Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao công tác chủ nhiệm ở tiểu học

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO HUYỆN LĂK
TRƯỜNG TIỂU HỌC NGUYỄN THỊ MINH KHAI
-------------------------------------
KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM Ở TIỂU HỌC
 GV: Lê Thị Hoài
Năm học: 2014 - 2015
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài:
Như chúng ta đã biết, việc giáo dục phát triển nhân cách học sinh là một nhu cầu cần thiết, bản chất của quá trình giáo dục là tổ chức toàn bộ cuộc sống, học tập hoạt động của học sinh, tạo điều kiện thuận lợi tối ưu để tiềm năng của học sinh được phát triển dưới sự giáo dục của giáo viên chủ nhiệm. Thực chất vai trò của giáo viên chủ nhiệm gần như trồng cây, chăm sóc vun trồng cây giống. Người làm vườn không thể cầm ngọn cây kéo lên mà phải chăm sóc tạo điều kiện cho hạt giống nẩy mầm. Cho nên, bản thân tôi là một giáo viên chủ nhiệm, tôi luôn tâm niệm dạy dỗ giáo dục cho các em trở thành những con người hữu ích cho xã hội, để xứng đáng với những hình ảnh đẹp mà xã hội ban tặng như đồng chí Phạm Văn Đồng đã nói: “Nghề dạy học là nghề cao quý nhất trong tất cả các nghề cao quý vì nó sáng tạo ra những con người sáng tạo”.
Hưởng ứng phong trào vận động “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” của Bộ GD&ĐT đã phát động. Mỗi giáo viên không chỉ không ngừng đổi mới nội dung và phương pháp dạy học sao cho phù hợp với quá trình hội nhập và phát triển của đất nước mà còn không ngừng đổi mới cách tổ chức, quản lí lớp học, nhất là ở bậc Tiểu học để các em đến trường với tâm trạng thoải mái, vui tươi, tạo không khí lớp học đầm ấm, nhẹ nhàng để tất cả học sinh đến trường không phải “sợ” đến trường mà các em luôn cảm nhận được “ Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”. Để thực hiện điều này, tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp nâng cao công tác chủ nhiệm ở Tiểu học”
2. Đối tượng nghiên cứu:
- Học sinh lớp 4a Trường Tiểu học Nguyễn Thị Minh Khai, Lak, Đak Lak.
3. Giới hạn phạm vi nghiên cứu:
- Trường học, học sinh, gia đình, đồng nghiệp, BGH, chuyên môn, địa phương
- Tìm hiểu công tác chủ nhiệm lớp ở tiểu học
- Có vận dụng kiến thức trong thực tế thời gian công tác của bản thân, kiến thức giáo dục phổ thông trên báo chí, tập san, các phương tiện thông tin đại chúng theo đường lối chủ trương của Đảng và nhà nước đối với công tác giáo dục và Đào tạo.
4. Phương pháp nghiên cứu:
- Tham khảo sách, báo, tài liệu có liên quan
- Tìm hiểu thực tế
- Đúc rút kinh nghiệm bản thân
- Phương pháp điều tra, quan sát
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận.
Như chúng ta đã biết, bản chất của quá trình giáo dục là tổ chức toàn bộ cuộc sống, học tập, hoạt động của học sinh, tạo điều kiện thuận lợi để học sinh phát triển và bộc lộ hết khả năng của mình.
Khác với bậc học khác, người giáo viên ở tiểu học là người trực tiếp vừa “dạy” vừa “dỗ”và đảm nhiệm hầu hết các môn học, là người quản lí toàn diện một tập thể học sinh của một lớp và có nhiều thời gian gắn bó gần gũi với học sinh. Hơn nữa về trình độ hiểu biết và vốn sống của học sinh tiểu học còn nhiều hạn chế vì vậy các em rất cần một người thường xuyên hướng đần, giúp đỡ, chỉ bảo, dìu dắt. Do đó không thể phủ nhận vai trò của người giáo viên chủ nhiệm.
Để thực hiện tốt vai trò của người giáo viên chủ nhiệm lớp, trước tiên người giáo viên phải xác định đúng vị trí, nhiệm vụ, biết tổ chức giáo dục, phải là người thực hiện tốt nhiệm vụ của một thầy cô giáo, phải nắm được đường lối quan điểm, lí luận giáo dục đồng thời người giáo viên phải tham gia các hoạt động chính trị xã hội tốt hơn, phải rèn luyện mức cao hơn. Đó là trách nhiệm, nghĩa vụ và cũng là vinh dự vì học sinh.
Mỗi năm một lần được ban giám hiệu phân công nhận lớp và lần nào cũng vậy, tôi vừa mừng lại vừa lo. Mừng vì mình được cống hiến một phần công sức phục vụ cho sự nghiệp trồng người. Lo vì mỗi năm đối tượng học sinh yếu, học sinh chưa ngoan lại có những tính cách khác nhau và làm thế nào để các em cố gắng, nỗ lực hết mình, chăm ngoan hơn luôn là những trăn trở của mỗi người giáo viên.
2. Thực trạng
Năm học 2014-2015 được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường, tôi được phân công giảng dạy lớp 4a điểm học chính Trường TH Nguyễn Thị Minh Khai. Trong quá trình giảng dạy tôi nhận thấy những thuận lợi và khó khăn như sau:
*Thuận lợi:
- Được sự quan tâm, lãnh đạo và chỉ đạo của Chi bộ Đảng, Ban giám hiệu và các đoàn thể trong nhà trường.
- Giáo viên chuyên như âm nhạc, thể dục, mĩ thuật, của lớp khá trẻ, năng động và nhiệt tình trong giảng dạy cũng như trong giáo dục nhân cách cho học sinh.
- Bản thân tôi là giáo viên đứng lớp 2 buổi/ ngày nên có nhiều thời gian gần gũi các em.
- Đội ngũ cán sự lớp là những thành viên có học lực giỏi ,tích cực ,ham hoạt động .
- Học sinh chủ yếu là người kinh .
*Khó khăn:
- Một số Phụ huynh chưa quan tâm đến việc học của các em.
- Phụ huynh ít gặp gỡ giáo viên để trao đổi việc học tập, sinh hoạt của con em mình ở trường cũng như ở nhà.
- Trình độ tiếp thu của học sinh không đồng đều.
Tuy nhiên thực trạng hiện nay, công tác chủ nhiệm chưa đạt được kết quả cao về nề nếp, công tác tổ chức lớp học và các hoạt động khác. Để khắc phục tình trạng này thì trước hết mỡi thầy giáo, cô giáo cần nhận thức rằng người giáo viên chủ nhiệm lớp hết sức quan trọng trong việc hướng dẫn, chỉ đạo lớp và đào tạo các em theo mục đích giáo dục toàn diện. Người giáo viên chủ nhiệm đóng rất nhiều vai trò: vừa là thầy dạy học vừa là người cha, người mẹ và cũng có lúc là người bạn tốt của các em để từ đó có thể uốn nắn các em theo quỹ đạo của mình. Giáo viên có chỉ đạo quản lí lớp tốt thì mới dẫn đến việc giảng dạy tốt. Khi mọi hoạt động của lớp đã đi vào nề nếp thì việc học tập của các em chắc chắn sẽ tốt hơn. Làm thế nào để công tác giáo dục của giáo viên chủ nhiệm đạt được hiệu quả?
3. Giải pháp, biện pháp:
Giáo dục là quá trình lâu dài, trong đó người giáo viên chủ nhiệm phải áp dụng nhiều biện pháp, từ khâu tổ chức, giáo dục dến tác động vào từng cá nhân tập thể. Quá trình đó không phải diễn ra trong một, hai ngày mà là cả quá trình tác động lâu dài và thường xuyên. Bằng kinh nghiệm trong nhiều năm trong công tác chủ nhiệm và giáo dục học sinh, tôi xin trình bày một số biện pháp nhằm nâng cao giáo dục toàn diện cho học sinh ở bậc Tiểu học cụ thể như sau:
a. Nhận lớp chủ nhiệm-Tìm hiểu nắm vững tình hình học sinh:
- Đối tượng giáo dục của giáo viên chủ nhiệm nói riêng và nhà trường nói chung là học sinh. Người giáo viên chủ nhiệm lớp muốn nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục của lớp mình thì giáo viên phải có những biện pháp cụ thể phù hợp với lứa tuổi, đặc điểm tâm sinh lí, nhân cách của từng học sinh trong lớp. Vì vậy, khi nhận phân công của BGH nhà trường nhận lớp chủ nhiệm. Trước hết giáo viên phải tìm hiểu hoàn cảnh, đặc điểm tâm sinh lí, nhân cách, những ưu điểm, hạn chế của học sinh thông qua biện pháp sau:
- Gặp giáo viên chủ nhiệm cũ để nắm bắt tình hình chung, tình hình của một số học sinh trong lớp như học sinh giỏi, học sinh cá biệt, học sinh có hoàn cảnh khó khăn
- Tiếp tục nghiên cứu quá trình học tập của từng học sinh thông qua bài kiểm tra và kết quả học tập của của học sinh năm trước qua học bạ, sổ theo dõi đánh giá học sinh.
- Trao đổi trò chuyện trực tiếp hoặc gián tiếp với học sinh thông qua các buổi sinh hoạt tập thể, hoạt động ngoại khóa hoặc trong các giờ ra chơi.
- Thăm hỏi gia đình học sinh nhất là những học sinh có hoàn cảnh khó khăn, học sinh cá biệt, trò chuyện với học sinh tìm hiểu hoàn cảnh, năng lực sở trường của học sinh để từ đó có biện pháp giáo dục tích cực.
- Ngay đầu năm học, nhà trường đã tổ chức họp phụ huynh học sinh. Giáo viên phải cập nhật những thông tin đã tiếp cận, ghi chép những thông tin đó vào sổ nhật kí để từ đó có những biện pháp giáo dục phù hợp như: Tuyên dương, khen ngợi hay nhắc nhở khéo nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của học sinh.
* Nắm được các thông tin về hoàn cảnh, đặc điểm tâm sinh lí, nhân cách, những ưu diểm, hạn chế của từng học sinh, đây là những cơ sở rất quan trọng trong suốt quá trình giáo dục học sinh, từ đó giáo viên mới xây dựng kế hoạch chủ nhiệm và có những phương pháp giáo dục phù hợp nhằm thúc đẩy, nâng cao hiệu quả giáo dục học sinh lớp mình.
b. Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm:
- Kế hoạch chủ nhiệm là bước thiết kế lộ trình thực hiện nội dung giáo dục mang tính khoa học, giúp giáo viên chủ nhiệm lớp tiến hành tổ chức, giáo dục học sinh một cách chủ động, có mục đích rõ ràng.
- Trên cơ sở nắm bắt tình hình học sinh và sự chỉ đao, lãnh đạo của nhà trường ngay từ đầu năm học giáo viên chủ nhiệm phải xây dựng kế hoạch chủ nhiệm năm học chi tiết cụ thể. Kế hoạch chủ nhiệm cần xác định rõ mục tiêu, chỉ tiêu các mặt giáo dục học sinh theo từng tháng, học kì, cả năm học và đặc biệt đề ra những biện pháp cụ thể nhằm đạt mục tiêu đề ra. Những biện pháp giáo dục phải phù hợp với đặc điểm riêng của từng lớp, của từng học sinh trên cơ sở thông tin đã thu thập. Chú trọng việc giáo dục toàn diện và đồng thời cũng nâng cao, phát huy những điểm mạnh của các em để từng bước nâng cao chất lượng giáo dục.
c. Xây dựng bộ máy tổ chức lớp:
- Việc xây dựng bộ máy tổ chức lớp học, sẽ tạo ra nhân tố rất quan trọng để giúp giáo viên chủ nhiệm quản lí lớp. Xây dựng bộ máy tổ chức lớp tốt sẽ đẩy mạnh các phong trào thi đua của lớp, góp phần giáo dục toàn diện cho các em.
- Để xây dựng được bộ máy tổ chức lớp tốt, người giáo viên chủ nhiệm căn cứ trên các thông tin đã cập nhật về số lượng học sinh của lớp, năng lực tổ chức quản lí và học lực của học sinh, bầu chọn cán sự lớp và dàn đều số học sinh giỏi, khá, trung bình, yếu trong từng tổ .Để bầu ban cán sự lớp hoạt động có hiệu quả , giáo viên chủ nhiệm cần tham khảo ý kiến của giáo viên chủ nhiệm cũ bởi họ là những người nắm rõ khả năng của các em học sinh. Cán sự lớp phải là người có đầy đủ các tố chất về tổ chức, học lực giỏi, khá, năng nổ, có khả năng quy tụ, đoàn kết trong tập thể.
- Khi chia tổ giáo viên cần tạo sự đồng đều trong tổ, mỗi tổ phải đảm bảo nhiều đối tượng học sinh như có học sinh giỏi, khá, trung bình, yếu, học sinh ở địa bàn xa, gần , có học sinh ngoan, học sinh cá biệt làm được như vậy thì trong quá trình học tập các em có thể hỗ trợ lẫn nhau trong học tập, lao động.
- Sau khi kiện toàn bộ máy tổ chức lớp, giáo viên chủ nhiệm tổ chức bồi dưỡng phương pháp làm việc cho cán sự lớp. Để phát huy kịp thời, nhanh chóng đưa lớp đi vào hoạt động có nề nếp, giáo viên phải hoàn thành công việc này ở tuần thứ hai của năm học.
d. Lập sơ đồ lớp học:
- Sắp xếp chỗ ngồi cho học sinh tuy dễ nhưng sắp xếp như thế nào cho hiệu quả lại không dễ chút nào. Để lập sơ đồ lớp tốt, giáo viên chủ nhiệm dựa vào các căn cứ sau:
+ Học lực của học sinh: Xen kẽ học sinh yếu với học sinh khá giỏi
+ Thể chất của học sinh: Học sinh thấp ngồi trước, học sinh cao ngồi sau, mắt yếu ngồi gần bảng.
+ Nhiệm vụ của ban cán sự lớp: Tổ trưởng( lớp trưởng) thường ngồi ở giữa hoặc ngồi sau tổ (lớp).
+ Ý thức của học sinh: Học sinh nói chuyện nhiều không chú ý học thì cho ngồi trước.
e. Các hoạt động giáo dục của giáo viên chủ nhiệm:
+ Đây là nhiệm vụ quan trọng, vì mục tiêu của hoạt động giáo dục là giáo dục toàn diện cho các em có đủ trí thức và chuẩn mực hành vi đạo đức phù hợp với mục tiêu yêu cầu của lớp học do Bộ Giáo Dục và Đào Tạo ban hành.
+ Việc giáo dục toàn diện cho học sinh là vấn đề vô cùng cần thiết, trước hết người giáo viên chủ nhiệm phải khơi dậy và giúp học sinh xây dựng mối quan hệ lành mạnh, trong sáng, đoàn kết, yêu thương giúp đỡ lẫn nhau trong học tập và rèn luyện đạo đức.
+ Tổ chức các phong trào thi đua của trường, lớp. Chỉ đạo cho ban cán sự lớp phân công nhiệm vụ cho từng thành viên, mỗi thành viên đều thấy trách nhiệm của mình với tập thể để từ đó cố gắng hết khả năng của bản thân và hoàn thành nhiệm vụ được phân công.
+ Thường xuyên kiểm tra việc chuẩn bị bài đối với học sinh thông qua các buổi sinh hoạt đầu giờ hay tổ chức cho các em tự kiểm tra bài với nhau. Theo dõi việc thi đua giữa các tổ. Tổ chức cho các em tự đánh giá kết quả thi đua giữa các tổ sau mỗi tuần, tháng, học kì để các em có động lực thi đua trong học tập và các phong trào do nhà trường tổ chức.
+ Giáo viên chủ nhiệm cần phối hợp chặt chẽ với các lực lượng đoàn thể trong nhà trường. Thường xuyên tìm tòi, đổi mới phương pháp và cách tổ chức giáo dục, nhằm giúp em tiến bộ trong học tập và rèn luyện đạo đức.
+ Thường xuyên liên hệ, trao đổi với phụ huynh để cùng phối hợp giáo dục, động viên giúp đỡ kịp thời từng học sinh nhất là học sinh cá biệt để nâng cao chất lượng học tập, rèn luyện phát triển trí tuệ, năng lực.Giaos viên chủ nhiệm có thể trao đổi với phụ huynh bằng nhiều hình thức như: Có thể gặp trực tiếp hoặc trao đổi qua điện thoại mỗi khi có việc cần trao đổi ngay, đôi khi chỉ là thăm hỏi việc học tập, sinh hoạt của học sinh ở nhà để tìm ra nguyên nhân học sa sút để cùng nhau bàn bạc thống nhất cách giáo dục con em cho phù hợp. Tổ chức thăm hỏi, động viên gia đình học sinh có hoàn cảnh khó khăn và kiến nghị lên nhà trường giúp đỡ.
4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu:
Với những biện pháp nêu trên, tôi thật sự vui mừng vì sự đầu tư của mình đạt kết quả tốt. Đa số học sinh lớp tôi chủ nhiệm đều có ý thức, kỉ luật cao. Biết phê bình và tự phê bình, thi đua học tập sôi nổi trong từng giờ học.
Đa số học sinh trong lớp có tinh thần tự giác cao, có tinh thần tự học. Giờ truy bài thực sự hữu ích với các em vì đó chính là giờ tự học, tự kiểm tra có hiệu quả.
Các em mạnh dạn trình bày ý kiến và mong muốn của mình trước tập thể. Các cán bộ lớp thực sự năng động hơn. Các em đã tích cực chuẩn bị bài ở nhà, luôn sẵn sàng tham gia các phong trào của lớp, trường.
Các em có tinh thần đoàn kết giúp đỡ nhau trong học tập cũng như trong cuộc sống. Ý thức chấp hành nội qui của trường tốt.
Áp dụng những điều tôi đã nêu ra ở trên cho học sinh lớp tôi chủ nhiệm năm học 2013- 2014( Tại điểm học Júc La) đạt kết quả như sau:
SS HS
GIOÛI
KHAÙ
TB
YEÁU
10
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
3
30%
4
40%
3
30 %
0
0%
Duy trì sỉ số đạt 100%
Tỉ lệ chuyên cần đạt 99,8%
Hạnh kiểm: Thực hiện đầy đủ 100%
Thi vở sạch chữ đẹp cấp trường đạt 90%
Cuối năm học đạt lớp tiên tiến.
Học kì I Năm học 2014 – 2015 lớp tôi chủ nhiệm đạt kết quả như sau:
Duy trì sỉ số 100%
Tỉ lệ chuyên cần đạt 99,9%
Kiến thức kĩ năng: Hoàn thành 100%
Năng lưc, phẩm chất: Hoàn thành 100%
Đạt lớp vở sạch chữ đẹp cấp trường.
Tham gia hội thi ATGT khối 4 đạt giải nhì cấp trường.
Phong trào kế hoạch nhỏ được 80 kg giấy.
Nuôi heo đất được tổ chức thường xuyên hàng ngày, hàng tuần.
Mua 10 cuốn lịch giúp bạn nghèo ăn tết .
Tham gia hội thi nghi thức đội đạt giải ba.
Tham gia đầy đủ các phong trào do Đội phát động: Như ủng hộ bạn nghèo ăn tết, ủng hộ bạn có hoàn cảnh khó khăn( bạn Vi lớp 5a), quyên góp quần áo cũ cho các bạn ở điểm lẻ.
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận:
Xây dựng đội ngũ cán bộ lớp, năng động, sáng tạo. Giáo viên chủ nhiệm phải kết hợp chặt chẽ với cán bộ lớp để cùng các em thực hiện tốt nhiệm vụ của mình.
Giải quyết mọi vướng mắc của học sinh một cách công bằng. Biết lắng nghe và tôn trọng ý kiến của học sinh.
Thực hiện sinh hoạt lớp đều đặn, thi đua và tổng kết thi đua công bằng và phải được duy trì xuyên suốt năm học.
Có tâm huyết với nghề nghiệp, yêu nghề, mến trẻ, có năng
 lực,nhiệt tình sẵn sàng tất vả vì học sinh thân yêu
- Nắm vững tâm sinh lý học sinh
- Phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường, và xã hội.
- Lập kế hoạch bài học rõ ràng, phù hợp với những đối tượng học 
 sinh.
- Thường xuyên học tập để nâng cao trình độ, sử dụng phương pháp.
- Thường xuyên giáo dục phẩm chất đạo đức cho học sinh, tổ chức
 các hoạt động vui chơi, rèn luyện thân thể, bảo vệ sức khoẻ .
2. Kiến nghị:
* Đối với phòng giáo dục: Tổ chức các chuyên đề, hội thi về công tác chủ nhiệm lớp để các giáo viên học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.
* Đối với địa phương: Thực hiện tốt công tác tuyên truyền, phát huy hiệu quả phong trào xã hội hóa giáo dục, làm tốt việc phối kết hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong công tác giáo dục.
TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU
* Luật giáo dục
* Báo giáo dục thời đại
* Sách tâm lí giáo dục dành cho học sinh tiểu học
* Điều lệ trường Tiểu học
 Người viết
 Lê Thị Hoài