể và ĐB cấu trúc NST
a. Mức độ biết, thông hiểu
- Các đặc trưng của NST về hình thái, số lượng bộ NST của loài?
- Chứng minh SLNST không phản ánh mức độ tiến hóa của loài?
- Mô tả được cấu trúc siêu hiển vi của NST ở sinh vật nhân thực?
- Tại sao mỗi NST lại xoắn theo nhiều cấp độ khác nhau?
- Sự biến đổi về hình thái NST qua các kỳ của quá trình phân bào?
- Thế nào là ĐB cấu trúc NST? gồm mấy dạng? hậu quả và ý nghĩa của từng dạng?
- Dạng ĐB cấu trúc nào không làm thay đổi hàm lượng AND trên 1 NST?
b. Mức độ vận dụng – vận dụng cao:
- Tại sao AND ở tế bào nhân thực có kích thước lớn nhưng vẫn được xếp gọn trong nhân
TB?
- Mỗi NST được xoắn theo nhiều cấp độ khác nhau có ý nghĩa gì?
- Tại sao phần lớn các dạng ĐB cấu trúc NST thường có hại, thậm chí gây chết cho thể
ĐB?
- Dạng ĐB nào gây ảnh hưởng nghiêm trọng nhất, ít ảnh hưởng nghiêm trọng nhất, vì sao?
- Loại ĐB cấu trúc NST nào nhanh chóng hình thành loài mới, vì sao?
- Trong trường hợp nào thì đảo đoạn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thể ĐB?
- Tại sao ĐB lặp đoạn lại tạo điều kiện cho ĐBG?
- Vị trí đứt gãy khác nhau trên NST trong các dạng ĐB cấu trúc có gây nên những hậu
quả khác nhau không? vì sao?
7. Đột biến số lượng NST
a. Mức độ biết – thông hiểu
- Có mấy dạng ĐBSL NST, là những dạng nào?
- Thế nào là ĐB lệch bội, đa bội?
- Cơ chế phát sinh thể ĐB lệch bội, đa bội chẵn, đa bội lẻ, dị đa bội?
- Hậu quả và ý nghĩa của ĐB lệch bội, đa bội?
- Vai trò của đột biết đa bội trong chọn giống, tiến hóa?
- Vẽ được sơ đồ cơ chế phát sinh các dạng lệch bội là người và hậu quả của từng dạng?
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
5
- Phân biệt được thể tự đa bội và dị đa bội?
b. Mức vận dụng – vận dụng cao
- Tại sao lệch bội thường gây hậu quả nặng nề cho thể ĐB hơn là ĐB đa bội?
- Tại sao Hội chứng Đao ở người là hội chứng phổ biến nhất trong các hội chứng liên
quan đến ĐBSLNST?
- Tại sao thể 2 với NST X thường ít gây hậu quả năng nề hơn cho thể ĐB?
- Tại sao thể song nhị bội được coi như 1 loài mới?
- Tại sao thể 4n có độ hữu thụ giảm hẳn so với thể 2n nhưng trong tự nhiên thể 4n vẫn rất
phổ biến?
- Làm thế nào để tạo ra thể tự đa bội?
- Làm được các dạng bài tập của chương, như:
+ 1 loài SV lưỡng bội (2n) sẽ có bao nhiêu loại thể lệch, thể lệch kép?
+ Tìm được loại giao tử, tỷ lệ từng loại của thể ĐB:
3n: AAA, AAa, Aaa, aaa
4n: AAAA, AAAa, AAaa, Aaaa, aaaa
+ Xác định được tỷ lệ phân ly kiểu gen, kiểu hình của các phép lai giữa các thể ĐB với
nhau?
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
6
CHƯƠNG: QUY LUẬT DI TRUYỀN
CÁC MỨC ĐỘ NHẬN THỨC
A. Kiến thức học sinh cần nhận biết và thông hiểu:
1. Các khái niệm, quy luật:
- Khái niệm: phép lai 1 hay nhiều cặp tính trạng, nhiều tính trạng, kiểu gen, kiểu
hình, thuần chủng, trội, lặn hoàn toàn, không hoàn toàn, đồng trội, liên kết, hoán vị,
tương tác gen, NST giới tính, mức phản ứng của kiểu gen...
- Quy luật: phân ly, phân li độc lập, liên kết, hoán vị, tương tác, tương tác cộng gộp,
tương tác bổ sung, di truyền giới tính, di truyền liên kết giới tính, di truyền ngoài nhân...
2. Đặc điểm của các quy luật, hiện tượng
3. Phân biệt bản chất của các quy luật di truyền
4. Phân biệt cơ sở tế bào học và điều kiện nghiệm đúng của các quy luật.
5. Ý nghĩa của các quy luật di truyền
(Về cơ bản đã được trình bày ở phần tóm tắt nội dung các bài ở phần sau)
B. Kiến thức học sinh cần vận dụng:
1. Giải quyết các bài toán về quy luật di truyền ở mức đơn giản, quy luật di truyền đã
rõ ràng
2. Sử dụng công thức tổng quát trong quy luật phân li độc lập để làm các bài tập.
3. Giải thích các hiện tượng thực tế liên quan đến ý nghĩa của các quy luật di truyền
C. Kiến thức học sinh cần vận dụng cao
1. Giải các bài tập khó như : xác suất, phép lai nhiều cặp tính trạng trong đó mỗi tính
trạng lại di truyền theo 1 quy luật khác nhau.
2. Vận dụng kiến thức để giải quyết các tình huống thực tế của cuộc sống của sinh
giới ở mức cao.
(Trong phần vận dụng và vận dụng cao, giáo viên chủ yếu hướng dẫn học sinh nhận
dạng các bài tập, hướng dẫn kĩ năng giải nhanh các bài toán để phục vụ việc thi trắc
nghiệm của học sinh, ngoài ra lưu ý các câu hỏi mang tính mở liên quan đến thực tế
như bệnh tật và di truyền người )
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
7
PHẦN I: TÓM TẮT KIẾN THỨC CẤN NHỚ VÀ THÔNG HIỂU
QUY LUẬT MENĐEN: QUY LUẬT PHÂN LY
I. Phương pháp nghiên cứu di truyền học của Menđen:
1. Phương pháp phân tích di truyền giống lai:
- Bước 1: Tạo các dòng thuần chủng về từng tính trạng.
- Bước 2: Lai các dòng thuần chủng khác biệt nhau bởi 1 hoặc nhiều tính trạng rồi phân
tích kết quả lai ở đời F1, F2, F3.
- Bước 3: Sử dụng toán xác suất để phân tích kết quả lai, sau đó đưa ra giả thuyết giải
thích kết quả.
- Bước 4: Chứng minh giả thuyết bằng thực nghiệm.
2. Phương pháp phân tích con lai của Menđen:
- Tỷ lệ phân ly ở F2 xấp xỉ 3:1.
- Cho các cây F2 tự thụ phấn rồi phân tích tỷ lệ phân ly ở F3 Menđen thấy tỷ lệ 3: 1 ở F2
thực chất là tỷ lệ 1:2:1
II. Hình thành học thuyết khoa học:
- Mỗi tính trạng đều do 1 cặp nhân tố di truyền quy định và trong tế bào các nhân tố di
truyền không hoà trộn vào nhau.
- Giao tử chỉ chứa 1 trong 2 thành viên của cặp nhân tố di truyền.
- Khi thụ tinh các giao tử kết hợp với nhau 1 cách ngẫu nhiên
- Mỗi giao tử chỉ chứa 1 trong 2 thành viên của cặp nhân tố di truyền do đó sẽ hình thành
2 loại giao tử và mỗi loại chiếm 50%( 0,5).
- Xác suất đồng trội là 0,5X 0,5=0,25 (1/4)
- Xác suất dị hợp tử là 0,25+ 0,25=0,5 (2/4)
- Xác suất đồng lặn là 0,5X 0,5=0,25 (1/4)
3. Quy luật phân ly:
- Mỗi tính trạng do 1 cặp alen quy định, 1 có nguồn gốc từ bố, 1 có nguồn gốc từ mẹ.
- Các alen của bố và mẹ tồn tại trong tế bào cơ thể con 1 cách riêng rẽ không hoà trộn vào
nhau.
- Khi hình thành giao tử các alen phân ly đồng đều về các giao tử cho ra 50% giao tử
chứa alen này và 50% giao tử chứa alen kia.
III. Cơ sở tế bào học của quy luật phân ly:
- Trong TB sinh dưỡng, các gen và các NST luôn tồn tại thành từng cặp
- Mỗi gen chiếm 1 vị trí xác định trên NST được gọi là locut.
- Khi giảm phân tạo giao tử, các thành viên của 1 cặp alen phân li đồng đều về các giao
tử, mỗi NST trong từng cặp NST tương đồng cũng phân li đồng đều về các giao tử.
QUY LUẬT MENĐEN: QUY LUẬT PHÂN LY ĐỘC LẬP
I. Thí nghiệm lai hai tính trạng:
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
8
1. Nội dung QL PLĐL của Menden: Các cặp nhân tố di truyền quy định các tính trạng
khác nhau phân li độc lập trong quá trình hình thành giao tử.
II. Cơ sở tế bào học:
- Các cặp gen quy định các cặp tính trạng nằm trên các cặp NST tương đồng khác nhau
thì khi giảm phân, các gen sẽ phân li độc lập với nhau.
III. Ý nghĩa của các quy luật Menđen
- Dự đoán trước được kết quả lai.
- Là cơ sở khoa học giả thích sự đa dạng phong phú của sinh vật trong tự nhiên.
- Bằng phương pháp lai có thể tạo ra các biến dị tổ hợp mong muốn trong chăn nuôi trồng
trọt.
TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
I. Tương tác gen
- Khái niệm: là sự tác tác động qua lại giữa các gen trong quá trình hình thành một kiểu
hình. Bản chất là sự tương tác giữa các sản phẩm của chúng trong quá trình hình thành
kiểu hình.
1. Tương tác bổ sung
Khái niệm : Tương tác bổ sung là kiểu tương tác trong đó các gen cùng tác động sẽ hình
thành một kiểu hình mới.
Ví dụ : A-B- quy định hoa đỏ ; kiểu : A-bb; aaB- ; aabb quy định hoa trắng.
P : AaBb x AaBb => F1 Cho tỷ lệ kiểu hình 9 Hoa đỏ: 7 Hoa trắng
2. Tương tác cộng gộp:
Khái niệm: Là kiểu tương tác trong đó mỗi alen trội đều làm tăng sự biểu hiện của kiểu
hình lên 1 chút ít.
Ví dụ: Màu da người ít nhất do 3 gen (A,B,C) nằm trên 3 cặp NST tương đồng khác nhau
chi phối.
- Phần lớn các tính trạng số lượng (năng suất) là do nhiều gen quy định tương tác theo
kiểu cộng gộp quy định.
II. Tác động đa hiệu của gen:
1. Khái niệm: Một gen ảnh hưởng đến sự biểu hiện của nhiều tính trạng khác gọi là gen
đa hiệu.
Ví dụ: - HbA hồng cầu bình thường
- HbS hồng cầu lưỡi liềm gây rối loạn bệnh lý trong cơ thể
Tất cả những trường hợp trên không phủ nhận mà chỉ mở rộng thêm học
thuyết Menden.
LIÊN KẾT GEN
1. Liên kết gen
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
9
- Mỗi NST gồm một phân tử ADN. Trên một phân tử chứa nhiều gen, mỗi gen chiếm một
vị trí xác định trên ADN (lôcut)  các gen trên một NST di truyền cùng nhau  nhóm
gen liên kết.
- Số nhóm gen liên kết = số lượng NST trong bộ đơn bội (n).
2. Ý nghĩa của hiện tượng liên kết gen
- Các gen trên cùng 1 NST luôn di truyền cùng nhau. Trong tự nhiên nhiều gen khác nhau
giúp sinh vật thích nghi với môi trường có thể được tập hợp trên cùng NST giúp duy trì
sự ổn định của loài.
- Trong chọn giống có thể gây đột biến chuyển đoạn, chuyển những gen có lợi vào cùng 1
NST tạo ra các giống có các đặc điểm mong muốn.
HOÁN VỊ GEN
1. KN:
- Hiện tượng các gen alen đổi chỗ cho nhau trên cặp NST tương đồng gọi là HVG.
2. Cơ sở tế bào học của hiện tượng hoán vị gen:
- Trong giảm phân tạo giao tử xảy ra tiếp hợp và trao đổi chéo đều giữa 2 NST trong cặp
tương đồng hoán vị gen.
- Tần số hoán vị gen (f%) = ∑ tỷ lệ giao tử hoán vị.
- Tần số hoán vị gen (f%) 0%  50% (f%  50%)
- Các gen càng gần nhau trên NST thì f % càng nhỏ và ngược lại f % càng lớn.
3. Ý nghĩa của hiện tượng hoán vị gen:
- Do hiện tượng hoán vị gen  tạo ra nhiều loại giao tử  hình thành nhiều tổ hợp gen
mới tạo nguồn nguyên liệu biến dị di truyền cho quá trình tiến hoá và công tác chọn
giống.
- Căn cứ vào tần số hoán vị gen trình tự các gen trên NST (xây dựng được bản đồ gen).
- Quy ước 1% hoán vị gen =1 cM(centimoocgan).
- Bản đồ di truyền giúp dự đoán tần số tổ hợp gen mới trong các phép lai, có ý nghĩa
trong công tác chọn giống và nghiên cứu khoa học: giảm thời gian chọn đôi giao phối
DI TRUYỀN LIÊN KẾT VỚI GIỚI TÍNH VÀ DI TRUYỀN NGOÀI NHÂN
I. Di truyền liên kết với giới tính
1. NST giới tính và cơ chế tế bào học xác định giới tính bằng NST
a. NST giới tính
- Là NST chứa các gen quy định giới tính. Có thể có gen quy định tính trạng thường.
- Cặp NST giới tính có thể tương đồng (ví dụ XX) hoặc không tương đồng (ví dụ XY).
- Trên cặp NST giới tính XY đoạn tương đồng (giống nhau giữa 2 NST) và những đoạn
không tương đồng (chứa các gen khác nhau đặc trưng cho NST đó)
b. Một số cơ chế TBH xác định giới tính bằng NST giới tính.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
10
+ Dạng XX và XY
- ♀ XX, ♂ XY: Người, lớp thú, ruồi giấm...
- ♂ XX, ♀ XY: Chim, bướm...
+ Dạng XX và XO: Châu chấu ♀ XX, ♂ XO
2. Sự di truyền liên kết với giới tính:
a. Gen trên NST X
Đặc điểm:
- Kết quả lai thuận và nghịch khác nhau.
- Gen quy định nằm trên NST X không có alen tương ứng trên Y nên con đực (XY) chỉ
có 1 gen lặn là được biểu hiện ra kiểu hình.
- Tính trạng xuất hiện ở cả 2 giới nhưng tỷ lệ không đều nhau.
- Có hiện tượng di truyền chéo
b. Gen trên NST Y
Đặc điểm : Gen nằm trên NST Y không có alen trên X.
- Tính trạng chỉ biểu hiện ở một giới (chứa NST Y).
- Có hiện tượng di truyển thẳng (Truyền 100% cho giới dị giao tử)
c. Ý nghĩa của sự di truyền liên kết với giới tính:
- Phát hiện sớm giới tính của vật nuôi nhờ các gen quy định các tính trạng dễ nhận biết lk
giới tính giúp chăn nuôi hiệu quả cao.
II. Di truyền ngoài nhân
1.Biểu hiện:
- Kết quả lai thuận, nghịch khác nhau.
- Con lai luôn có kiểu hình giống mẹ.
2. Giải thích
- Khi thụ tinh giao tử đực chỉ truyền nhân cho trứng.
- Các gen nằm trong tế bào chất (trong ty thể hoặc lục lạp) chỉ được mẹ truyền cho con
qua tế bào chất của trứng.
- Kiểu hình của đời con luôn giống mẹ.
Kết luận: Có 2 hệ thống di truyền là di truyền trong nhân và di truyền ngoài nhân (di
truyền theo dòng mẹ)
ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA GEN
I. Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
Gen (ADN)  mARN  Pôlipeptit  Prôtêin  tính trạng.
II. Sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường:
- Nhiều yếu tố của MT có thể ảnh hưởng đến sự biểu hiện của kiểu gen.
III. Mức phản ứng của kiểu gen
1. Khái niệm
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
11
- Tập hợp những kiểu hình khác nhau của cùng 1 kiểu gen tương ứng với các môi trường
khác nhau là mức phản ứng của kiểu gen.
2. Đặc điểm
- Hiện tượng 1 kiểu gen có thể thay đổi kiểu hình trước các điều kiện MT khác nhau được
gọi là sự mềm dẻo kiểu hình(thường biến).
- Thường biến giúp SV thích nghi trước sự thay đổi ĐK MT.
- Mỗi kiểu gen có mức phản ứng khác nhau trong các môi trường sống khác nhau.
- Tính trạng có hệ số di truyền thấp là tính trạng có mức phản ứng rộng; thường là các
tính trạng số lượng (năng suất, sản lượng trứng...)
- Tính trạng có hệ số di truyền cao tính trạng có mức phản ứng hẹp thường là các tính
trạng chất lượng (Tỷ lệ Protein trong sữa hay trong gạo...)
- Ý nghĩa:
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
12
PHẦN II: MINH HỌA PHẦN KIẾN THỨC VẬN DỤNG VÀ VẬN DỤNG CAO
Trong các đề thi, các bài tập hoán vị gen và các bài tập liên quan giữa các quy
luật di truyền thường khó và thuộc dạng mức độ vận dụng và vận dụng cao. Vì vậy
ở đây chúng tôi giới thiệu một số dạng BT thuộc các phần này để mọi người tham
khảo:
VẬN DỤNG
1. Hướng dẫn học sinh nhận dạng bài toán thuộc quy luật hoán vị gen.
Để giải bài tập thuộc quy luật di truyền nói chung và quy luật hoán vị gen nói riêng,
học sinh phải thành thạo kỹ năng nhận dạng bài toán. Một bài toán thuộc quy luật hoán vị
gen thường có những dấu hiệu nhận biết sau:
- Do hoán vị gen làm tăng sự xuất hiện các biến dị tổ hợp nên số kiểu hình ở đời con lai
bằng số loại kiểu hình của quy luật phân li độc lập (với số gen tương ứng) nhưng tỷ lệ
khác quy luật phân li độc lập.
Số kiểu hình = 2n.
Tỷ lệ kiểu hình khác (3:1)n
- Nếu là phép tạp giao 2 cơ thể dị hợp 2 cặp gen (nằm trên 1 cặp nhiễm sắc thể) thì kết
quả cho 4 loại kiểu hình và khác tỷ lệ 9:3:3:1.
- Nếu là phép lai phân tích cơ thể dị hợp 2 cặp gen quy định 2 cặp tính trạng thì kết quả
cho 4 loại kiểu hình bằng nhau từng đôi một nhưng khác tỷ lệ 1 : 1 : 1 : 1.
2. Xây dựng cách giải một số dạng bài tập thường gặp
Dạng 1 . Tính tỷ lệ của từng loại kiểu hình ở