Giáo án bồi dưỡng học sinh giỏi môn địa lớp 9

GIÁO ÁN BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI
Môn Địa
Lớp 6 (thời lượng: 15 tiết)
	Mục tiêu:
	1. Kiến thức: Trình bày được kiến thức phổ thông, cơ bản về:
	- Trái đất: Trái Đất trong hệ Mặt Trời, hình dạng Trái Đất và cách thể hiện bề mặt Trái Đất trên bản đồ; Các chuyển động của Trái Đất và hệ quả; cấu tạo của Trái Đất.
	- Các thành phần tự nhiên của Trái Đất (địa hình, lớp vỏ khí, lớp nước, lớp đất và lớp vỏ sinh vật) và mới quan hệ giữa các thành phần đó.
	2. Kĩ năng:
	- Quan sát, nhận xét các hiện tượng, sự vật địa lí qua hình vẽ, tranh ảnh, mô hình.
	- Tính toán.
	- Kĩ năng vận dụng kiến thức để giải thích các sự vật, hện tượng địa lí ở mức độ cao.
TỈ LỆ BẢN ĐỒ
	I. Lý thuyết:
Khái niệm tỉ lệ số: Tỉ lệ số của bản đồ là tỉ số giữa khoảng cách trên bản đồ so với khoảng cách ngoài thực địa.
Ý nghĩa của tỉ lệ bản đồ: Tỉ lệ bản đồ cho chúng ta biết khoảng cách trên bản đồ đã thu nhỏ bao nhiêu lần so với kích thước thực của chúng trên thực địa.
	VD: Tỉ lệ 1 : 2.000.000 có nghĩa là 1cm trên bản đồ bằng 2.000.000 cm hay 20 km ngoài thực địa.
	Lưu ý: Phân loại tỉ lệ bản đồ
	- Bản đồ tỉ lệ lớn: là những bản đồ có tỉ lệ trên 1 : 200.000
	- Bản đồ tỉ lệ trung bình: là những bản đồ có tỉ lệ từ 1 : 200.000 đến 
1 : 1.000.000
	- Bản đồ tỉ lệ nhỏ: là những bản đồ có tỉ lệ nhỏ hơn 1 : 1.000.000
	II. Bài tập:
	1. Căn cứ tỉ lệ số của bản đồ H8 tr 13-SGK Đ6:
	a. Đo và tính khoảng cách trên thực địa theo đường chim bay từ KS Hải Vân đến KS Thu Bồn và từ KS Hòa Bình đến KS Sông Hàn - (đơn vị mét)
	b. Đo và tính chiều dài của đường Phan Bội Châu (đoạn từ đường Trần Quý Cáp đến đường Lý Tự Trọng) - (đơn vị mét)
	2. 
	a. Dựa vào số ghi tỉ lệ của các bản đồ sau đây : 1 : 200.000 và 1 : 6.000.000, cho biết 5 cm trên bản đồ ứng với bao nhiêu km trên thực địa
	b. Khoảng cách từ Hà Nội đến Hải Phòng là 105 km. Trên một bản đồ VN, khoảng cách giữa hai thành phố đó đo được 15 cm. Vậy bản đồ đó có tỉ lệ bao nhiêu.
	3. Dựa vào tỉ lệ bản đồ hoàn thành các bài tập sau:
	a. Trên thực tế đoạn đường từ HN đến HP là 105 km. Hỏi trên bản đồ có tỉ lệ 
1 : 3.000.000 đoạn đường trên dài bao nhiêu mm?
	b. Đường biên giới trên đất liền nước ta ngoài thực địa dài 4550 km, trên bản đồ hành chính Việt Nam dài 100 cm. Tìm tỉ lệ bản đồ trên.
	c. Trên bản đồ có tỉ lệ 1 : 2.000.000, đoạn đường từ TP. Đông Hà đến TP. Huế đo được 3,1 cm. Hỏi ngoài thực tế đoạn đường trên dài bao nhiêu km.
PHƯƠNG HƯỚNG TRÊN BẢN ĐỒ,
KINH ĐỘ, VĨ ĐỘ VÀ TỌA ĐỘ ĐỊA LÍ
	I. Lý thuyết:
	1. Phương hướng trên bản đồ: Muốn xác định phương hướng trên bản đồ ta cần phải dựa vào các đường KT và VT. Theo quy ước thì phần chính giữa bản đồ là trung tâm, đầu phía trên của KT là hướng bắc, phía dưới là hướng nam, đầu bên phải của VT là hướng đông, bên trái là hướng tây. Minh họa hình dưới đây.
TB
B
ĐB ĐB
 Đ
 ĐN
 N
 TN
 T
	2. Kinh độ, vĩ độ, tọa độ địa lí của một địa điểm trên bản đồ hoặc trên QĐC
	- Kinh độ của một điểm là khoảng cách tính bằng số độ từ kinh tuyến đi qua điểm đó đến kinh tuyến gốc.
	- Vĩ độ của một điểm là khoảng cách tính bằng số độ từ vĩ tuyến đi qua điểm đó đến vĩ tuyến gốc (đường xích đạo)
	- Kinh độ và vĩ độ của một điểm được gọi là tọa độ địa lí của điểm đó.
	II. Bài tập:
	1. bài tập a trang 16 SGK địa 6; bài tập b trang 17 SGK địa 6
	2. Hãy xác định tọa độ địa lí của điểm G, H trên hình 12 trang 16 SGK địa 6.
	3. Xác định các hướng còn lại trên hình dưới đây:
 B
N-ĐN
SỰ VẬN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC
CỦA TRÁI ĐẤT VÀ CÁC HỆ QUẢ
	I. Lý thuyết:
	- Sự vận động tự quay quanh trục của TĐ: TĐ tự quay một vòng quanh trục theo hướng từ Tây sang Đông trong 24 giờ. Người ta chia bề mặt TĐ ra 24 khu vực, mỗi khu vực có một giờ riêng. Đó là giờ khu vực
	- Hệ quả sự vận động tự quay quanh trục của TĐ.
	+ Khắp mọi nơi trên TĐ đều lần lượt có ngày, đêm.
	+ Các vật chuyển động trên TĐ bị lệch hướng. Nếu nhìn xuôi theo chiều chuyển động thì ở nửa cầu Bắc, vật chuyển động sẽ lệch về bên phải, còn ở nửa cầu Nam lệch về bên trái.
	II. Bài tập:
	1. Trình bày sự vận động của TĐ quanh trục và các hệ quả của sự vận động đó.
	2. Vẽ hình thể hiện vận động tự quay quanh trục của TĐ và hiện tượng ngày và đêm trên TĐ.
	3. Một trận bóng đá được tổ chức ở Nam Phi (múi giờ số 2) vào lúc 20 giờ 30 phút ngày 25 tháng 6 năm 2010, được truyền hình trực tiếp. Xác định giờ truyền hình trực tiếp tại các quốc gia: Việt Nam, Anh.
Bài làm:
	Nam Phi ở múi giờ số 2, Anh ở múi giờ số, Việt Nam ở múi giờ số 7.
	Giờ của Anh muộn hơn giờ của Nam Phi 2 giờ do đó giờ truyền hình trực tiếp của Anh là 18 giờ 30 phút ngày 25 tháng 6 năm 2010
	Giờ của Nam Phi muộn hơn giờ của Việt Nam 5 giờ do đó giờ truyền hình trực tiếp của Việt Nam là 20 giờ 30 phút ngày 25 tháng 6 năm 2010 + 5 giờ, tức 01 giờ 30 phút ngày 26/6/2010
	4. Một bức điện được gửi đi từ TP. HCM (múi giờ số 7) lúc 10 giờ ngày 27/3/2012, một giờ sau thì trao cho người nhận ở Washington D.C (múi giờ 19). Hỏi người nhận vào lúc mấy giờ, ngày nào?
	5. Điện hồi đáp từ Washington D.C lúc 1 giờ ngày 01/3/2012, một giờ sau trao cho người nhận tại TP.HCM. Hỏi người nhận vào lúc mấy giờ, ngày nào?
Bài làm:
	4.
	- TP. HCM (múi giờ số 7) – thuộc nửa cầu Đông, Washington D.C (múi giờ 19) – thuộc nửa cầu Tây. Do đó giờ ở TP.HCM sớm hơn giờ ở Washington D.C 12 giờ.
	- Bức điện được gửi đi từ TP. HCM lúc 10 giờ ngày 27/3/2012, thời điểm này ở Washington D.C là 10 giờ ngày 27/3/2012 trừ đi 12 giờ tức là 22 giờ ngày 26/3/2012. 
	- một giờ sau thì trao cho người nhận nên người nhận lúc 23 giờ ngày 26/3/2012.
	5. 	
	- Điện hồi đáp từ Washington D.C lúc 1 giờ ngày 01/3/2012 thời điểm này ở TP.HCM là 1 giờ ngày 01/3/2012 cộng thêm 12 giờ tức là 13 giờ ngày 01/3/2012. 
	- một giờ sau thì trao cho người nhận nên người nhận lúc 14 giờ ngày 01/3/2012.
	6. Một trận bóng đá ở Anh bắt đầu từ 15 giờ ngày 08/3/2008, được truyền hình trực tiếp. Tính giờ truyền hình trực tiếp ở các quốc gia trong bảng dưới đây: 
Vị trí
Việt Nam
Anh
Nga
Ôtrâylia
Hoa Kỳ
Kinh độ
105°Đ
0°
45°Đ
150°Đ
120°T
Giờ
22 giờ
15 giờ
17 giờ
1 giờ
10 giờ
Ngày tháng
08/3/2008
08/3/2008
08/3/2008
09/3/2008
08/3/2008
	7. Hai thành phố Nha Trang và Đà Lạt cùng nằm trên một vĩ tuyến (không tính phút, giây vĩ độ). Mặt trời mọc ở Nha Trang vào thời điểm 5 giờ 30 phút và lăn lúc 18 giờ 10 phút. Vậy ở Đà Lạt mặt trời mọc và lặn vào thời điểm nào? (cho biết kinh độ của Nha Trang và Đà Lạt lần lượt là 109°13’Đ và 108°28’Đ
Bài làm:
	- Khoảng cách địa lí giữa Nha Trang với Đà Lạt là 109°13’Đ -108°28’Đ = 45’ kinh tuyến
	- Nha Trang ở phía đông của Đà Lạt nên giờ đến sớm hơn Đà Lạt.
	- Thời gian Trái Đất quay quanh trục 1 vòng (360° KT) là 24 giờ suy ra thời gian mỗi phút TĐ quay quanh trục được 15’ KT.
	- Chênh lệch thời gian giữa Nha Trang với Đà Lạt 45’KT : 15KT = 3 phút
	- Ở Đà Lạt mặt trời mọc lúc 5 giờ 30 phút + 3’ = 5 giờ 33 phút và lặn lúc 18 giờ 10 phút + 3 phút = 18 giờ 13 phút.
	8. Cho bốn điểm A, B, C, D lần lượt có tọa độ địa lí như sau:
A (105°Đ, 10°B); B (0°, 0°); C (105°T, 0°); D (105°Đ, 10°N). Nếu tại địa điểm A đang là 6 giờ ngày 22/4/2012 thì cùng thời điểm đó tại địa điểm B, C, D là mấy giờ? ngày, tháng mấy?
Bài làm:
	- Xác định múi giờ của các địa điểm:
	+ A: kinh độ là 105°Đ nên (105°Đ – 7,5°) : 15 = 6,5 tức thuộc múi giờ số 7.
	+ B: có kinh độ 0° nên thuộc múi giờ số 0.
	+ C: kinh độ là 105°T nên (105°T – 7,5°) : 15 = 6,5 tức thuộc múi giờ số 7 về bên trái của múi giờ số 0 tức thuộc múi giờ 17.
	+ D: kinh độ là 105°Đ nên cũng thuộc múi giờ số 7 (giống điểm A).
	- Điểm A đang là 6 giờ ngày 22/4/2012 thì cùng thời điểm đó tại địa điểm B là 23 giờ ngày 21/4/2012; điểm C là 16 giờ ngày 21/4/2012; , điểm D là 6 giờ ngày 22/4/2012.
SỰ CHUYỂN ĐỘNG CỦA TĐ QUANH MẶT TRỜI
	I. Lý thuyết:
	- TĐ chuyển động quanh mặt trời theo hướng từ T sang Đ trên một quỹ đạo có hình elip gần tròn. Thời gian TĐ chuyển động một vòng trên quỹ đạo là 365 ngày 6 giờ.
	- Khi chuyển động trên quỹ đạo quanh MT, trục của TĐ bao giờ cũng có độ nghiêng không đổi và hướng về một phía nên hai nửa cầu luân phiên ngả về phía MT, sinh ra các mùa.
	- Sự phân bố ánh sáng, lượng nhiệt và cách tính mùa ở nửa cầu B và N hoàn toàn trái ngược nhau.
	- Hệ quả sự chuyển động của TĐ quanh MT:
	+ Hiện tượng các mùa trên TĐ.
	+ Hiện tượng ngày đêm dài, ngắn khác nhau theo mùa và theo vĩ độ.
	II. Câu hỏi và bài tập:
	Câu 1. Nêu sự chuyển động của TĐ quanh MT và các Hệ quả của sự chuyển động đó.
	Trả lời: Sự chuyển động của TĐ quanh MT:
	- TĐ chuyển động quanh mặt trời theo hướng từ T sang Đ trên một quỹ đạo có hình elip gần tròn. Thời gian TĐ chuyển động một vòng trên quỹ đạo là 365 ngày 6 giờ.
	- Khi chuyển động trên quỹ đạo, trục của TĐ bao giờ cũng có độ nghiêng không đổi và hướng về một phía nên hai nửa cầu luân phiên ngả về phía MT, sinh ra các mùa.
	- Hệ quả sự chuyển động của TĐ quanh MT:
	+ Hiện tượng các mùa trên TĐ.
	+ Hiện tượng ngày đêm dài, ngắn khác nhau theo mùa và theo vĩ độ.	
	Câu 2.
	a. Hiện tượng các mùa diễn ra như thế nào trên bề mặt TĐ? Nguyên nhân?
	b. Giải thích câu ca dao:
 	“Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
	Ngày tháng mười chưa cười đã tối”
	Hiện tượng này có đúng với mọi địa điểm trên bề nặt TĐ hay không? Vì sao?
	Trả lời:
	a. Hiện tượng các mùa diễn ra trên bề mặt TĐ.
	- Khi chuyển động trên quỹ đạo quanh MT, trục của TĐ bao giờ cũng có độ nghiêng không đổi và hướng về một phía nên hai nửa cầu luân phiên ngả về phía MT. Nửa cầu nào ngả về phía MT thì có góc chiếu lớn, nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt. Lúc ấy là mùa nóng của nửa cầu đó.. Nửa cầu nào không ngả về phía MT thì có góc chếu nhỏ, nhận được ít ánh sáng và nhiệt,. Lúc ấy là mùa lạnh của nửa cầu đó.
	- Vào các ngày 21/3 và 23/9, hai nửa cầu có góc chiếu như nhau, nhận được một lượng ánh sáng và nhiệt như nhau. Đó là thời kỳ chuyển tiếp giữa mùa nóng và lạnh trên TĐ.
	- Sự phân bố ánh sáng, lượng nhiệt và cách tính mùa ở nửa cầu Bắc và nửa cầu Nam hoàn toàn trái ngược nhau.
	- Khu vực cận xích đạo và xích đạo 
	b.
	- Hai câu ca dao trên đề cập đến hiện tượng ngày đêm dài, ngắn khác nhau do hệ quả sự chuyển động của TĐ quanh MT.
	- Khi chuyển động trên quỹ đạo, trục của TĐ bao giờ cũng có độ nghiêng không đổi và hướng về một phía nên hai nửa cầu luân phiên ngả về phía MT, do đó:
	+ Từ ngày 21/3 đến 23/9, nửa cầu B ngã về phía MT nên có góc chiếu sáng lớn, diện tích được chiếu sáng lớn hơn diện tích trong bóng tối, thời kỳ này ở nửa cầu B có hiện tượng ngày dài, đêm ngắn. Ở nửa cầu N thì ngược lại.
	+ Từ 23/9 đến 21/3, nửa cầu N ngã về phía MT nên có góc chiếu sáng lớn, diện tích được chiếu sáng lớn hơn diện tích trong bóng tối, thời kỳ này ở nửa cầu N có hiện tượng ngày dài, đêm ngắn. Ở nửa cầu B thì ngược lại.
	- Nước ta nằm ở nửa cầu B cách XĐ trên 8° vĩ nên hiện tượng này biểu hiện khá rõ ràng.
	+ Vào tháng 5 (âm lịch) - khoảng tháng 6 dương lịch có hiện tượng ngày dài, đêm ngắn. “Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng”
	+ Vào tháng 10 (âm lịch) - khoảng tháng 11 dương lịch có hiện tượng ngày ngắn, đêm dài. “Ngày tháng mười chưa cười đã tối”
	* Hiện tượng này không đúng với mọi địa điểm trên bề nặt TĐ. 
 	- Vì ở vùng XĐ luôn có ngày dài bằng đêm, vùng cực có ngày hoặc đêm kéo dài nhiều tháng.
	Câu 3. Vẽ hình bốn vị trí của TĐ trên quỹ đạo trong các ngày 21/3, 23/9, 22/12, 21/3. Qua hình vẽ em hãy giải thích sự hình thành các mùa trên TĐ và cho biết khu vực nào có biểu hiện 4 mùa rõ nét nhất.
Bài làm:
	HS vẽ hình dưới đây
	Câu 4. 
	a. Hôm nay là ngày 22 tháng 4 năm 2012, em hãy cho biết tại Cà Mau có ngày dài hơn đêm hay đêm dài hơn ngày và giải thích nhận định của mình.
 	b. Hiện tượng ngày, đêm nói trên ở Cà Mau có giống và khác gì so với Hà Nội. Vì sao?	
Bài làm:
	a. Ngày 22 tháng 4 năm 2012. Tại Cà Mau có hiện tượng ngày dài hơn đêm. 
Vì:
Cà Mau ở nửa cầu Bắc, cách xích đạo hơn 8° vĩ.
Tháng 4 nửa cầu Bắc vẫn còn ngả về phía Mặt Trời nên nửa cầu Bắc có hiện tượng ngày dài, đêm ngắn. 
b. Hà Nội cũng có hiện tượng ngày dài hơn đêm (giống với Cà Mau). Tuy nhiên, do Hà Nội cách xa xích đạo đến khoảng 21° vĩ nên chênh lệch thời gian giữa ban ngày với ban đêm lớn hơn so với Cà Mau (khác với Cà Mau).
Câu 5. Vẽ sơ đồ thể hiện sự chuyển động của Trái Đất và các hệ quả của nó.
Khắp mọi nơi trên TĐ lần lượt có ngày và đêm
Sự chuyển động
Của TĐ
Vận động tự quay quanh trục
Chuyển động quanh MT
Sự lệch hướng của các vật thể chuyển động trên TĐ
Hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau tùy theo vĩ độ
Hiện tượng các mùa trên TĐ
	Bài làm:
NHIỆT ĐỘ KK VÀ CÁCH ĐO NHIỆT ĐỘ KK
	Lý thuyết:
	1. MT là nguồn chính cung cấp ánh sáng và nhiệt cho TĐ. Các tia bực xạ MT khi đi qua khí quyển chúng chưa trực tiếp làm cho không khí nóng lên. Mặt đất hấp thụ lượng nhiệt của MT rồi bức xạ lại vào KK. Lúc đó KK mới nóng lên. Độ nóng lạnh đó gọi là nhiệt độ của KK.
	2. Đo nhiệt độ KK mỗi ngày ít nhất 3 lần : lúc 5 giờ, 13 giờ và 21 giờ .
	- Nhiệt độ TB ngày bằng tổng nhiệt độ của ba lần đo chia cho 3.
	- Nhiệt độ TB tháng chính là tổng nhiệt độ TB của các ngày trong tháng sau đó chia cho số ngày trong tháng.
	- Nhiệt độ TB năm chính là tổng nhiệt độ TB của 12 tháng sau đó chia cho 12
	3. Cách đo: để nhiệt kế trong bóng râm, cách mặt đất 2 mét.
	4. Sự thay đổi của nhiệt độ KK phụ thuộc vào vị trí gần hay xa biển, độ cao và vĩ độ địa lí.
CÁCH TÍNH LƯỢNG MƯA CỦA MỘT ĐỊA PHƯƠNG
	Lý thuyết:
	1. Lượng mưa trong ngày được tính bằng chiều cao tổng cộng của cột nước ở đáy thùng đo mưa sau các trận mưa trong ngày.
	2. Tính lượng mưa trong tháng ta cộng lượng mưa của các ngày trong tháng.
	3. Tính lượng mưa trong năm ta cộng lượng mưa trong cả 12 tháng.
	4. Nếu lấy lượng mưa nhiều năm của một địa phương cộng lại rồi chia cho số năm ta sẽ có lượng mưa TB năm của địa phương đó.
	Câu hỏi và bài tập:
Vẽ hình thể hiện sự phân bố các đai khí áp trên Trái Đất.
Vẽ hình thể hiện phạm vi hoạt động, hướng thổi của các loại gió chính trên Trái Đất. Giải thích sự hình thành và hướng của gió Tín phong và gió Tây ôn đới. Nước ta nằm trong vùng có hoạt động của loại gió nào nêu trên. Vì sao?
	3. Vẽ hình thể hiện các đới khí hậu trên TĐ.
 Lớp 7 (thời lượng: 15 tiết)
	Mục tiêu:
	1. Kiến thức: Trình bày được kiến thức phổ thông, cơ bản về:
	- Thành phần nhân văn của môi trường.
	- Đặc điểm các môi trường địa lí và các hoạt động kinh tế của con người ở các môi trường đó.
	Đặc điểm tự nhiên, dân cư, kinh tế - xã hội của các châu lục (trừ châu Á) và các khu vực của từng châu lục.
	2. Kĩ năng:
	- Biết cách khai thác kiến thức địa lí qua quan sát, nhận xét tranh ảnh, hình vẽ, số liệu.
	- Sử dụng bản đồ, lược đồ để nhận xét và trình bày một số hiện tượng, sự vật địa lí trên các lãnh thổ.
	- Liên hệ, giải thích một số hiện tượng, sự vật địa lí.
CAÙC MOÂI TRÖÔØNG ÑÒA LÍ
Moâi tröôøng ñôùi noùng:
	I. Vò trí: Giöõa hai chí tuyeán, keùo daøi töø ñoâng sang taây thaønh moät vaønh ñai bao quanh TÑ.
	II. Ñaëc ñieåm chung cuûa töï nhieân: Nhieät ñoä cao, Tín phong ÑB vaø Tín phong ÑN thoåi quanh naêm töø hai daûi aùp cao chí tuyeán veà XÑ. Thöïc vaät vaø ñoäng vaät phong phuù (coù ñeán 70% loaøi caây vaø chim thuù sinh soáng ôû röøng raäm cuûa ñôùi noùng).
	III. Caùc kieåu moâi tröôøng cuûa ñôùi noùng: 4 kieåu moâi tröôøng
	- MT Xích ñaïo aåm.
	- MT Nhieät ñôùi. 
	- MT Nhieät ñôùi gioù muøa.
	- MT Hoang maïc nhieät ñôùi.
	1. MT Xích ñaïo aåm:
	- Vò trí: khoaûng töø 5°B ñeán 5°N
	- Ñaëc ñieåm töï nhieân: Khí haäu noùng aåm quanh naêm, bieân ñoä nhieät trong naêm raát nhoû (khoaûng 3°C) nhöng cheânh leäch nhieät ñoä giöõa ngaøy vaø ñeâm treân 10°C. Löôïng möa raát lôùn (töø 1500mm ñeán 2500mm, möa quanh naêm, ñoä aåm treân 80%. Caây röøng raäm raïp, xanh toát quanh naêm, nhieàu taàng taùn vaø coù nhieàu loaøi chim thuù sinh soáng.
	Baøi taäp 4 trang 49- hình A.
	2. MT Nhieät ñôùi:
	- Vò trí: khoaûng töø 5° ñeán chí tuyeán ôû caû hai nöûa caàu.
	- Ñaëc ñieåm töï nhieân: Khí haäu ñaëc tröng bôûi nhieät ñoä cao quanh naêm, trong naêm coù thôøi kyø khoâ haïn keùo daøi töø 3 ñeán 9 thaùng, caøng gaàn chí tuyeán, thôøi kyø khoâ haïn caøng keùo daøi, bieân ñoä nhieäu caøng lôùn. Nhieät ñoä TB naêm treân 20°C, löôïng möa TB naêm töø 500mm ñeán 1500mm. Thieân nhieân thay ñoåi theo muøa, thaûm TV thay ñoåi theo muøa ñoàng thôøi thay ñoåi daàn veà phía hai chí tuyeán: Röøng thöa- xa van- nöûa hoang maïc vaø hoang maïc
	3. MT Nhieät ñôùi gioù muøa:
	- Vò trí: Chuû yeáu ôû khu vöïc ÑNAÙ vaø NAÙ.
	- Ñaëc ñieåm töï nhieân: Khí haäu chòu taùc ñoäng cuûa gioù muøa. Gioù muøa muøa haï töø ñaïi döông thoåi vaøo mang ñeán TT maùt meû, mưa nhieàu. Gioù muøa muøa ñoâng thoåi töø luïc ñòa Chaâu AÙ ra mang theo TT khoâ vaø laïnh. Khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa coù hai ñaëc ñieåm noåi baät ñoù laø: Nhieät ñoä vaø löôïng möa thay ñoåi theo muøa vaø thôøi tieát dieãn bieán thaát thöôøng. Nhieät ñoä TB naêm treân 20°C, lượng mưa trên 1000mm nhöng tuøy thuoäc vaøo vò trí gaàn hay xa bieån, söôøn nuùi ñoùn gioù hay khuaát gioù.
Moâi tröôøng ñôùi oân hoøa
I. Vò trí: Khoaûng töø chí tuyeán ñeán voøng cöïc ôû caû hai nöûa caàu
II. Ñaëc ñieåm chung cuûa töï nhieân: Khí haäu mang tính chaát trung gian giöõa khí haäu ñôùi noùng vaø khí haäu ñôùi laïnh, thôøi tieát thay ñoåi thaát thöôøng do anher höôûng cuûa caùc ñôït khí noùng ôû chí tuyeán vaø caùc ddowitj khí laïnh töø cöïc traøn tôùi baát thöôøng. Gioù Taây oân ñôùi vaø caùc khoái khí töø ñaïi döông mang theo KK aám vaø aåm vaøo ñaát lieàn cuõng laøm cho thôøi tieát luoân bieán ñoäng
III. Söï phaân hoùa cuûa moâi tröôøng: Moâi tröôøng ñôùi oân hoøa thay ñoåi töø vuøng naøy sang vuøng khaùc tuøy thuoäc vó ñoä, aûnh höôûng cuûa caùc doøng haûi löu vaø hoaït ñoäng cuûa gioù Taây oân ñôùi.
1. Moâi tröôøng oân ñôùi haûi döông: ÔÛ bôø taây cuûa luïc ñòa, chòu aûnh höôûng cuûa doøng bieån noùng vaø gioù Taây oân ñôùi neân aåm öôùt quanh naêm, muøa haï maùt meû, muøa ñoâng khoâng laïnh laém.
2. Moâi tröôøng oân ñôùi luïc ñòa: Naèm saâu trong ñaát lieàn. Löôïng möa giaûm daàn. Muøa ñoâng laïnh, muøa haï noùng
3. Moâi tröôøng Ñòa Trung Haûi: ÔÛ gaàn chí tuyeán. Muøa haï noùng vaø khoâ, muøa ñoâng aám aùp, möa nhieàu vaøo thu ñoâng.
Câu hỏi và bài tập:
1. Treân TÑ, MT ñôùi noùng phaân boá chuû yeáu trong giôùi haïn naøo? MT xích ñaïo aåm coù nhöõng ñaëc ñieåm gì veà töï nhieân?
2. Haõy trình baøy ñaëc ñieåm khí haäu cuûa Chaâu Phi. Vì sao laõnh thoå Chaâu Phi coù hoang maïc lôùn. Ñeå haïn cheá söï môû roäng cuûa hoang maïc ta caàn thöïc hieän nhöõng bieän phaùp gì?
3. Giaûi thích vì sao phaàn lôùn laõnh thoå cuûa Baéc Phi ñeàu naèm trong moâi tröôøng nhieät ñôùi nhöng khí haäu Nam Phi aåm vaø dòu hôn Baêc Phi?
4. Trình baøy nguyeân nhaân hình thaønh caùc HM treân TG? Keå teân caùc HM lôùn treân TG ôû caùc chaâu luïc.
5. Vì sao MT nhieät ñôùi gioù muøa laø moät trong nhöõng nôi taäp trung ñoâng daân nhaát TG?
Traû lôøi:
1. - Treân TÑ ñôùi noùng naèm ôû khoaûng giöõa hai chí tuyeán, keùo daøi lieân tuïc töø taây sang ñoâng thaønh moät vaønh ñai bao quanh TÑ.
 - Nhöõng ñaëc ñieåm töï nhieân cuûa MT xích ñaïo aåm: Khí haäu noùng aåm quanh naêm, bieân ñoä nhieät trong naêm raát nhoû (khoaûng 3°C) nhöng cheânh leäch nhieät ñoä giöõa ngaøy vaø ñeâm treân 10°C. Löôïng möa raát lôùn (töø 1500mm ñeán 2500mm, möa quanh naêm, ñoä aåm treân 80%. Caây röøng raäm raïp, xanh toát quanh naêm, nhieàu taàng taùn vaø coù nhieàu loaøi chim thuù sinh soáng.
	2. - Ñaëc ñieåm khí haäu cuûa Chaâu Phi: Chaâu Phi coù khí haäu noùng, khoâ haïn nhaát TG, nhieät ñoä TB naêm treân 20°C, löôïng möa ít vaø giaûm daàn veà phía hai chí tuyeán
 - Laõnh thoå cuûa Chaâu Phi coù hoang maïc lôùn laø do:
 + Chòu aûnh höôûng cuûa khoái khí chí tuyeán noùng khoâ 
 + Aûnh höôûng cuûa doøng bieån laïnh Ben gheâ la vaø Ca na ri .
 + Laõnh thoå roäng lôùn, ñòa hình cao, ít chòu aûnh höôûng cuûa bieån.
 +Aûnh höôûng cuûa khoái khí khoâ töø luïc ñòa AÙ-Aâu xuoáng.
 - Haïn cheá söï môû roäng cuûa hoang maïc: Troàng vaø baûo veä röøng; Khai thaùc nöôùc ngaàm môû roäng dieän tích troàng troït.
3. Giaûi thích: Nam Phi khí haäu aåm vaø dòu hôn Baéc Phi laø do:
Dieän tích Nam Phi heïp, 3 maët laø b