Tóm tắt công thức Toán Lớp 9

 - 1 - 
TÓM TẮT CÔNG THỨC TOÁN LỚP 9 
1) Phương trình: ax2 + bx + c = 0 ( a¹ 0 )  
- Phöông trình  coù 2 nghieäm phaân bieät 0  
- Phöông trình  coù 2 nghieäm traùi daáu 
0
0P
 
 

- Phöông trình  coù 2 nghieäm cuøng daáu 
0
0P
 
 

- Phöông trình  coù 2 nghieäm cuøng döông 
0
0
0
P
S
 

 
 
- Phöông trình  coù 2 nghieäm cuøng aâm 
0
0
0
P
S
 

 
 
- Phöông trình  coù 2 nghieäm ñoái nhau 
0
0
0
P
S
 

 
 
Ví duï: Cho phöông trình: 2x
2
 – 5x – m + 3 = 0  
a. Tìm ñieàu kieän ñeå phöông trình  coù 2 nghieäm traùi daáu: 
2 24 ( 5) 4.2( 3) 25 8 24 1 8b ac m m m            
- Giaû söû phöông trình coù 2 nghieäm x1, x2 
- Theo ñònh lí Viet, ta coù:
1 2
1 2
5
2, 5
2
3
2
b
S x x
a
c m
P x x
a
     
 
  





- Phöông trình  coù 2 nghieäm traùi daáu  
11 8 0
0 8 1
33 8
0 3 00
32
m
m m
mm
P m
m
 
     
      
   


 
 
  
- Vaäy m>3 thì phöông trình  coù 2 nghieäm traùi daáu. 
b. Tìm ñieàu kieän ñeå phöông trình  coù 2 nghieäm cuøng aâm: 
- Phöông trình  coù 2 nghieäm cuøng aâm 
1 8 00
3 00
2, 5 0( )0
m
mP
saiS
  
   


 
 
  
- Vaäy khoâng coù giaù trò m ñeå phöông trình coù 2 nghieäm cuøng aâm. 
2) Heä phöông trình: 



ax + by = c
a'x + b'x = c'
 - Heä phöông trình coù nghieäm duy nhaát 
' '
a b
a b
  
- Heä phöông trình voâ nghieäm 
' ' '
a b c
a b c
   - Heä phöông trình coù voââ soá nghieäm
' ' '
a b c
a b c
   
3) Haèng ñaúng thöùc 
 2 2 2( ) 2a b a ab b    
 2 2 2( ) 2a b a ab b    
 3 3 3 2 2( ) 3 3a b a b a b ab     
 3 3 3 2 2( ) 3 3a b a b a b ab     
 - 2 - 
 2 2 ( )( )a b a b a b    
 2 2 2 2( ) 2 ( ) 2a b a b ab a b ab       
 3 3 2 2( )( )a b a b a ab b     
 3 3 2 2( )( )a b a b a ab b     
 2 2 2 2( ) 2 2 2a b c a b c ab ac bc        
 2 2 2 2( ) 2 2 2a b c a b c ab ac bc       
4) Tæ soá löôïng giaùc: sin 
ñoái
huyeàn
 cos 
keà
huyeàn
ñoái
tag =
keà
keà
cotag =
ñoái
Cung 0
o 
15
o
 30
o
 45
o
 60
o
 75
o
 90
o
 105
o
 120
o
 135
o
 150
o
Sin 0 
6 2
4

1
2
2
2
3
2
6 2
4

 1 
6 2
4

3
2
2
2
1
2
Cos 1 
6 2
4

3
2
2
2
1
2
6 2
4

 0 
6 2
4
 
1
2
 
2
2
 
3
2
 
Tag 0 2 3 
3
3
 1 3 2 3   2 3  3 -1 
3
3
 
Cotag  
1 2 3
2

 3 1 
3
3
 2 3 0 2 3  
3
3
 -1 3 
5) Giaûi phöông trình: ax
2
 + bx + c = 0 ( a 0) 
a. Duøng coâng thöùc nghieäm: [Phöông trình ax
2
 + bx + c = 0 vôùi a vaø c traùi daáu thì luoân coù 2 nghieäm phaân 
bieät] 
;
2 2
2
b b
a a
b
a

     
   

   
 
2
1 2
1 2
= b -4ac
* > 0 Phöông trình co ù2 nghieäm phaân bieät : x x
* = 0 Phöông trình co ùnghieäm keùp : x x
* < 0 Phöông trình vo ânghieäm
b. Duøng coâng thöùc nghieäm thu goïn 
2 ' ' ; '
2
' '
' ;
'
'
b
b b b
b b
a a
b
a
   
     
   

   
 
2
1 2
1 2
= b' -ac
* > 0 Phöông trình co ù2 nghieäm phaân bieät : x x
* = 0 Phöông trình co ùnghieäm keùp : x x
* < 0 Phöông trình vo ânghieäm
c. Tính nhaåm nghieäm cuûa phöông trình baäc 2 
1 2
1 2
1 2
1 2
1 2
*
0
0
b
S x x
a
x x
c
P x x
a
c
a b c x x
a
c
a b c x x
a

    

 

    
     
 Bieát ñöôïc : vaø 
* Bieát ñöôïc : = 1 vaø 
* Bieát ñöôïc : = -1vaø 
 Caùc tam giaùc ñaëc bieät  
 - 3 - 
6) Tam giaùc vuoâng caân 
- ABC vuoâng caân taïi A ; AB = AC = a 
-   ABC ñoàng daïng vôùi ABH ñoàng daïng vôùi ACH 
- 
   90oBAC AHC AHB   
- 
    45oBAH ABH ACH CAH    
- 2 2BC AB AC  ; 2 2 2a HB HC AH   
- AH laø ñöôøng cao, ñöôøng trung tröïc, ñöôøng trung tuyeán, tia phaân giaùc cuûa ABC 
- 
2 ( ) 2 ( ) 2 ( ) 2
2 2 2
2 2 2 2
BC BH CH BH AH CH AH
a BH CH AH
  
       
- 
2 2.
2 2
ABC
AH BC AH AH
S

  
Chöùng minh moät tam giaùc vuoâng caân:
 


2
2
2
2
2
2
45
45
o
o
ABC A
BC AB
BC AC
BC
AB
ABC ABC
AC
AB AC
ABC ABC
ABC
ACB
 

 
 
  
 
 
 
 
  

 
 


  
vuoâng taïi
vuoâng caân taïi 
7) Tam giaùc ñeàu 
- ABC ñeàu ; AB = AC = BC = a 
- AH laø ñöôøng cao, ñöôøng trung tuyeán, ñöôøng trung tröïc vaø tia phaân giaùc 
- 
2
a
CH HB  ; 
3
2
a
AH  ; 
2 3
4
ABC
a
S  
Chöùng minh moät tam giaùc ñeàu:



60
60
60
o
o
o
ABC
ABC
 

   
 
 
caân
ABC
ñeàu
ACB
CAB
8) Nöûa tam giaùc ñeàu 
- ACH ABH vaø laø nöûa tam giaùc ñeàu 
- 
3 3
3 3
2 2
AB AC
AH BH CH    
- 
3
2 2 3
AB AC AH
CH BH    - 
2 3
2 2
3
AH
AB AC CH BH    
A 
B C 
H 
a 
 - 4 - 
Chöùng minh nöûa tam giaùc ñeàu: 
( , ) 60
2
3
2
o
AHC
ACH CAH
AHC
AH HC
AC
HC
 


 
  
 



vuoâng
AHC
la ønöûa tam giaùc ñeàu 
9) Goùc vaø ñöôøng troøn 
- 
AOB : goùc ôû taâm chaén AB 
- 
ACB : goùc noäi tieáp chaén AB 
- 
EAB : goùc taïo bôûi tia tieáp tuyeán vaø daây cung chaén AB 
- 
  1
2
ACB EAB AOB  -    1sñHDG = sñHG -sñJI
2
- 
   1sñADG = sñAG -sñJA
2
 - 
   1sñEDF = sñAmF -sñAnF
2
- 
    1
2
JKC BKG JC BG  sñ + sñ 
10) Moät vaøi coâng thöùc caàn nhôù (Hình hoïc): 
- Ñoä daøi ñöôøng troøn: C = 2 R 
- Ñoä daøi cung troøn: 
 o
o
Rn
l =
180
- Dieän tích hình troøn:  2S = R 
- Dieän tích hình quaït troøn: 
 2 o
o
R n
S =
360
Ghi chuù: +  : soá pi 
+ C: ñoä daøi ñöôøng troøn + R: baùn kính 
+ l: ñoä daøi cung + n
o
: soá ño ñoä cuûa cung 
--------------------------------------------------------- 
- Dieän tích xung quanh hình truï: 
xq
S = 2 R.h 
- Dieän tích toaøn phaàn hình truï:   2
tp
S = 2 R.h + 2 R 
- Theå tích hình truï:  2V = Sh + R h 
- Dieän tích xung quanh hình noùn : 
xq
S = Rl 
- Dieän tích toaøn phaàn hình noùn:   2
tp
S = Rl + R 
- Theå tích hình noùn:  2
1
V = R h
3
Ghi chuù: + h: chieàu cao + l: ñöôøng sinh 
--------------------------------------------------------- 
11) Moät vaøi coâng thöùc caàn nhôù (Ñaïi soá): 
1. Vôùi 0; 0a b  thì a+ b a + b (daáu “=” xaûy ra  a = 0 hoaëc b = 0) 
2. Vôùi 0a b  thì a- b a - b (daáu “=” xaûy ra  a = 0 hoaëc b = 0) 
3. Coâng thöùc caên phöùc taïp: 
2 2
A+ A - B A- A - B
A± B = ±
2 2
 trong ñoù A > 0 ; B > 0 ; A
2
 > B 
4. Baát ñaúng thöùc Coâ-si: vôùi a 0,b 0  thì: 
a + b
ab
2
 (daáu “=” xaûy ra  a = b) 
Vaøi daïng khaùc cuûa baát ñaúng thöùc Coâ-si: 
A 
B 
C 
O 
D 
E 
F 
G 
H 
I 
J 
m 
n 
K 
 - 5 - 
- Daïng coù chöùa daáu caên:  a + b ab vôùi 0; 0a b  
  
1 2
a + b a + b
 vôùi a > 0 ; b > 0 
- Daïng khoâng coù daáu caên 
 
2
(a + b)
ab
2
 
 2(a+ b) 4ab 
 2 2a + b 2ab 
5. 
A 0(hayB 0)
A B
A = B
 
  

 6. 
2
B 0
A B
A = B

  

 7. 
B 0
| A | = B
A = B hay A = -B

 

8. 
2 2 2 2X A X Ahay X A ; X A A X A         
9. ( ) ( ) ( )f x g x h x  
- Ñaët ñieàu kieän: ( ) 0, ( ) 0, ( ) 0f x g x h x   
- Chuyeån veá (2 veá phaûi khoâng aâm) 
- Bình phöông 2 veá 
10. 
2 2;Min X m m Max m X m         
11. Ñieàu kieän ñeå bieåu thöùc coù nghóa: - Bieåu thöùc coù daïng A coù nghóa khi 
- 0A - Bieàu thöùc coù daïng 
A
B
coù nghóa khi 0B  - Bieåu thöùc coù daïng 
A
B
 coù nghóa khi 0B  
12) Ñöôøng thaúng song song vaø ñöôøng thaúng caét nhau. Heä soá goùc cuûa ñöôøng thaúng 
1. Cho 2 ñöôøng thaúng: (d1) : y = ax + b (a 0) vaø (d2) : y = a’x + b’ (a’ 0) 
 (d1) // (d2) ' ; 'a a b b   
 (d1)  (d2) ' ; 'a a b b   
 (d1) caét (d2) 'a a  
 (d1)  (d2) . ' 1a a  
2. Khi a > 0 thì goaùc taïo bôûi ñöôøng thaúng y = ax + b vaø truïc Ox laø goùc nhoïn. 
 Khi a < 0 thì goaùc taïo bôûi ñöôøng thaúng y = ax + b vaø truïc Ox laø goùc tuø. 
3. Neáu (d1) caét (d2) thì hoaønh ñoä giao ñieåm laø nghieäm cuûa phöông trình ax + b = a’x + b’ 
4. Goïi  laø goùc taïo bôûi ñöôøng thaúng y = ax + b vôùi truïc Ox. Neáu a > 0 thì = atg 
13) Caùc daïng phöông trình ñaëc bieät: 
1. Phöông trình baäc 3: ax
3
 + bx
2
 + cx + d = 0 (a  0) [] 
Neáu bieát 1 nghieäm x = x0 thì [] ñöôïc ñöa veà phöông trình tích: (x – x0)(ax
2
 + mx + n) = 0 
2. Phöông trình heä ñoái xöùng baäc 4: ax
4
 + bx
3
 + cx
2
 + bx + a = 0 (a  0) [] 
a) Phöông phaùp giaûi: 
- Nhaän xeùt x = 0 khoâng phaûi laø nghieäm cuûa []. 
- Chia 2 veá cuûa [] cho x2 vaø nhoùm caùc soá haïng caùch ñeàu 2 soá haïng ñaàu vaø cuoái thaønh töøng nhoùm ñöôïc 
phöông trình [] 
- Ñaët aån phuï 
1
t x
x
  [] 2 2
2
1
2t x
x
    roài theá vaøo phöông trình []. 
- Giaûi phöông trình trung gian naøy ñeå tìm t, theá giaù trò cuûa t vaøo [] ñeå tìm x 
b) Veà nghieäm soá cuûa phöông trình: 
- Neáu x0 laø nghieäm cuûa phöông trình [] thì 
0
1
x
 cuõng laø nghieäm cuûa noù 
c) Phöông trình heä ñoái xöùng baäc 5: ax
5
 + bx
4
 + cx
3
 + cx
2
 + bx + a = 0 (a  0) [] 
coù nghieäm x = -1 (vì toång heä soá baäc chaün baèng toång caùc heä soá baäc leû). Vì theá [] coù theå bieán ñoåi thaønh: 
       4 3 21 0x ax b a x c a b x b a x a            
 - 6 - 
3. Phöông trình hoài quy: ax
4
 + bx
3
 + cx
2
 + mx + n = 0 (a  0) trong ñoù 
2
n m
a b
 
  
 
[] 
a) Phöông phaùp giaûi: 
- Nhaän xeùt x = 0 khoâng phaûi laø nghieäm cuûa []. 
- Chia 2 veá cuûa [] cho x2 vaø nhoùm caùc soá haïng caùch ñeàu 2 soá haïng ñaàu vaø cuoái thaønh töøng nhoùm ñöôïc 
phöông trình [] 
- Ñaët aån phuï 
m
t x
bx
  [] 
2
2 2
2 2
2m m
t x
b b x
    roài theá vaøo phöông trình []. 
- Giaûi phöông trình trung gian naøy ñeå tìm t, theá giaù trò cuûa t vaøo [] ñeå tìm x 
4. Phöông trình trong ñoù a + d = b + c: (x + a)(x + b)(x + c)(x + d) = m [] 
Phöông phaùp giaûi: 
- Vieát laïi [] döôøi daïng: [(x + a)(x + d)][(x + b)(x + c)] – m = 0 [] 
- Khai trieån caùc tích vaø ñaët aån phuï t laø 1 trong 2 bieåu thöùc vöøa khai trieån. 
- Theá aån phuï vaøo phöông trình [], giaûi phöông trình, tìm giaù trò cuûa t. 
- Theá giaù trò cuûa t vaøo bieåu thöùc chöùa aån phuï ñeå tìm x. 
5. Phöông trình trong ñoù: (x + a)
4
 + (x + b)
4
 = c 
Phöông phaùp giaûi: 
- Ñoái vôùi phöông trình daïng naøy, ta ñaët aån phuï laø trung bình coäng cuûa (x + a) vaø (x + b): 
- Ñaët 
2
a b
t x

  
14) Moät soá kieàn thöùc cô baûn veà hình hoïc caáp 2: 
1. Trung tuyeán cuûa tam giaùc: Trung tuyeán cuûa tam giaùc laø 
ñoaïn thaúng, moät ñaàu noái ñænh cuûa tam giaùc, ñaàu kia noái trung 
tuyeán cuûa caïnh ñoái dieän vôùi ñænh treân. 
Ta coù tam giaùc ABC coù AM laø trung tuyeán  MC = MB 
- AÙp duïng vaøo tam giaùc vuoâng: 
+ Ñònh lí thuaän: Trong 1 tam giaùc vuoâng, ñöôøng trung tuyeán öùng vôùi caïnh huyeàn thì baèng nöûa caïnh huyeàn 
+ Ñònh lí ñaûo: Trong 1 tam giaùc, ñöôøng trung tuyeán baèng nöûa caïnh ñoái dieän thì tam giaùc ñoù vuoâng. 
2. Tia phaân giaùc: 
- Tia phaân giaùc cuûa goùc laø tia naèm trong goùc aáy vaø chia goùc ñoù ra laøm hai goùc baèng nhau. 
- Phaân giaùc cuûa tam giaùc laø moät ñoaøn thaúng coù moât ñaàu laø 
ñænh cuûa tam giaùc, ñaàu kia laø giao ñieåm cuûa tia faân giaùc 
xuaát phaùt töø ñænh ñeán caïnh ñoái dieän. 
- Trong moät tam giaùc, ñöôøng phaân giaùc trong vaø ngoaøi 
chia caïnh ñoái dieän thaønh nhöõng ñoaïn tæ leävôùi hai caïnh keà. 
Ta coù tam giaùc ABC coù AM laø ñöôøng phaân giaùc
BM AB
CM AC
  
3. Ñöôøng trung tröïc: 
- Ñònh nghóa: Ñöôøng thaúng trung tröïc cuûa 1 ñoaïn thaúng laø ñöôøng thaúng vuoâng 
goùc vôùi ñoaïn ñoù taïi trung ñieåm. 
- Ñònh lí 1: Neáu ñieåm M naè treân ñöôøng trung tröïc cuûa ñoaïn thaúng AB laø ñöôøng 
trung tröïc cuûa ñoaïn AB. 
- Ñònh lí 2:Taäp hôïp nhöõng ñieåm caùch ñeàu 2 ñaàu cuûa ñoaïn thaúng AB laø ñöôøng 
thaúng trung tröïc cuûa ñoaïn AB 
Ta coù tam giaùc ABC coù AH vöøa laø ñöôøng cao, vöøa laø trung tuyeán, vöøa laø phaân giaùc, vöøa laø trung tröïc (tam giaùc ABC caân) 
4. Ñöôøng trung bình cuûa tam giaùc: 
 A 
B C 
M 
 A 
B C 
M 
A 
C B 
 H 
 - 7 - 
- Ñònh lí 1: Trong moät tam giaùc, neáu moät ñöôøng thaúng ñi qua 
trung ñieåm cuûa moät caïnh vaø song song vôùi canh thöù hai thì noù 
ñi qua trung ñieåm cuûa caïnh thöù ba. 
- Ñònh lí 2: Ñoaïn thaúng noái trung ñieåm hai caïnh cuûa tam giaùc 
thì song song vôùi caïnh thöù ba vaø baèng nöûa caïnh thöù ba. 
- Ñònh lí 3: Ñoaïn thaúng noái trung ñieåm hai caïnh tam giaùc goïi 
laø ñöôøng trung bình cuûa tam giaùc. 
5. Tính chaát ba ñöôøng trung tuyeán: 
- Trong moät tam giaùc, ba ñöôøng trung tuyeán caét nhau taïi moät ñieåm. Ñieåm ñoù goïi laø troïng taâm cuûa tam 
giaùc. 
- Khoaûng caùch töø ñænh ñeán troïng taâm baèng 
2
3
 trung tuyeán ñoù. 
6. Tính chaát ñöôøng phaân giaùc: 
a) Tính chaát 3 ñöôøng phaân giaùc: 
Ñònh lí veà phaân giaùc cuûa goùc: 
+ Ñònh lí thuaän: Baát cöù ñieåm naøo naèm treân ñöôøng faân giaùc cuûa moät goùc thì cuõng caùch ñeàu 2 caïnh goùc ñoù. 
+ Ñònh lí ñaûo: Ñieåm naøo caùch ñeàu 2 caïnh cuûa moät goùc thì naèm treân faân giaùc cuûa goùc ñoù. 
b) Tính chaát 3 phaân giaùc cuûa tam giaùc: trong moät tam giaùc, 3 
ñöôøng faân giaùc caét nhau taïi 1 ñieåm. Ñieåm ñoù caùch ñeàu 3 caïnh 
cuûa tam giaùc. Ñieåm ñoù goïi laø taâm ñöôøng troøn noäi tieáp trong 
tam giaùc. 
c) Tính chaát 2 ñöôøng phaân giaùc cuûa 1 tam giaùc: trong moät tam 
giaùc, ñöôøng faân giaùc trong vaø ngoaøi chia caïnh ñoái dieân thaønh 
nhöõng ñoaïn tæ leä vôùi 2 caïnh keà. 
7. Tính chaát 3 ñöôøng trung tröïc cuûa tam giaùc: 
Trong moät tam giaùc, ba ñöôøng trung tröïc caét nhau 
taïi moät ñieåm. Ñieåm ñoù caùch ñeàu ba ñænh cuûa tam 
giaùc. Ñieåm ñoù goïi laø taâm ñöôøng troøn ngoaïi tieáp 
tam giaùc. 
8. Tính chaát 3 ñöôøng cao cuûa tam giaùc: 
Trong moät tam giaùc, ba ñöôøng cao caét nhau taïi 
moät moät ñieåm. Ñieåm ñoù goïi laûtröïc taâm cuûa 
tam giaùc. 
9. Tieân ñeà ÔCLIT: Töø moät ñieåm naèm ngoaøi moät ñöôøng thaúng ta chæ veõ ñöôïc moät ñöôøng thaúng duy nhaát 
song song vôùi ñöôøng thaúng cho tröôùc. 
 A 
B C 
N M 
 - 8 - 
+ Heä quaû 1: cho hai ñöôøng thaúng song song, neáu moät ñöôøng thaúng naøo caét ñöôøng thaúng thöù nhaát thì noù 
cuõng caét ñöôøng thaúng thöù hai. 
+ Heä quaû 2: neáu hai ñöôøng thaúng cuøng song song vôùi ñöôøng thaúng thöù ba thì chuùng song song vôùi nhau. 
10. Ñònh lí Thales trong tam giaùc: 
+ Ñònh lí 1: ñöôøng thaúng song song vôùi moät caïnh cuûa tam giaùc chaén treân hai caïnh kia thaønh nhöõng ñoaïn 
töông öùng tæ leä. 
+ Ñònh lí 2: neáu moät ñöôøng thaúng chaén hai caïnh moät tam giaùc thaønh nhöõng ñoaïn töông öùng tæ leä thì noù 
song song vôùi caïnh thöù ba. 
+Heä quaû: ñöôøng thaúng song song vôùi moät caïnh cuûa tam giaùc, hôïp vôùi hai caïnh kia seõ taïo thaønh moät tam 
giaùc môùi coù nhöõng caïnh tæ leä vôùi nhöõng caïnh cuûa tam giaùc ñaõ cho. 
The End