Giáo án Ngữ văn lớp 9 - Tiết 91 đến 95 - Năm học 2013-2014

TUẦN 20
Tiết
Tên bài dạy
91, 92
Bàn về đọc sách
93
Khởi ngữ
94
Phép phân tích và tổng hợp
95
Luyện tập phép phân tích, tổng hợp
Ngày soạn: 28/12/2013
Ngày dạy : 30/12/2013 – 04/01/2014
BÀN VỀ ĐỌC SÁCH
 Chu Quang Tiềm
I/Mục tiêu cần đạt
1/Kiến thức
	-Ý nghĩa, tầm quan trọng của việc đọc sách
-Hiểu được sự cần thiết của việc đọc sách và phương pháp đọc sách.
2/Kỹ năng
Rèn luyện thêm phương pháp viết văn nghị luận qua việc lĩnh hội bài nghị luận sâu sắc, sinh động, giàu tính thuyết phục.
II/Tiến trình dạy và học
1/Ổn định lớp
2/Kiểm tra bài: Kiểm tra bài soạn của học sinh
3/Giới thiệu bài: Đọc sách có tầm quan trọng rất lớn đối với mỗi con người. Nó đem đến cho con người nhiều tri thức.
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung ghi bảng
-Hs: Đọc chú thích
-Gv: Hãy giới thiệu những nét chính về tác giả?
-Hs: Đọc văn bản.
-Gv: Bố cục văn bản có thể chia ra làm mấy phần?
 +Phần1: “Học vấn thế giới mới”: Sau khi vào bài, tác giả khẳng định tầm quan trọng, ý nghĩa cần thiết của việc đọc sách.
 +Phần2: “Lịch sử  tiêu hao lực lượng”: Nêu các khó khăn, các thiên hướng sai lệch dễ mắc phải của việc đọc sách trong tình hình hiện nay.
 +Phần 3: “Còn lại”: Bàn về phương pháp đọc sách.
-Gv: Qua lời bàn của tác giả, em thấy sách có tầm quan trọng và ý nghĩa như thế nào?
 Sách trở thành kho tàng quý báu của di sản tinh thần mà loài người thu lượm, suy ngẫm suốt mấy nghìn năm nay. Không thể thu được các thành tựu mới trên con đường phát triển học thuật nếu như không biết kế thừa thành tựu của các thời đại qua.
-Hs: Đọc lại đoạn 2
-Gv: Theo em đọc sách có dễ không? Tại sao lựa chọn sách khi đọc?
 Trong tình hình hiện nay sách vở ngày càng nhiều thì việc đọc sách cũng ngày càng không dễ. Sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu, dễ sa vào lối “ăn tươi nuốt sống”chứ không kịp tiêu hoá, không biết nghiền ngẫm.
 Sách nhiều khiến người đọc khó lựa chọn, lãng phí thời gian và sức lực với những cuốn sách không thật có ích.
-Gv: Theo ý kiến tác giả, nên lựa chọn sách khi đọc như thế nào?
 Trong khi đọc tài liệu chuyên sâu, cũng không thể xem thường việc đọc các loại sách thường thức, loại sách ở lĩnh vực gần gũi, kế cận với chuyên môn của mình. Tác giả bài viết đã khẳng định thật đúng rằng “Trên đời không có học vấn nào là cô lập, tách rời các học vấn khác” vì thế “không biết rộng thì không thể chuyên, không thông thái thì không thể nắm gọn”.
-Gv: Từ vấn đề trên, chúng ta cần có phương pháp đọc sách như thế nào để đạt hiệu quả cao?
 Chọn sách để đọc đã là một điểm quan trọng thuộc phương pháp đọc sách. Không đọc lướt qua, đọc chỉ để trang trí bộ mặt mà phải vừa đọc vừa suy nghĩ “trầm ngâm tích luỹ, tưởng tượng tự do”nhất là những quyển sách có giá trị.
 Không nên đọc sách một cách tràn lan, theo kiểu hứng thú cá nhân mà cần đọc có kế hoạch, có hệ thống. Thậm chí một người nuôi chí lập nghiệp trong một môn học vấn thì đọc sách là một công việc rèn luyện, một cuộc chuẩn bị âm thầm và gian khổ.
-Gv: Nguyên nhân cơ bản nào đã tạo nên tính thuyết phục, sức hấp dẫn cho văn bản?
 Nội dung các lời bàn và cách trình bày của tác giả vừa đạt lý thấu tình: các ý kiến, nhận xét đưa ra thật xác đáng, có lý lẽ.
 Bố cục bài viết chặt chẽ, hợp lý, các ý kiến dẫn dắt tự nhiên.
 Đặc biệt bài văn có tính thuyết phục bởi cách viết giàu hình ảnh.
I/Tìm hiểu chung: 
1/Tác giả
-Chu Quang Tiềm (1897 – 1986)
-Ông là nhà mĩ học và lý luận văn học nổi tiếng của Trung Quốc.
2/Tác phẩm
II/Đọc - hiểu văn bản
1/Tầm quan trọng, ý nghĩa của việc đọc sách
-Sách đã ghi chép, cô đúc và lưu truyền mọi tri thức, mọi thành tựu mà loài người tìm tòi, tích luỹ được qua từng thời đại. Những cuốn sách có giá trị có thể xem là những cột mốc trên con đường phát triển học thuật của nhân loại.
-Đọc sách là sự chuẩn bị để có thể làm cuộc trường chinh vạn dặm trên con đường học vấn đi phát triển thế giới mới.
2Cách lựa chọn sách khi đọc
a) Các khó khăn 
-Sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu.
-Sách nhiều khiến người ta khó lựa chọn. 
b) Cách lựa chọn sách
 -Không tham đọc nhiều, đọc lung tung mà phải lựa chọn cho tinh, đọc cho kĩ những quyển nào thực sự có giá trị, có lợi cho mình.
-Cần đọc cho kĩ các cuốn sách, tài liệu cơ bản thuộc lĩnh vực chuyên môn, chuyên sâu của mình.
3/Phương pháp đọc sách.
-Không nên đọc lướt qua, vừa đọc vừa suy nghĩ.
-Không nên đọc một cách tràn lan, cần đọc có kế hoạch, có hệ thống.
4/Củng cố: Tại sao chúng ta phải lựa chọn sách khi đọc
5/Dặn dò: Về học bài, xem trước bài Khởi ngữ
KHỞI NGỮ
I/Mục tiêu cần đạt
1/Kiến thức
-Nhận biết khởi ngữ, phân biệt khởi ngữ với chủ ngữ
-Nhận biết công dụng của khởi ngữ là nêu đề tài của câu chứa nó.
2/Kỹ năng
	-Nhận diện khởi ngữ trong câu
-Đặt câu có khởi ngữ
II/Tiến trình dạy và học
1/Ổn định lớp
2/Kiểm tra bài:
3/Gới thiệu bài:
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dụng ghi bảng
-Hs: Đọc ví dụ
-Gv:Ghi ví dụ lên bảng
-Gv: Hãy xác định chủ ngữ và vị ngữ trong các câu trên?
-Gv: Hãy xác định vị trí các từ ngữ in đậm trong câu?
-Gv: Các từ ngữ in đậm có quan hệ với vị ngữ không?
-Gv: Các từ ngữ trên là khởi ngữ trong câu.Vậy khởi ngữ là gì?
-Gv: Trước các từ ngữ in đậm nói trên có những quan hệ từ nào?
Có thể thêm quan hệ từ :về, đối với
-Gv: Hãy đặt câu với các từ ngữ in đậm trong mỗi câu?
-Gv: Gọi học sinh đặt câu, nhận xét và sửa chữa.
-Gv: Dấu hiệu nào dùng để phân biệt chủ ngữ với khởi ngữ trong câu?
 Trước từ ngữ làm khởi ngữ có thể có sẵn hoặc có thể thêm các quan hệ từ ngữ: về, đối với
-Hs: Đọc ghi nhớ
-Hs: Đọc bài tập 1
-Gv: Hãy tìm khởi ngữ trong các đoạn trích trên?
-Hs: đọc bài tập 2
-Gv: Hãy viết lại các câu trên bằng cách chuyển phần in đậm thành khởi ngữ?
I/Đặc điểm và công dụng của khởi ngữ trong câu
1/Ví dụ:
a) Còn anh, anh /không ghìm nổi sự xúc động.
b) Giàu, tôi /cũng giàu rồi.
c) Về các thể văn trong các lĩnh vực văn nghệ, chúng ta /có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu
2/Nhận xét
-Vị trí:Các từ ngữ in đậm đứng trước chủ ngữ
-Các từ ngữ in đậm không có quan hệ chủ-vị với vị ngữ.
+Ví dụ: Về phần ông
+Ví dụ: đối với một bài thơ hay
*Ghi nhớ :sgk
II/Luyện tập
1/Tìm khởi ngữ
Điều này
Đối với chúng mình
Một mình
Làm khí tượng
Đối với cháu
2/Chuyển phần in đậm thành khởi ngữ
a)Làm bài, anh ấy cẩn thận lắm
b) Hiểu thì tôi hiểu rồi, nhưng giải thì tôi chưa giải.
4/Củng cố: Thế nào là khởi ngữ?
5/Dặn dò: Về làm bài tập còn lại, soạn bài phép phân tích tổng hợp.
PHÉP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP
I/Mục tiêu cần đạt
1/Kiến thức
	-Đặc điểm của phép nghị luận phân tích, tổng hợp
	-Sự khác nhau của hai phép lập luận phân tích và tổng hợp
2/Kỹ năng
-Học sinh hiểu và biết vận dụng các phép lập luận phân tích, tổng hợp trong Tập làm văn nghị luận.
II/Tiến trình dạy và học
1/Ổn định lớp
2/Kiểm tra bài:
3/Gới thiệu bài:
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung ghi bảng
-Hs: Đọc văn bản “Trang phục”
-Gv: Trước khi nêu trang phục đẹp là thế nào, bài viết đã nêu lên những dẫn chứng gì về trang phục?
 Không ai mặc quần áo chỉnh tề mà đi chân đất, đi giày có bít tất nhưng lại phanh cúc áo
-Gv: Vì sao không ai làm cái điều phi lý như tác giả đưa ra?
-Gv: Từ các hiện tượng trên tác giả nêu lên nguyên tắc nào trong ăn mặc của con người?
-Gv: Như vậy trong trang phục, có những nguyên tắc ngầm nào cần tuân thủ?
 Quy luật ngầm của văn hoá. Đó là vấn đề ăn mặc chỉnh tề, phù hợp với hoàn cảnh chung, riêng; phù hợp với đạo đức; giản dị hoà mình vào cộng đồng.
-Gv: Để làm rõ vấn đề trang phục, bài văn đã dùng phép lập luận gì?
-Gv: Nhận xét câu “Ăn mặc ra sao cũng phải phù hợp với hoàn cảnh riêng của mình và hoàn cảnh chung của cộng đồng hay toàn xã hội”có phải là câu tổng hợp các ý kiến đã phân tích trên không? Vì sao?
 Phải, vì nó thâu tóm được các ý trong từng ví dụ cụ thể.
-Gv: Từ tổng hợp quy tắc ăn mặc nói trên, bài viết đã mở rộng sang vấn đề ăn mặc đẹp như thế nào?
 Mặc có phù hợp mới đẹp, sự phù hợp với môi trường, phù hợp với hiểu biết, phù hợp với đạo đức.
-Gv: Như vậy, bài viết đã dùng phép lập luận gì để chốt lại vấn đề?
-Gv: Phép lập luận này thường đặt ở vị trí nào trong bài văn?
-Gv: Phép phân tích và tổng hợp có vai trò như thế nào trong bài văn nghị luận?
 Để làm rõ ý nghĩa của một sự vật, hiện tượng nào đó.
-Gv: Phép phân tích giúp ta hiểu vấn đề cụ thể như thế nào?
 Phép phân tích là để trình bày từng bộ phận của một vấn đề và phơi bày nội dung sâu kín bên trong sự vật hiện tượng.
-Gv: Phép tổng hợp khái quát vấn đề như thế nào?
Tổng hợp là giúp rút ra cái chung từ những điều đã phân tích.
-Hs: Đọc ghi nhớ sgk
-Gv: Tìm hiểu kỹ năng phân tích trong văn bản “Bàn về đọc sách của Chu Quang Tiềm?
-Gv: Tác giả phân tích như thế nào để làm sáng tỏ luận điểm: Học vấn không phải là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”?
 Học vấn là của nhân loại lưu truyền.
-Gv: Tác giả phân tích những lý do phải lựa chọn sách khi đọc như thế nào?
-Gv: Tác giả phân tích tầm quan trọng của đọc sách như thế nào?
 Không đọc thì không có điểm xuất phát cao. Đọc sách là con đường ngắn nhất để tiếp cận tri thức.
I/Tìm hiểu phép lập luận phân tích, tổng hợp
*Văn bản : Trang phục
-Ăn cho mình, mặc cho người.
-Y phục xứng kỳ đức.
->Phép phân tích
-Trang phục hợp văn hoá, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp.
->Phép tổng hợp
->Vị trí : Đứng cuối
*Ghi nhớ : sgk
II/Luyện tập
1/Phân tích: Đọc sách rốt cuộc là con đường của học vấn.
2/Lý do chọn sách để đọc.
-Do sách nhiều, chất lượng sách khác nhau nên phải chọn sách
-Sách có loại chuyên môn, có loại thường thức
4/Củng cố: Đọc ghi nhớ
5/Dặn dò: Về học thuộc ghi nhớ, làm bài tập còn lại
LUYỆN TẬP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP
I/Mục tiêu cần đạt
1/Kiến thức
	Mục đích, đặc điểm, tác dụng của việc sử dụng phép phân tích và tổng hợp.
2/Kỹ năng
Học sinh có kỹ năng phân tích và tổng hợp trong lập luận
II/Tiến trình dạy và học
1/Ổn định lớp
2/Kiểm tra bài: Phân tích là gì? Tổng hợp là gì?
3/Giới thiệu bài:
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung ghi bảng
-Hs: Đọc đoạn văn a
-Gv: Luận điểm chính của đoạn văn trên là gì?
-Gv: Tác giả chỉ ra cái hay hợp thành cái hay cả bài. Đó là cái hay nào?
-Hs: Đọc đoạn văn b
-Gv: đoạn nhỏ mở đầu nêu lên điều gì?
-Gv: Đoạn tiếp theo phân tích vấn đề gì? Và kết lại điều gì?
-Gv: Vậy đoạn văn b tác giả đã vận dụng phép lập luận gì?
-Gv: Hiện nay có một số học sinh học qua loa, đối phó không học thật sự. Em hãy phân tích bản chất của học đối phó để nêu lên những tác hại của nó?
-Gv: Theo ẻm học đối phó là học như thế nào?
-Gv: Cho học sinh thảo luận, sau đó đưa ra ý kiến.
-Gv: Học đối phó như vậy gây ra tác hại như thế nào?
-Gv: Dựa vào văn bản “Bàn về đọc sách” của Chu Quang Tiềm, em hãy phân tích các lý do khiến mọi người phải đọc sách?
-Gv: Cho học sinh thảo luận
-Gv: Cần phải đọc sách như thế nào?
-Gv: Nhận xét bổ sung ý kiến của học sinh
-Gv:Hãy viết đoạn văn tổng hợp những điều đã phân tích trong bài “Bàn về đọc sách”
-Gv:Hướng dẫn
+Bước 1: Nêu tác hại của lối học đối phó.
+Bước 2: Tổng hợp những điều đã phân tích về việc đọc sách.
1/Phép lập luận
a) đoạn a : Thơ hay là hay cả hồn lẫn xác, hay cả bài.
-Cái hay ở các điệu xanh
-Ở những cử động
-Ở các vần thơ
-Ở các chữ không non ép
b) Đoạn b :
-Đoạn nhỏ mở đầu nêu các quan niệm mấu chốt của sự thành đạt
-Đoạn nhỏ tiếp theo phân tích từng quan niệm đúng sai thế nào và kết lại ở việc phân tích bản thân chủ quan của mỗi người.
2/Phân tích bản chất của học đối phó
-Học đối phó là học mà không lấy việc học làm mục đích, xem học là việc phụ.
-Học đối phó là học bị động, không chủ động, cốt đối phó với sự đòi hỏi của thầy cô, của thi cử.
-Học đối phó là học hình thức, không đi sâu vào thực chất kiến thức của bài học.
-Học đối phó thì dù có bằng cấp nhưng đầu óc vẫn rỗng tuếch.
3/Phân tích lý do khiến mọi người phải đọc sách
-Sách vở đúc kết tri thức của nhân loại đã tích luỹ từ xưa đến nay.
-Muốn tiến bộ, phát triển thì phải đọc sách để tiếp thu tri thức, kinh nghiệm.
-Đọc sách không cần đọc nhiều mà cần đọc kỹ, đọc quyển nào nắm chắc quyển đó.
-Bên cạnh đọc sách chuyên sâu phục vụ ngành nghề, còn phải đọc rộng, kiến thức rộng giúp hiểu các vấn đề chuyên môn tốt hơn.
4/Viết đoạn văn
4/Củng cố: Phép lập luận là gì? Phép phân tích là gì?
5/Dăn dò: Về xem lại các bài tập, soạn bài: “Tiếng nói của văn nghệ”