Giáo án Hóa học lớp 12 - Tiết 1: Ôn tập đầu năm

Tiết 1. ÔN TẬP ĐẦU NĂM.
A. Mục tiêu bài học
 1. Kiến thức: Ôn tập, củng cố, hệ thống hoá kiến thức các chương về hoá học hữu cơ: Đại cương 
 hoá học hữu cơ, hiđrocacbon, dẫn xuất halogen, ancol, phenol, anđehit, xeton, 
 axit cacboxilic .
 2. Kỹ năng: RÌn kÜ n¨ng vËn dông kiÕn thøc, hÖ thèng kiÕn thøc. 
B. Phương pháp : Thảo luận, hoạt động nhóm.
C. Tiến trình lên lớp.
 I. KiÓm tra sÜ sè, æn ®Þnh líp.
 II. Bµi míi.
Ho¹t ®éng cña thÇy 
Ho¹t ®éng cña trß
Nội dung ghi bảng.
Ho¹t ®éng 1.
GV : Yªu cÇu HS th¶o luËn, nªu c¸c néi dung quan träng trong ch­¬ng tr×nh ho¸ häc h÷u c¬ líp 11 phÇn ®¹i c­¬ng ho¸ häc h÷u c¬.
GV : HÖ thèng l¹i c¸c kiÕn thøc theo tr×nh tù logic.
Ho¹t ®éng 2.
GV : Yªu cÇu HS nhí l¹i kiÕn thøc, th¶o luËn, hoµn thµnh b¶ng tãm t¾t vÒ c¸c hi®rocacbon.
Ho¹t ®éng 3.
GV : Yªu cÇu HS nhí l¹i kiÕn thøc, th¶o luËn, hoµn thµnh b¶ng tãm t¾t vÒ c¸c dÉn xuÊt cña hi®rocacbon ®· häc.
Ho¹t ®éng 4.
GV : Nªu c¸c bµi tËp, yªu cÇu HS th¶o luËn, lµm bµi.
GV : Yªu cÇu HS tr×nh bµy bµi lªn b¶ng.
GV : Yªu cÇu HS nhËn xÐt, bæ sung.
GV : KÕt luËn, chØnh söa. 
HS : Th¶o luËn, nªu c¸c néi dung quan träng trong ch­¬ng tr×nh ho¸ häc h÷u c¬ líp 11, phÇn ®¹i c­¬ng ho¸ häc h÷u c¬.
HS : Nhí l¹i kiÕn thøc, th¶o luËn, hoµn thµnh b¶ng tãm t¾t vÒ c¸c hi®rocacbon.
HS : Nhí l¹i kiÕn thøc, th¶o luËn, hoµn thµnh b¶ng tãm t¾t vÒ c¸c hi®rocacbon.
HS : Th¶o luËn, lµm bµi.
HS : Tr×nh bµy bµi.
HS : NhËn xÐt, bæ sung.
I. §¹i c­¬ng ho¸ häc h÷u c¬.
1. LËp CTPT c¸c hîp chÊt h÷u c¬.
2. CÊu t¹o hîp chÊt h÷u c¬.
3. Ph©n lo¹i hîp chÊt h÷u c¬.
4. Danh ph¸p hîp chÊt h÷u c¬
II. C¸c hi®rocacbon.
Hi®rocacbon 
CÊu t¹o 
TÝnh chÊt ho¸ häc.
1. Ankan
2. Xicloankan.
3. Anken.
4. Anka®ien.
5. Ankin.
6. Aren.
III. Mét sè dÉn xuÊt cña Hi®rocacbon.
Lo¹i dÉn xuÊt
CÊu t¹o
TÝnh chÊt ho¸ häc 
1. Dx halogen.
2. Ancol.
3. Phenol.
4. An®ehit.
5. Xeton.
6. Axit cacboxylic.
IV. Mét sè bµi tËp.
Bµi 1. §èt ch¸y hoµn toµn 7,2g chÊt X, ®­îc 11,2l CO2 (®ktc) vµ 10,8g H2O. LËp CTPT, viÕt CTCT vµ tªn gäi 
cña X biÕt khi X p­ víi Cl2 víi tØ lÖ mol 1 :1 chØ t¹o mét dÉn xuÊt monoclo.
Bµi 2. Cho 4,6g ancol Y ®¬n chøc t¸c dông víi Na d­ thu ®­îc 1,12l H2 (®ktc). 
LËp CTPT, viÕt CTCT vµ tªn gäi Y.
Hoµn thµnh s¬ ®å sau.
C2H6 "X1" X2 " Y " H3C- CHO " H3C- COOH. 
Bµi 3. B»ng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc, ph©n biÖt c¸c chÊt riªng biÖt sau :
a, C2H6 , C2H4 , C2H2 . 
b, C6H6 , C6H5- CH3 , C6H5-CH=CH2 .
c, C2H5OH, H3C- CHO, H3C- COOH, HCOOH, H2C=CH-COOH, C3H5(OH)3.
Bµi 4. B»ng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc, t¸ch riªng tõng chÊt sau ra khái hçn hîp :
a, C2H6 , C2H4 , C2H2 .
b, C2H5OH, H3C- CHO, H3C- COOH.
III. Cuûng coá.
 Giáo viên nhắc lại các kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng quan träng, kh¸i qu¸t ho¸ d¹ng bµi, c¸ch gi¶i. 
IV. H­íng dÉn vÒ nhµ 
¤n tËp, hoµn thµnh bµi tËp.
ChuÈn bÞ bµi sau : ESTE : - ¤n l¹i phÇn ancol, axit cacboxylic. 
 - Nghiªn cøu tr­íc néi dung bµi häc.
V. NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ giê häc.
Ch­¬ng 1. Este- Lipit.
Tieát 2. Bài 1. ESTE
A. Chuẩn kiến thức và kỹ năng
Kiến thức 
Biết được :
- Khái niệm về este và một số dẫn xuất của axit cacboxylic (đặc điểm cấu tạo phân tử, danh pháp (gốc - chức), tính chất vật lí).
Hiểu được : 
- Este không tan trong nước và có nhiệt độ sôi thấp hơn so với axit và ancol có cùng số nguyên tử C.
Kĩ năng 
- Viết được công thức cấu tạo của este có tối đa 4 nguyên tử cacbon. 
B. Trọng tâm
- Cấu tạo phân tử và cách gọi tên theo danh pháp (gốc – chức)
C. Phöông phaùp chuû yeáu : Nghieân cöùu, thaûo luaän nhoùm.
D. Tieán trình leân lôùp.
I. Kieåm tra só soá, oån ñònh lôùp.
II. Baøi môùi : GV ñaët vaán ñeà vaøo baøi töø noäi dung cuûa chöông, töø muïc tieâu baøi hoïc.
Ho¹t ®éng cña thÇy 
Ho¹t ®éng cña trß
Nội dung ghi bảng.
Hoaït ñoäng 1
GV: Yeâu caàu Hs vieát ptpö este hoaù giöõa R-COOH vôùi
 R’-OH.
GV: Neâu söï phaân caét lieân keát trong phaûn öùng, daãn daét ñeán khaùi nieäm este. Yeâu caàu HS neâu khaùi nieäm.
GV: Neâu moät soá daãn xuaát khaùc cuûa axit cacboxylic
Hoaït ñoäng 2
GV: Neâu qui taéc goïi teân caùc este, yeâu caàu HS aùp duïng goïi teân caùc este cuï theå.
Hoaït ñoäng 3
GV: Yeâu caàu HS nghieân cöùu SGK, thaûo luaän, neâu tính chaát vaät lí cuûa este.
GV: Lieân heä thöïc teá.
HS: Vieát ptpö 
 R-COOH + HO-R’ R-COO-R’ + H2O.
HS: Neâu khaùi nieäm.
HS: Goïi teân caùc este. 
HS: Nghieân cöùu SGK, thaûo luaän, neâu tính chaát vaät lí cuûa este.
I. KHAÙI NIEÄM ESTE VAØ DAÃN XUAÁT KHAÙC CUÛA AXIT CACBOXYLIC.
1. Caáu taïo phaân töû.
+ Thay nhoùm OH ôû nhoùm COOH cuûa axit cacboxylic baèng OR’" este.
+ CTCT: => Este laø daãn xuaát 
 cuûa axit cacboxylic
+ Moät soá daãn xuaát khaùc cuûa axit cacboxylic:
Halogenua axit Anhiñrit axit Amit
2. Caùch goïi teân. 
 Teân este: Teân goác R’+ Teân goác axit (ñuoâi at) 
 HCOOCH3 : metyl fomat
 C2H3COOCH3 : metyl acrylat
 C2H5COOCH3 : etyl propionat
3. Tính chaát vaät lí.
- Giöõa caùc phaân töû este khoâng coù lieân keát hiñro vì theá este coù nhieät ñoä soâi thaáp hôn so vôùi axit vaø ancol coù cuøng soá nguyeân töû C.
- Caùc etse thöôøng laø nhöõng chaát loûng, nheï hôn nöôùc, raát ít tan trong nöôùc, coù khaû naêng hoøa tan ñöôïc nhieàu chaát höõu cô khaùc nhau 
III. Củng cố.
Nhaán maïnh kieán thöùc troïng taâm, yeâu caàu HS vaän duïng laøm baøi:
Baøi tập: Ñoát 8,8g este ñôn chöùc X " 8,96l CO2 (ñktc) vaø 7,2g H2O. Laäp CTPT, vieát CTCT vaø teân goïi cuûa X bieát tæ khoái hôi cuûa X so vôùi H2 laø 44.
IV. Höôùng daãn veà nhaø:
Hoïc baøi, laøm baøi taäp SBT.
Chuaån bò baøi sau: Phaàn coøn laïi cuûa baøi.
V. Ñaùnh giaù, nhaän xeùt giôø hoïc.
Tieát 3. Baøi 1. ESTE.
A. Chuẩn kiến thức và kỹ năng
Kiến thức 
Biết được :
- Phương pháp điều chế este của ancol, của phenol, ứng dụng của một số este.
Hiểu được : 
- Tính chất hoá học của este : 
+ Phản ứng ở nhóm chức : Thuỷ phân (xúc tác axit), phản ứng với dung dịch kiềm (phản ứng xà phòng hoá), phản ứng khử.
+ Phản ứng ở gốc hiđrocacbon : Thế, cộng, trùng hợp.
Kĩ năng 
- Viết các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học của este.
- Phân biệt được este với các chất khác như ancol, axit,... bằng phương pháp hoá học.
- Giải được bài tập : Xác định khối lượng este tham gia phản ứng xà phòng hoá và sản phẩm, bài tập khác có nội dung liên quan.
B. Trọng tâm
- Phản ứng thủy phân este trong axit và kiềm. 
- Phản ứng cộng và trùng hợp ở liên kết kép của este không no
C. Phöông phaùp chuû yeáu : Nghieân cöùu, thaûo luaän nhoùm.
D. Chuaån bò:
1. GV : Chuaån bò : dd CH3COOH, ancol C2H5OH, axit H2SO4 ñaëc, dd NaCl baõo hoaø, ñeøn coàn, oáng nghieäm, keïp, oáng huùt.
 2. HS : Nghiªn cøu tr­íc néi dung bµi häc.
E. Tieán trình leân lôùp.
I. Kieåm tra só soá, oån ñònh lôùp.
II. Kieåm tra baøi cuõ .
Vieát CTCT vaø teân goïi cuûa Este coù CTPT laø C5H10O2.
Vieát ptpư cuûa Metylaxetat, Etylacrylat, Phenylaxetat vôi dd NaOH ñun noùng, dd H2SO4 ñun noùng.
III. Baøi môùi : GV ñaët vaán ñeà vaøo baøi töø noäi dung cuûa chöông, töø muïc tieâu baøi hoïc.
Ho¹t ®éng cña thÇy 
Ho¹t ®éng cña trß
Nội dung ghi bảng.
Hoaït ñoäng 1
GV: Thöïc hieän thí nghieäm thuyû phaân etyl axetat. Yeâu caàu HS quan saùt, neâu hieän töôïng, vieát ptpö.
GV: Giaûi thích söï khaùc bieät hieän töôïng quan saùt ñöôïc. Yeâu caàu HS hình thaønh pt phaûn öùng thuyû phaân daïng toång quaùt. 
GV : Giôùi thieäu phaûn öùng khöû este bôùi LiAlH4 
GV: Neâu caùc pö coù theå coù ôû goác hiñrocacbon. Höôùng ñeán 2 pö quan troïng laø pö coäng vaø pö truøng hôïp. Yeâu caàu Hs vieát ptpö.
GV : Este của axit fomic có phản ứng tráng gương, phản ứng khử Cu(OH)2 tạo kết tủa đỏ gạch.
Hoaït ñoäng 2
GV : laøm thí nghieäm ñieàu cheá este etylaxetat.
GV: Yeâu caàu HS neâu pp chung ñieàu cheá este, vieát ptpö toång quaùt.
TB : Phương pháp thông dụng là thực hiện phản ứng este hoá giữa ancol với axit
Hoaït ñoäng 3
GV: Neâu chuù yù vôùi 1 soá este rieâng.
HS: Quan saùt, neâu hieän töôïng TN : luùc ñaàu phaân lôùp, sau khi phaûn öùng chæ thu ñöôïc moät dd ñoàng nhaát
- vieát ptpö vôùi etyl axetat.
HS: Vieát ptpö daïng toång quaùt.
HS : Vieát ptpö.
HS: Neâu phöông phaùp ñieàu cheá este
HS : quan saùt, nhaän xeùt hieän töôïng,vieát phaûn öùng.
HS : öùng duïng cuûa este
II. TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC
 1. Phaûn öùng ôû nhoùm chöùc.
 1.1. Phaûn öùng thuyû phaân.
a. Trong moâi tröôøng axit :
RCOOR’ + H2O RCOOH + R’OH 
 Phaûn öùng thuaän nghòch (hai chieàu)
b. Trong moâi tröôøng kieàm.
RCOOR’ + NaOH RCOONa + R’OH
 Pö xaûy ra moät chieàu, laø pö xaø phoøng hoùa
1.2. Phaûn öùng khöû.
Este coù theå bò khöû bôûi LiAlH4 
 LiAlH4 
 R-CH2-OH + R’-OH 
2. Phản ứng ở gốc Hidrocacbon:
Este không no có phản ứng cộng (với H2, X2, HX), trùng hợp: 
 CH3[CH2]7 CH=CH[CH2]7 COOCH3 + H2 
 CH3[CH2]16 COOCH3 
 COOCH3 
 |
nCH2=C(CH3)COOCH3 ( CH2-C ) n
 | 
 CH3
Este của axit fomic có phản ứng tráng gương, phản ứng khử Cu(OH)2 tạo kết tủa đỏ gạch.
Vd: H-COO-R + 2AgNO3 + 2NH3 + H2O → 
HO-COO-R +2Ag¯ + 2NH4NO3
III. Ñieàu cheá vaø öùng duïng.
1. Ñieàu cheá.
a. Este cuûa ancol. t0, H2SO4đ
 R-COOH + HO-R’ R-COO-R’ + H2O.
Este không no có thể điều chế bằng phản ứng cộng giữa axit với hydrocacbon không no. Vd: Điều chế vinylaxetat
 CH3-COOH + CHºCH CH3-COO-CH=CH2
b. Este cuûa Phenol.
Điều chế este chứa gốc phenol: Vd: đc phenyl axetat
 CH3COONa + Cl-C6H5 CH3COOC6H5 + NaCl
(CH3CO)2O + C6H5OH→CH3COOC6H5 + CH3COOH
2. Ứng dụng: Để sản xuất hương liệu, tổng hợp chất dẻo, dùng làm dung môi.
III. Củng cố.
Nhaán maïnh kieán thöùc troïng taâm, yeâu caàu HS vaän duïng laøm baøi:
Baøi tập : Xaø phoøng hoaù hoaøn toaøn 14,8g este Y ñôn chöùc baèng 200 ml dd NaOH 1M vöøa ñuû thu ñöôïc 13,6g muoái cuûa axit cacboxylic. Laäp CTPT, vieát CTCT vaø teân goïi cuûa Y.
IV. Höôùng daãn veà nhaø:
Hoïc baøi, laøm baøi taäp sbt. sgk
V. Ñaùnh giaù, nhaän xeùt giôø hoïc.
Tieát 4. Baøi 2. LIPIT
A. Chuẩn kiến thức và kỹ năng
Kiến thức 
Biết được :
- Khái niệm chất béo, tính chất vật lí, tính chất hoá học (tính chất chung của este và phản ứng hiđro hoá chất béo lỏng), ứng dụng của chất béo.
- Cách chuyển hoá chất béo lỏng thành chất béo rắn, phản ứng oxi hoá chất béo bởi oxi không khí.
Kĩ năng 
- Viết được các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học của chất béo.
- Phân biệt được dầu ăn và mỡ bôi trơn về thành phần hoá học.
- Biết cách sử dụng, bảo quản được một số chất béo an toàn, hiệu quả.
- Tính khối lượng chất béo trong phản ứng.
B. Trọng tâm
- Khái niệm và cấu tạo chất béo
- Tính chất hóa học cơ bản của chất béo là phản ứng thủy phân (tương tự este) 
- Phản ứng cộng H2 chuyển chất béo lỏng (dầu) thành chất béo rắn (mỡ)
C. Phöông phaùp chuû yeáu : Nghieân cöùu, thaûo luaän nhoùm.
D. Chuẩn bị: 
	1. Giaùo vieân : Thí nghieäm xaø phoøng hoaù chaát beùo : Daàu TV, dd H2SO4, dd NaOH, oáng nghieäm, keïp, oáng huùt, ñeøn coàn
	2. Hoïc sinh : Mẫu chất béo.
E. Tiến trình lên lớp:
I. Kieåm tra só soá, oån định lớp.
II. Kieåm tra bài cũ : 
 Neâu tính chaát hoaù hoïc cuûa este, vieát ptpö minh hoaï. 
III. Bài mới.
Ho¹t ®éng cña thÇy 
Ho¹t ®éng cña trß
Nội dung ghi bảng.
Hoaït ñoäng 1
GV: neâu khaùi nieäm vaø caùc loaïi lipit.
GV: Cho Hs bieát chæ nghieân cöùu chaát beùo.
Yeâu caàu Hs nghieân cöùu SGK, thaûo luaän, neâu khaùi nieäm chaát beùo. Töø ñoù, höôùng daãn Hs vieát CTCT chaát beùo daïng toång quaùt
GV: Neâu moät soá axit beùo thöôøng gaëp. Yeâu caàu Hs vieát caùc chaát beùo taïo ra töø glixerol vôùi caùc axit beùo C17H35COOH : axit stearic 
 C17H33COOH : axit oleic (cis) C15H31COOH : axit panmitic
 C17H31COOH : axit linoleic
Hoaït ñoäng 2
GV: lieân heä thöïc teá, neâu traïng thaùi thieân nhieân cuûa lipit.
Hoaït ñoäng 3
GV: lieân heä thöïc teá, quan saùt maãu chaát beùo, neâu tính chaát vaät lí cuûa chaát beùo.
Hoaït ñoäng 4
GV: Yeâu caàu Hs döï ñoaùn tính chaát cuûa chaát beùo döïa vaøo CTCT.
GV : Yeâu caàu Hs neâu caùc phaûn öùng, vieát ptpö minh hoaï.
GV: Laøm thí nghieäm minh hoaï phaûn öùng thuyû phaân trong moâi tröôøng axit, trong moâi tröôøng kieàm. Yeâu caàu Hs quan saùt, neâu vaø giaûi thích hieän töôïng.
GV : Neâu pö oxi hoaù chaát beùo, giaûi thích hieän töôïng môõ oâi.
GV : Höôùng daãn Hs hình thaønh pt phaûn öùng thuyû phaân daïng toång quaùt.
Hoaït ñoäng 5
GV : Neâu vai troø cuûa chaát beùo trong cô theå, töø ñoù, yeâu caàu Hs bieát ñöôïc khoâng neân duøng quaù nhieàu chaát beùo ñeå traùnh beùo phì vaø caùc beänh khaùc coù lieân quan. 
Hoaït ñoäng 6
GV: lieân heä thöïc teá, neâu öùng duïng cuûa chaát beùo trong CN. 
HS: nghieân cöùu SGK, thaûo luaän, neâu khaùi nieäm vaø caùc loaïi lipit
HS: Nghieân cöùu SGK, neâu khaùi nieäm vieát CTCT chung cuûa chaát beùo.
HS: Vieát caùc chaát beùo taïo ra töø glixerol vôùi caùc axit beùo treân.
HS: Nghieân cöùu SGK, thaûo luaän, lieân heä thöïc teá, neâu traïng thaùi thieân nhieân cuûa lipit.
HS: quan saùt maãu chaát beùo, neâu tính chaát vaät lí cuûa chaát beùo.
HS : Döï ñoaùn tính chaát cuûa chaát beùo döïa vaøo CTCT
HS: Neâu caùc phaûn öùng, vieát ptpö minh hoaï.
HS: Quan saùt, neâu vaø giaûi thích hieän töôïng.
HS : Nghieân cöùu SGK, thaûo luaän, lieân heä thöïc teá, neâu öùng duïng cuûa chaát beùo trong CN.
I- KHAÙI NIEÄM, PHAÂN LOAÏI VAØ TRAÏNG THAÙI TÖÏ NHIEÂN
1. Khaùi nieäm vaø phaân loaïi
- Lipit laø nhöõng hôïp chaát höõu cô coù trong teá baøo soáng, khoâng hoøa tan trong nöôùc nhöng tan trong nhieàu dung moâi höõu cô khoâng phaân cöïc 
- Lipit laø nhöõng este phöùc taïp, goàm caùc loaïi: chaát beùo, saùp, steroit, photpholipit...
- Chaát beùo laø trieste cuûa glixerol vôùi caùc axit monocacboxylic coù soá chaün nguyeân töû cacbon (khoaûng töø 12C ñeán 14C) khoâng phaân nhaùnh (axit beùo), goïi chung laø triglixerit hay triaxylglixerol. Chaát beùo coù coâng thöùc chung laø :
 R, R’, R’’ laø caùc 
 goác cuûa caùc axit 
 beùo coù theå gioáng 
 hoaëc khaùc nhau. 
2. Traïng thaùi töï nhieân
- Chaát beùo laø thaønh phaàn chính cuûa daàu môõ ñoäng, 
 thöïc vaät. 
- Saùp ñieån hình laø saùp ong. 
- Steroit vaø photpholipit coù trong cô theå sinh vaät .
II. TÍNH CHAÁT CUÛA CHAÁT BEÙO
1. Tính chaát vaät lí
Chaát beùo ôû theå loûng (daàu thöïc vaät) hoaëc raén (môõ ñoäng vaät), nheï hôn nöôùc, khoâng tan trong nöôùc, tan nhieàu trong nhieàu dm höõu cô.
2. Tính chaát hoaù hoïc.
 a. Phaûn öùng thuyû phaân trong moâi 
tröôøng axit:
 + 3H2O 
 H+, t0 
 RCOOH 
 C3H5(OH)3 + R’COOH 
 R’’COOH 
Laø pö thuaän nghòch. 
b. Phaûn öùng xaø phoøng hoaù(mt bazô) :
 + 3NaOH t o 
 RCOONa 
C3H5(OH)3 + R’COONa Xaø
 R’’COONa phoøng
Laø pö 1 chieàu, pö xaø phoøng hoaù.
c. Phaûn öùng hiñro hoaù chaát beùo loûng 
 triolein (loûng) tristearin (raén) 
d. Phaûn öùng oxi hoaù.
Noái ñoâi C = C ôû goác axi khoâng no cuûa chaát beùo bò oxi hoùa chaäm bôûi oxi khoâng khí taïo thaønh peoxit => môõ oâi.
III - VAI TROØ CUÛA CHAÁT BEÙO
1. Vai troø cuûa chaát beùo trong cô theå
+ Chaát beùo "Glixerol + Axit beùo" Chaát beùo" Tb" CO2 + H2O + naêng löôïng. Phaàn chaát beùo thöøa ñöôïc tích luõy vaøo caùc moâ môõ.
+ Chaát beùo coøn coù taùc duïng baûo ñaûm söï vaän chuyeån vaø haáp thuï caùc chaát hoøa tan ñöôïc trong noù.
2. ÖÙng duïng trong coâng nghieäp.
- Ñieàu cheá xaø phoøng, glixerol vaø cheá bieán thöïc phaåm. 
- Moät soá daàu thöïc vaät laøm nhieân lieäu cho ñoäng cô ñiezen.
IV. Cuûng coá baøi :
Nhaán maïnh k.thöùc troïng taâm, lieân heä thöïc teá.
Yeâu caàu Hs vaän duïng kieán thöùc laøm baøi taäp SGK trang 12, 13.
V. Höôùng daãn veà nhaø:
 1. Hoïc baiø, laøm baøi taäp SBT.
 2. Chuaån bò baøi sau: Chaát giaët röûa.
VI. Nhaän xeùt, ñaùnh giaù giôø hoïc.
Tiết 5. Bài 3. CHẤT GIẶT RỬA. 
A. Chuẩn kiến thức và kỹ năng
Kiến thức 
Biết được :
- Khái niệm chất giặt rửa và tính chất giặt rửa.
- Xà phòng : Sản xuất xà phòng, thành phần và cách sử dụng.
- Chất giặt rửa tổng hợp : Sản xuất, thành phần và cách sử dụng.
Kĩ năng 
- Sử dụng hợp lí, an toàn xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp trong đời sống. 
- Giải được bài tập : Tính khối lượng xà phòng sản xuất được theo hiệu suất và một số bài tập khác có nội dung liên quan.
B. Trọng tâm
- Thành phần chính của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp
- Tác dụng tẩy rửa của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp
C. Phương pháp chủ yếu: Nghiên cứu và thảo luận.
D. Chuẩn bị:
 1. GV: Maãu xaø phoøng, maãu boät giaët toång hôïp. Daàu thöïc vaät, dd NaOH, ñeøn coàn, oáng nghieäm
 2. HS: Nghieân cöùu tröôùc noäi dung baøi hoïc.
E. Tiến trình lên lớp:
I. Kiểm tra sĩ số, ổn định lớp.
II. Bài mới
Hoạt động của thầy 
Hoạt động của trò 
Nội dung ghi bảng.
Hoạt động 1: 
GV: Nêu khái niệm chất giặt rửa, các loại chất giặt rửa.
Hoạt động 2:
GV: Yêu cầu HS nghiên cứu SGK để rút ra các khái niệm và cho VD tương ứng:
Chất tẩy màu, chất ưa nước, chất kị nước
GV: Bổ sung cho hoàn chỉnh và chú ý cho HS dung môi tan tốt của chất kị nước và chất ưa nước.
Hoạt động 3: 
GV: Yêu cầu Hs nghiên cứu SGKđể rút ra cấu trúc phân tử.
.
Hoạt động 4:
GV: cho Hs nghiên cứu SGK tìm hiểu cơ chế hoạt động của chất giặt rửa.
Hoạt đông 5:
GV: Cho HS làm việc theo nhóm, từng nhóm báo cáo để rút ra phương pháp sản 
xuất xà phòng. 
Hoạt đông 6:
GV: Nêu thành phần chính của xà phòng, cách sử dụng, ưu và nhược điểm của xà phòng
Hoạt đông 7:
GV: Yêu cầu HS nghiên cứu SGK và trả lời câu hỏi:
- Chất giặt rửa tổng hợp được điều chế từ đâu? 
- Chúng có tính chất như thế nào?
- Tại sao cần sản xuất chất giặt rửa tổng hợp 
GV: Kết luận.
Hoạt đông 8:
GV: Yêu cầu HS nghiên cứu SGK và cho biết thành phần, ưu và nhược điểm của chất giặt rửa tổng hợp .
HS: Nghiên cứu SGK để rút ra các khái niệm và cho VD tương ứng
HS: nghiên cứu SGK để rút ra cấu trúc phân tử, nêu cấu trúc phân tử.
HS: Nghiên cứu SGK tìm hiểu cơ chế hoạt động của chất giặt rửa.
HS: Làm việc theo nhóm, từng nhóm báo cáo để rút ra phương pháp sản xuất xà phòng. 
HS : nªu thµnh phÇn chÝnh cña xµ phßng, ­u vµ nh­îc ®iÓm cña xµ phßng.
HS : Nghiªn cøu sgk tr¶ lêi c¸c c©u hái cña GV
HS: Nghiên cứu SGK và cho biết thành phần, ưu và nhược điểm của chất giặt rửa tổng hợp .
I. Khái niệm và tính chất của chất giặt rửa. 
1. Khái niệm chất giặt rửa.
+ Chất giặt rửa
+ Các loại: - Chất giặt rửa trong tự nhiên.
 - Xà phòng
 - Chất giặt rửa tổng hợp
2. Tính chất giặt rửa.
a. Một số khái niệm liên quan.
- Chất tẩy màu: làm sạch các vết màu bẩn nhờ những phản ứng hoá học. 
- Chất ưa nước: là những chất tan tốt trong nước.
- Chất kị nước: là những chất hầu như không tan trong nước.
 Chú ý: Chất kị nước thì tan tốt trong dầu mỡ, chất ưa nước thì không tan trong dầu mỡ.
b. Đặc điểm cấu trúc phân tử muối natri của axit béo. 
Cấu tạo phân tử muối natri của axit béo gồm:
+ Một “đầu” ưa nước là nh óm COO- Na+.
+ Một “đuôi” kị nước , nhóm –CxHy
c. Cơ chế hoạt động của chất giặt rửa.
- Đuôi ưa dầu mỡ –CxHy thâm nhập vào vết dầu bẩn, còn nhóm –COONa ưa nước lại có xu hướng kéo ra phía các phân tử nước => Vết dầu bị phân chia thành các hạt rất nhỏ giữ chặt bởi các phân tử chất giặt rửa, rồi bị rửa trôi.
II. Xà phòng.
1. Sản xuất xà phòng.
* Phương pháp thông thường: Từ chất béo.
- Đun dầu thực vật, mỡ động vật với dd kiềm ở to cao, p cao để pư xảy ra hoàn toàn.
(RCOO)3 C3H5 + 3NaOH " 3RCOONa + C3H5(OH)3
- Thêm NaCl vào hh để tách muối ra khỏi hh. trộn muối thu được với chất phụ gia rồi ép thành bánh
* Phương pháp khác: Từ dầu mỏ.
R - CH2 - CH2 - R’" R - COOH + R’- COOH " R - COONa + R’- COONa
2. Thành phần của xà phòng và sử dụng xà phòng.
-Thành phần chính của xà phòng là các muối natri (hoặc kali) của axit béo, thường là natri stearat (C17H35COONa), natri panmitat (C15H31COONa), natri oleat (C17H33COONa)
 Phụ gia: chất màu, chất thơm.
- Sử dụng: tắm gội, giặt giũ
- Ưu điểm: không gây hại cho da, môi trường.
- Nhược điểm: khi dùng với nước cứng (chứa nhiều ion Ca2+, Mg2+) thì các muối canxi stearat, canxi panmitatsẽ kết tủa làm giảm tác dụng giặt rửa, ảnh hưởng đến chất lượng sợi vải. 
III. Chất giặt rửa tổng hợp.
1. Sản xuất chất giặt rửa tổng hợp.
- Người ta tổng hợp nhiều chất có tính chất giặt rửa tương tự xà phòng, gọi là chất giặt rửa tổng hợp: 
CH3[CH2]10 - CH2 - O -