Các đề văn tự luận học kì I (thuyết minh và tự sự)

PHOØNG GD& ÑT LONG MYÕ 	 CAÙC ÑEÀ VAÊN TÖÏ LUAÄN HOÏC KÌ I 
TRÖÔØNG THCS THUAÄN HÖNG (THUYEÁT MINH VAØ TÖÏ SÖÏ)
A. CAÙC ÑEÀ VAÊN TÖÏ LUAÄN VEÀ THUYEÁT MINH: 
 *Ñeà 1: Con traâu ôû laøng queâ Vieät Nam. 
 Gôïi yù ñaùp aùn- Ñeà1:
1/ Tìm hieåu ñeà:
 -Yeâu caàu ñeà: Con traâu ñoái vôùi ngöôøi laøm ruoäng, trong vieäc ñoàng aùn, con traâu trong cuoäc soáng laøng queâ
 2/ Ñònh höôùng daøn yù:
 a/Môû baøi: Giôùi thieäu chung veà con traâu treân ñoàng ruoäng Vieät Nam.
 b/Thaân baøi:
 -Con traâu trong ngheà laøm ruoäng: laø söùc keùo ñeå caøy, böøa, keùo xe, truïc luùa, 
 -Con traâu trong leã hoäi ñình ñaùm.
 -Con traâu – nguoàn cung caáp thòt, da ñeå thuoäc, söøng traâu duøng ñeå laøm ñoà mó ngheä.
 -Con traâu laø taøi saûn lôùn cuûa ngöôøi noâng daân Vieät Nam.
 -Con traâu vaø treû chaên traâu, vieäc chaên nuoâi traâu.
 c/ Keát baøi: Con traâu trong tình caûm ngöôøi noâng daân.
	-----------------------------------------------------------------------------
 * Ñeà2: ( 5 ñieåm) Giôùi thieäu baøi thô ñoàng chí cuûa Chính Höõu.
 Gôïi yù ñaùp aùn- Ñeà2:
-Noäi dung: ( 4 ñieåm)
+ Giôùi thieäu taùc giaû Chính Höõu, hoaøn caûnh saùng taùc vaø neùt khaùi quaùt veà baøi thô Ñoàng chí.
 (1,0 ñieåm) 
+ Giôùi thieäu noäi dung cô baûn cuûa baøi thô ñoàng chí: veû ñeïp chaân thöïc, bình dò vaø tình ñoàng chí, ñoàng ñoäi cuûa ngöôøi lính thôøi kì khaùng chieán choáng Phaùp (2.0 ñieåm).
+ Giôùi thieäu nhöõng thaønh coâng noåi baät veà ngheä thuaät cuûa baøi thô ñoàng chí: caùch duøng töø, ñaët caâu, söû duïng hình aûnh, boäc loä caûm xuùc.(1,0 ñieåm)
- Hình thöùc (1 ñieåm)
+ Vieát ñuùng kieåu baøi vaên thuyeát minh veà moät taùc phaåm vaên hoïc.
+ Vaên vieát maïch laïc, löu loaùt, khoâng maéc loãi chính taû, dieãn ñaït, duøng töø vaø ngöõ phaùp.
	--------------------------------------------------------------------------------------------
 * Ñeà3 : ( 5 ñieåm) Vieát baøi vaên giôùi thieäu veà moät saûn vaät queâ höông.
 Gôïi yù ñaùp aùn- Ñeà3:
-Noäi dung: ( 4 ñieåm)
 + Môû baøi: (0.5 ñieåm): Giôùi thieäu chung veà saûn vaät noåi tieáng cuûa queâ höông.
 + Thaân baøi( 3 ñieåm): Chæ ra ñöôïc nhöõng bieåu hieän cuï theå veà söï ñaëc bieät/ noåi tieáng/ giaù trò vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa saûn vaät.
 + Keát baøi ( 0,5 ñieåm): Khaùi quaùt chung veà yù nghóa, taùc duïng cuûa saûn vaät.
- Hình thöùc (1 ñieåm):
 Bieát baøi vaên thuyeát minh, vaên löu loaùt, coù söùc thuyeát phuïc.
	-----------------------------------------------------------------------------
 * Ñeà 4: ( 5 ñieåm) Trình baøy moät leã hoäi ñaëc saéc cuûa queâ höông em
 Gôïi yù ñaùp aùn- Ñeà4:
-Noäi dung: ( 4 ñieåm)
 + Môû baøi: (0.5 ñieåm): Giôùi thieäu chung veà leã hoäi ñaëc saéc cuûa queâ höông: Thôøi gian, ñòa ñieåm, yù nghóa khaùi quaùt.
 + Thaân baøi( 3 ñieåm): Nguoàn goác cuûa leã hoäi (0,75 ñieåm)
	 Hình aûnh kieán truùc khu di tích (0,75 ñieåm)
 Mieâu taû khoâng khí leã hoäi (0,75 ñieåm)
 Hoaït ñoäng leã hoäi vaø yù nghóa cuûa töøng hoaït ñoäng (0,75 ñieåm)
 + Keát baøi ( 0,5 ñieåm): Khaúng ñònh yù nghóa vaên hoùa cuûa leã hoäi.
- Hình thöùc (1 ñieåm):
 Bieát vieát baøi vaên thuyeát minh, vaên löu loaùt, coù söùc thuyeát phuïc.
	-------------------------------------------------------------------------------------
* Ñeà5: ( 6 ñieåm) Giôùi thieäu veà Truyeän Kieàu cuûa nhaø thô Nguyeãn Du.
 Gôïi yù ñaùp aùn- Ñeà5:
-Noäi dung: ( 5 ñieåm)
+ Giôùi thieäu nhaø thô Nguyeãn Du, hoaøn caûnh saùng taùc, nguoàn goác vaø giôùi thieäu khaùi quaùt veà giaù trò taùc phaåm(0.75 ñieåm) 
+ Giôùi thieäu noäi dung cô baûn cuûa taùc phaåm vôùi ba phaàn: Gaëp gôõ vaø ñính öôùc; Gia bieán vaø löu laïc; Ñoaøn tuï (1,25 ñieåm).
+ Giôùi thieäu giaù trò hieän thöïc, nhaân ñaïo cuûa taùc phaåm(1,5 ñieåm).
+ Giôùi thieäu nhöõng thaønh coâng noåi baät veà ngheä thuaät cuûa taùc phaåm: ngheä thuaät mieâu taû, ngoân ngöõ keå chuyeän, caùch duøng töø, ñaët caâu, söû duïng hình aûnh, boäc loä caûm xuùc(1,5 ñieåm)
- Hình thöùc (1 ñieåm)
+ Vieát ñuùng kieåu baøi vaên thuyeát minh veà moät taùc phaåm vaên hoïc.
+ Vaên vieát maïch laïc, löu loaùt, khoâng maéc loãi chính taû, dieãn ñaït, duøng töø vaø ngöõ phaùp.
	-------------------------------------------------------------------------------
B. CAÙC ÑEÀ VAÊN TÖÏ LUAÄN VEÀ TÖÏ SÖÏ: 
 Đề 1 : Nhân ngày 20 – 11, kể cho các bạn nghe về một kỉ niệm đáng nhớ giữa mình và thầy, cô giáo cũ.
 Gôïi yù- Ñeà1:
 - Mở bài: Giới thiệu kỉ niệm đáng nhớ giữa mình và thầy, cô giáo cũ.
	- Thân bài: 
	 + Kỉ niệm gì ?
	 + Xảy ra ở đâu ? như thế nào ?
	 + Khi nhớ lại em cảm thấy thế nào ?
	 + Thái độ ra sao khi nhớ lại ?
	- Kết bài: Kết thúc ra sao ?
 Cảm nghĩ của em.
	 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------
 Ñeà2 : Haõy keå veà moät kæ nieäm vôùi ngöôøi baïn tuoåi thô khieán em xuùc ñoäng vaø nhôù maõi .
 Gôïi yù- Ñeà1:
 1/ Hình thöùc: ( 1ñ )
 * Ñuû ba phaàn: Môû baøi – thaân baøi – keát baøi => baøi vieát roõ raøng, caân ñoái, saïch ñeïp, sai khoâng quaù 10 loãi duøng töø ñaët caâu, chính taû.
 2/ Noäi dung: ( 5ñ )
 A. Môû baøi: ( 1ñ )
 - Giôùi thieäu ngöôøi baïn cuûa mình laø ai? ( 0,5ñ )
 - Kyû nieäm khieán mình xuùc ñoäng laø kyû nieäm gì? ( 0,5ñ )
 B. Thaân baøi: ( 3ñ)
 - Taäp trung keå veà kyû nieäm xuùc ñoäng aáy.
 + Noù xaûy ra ôû ñaâu, luùc naøo? ( thôøi gian, hoaøn caûnh )vôùi ai ? ( nhaân vaät )
 + Chuyeän xaûy ra nhö theá naøo? ( môû ñaàu, dieãn bieán, keát quaû )
 + Ñieàu gì khieán em xuùc ñoäng? Xuùc ñoäng nhö theá naøo? ( mieâu taû caùc bieåu hieän cuûa söï xuùc ñoäng vaø yeáu toá bieåu caûm )
 C. Keát baøi: ( 1ñ )
 - Caûm nghó veà kyû nieäm aáy.
{ Löu yù: Treân ñaây laø nhöõng gôïi yù cô baûn. Toå, nhoùm caàn baøn baïc thaûo luaän , tuøy theo trình ñoä cuûa hoïc sinh moãi vuøng. . . Söùc dieãn ñaït ñoâi luùc coøn haïn cheá hoaëc hoïc sinh chöa coù söùc keát hôïp caùc phöông thöùc bieåu ñaït moät caùch toát nhaát . Do ñoù giaùo vieân linh hoaït, tìm toøi vaø traân troïng nhöõng yù hay, saâu saéc cuûa hoïc sinh ñeå caân nhaéc cho ñieåm phuø hôïp vôùi töøng ñoái töôïng hoïc sinh.
Đề 3 : Keå laïi moät giaác mô, trong ñoù em ñöôïc gaëp laïi ngöôøi thaân ñaõ xa caùch laâu ngaøy.
 Gôïi yù- Ñeà1:
 - Mở bài: Giới thiệu ngöôøi thaân trong giaác mô.
	- Thân bài: 
	 + Quan heä vôùi mình?
	 + Baây giôø ở đâu ? laøm gì ?
	 + Khi gaëp lại ( hình daùng, cöû chæ, neùt maëtra sao?), em cảm thấy thế nào ?
	 + Thái độ ra sao khi gaëp laïi lại ? Dieãn bieán theá naøo?
	- Kết bài: Kết thúc ra sao ? Cảm nghĩ của em.
	 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Đề 4 : Töôûng töôïng 20 naêm sau vaøo moät muøa heø, em veà thaêm laïi tröôøng cuõ. Haõy vieát thö cho moät ngöôøi baïn hoïc hoài aáy, keå laïi buoåi thaêm tröôøng ñaày xuùc ñoäng ñoù.
 Gôïi yù- Ñeà4:
 - Mở bài: Giới thiệu hoaøn caûnh, lí do veà thaêm tröôøng cuõ vaø vò trí cuûa mình khi vieát thö cho baïn.
	 Caûm xuùc cuûa “ toâi”.
	- Thân bài: 
	 + Mieâu taû caûnh töôïng ngoâi tröôøng vaø nhöõng söï ñoåi thay (chuù yù gaén vôùi caûnh ngaøy heø)
	 + Nhaø tröôøng, lôùp hoïc nhö theá naøo? Caây coái ra sao? Caûnh thieân nhieân nhö theá naøo?
 + Taâm traïng cuûa mình? Tröïc tieáp xuùc ñoäng nhö theá naøo?
 + Kæ nieäm gôïi veà laø gì? Kæ nieäm vôùi ngöôøi vieát thö ? 
 + Gaëp ai ( Baùc baûo veä hay hoïc sinh heø)?
 + Keát thuùc buoåi thaêm nhö theá naøo? 
	- Kết bài: Suy nghó gì veà ngoâi tröôøng ?
 Höùa heïn vôùi baïn ngaøy hoïp lôùp.
 Keát thuùc thö.
	 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Đề 5: Keå laïi buoåi sinh hoaït lôùp. Em phaùt bieåu yù kieán chöùng minh Nam laø moät ngöôøi baïn raát toát.
 Gôïi yù- Ñeà4:
 - Mở bài: Giới thiệu buoåi sinh hoaït lôùp ( teân tröôøng – lôùp – thaønh phaàn tham döï)
	- Thân bài: 
	 + Buoåi sinh hoaït dieãn ra nhö theá naøo? ( thôøi gian, ñòa ñieåm, ngöôøi ñieàu khieån)
	 + Noäi dung buoåi sinh hoaït lôùp laø gì? Taïi sao em laïi phaùt bieåu nhö vaäy?
 + Em ñaõ thuyeát phuïc caû lôùp raèng Nam laø ngöôøi baïn toát nhö theá naøo? ( lyù leõ, ví duï, phaân tích)
- Kết bài: Keát thuùc buoåi sinh hoaït lôùp ra sao?
 Taâm traïng vaø caûm nghó cuûa caû lôùp cuõng nhö cuûa baûn thaân em nhö theá naøo?
	 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------
I/ PHAÀN TIEÁNG VIEÄT ( HOÏC KYØ I )
CAÂU HOÛI VAØ ÑAÙP AÙN:
Caâu 1 :Phaân tích taùc duïng cuûa caùc phöông chaâm hoäi thoaïi: quan heä , caùch thöùc vaø lòch söï.(1,5 ñieåm)
ÑAÙP AÙN:
-Thöïc hieän ñuùng nguyeân taéc giao tieáp theo phöông chaâm quan heä seõ traùnh ñöôïc tình traïng xa ñeà ,laïc ñeà trong quaù trình giao tieáp (.0,5ñ)
-Thöïc hieän ñuùng nguyeân taéc giao tieáp theo phöông chaâm caùch thöùc seõ traùnh ñöôïc tình traïng noùi (vieát) lan man, daøi doøng, khoâng ñuùng troïng taâm, hieäu quaû giao tieáp bò haïn cheá.(0,5ñ)
-Thöïc hieän ñuùng nguyeân taéc giao tieáp theo phöông chaâm lòch söï seõ giuùp cho ngöôøi noùi (vieát) theå hieän ñöôïc söï teá nhò thaùi ñoä toân troïng ngöôøi ñoïc (nghe).(0,5ñ)
Caâu 2: Töø vöïng tieáng Vieät phaùt trieån theo nhöõng caùch thöùc naøo? Moãi caùch thöùc cho moät ví duï.(1.5 ñieåm)
ÑAÙP AÙN
 Töø vöïng tieáng Vieät coù theå ñöôïc phaùt trieån theo caùc caùch chuû yeáu sau ñaây:(1ñ)
+Phaùt trieån nghóa cuûa töø treân cô sôû nghóa goác cuûa chuùng baèng hai phöông thöùc chính laø aån duï vaø hoaùn duï.
+Taïo töø ngöõ môùi.
+Möôïn töø ngöõ cuûa tieáng nöôùc ngoaøi.
Ví duï:(HS tìm ñuùng 3 ví duï 0.5 ñieåm)
Caâu 3: Thaønh ngöõ laø gì? Tìm 5 thaønh ngöõ maø em bieát (1ñieåm) 
ÑAÙP AÙN:
Thaønh ngöõ laø cuïm töø coá ñònh, bieåu thò yù nghóa hoaøn chænh .Nghóa cuûa thaønh ngö õcoù theå baét nguoàn töø nghóa ñen cuûa caùc töø nhöng thöôøng ñöôïc duøng vôùi nghóa bieåu tröng (0,5ñ) 
Naêm thaønh ngöõ:Ñaùnh troáng boû duøi; Nöôùc maét caù saáu; Ñöôïc voi ñoøi tieân ,Chaäm nhö Ruøa ;Aên chaùo ñaù baùt.(0,5ñ)
 Caâu 4: Chæ ra caùc pheùp tu töø so saùnh, aån duï nhaân hoaù trong khoå thô ñaàu cuûa baøi thô Ñoaøn thuyeàn ñaùnh ca ù(Huy Caän).Phaân tích yù nghóa cuûa caùc hình aûnh tu töø ñoù.(1ñieåm) 
ÑAÙP AÙN 
Trong khoà thô ñaàu cuûa baøi thô Ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù coù caùc bieän phaùp tu töø:
-So saùnh: “Maët trôøi xuoáng bieån nhö hoøn löûa”:dieãn taû caûnh hoaøng hoân huøng vó treân bieån; maët trôøi ñöôïc ví nhö hoøn löûa, tuysaép laën xuoáng bieån maø vaãn coøn röïc chaùy(0,5ñ)
-AÅn duï, nhaân hoaù “Soùng ñaõ caøi then, ñeâm saäp cöûa”:gôïi taû söï lieân töôûng veà vuõ truï nhö moät ngoâi nhaø lôùn, vôùi maøn ñeâm buoâng xuoáng laø taám cöûa khoång loà vaø nhöõng löôïn soùng laø then cöûa.Bieän phaùp tu töø ñaõ laøm cho thieân nhieân trôû neân gaàn guõi thaân thieát vôùi con ngöôøi (0,5ñ)
Caâu 5:Trong hai caâu thô sau, töø hoa trong theàm hoa, leä hoa ñöôïc duøng theo nghóa goác hay nghóa chuyeån ? Coù theå coi ñaây laø hieän töôïng chuyeån nghóa laøm xuaát hieän töø nhieàu nghóa ñöôïc khoâng ? Vì sao? (1ñ)
ÑAÙP AÙN: Töø “hoa” trong theàm hoa vaø leä hoa laø nghóa chuyeån nhöng khoâng phaûi laø hieän töôïng töø nhieàu nghóa.Vì nghóa chuyeån cuûa töø hoa chæ mang yù nghóa taïm thôøi.
II-PHAÀN VAÊN HOÏC (HOÏC KYØ I)
CAÂU HOÛI VAØ ÑAÙP AÙN
Caâu1: Töø baûn tuyeân boá theá giôùi veà söï soáng coøn, quyeàn ñöôïc baûo veä vaø phaùt trieån cuûa treû em, em coù suy nghó gì veà taàm quan troïng cuûa vaán ñeà baûo veä, chaêm soùc treû em ? (1,5ñ)
ÑAÙP AÙN : Baøi laøm caàn theå hieän ñöôïc nhöõng suy nghó rieâng cuûa ngöôøi vieát nhöng caàn höôùng vaøo nhöõng noäi dung cô baûn sau:
-Baûo veä quyeàn lôïi, chaêm lo ñeán söï phaùt trieån cuûa treû em laø nhieäm vuï coù yù nghóa quan troïng haøng ñaàu cuûa töøng quoác gia vaø coäng ñoàng quoác teá vì noù lieân quan tröïc tieáp töông lai cuûa moät ñaát nöôùc, cuûa toaøn nhaân loaïi.(0,5ñ)
-Baûo veä, chaêm lo cho söï phaùt trieån cuûa treû em laø daáu hieäu cho thaáy trình ñoä vaên minh cuûa xaõ hoäi (0,5ñ).
-Ñaây laø vaán ñeà ñöôïc coäng ñoàng quoác teá giaønh söï quan taâm thích ñaùng baèng caùc chuû tröông caùc nhieäm vuï cuï theå toaøn dieän.(0,5ñ)
Caâu 2: Ñôøi soáng xa hoa cuûa vua chuùa vaø söï nhuõng nhieãu cuûa boïn quan laïi thôiø Leâ-Trònh qua Chuyeän cuõ trong phuû chuùa Trònh (2ñ)
ÑAÙP AÙN: Baøi laøm caàn laøm roõ caùc yù sau:
-Chuùa Trònh vaø caùc quan haàu caän sa vaøo aên chôi xa xæ: (1 ñ)
+Chuùa cho xaây döïng nhieàu cung ñieän, ñình ñaøi ôû caùc nôi ñeå thoaû yù thích chôi ñeøn ñuoác , ngaém caûnh ñeïp
+Nhöõng cuoäc daïo chôi ôû Taây Hoà dieãn ra höôøng xuyeân, phaûi huy ñoäng nhieàu ngöôøi haàu haï, phuïc dòch, baøy nhieàu troø giaûi trí loá laêng toán keùm.
+Toå chöùc thu vaät “ phuïng thuû” thöïc chaát laø cöôùp ñoaït cuûa quy ùtrong thieân haï.
-Boïn quan laïi ra söùc nhuõng nhieãu daân: (1ñ)
+YÛ theá nhaø chuùa, boïn quan laïi ñaõ hoaønh haønh, taùc oai taùc quaùi trong nhaân daân baèng haønh ñoäng vöøa aên cöôùp vöaø la laøng
+Söï nhuõng nhieãu cuûa chuùng ñaõ laøm xaùo troän ñôøi soáng sinh hoaït cuûa nhaân daân 
Caâu 3 :Neùt ñaëc saéc trong ngheä thuaät khaéc hoaï tính caùch nhaân vaät Maõ Giaùm Sinh trong ñoaïn trích Maõ Giaùm Sinh mua Kieàu (1ñ)
ÑAÙP AÙN:Trình baøy ñöôïc ba neùt ñaëc saéc ngheä thuaät khaéc hoaï tính caùch nhaân vaät Maõ Giaùm Sinh laø:
Mieâu taû ngoaïi hình (Quaù nieân traïc ngoaïi töù tuaàn /Maøy raâu nhaün nhuïi,aùo quaàn baûnh bao)
Mieâu taû ngoân ngöõ ( Raèng mua ngoïc;sính nghi xin daïy.)
Mieâu taû cöû chæ haønh ñoäng (Gheá treân ngoài toùt soã saøng; Ñaén ño caân saéc caân taøi; Coø keø bôùt moät theâm hai) 
Caâu 4: Nhôù vaø cheùp laïi chính xaùc` moät khoå thô taùm chöõ maø em ñaõ töøng ñoïc. Chæ ra caùc chöõ gieo vaàn trong khoå thô ñoù(1,5ñieåm)
ÑAÙP AÙN: HS coù theå cheùp khoå thô taùm chöõ nhö (Nhôù röøng, Queâ höông ,Khuùc haùt ru ) 1ñ 
 Chæ ra caùch gieo vaàn ñuùng (0,5ñ)
Caâu 5 :Trong taùc phaåm vaên hoïc coù nhöõng chi tieát quan troïng, thaäm chí khoâng coù chi tieát ñoù coát truyeän khoâng theå phaùt trieån ñöôïc hoaëc seõ phaùt trieån theo höôùng khaùc .Em haõy choïn moät chi tieát nhö theá trong truyeän Truyeàn kyø “Chuyeän ngöôøi con gaùi Nam Xöông” cuûa Nguyeãn Döõ
Vieát ñoaïn vaên töø 7 –10 doøng ñeå phaân tích yù nghóa cuûa chi tieát ñoù. ( 2 ñieåm)
ÑAÙP AÙN:
- Hoïc sinh coù nhieàu caùch löïa choïn, phaân tích hôïp ly,ù thuyeát phuïc.
-Döôùi ñaây laø moät trong nhöõng caùch löïa choïn
 +.Chi tieát quan troïng: caùi boùng treân vaùch.
 +.Phaân tích yù nghóa vieát thaønh ñoaïn vaên.
.+ Chi tieát naøy daãn ñeán caùi cheát oan khoùc cuûa Vuõ Nöông ñoàng thôøi cuõng laø chi tieát giaûi oan cho naøng
. -Nguyeãn Döõ muoán pheâ phaùn chieán tranh phong kieán, pheâ phaùn chaøng Tröông ña nghi, ñoàng thôøi muoán göûi thoâng ñieäp :haïnh phuùc chæ coù ñöôïc khi con ngöôøi thoâng hieåu, tin caäy vaø thöïc söï thöông yeâu nhau .