Giải pháp nâng cao hiệu quả ôn thi học sinh giỏi môn Lịch sử Lớp 12 ở trường THPT - Nguyễn Văn Ngọc

A. PHẦN MỞ ĐẦU
 	I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 	1. Thực trạng của vấn đề
 	- Học tập nói chung và học môn lịch sử nói riêng cũng là một quá trình nhận thức tuân theo những quy luật chung của sự nhận thức và cũng có quy luật riêng do đặc trưng của bộ môn, xuất phát từ sự kiện, trình tự thời gian của diễn biến lịch sử, xác định không gianchi phối. Vì vậy khi xác định cho mình nhiệm vụ tổ chức chỉ đạo hoạt động nhận thức của học sinh về lịch sử xã hội loài người từ trước đến nay, giáo viên không thể làm việc mày mò, tuỳ tiện bằng bất cứ hình thức nào mà phải có phương pháp cụ thể được xây dựng trên cơ sở khoa học.
- "Chiến lược phát triển con người" của Đảng và Nhà nước đã chỉ rõ: “Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài” và đã được cụ thể hoá trong nhiều văn kiện của Đảng và Nhà nước. Đặc biệt trong xu thế hội nhập quốc tế ngày nay việc “Bồi dưỡng nhân tài” lại càng được Đảng và Nhà nước quan tâm nhiều hơn bởi lẽ “Hiền tài là nguyên khí quốc gia”. Đất nước muốn phồn thịnh và phát triển đòi hỏi phải có những người tài để giúp nước. Hiện nay, chúng ta đang trong xu thế hội nhập nền kinh tế quốc tế, gia nhập WTO thì nhân tài là một trong những yếu tố quan trong để chúng ta có thể tiếp cận với sự tiến bộ của khoa học công nghệ của các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới.
 	- Thực hiện mục tiêu đó, ngành giáo dục của chúng ta đang cố gắng hướng đến sự phát triển tối đa những năng lực tiềm tàng trong mỗi học sinh. Ở các trường Trung học phổ thông (THPT) hiện nay, đồng thời với nhiệm vụ phổ cập giáo dục, nâng cao chất lượng, việc chăm lo bồi dưỡng lực lượng học sinh giỏi đang được nhiều chính quyền, nhà trường và nhân dân địa phương quan tâm nhưng nguyên nhân sâu xa nhất đó chính là thực hiện mục tiêu giáo dục mà Đảng và Nhà nước đã đề ra.
 	Thực tế hiện nay ở các trường THPT công tác bồi dưỡng học sinh giỏi, trong đó có việc bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử đã được chú trọng song vẫn còn những bất cập nhất định như: cách tuyển chọn, phương pháp giảng dạy, chưa tìm ra được hướng đi cụ thể cho công tác này, phần lớn chỉ làm theo kinh nghiệm. Từ những bất cập trên dẫn đến hiệu quả bồi dưỡng không đạt được như ý muốn.
 	Mặt khác, do quan niệm sai lệch về vị trí, chức năng của môn lịch sử trong đời sống xã hội. Một số học sinh và phụ huynh có thái độ xem thường bộ môn lịch sử, coi đó là môn học phụ, môn học thuộc lòng, không cần làm bài tập, không cần đầu tư phí công vô ích. Dẫn đến hậu quả học sinh không nắm đựơc những sự kiện lịch sử cơ bản, nhớ sai, nhầm lẫn kiến thức lịch sử là hiện tượng khá phổ biến trong thực tế ở nhiều trường. 
Giáo viên chủ yếu vận dụng phương pháp thuyết trình: Thầy giảng trò nghe, thầy đọc trò chép.
Học sinh thường bị động tiếp thu lĩnh hội kiến thức.
Trong dạy học lịch sử giáo viên chỉ mới chủ trọng khai thác kiến thức sẵn có trong sách giáo khoa, luôn coi đây là nguồn kiến thức chính cung cấp cho học sinh.
Phương tiện đồ dùng dạy học không đầy đủ.
Học sinh không thể phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo, ý thức tìm tòi học hỏi trong tiết học, vì vậy khả năng tiếp thu kiến thức chỉ dừng lại ở việc ghi nhớ và học thuộc lòng. Không phát triển kỹ năng tư duy và chưa tạo cho học sinh các kỹ năng lịch sử quan trọng như: đọc, chỉ bản đồ, phân tích các sự kiện
Là một giáo viên dạy bộ môn Lịch sử băng khoăn trước thực trạng đó, tôi mạnh dạn đề ra giải pháp để nâng cao kiến thức và phương cách giảng dạy của bộ môn để gây hứng thú học tập môn lịch sử cho học sinh, nhất là công tác bồi dưỡng học sinh giỏi sao cho đạt hiệu quả. 
Xuất phát từ những lý do trên, tôi lựa chọn đề tài “Giải pháp nâng cao hiệu quả ôn thi HSG môn Lịch sử Lớp 12 ở trường THPT”. 
	2. Ý nghĩa và tác dụng của giải pháp mới
 	Bồi dưỡng học sinh giỏi là công tác cực kì quan trọng giúp cho ngành giáo dục phát hiện nhân tài, lựa chọn những mầm giống tương lai cho đất nước trong sự nghiệp trồng người. Đồng thời giúp cho học sinh thực hiện được ước mơ là con ngoan, trò giỏi và có định hướng đúng về nghề nghiệp của mình trong tương lai. 
 	Đề tài này là nhằm đưa ra một số kinh nghiệm ôn luyện học sinh giỏi môn lịch sử (chọn đối tượng học sinh, phương pháp ôn luyện, kết quả đạt được).
 	Góp phần tạo nguồn quan trọng cho đội tuyển học sinh giỏi môn Lịch sử của trường để tham gia dự thi học sinh giỏi cấp Tỉnh.
 	Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, góp phần khẳng định chất lượng giáo dục và vị thế, uy tín của giáo viên và nhà trường. Đồng thời còn có ý nghĩa thiết thực trong việc bồi dưỡng tài năng tương lai cho quê hương, đất nước.
	3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
 	Đề tài được xây dựng từ việc bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử trường THPT Thạnh Đông – huyện Tân Hiệp - tỉnh Kiên Giang.
 	II. Phương pháp tiến hành
 	2.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài
 	2.1.1. Cơ sở lý luận liên quan đến đề tài
 	Dân tộc Việt Nam có lịch sử từ lâu đời, với quá trình hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước. Nhân dân ta không chỉ có truyền thống dân tộc anh hùng mà còn có kinh nghiệm phong phú, quý báu về việc giáo dục lịch sử cho thế hệ trẻ, về việc rút bài học quá khứ cho cuộc đấu tranh và lao động trong hiện tại. Kiến thức lịch sử góp phần xây dựng đường lối, chủ trương, chính sách, trở thành vũ khí sắc bén trong công cuộc dựng nước và giữ nước. Ngày nay, (theo cố Tổng Bí thư Đỗ Mười) “cùng với quá trình quốc tế hóa ngày càng mở rộng thì trở về nguồn cũng là một trong những xu thế chung của các dân tộc trên thế giới. Với chúng ta, đó chính là sự tìm tòi, phát hiện ngày càng sâu sắc hơn những đặc điểm của xã hội Việt Nam, những phẩm chất cao quý, những giá trị truyền thống và những bài học lịch sử giúp chúng ta lựa chọn và tiến hành bước đi thích hợp, hướng mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh”.
 	Chất lượng bộ môn Lịch sử được đánh giá không phải bằng việc ghi nhớ nhiều sự kiện mà cần hiểu đúng lịch sử. Như cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã từng viết: “Lịch sử đâu phải là một chuổi sự kiện để người viết sử ghi lại, rồi người giảng sử đọc lại, người học sử học thuộc lòng”. Điều quan trọng là qua học tập, “chúng ta thấy được cái gì qua các thời đại lịch sử, và từ đó chúng ta rút ra được kết luận gì, bài học gì, Mác, một nhà sáng lập ra chủ nghĩa Mác – Lênin đã vũ trang cho chúng ta một phương pháp luận đúng đắn để nghiên cứu lịch sử, để rút ra những kết luận có ý nghĩa quan trọng thiết thực”. Đây chính là cơ sở để những người quan tâm đến sử học và những thầy cô giáo giảng dạy môn lịch sử cần nhận thức đúng, sâu sắc, ý nghĩa, vị trí của bộ môn Lịch sử ở trường THPT và tìm ra những phương pháp để nâng cao chất lượng bộ môn, thu hút được nhiều học sinh tham thích học lịch sử và học giỏi lịch sử.
 	Mục tiêu bộ môn lịch sử ở trường THPT:
 	*Về kiến thức:
 	- Cung cấp kiến thức lịch sử ở chương trình nâng cao lớp 12 THPT, học sinh được học sâu những sự kiện cơ bản trong quá trình phát triển của lịch sử thế giới và lịch sử dân tộc
 	- Tiếp tục bồi dưỡng học sinh giỏi bộ môn lịch sử về kiến thức và kĩ năng, tạo hứng thú say mê học tập, tìm hiểu lịch sử cho học sinh.
 	 - Tạo nguồn cho học sinh đi chuyên sâu một số chuyên ngành lịch sử ở bậc đại học, cao đẳng.
 	 * Về kĩ năng:
 	- Hình thành kĩ năng tư duy lịch sử và tư duy logic, nâng cao năng lực xem xét, đánh giá sự kiện, hiện tượng trong mối quan hệ không gian, thời gian và nhân vật lịch sử.
 	- Rèn luyện kĩ năng học tập bộ môn một cách độc lập, thông minh như làm việc sách giáo khoa, sưu tầm và sử dụng các loại tư liệu lịch sử, làm bài thực hành.
 	- Phát triển khả năng phân tích, đánh giá, so sánh, tổng hợp, .v.v.
 	- Vận dụng kiến thức vào thực tiễn. 
 	- Biết đặt vấn đề và giải quyết vấn đề trong quá trình học tập.
	2.1.2. Cơ sở thực tiễn
 	*Thuận lợi:
 	- Trong hệ thống các môn học ở trường THPT trong đó có môn lịch sử cũng có vai trò quan trọng, trong việc giáo dục giáo dưỡng học sinh, lòng yêu quê hương đất nước, lòng tự hào dân tộc là hành trang quan trọng,  trước khi học sinh rời mái Trường trung học phổ thông, bước vào môi trường mới.
 	- Được sự quan tâm của Chi bộ, Ban giám hiệu và các đoàn thể trong trường THPT Thạnh Đông
 	- Thầy, cô giáo cùng bộ môn đều nhiệt tình tích cực, trong cải tiến phương pháp, luôn  học tập trao đổi kinh nghiệm chuyên môn, thông qua hội thảo, thao giảng, sử dụng công nghệ thông tingóp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn lịch sử.
 	- Một bộ phận học sinh yêu thích và quyết tâm học tập môn lịch sử như thi vào đội giỏi cấp trường, cấp tỉnh, cấp quốc gia và thi Đại học khối C.
 	* Khó khăn:
 	- Quan niệm xã hội về vị trí môn lịch sử đường đi hẹp, lợi ích kinh tế thấp.
  	- Quan niệm chưa đầy đủ của một số nhà quản lý giáo dục, phụ huynh học sinh và cả giáo viên.
 	- Học sinh chưa đầu tư quĩ thời gian thường xuyên cho việc học môn lịch sử.
 	- Khối lượng kiến thức môn lịch sử ở một số bài còn dàn trải khá nặng, học sinh còn chưa tự tìm hiểu, tìm tòi dưới sự hướng dẫn của giáo viên.
 	- Đề và đáp án môn lịch sử thi tốt nghiệp, đại học trong những năm vừa qua còn câu nệ quá nhiều câu chữ, kiến thức SGK, hạn chế việc phát huy tư duy lịch sử cho học sinh.
 	- Thông thường học sinh ít chịu đọc SGK và câu hỏi SGK trước, để có chủ định xây dựng và tiếp thu bài mới –dẫn đến tính hợp tác của học sinh không cao. Kỹ năng thảo luận nhóm ở  một số học sinh chưa cao - nhất là tính hợp tác.
	- Thực trạng dạy học môn Lịch sử ở trường THPT hiện nay như trên nên giáo viên khó phát hiện và lựa chọn được đối tượng học sinh có năng khiếu để bồi dưỡng. Hơn nữa dạy môn sử hiện nay ở trường phổ thông thiếu nhiều trang thiết bị như: tranh ảnh, bản đồ Mặt khác, việc dạy môn Lịch sử đôi khi bị giới hạn về thời gian tiết học/đơn vị bài nên khi chú trọng dạy cho học sinh hứng thú thì lại không hết chương trình so với quy định. Chính vì vậy nhiều khi cũng phải dạy “chay” để đuổi kịp với chương trình”. Giáo viên không có hứng thú để đầu tư bồi dưỡng học sinh giỏi.
	- Để học sinh yêu thích môn Lịch sử, hứng thú học lịch sử và tham gia học lớp bồi dưỡng học sinh giỏi đi thi đạt hiệu quả, tôi không ngừng tìm tòi, nghiên cứu tư liệu, phát huy tác dụng của đồ dùng học tập,
 	* Đánh giá cơ sở thực tiễn: Căn cứ vào chất lượng bộ môn và kết quả học sinh giỏi môn lịch sử cấp tỉnh hàng năm, tôi thấy:
 	- BGH và giáo viên đều nhận thức được tầm quan trọng của công tác dạy bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử.
 	- Học sinh rất hứng thú học môn lịch sử khi giáo viên có sự đầu tư vào bài giảng và biết phát huy tính tích cực của học sinh.
 	Vì vậy, việc nghiên cứu và những đề xuất của đề tài là hiệu quả, thiết thực, phù hợp với yêu cầu và nhiệm vụ của ngành, của đồng nghiệp tâm huyết với bộ môn lịch sử.
	2.2. Các biện pháp tiến hành, thời gian tạo ra giải pháp
 	2.2.1. Biện pháp nghiên cứu
 	Tôi tiến hành nghiên cứu các sách giáo trình lịch sử và những tư liệu có liên quan phục vụ cho việc giảng dạy môn lịch sử để biên soạn giáo trình bồi dưỡng cho học sinh giỏi.
 	Qua các kênh thông tin, qua chương trình dạy học, qua chương trình tập huấn thay sách, chương trình bồi dưỡng thương xuyên, qua cách ra đề học sinh giỏi những năm gần đây, tôi nhận thấy sự chuyển biến rõ nét trong cấu tạo đề kiểm tra, đề thi đại học, cao đẳng – đặc biệt là đề thi học sinh giỏi. 
 	2.2.2. Thời gian tiến hành
 	Qua hơn 3 năm học (2013 – 2016) đảm nhận việc dạy bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi môn lịch sử của trường THPT Thạnh Đông tôi đã đúc kết được một số kinh nghiệm, phương pháp ôn luyện học sinh giỏi môn lịch sử đạt hiệu quả (chọn đối tượng học sinh, phương pháp ôn luyện, ).
B. NỘI DUNG
 	I. MỤC TIÊU
 	- Làm rõ lý luận và thực trạng trong công tác dạy - học và bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử ở trường THPT.
	- Đề xuất một số biện pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử đạt hiệu quả ở trường THPT Thạnh Đông.
 	II. Mô tả giải pháp mới của đề tài
 	2.1. Yêu cầu chung
	2.1.1. Yêu cầu một học sinh giỏi
 	- Nhiều người thường nghĩ Lịch sử là môn học thuộc lòng nhưng thật ra muốn học giỏi thì phải đọc và hiểu sự kiện lịch sử, nhân vật lịch sử theo kiểu “mưa dầm thấm lâu”. Nhưng quan trọng nhất, người học giỏi lịch sử phải biết hệ thống hóa các nội dung lịch sử bằng những sơ đồ nhánh, biểu đồ thống kê tư duy theo từng sự kiện, mốc thời gian. Từ đó, ta mới có thể dễ dàng ghi nhớ nội dung và dữ liệu của môn học. Bởi, môn lịch sử là một môn khoa học biện chứng. 
 	- Là học sinh giỏi Lịch sử không phải chỉ cần tính siêng học bài mà là phải có khả năng lập luận, thông minh, trí nhớ tốt. Đặc biệt là phải có niềm đam mê, yêu thích Sử học.
 	- Học sinh giỏi Lịch sử không những phải hoàn thành các bài tập của giáo viên giao mà còn phải chuẩn bị bài trước ở nhà (theo những câu gợi mở của giáo viên). 
	- Ngoài việc học tập ở lớp, học sinh phải tham khảo thêm nhiều sách vở do giáo viên gợi ý hoặc tự tìm tòi. Học sinh phải có sổ tay để ghi chép những nội dung quan trọng. Đây là tư liệu cần thiết, giúp học sinh dễ dàng tra cứu, không mất nhiều thời gian truy tìm, khi cần thiết.
 	- Học sinh không những nắm được những kiến thức của giáo viên mà còn phải biết độc lập suy nghĩ, tìm tòi, biết khái quát nội dung chương trình, hay thắc mắc những gì mình còn nhận thức mơ hồ.
 	- Nhưng nắm vững lý thuyết chưa đủ mà học sinh còn phải rèn luyện kỹ năng phân tích đề; kỹ năng viết bài và trình bày bài làm.
	Ngoài ra, học sinh giỏi môn Lịch sử phải biết sử dụng triệt để các thao tác phân tích, tổng hợp để đánh giá, nhận định về một sự kiện hay vấn đề lịch sử, biết chọn ra những chi tiết, sự kiện lịch sử nào để chứng minh, giải thích theo yêu cầu của đề bài. Hơn nữa, học sinh ấy phải biết trình bày một bài làm sử có hệ thống, logic,
	2.1.2. Cách chọn học sinh giỏi.
 	- Trường THPT Thạnh Đông lâu nay chọn học sinh giỏi theo quy trình: Tổ chức thi tuyển chọn đội tuyển vào cuối mỗi năm học để bồi dưỡng trong thời gian hè. Vào đầu mỗi năm học mới tiếp tục tổ chức thi chọn lần hai và tăng cường bồi dưỡng để tham gia dự thi các kì cấp tỉnh. Việc chuyển chọn như vậy tôi thấy hiệu quả nhưng chỉ tốt với các môn tự nhiên, đối với bộ môn lịch sử tôi thấy việc tuyển lựa rất khó, do học sinh cứ xem thường môn lịch sử cho đó là môn học phụ. Nên giáo viên dạy môn lịch sử phải lựa chọn đối tượng sau cùng. Những em có năng khiếu đặc biệt thường thích ôn luyện các môn học tự nhiên. Vì có kiến thức cơ bản, vững vàng các em cần nắm rõ các công thức, quy tắc, định nghĩa, định lí rồi linh hoạt nhạy bén, áp dụng để làm bài. Còn các môn học ít tiết như lịch sử, địa lí cần học bài dài và nhiều nên phần đông các em rất chán. 
 	- Kết hợp với kết quả của các đợt thi học sinh giỏi, khi dạy trên lớp tôi thường ra đề kiểm tra theo hướng mở hoặc đưa ra những câu hỏi, bài tập nhận thức để khuyến khích học sinh có sự đầu tư, sáng tạo khi trả lời trước tập thể lớp hay viết trong làm bài và thưởng điểm cho những học sinh biết cách làm bài đúng theo yêu cầu và có sáng tạo. 
 	- Tôi tiến hành chọn những học sinh có khả năng phát hiện và giải quyết vấn đề nhanh, đúng bản chất sự kiện, vấn đề lịch sử. Trong bài viết, tôi đặc biệt chú ý những bài học sinh trả lời đúng yêu cầu thể hiện nắm vững kiến thức, trình bày, lập luận logic, kết hợp chữ viết rõ ràng, nếu viết đẹp càng tốt.
 	- Trong những năm gần đây, việc lựa chọn học sinh giỏi môn Lịch sử vào đội tuyển của trường, tôi không chờ đợi đến kết quả của các kì thi cấp trường vào cuối mỗi năm học, mà ngay khi dạy ở đầu năm lớp 10, hoặc qua các bài kiểm tra trong học kì I ở lớp 10, 11 phát hiện học sinh có năng khiếu, có sự yêu thích học Lịch sử tôi trực tiếp gặp các em để tìm hiểu tâm lý, khơi dậy ở học sinh niềm đam mê, giới thiệu các em tham gia vào đội tuyển để bồi dưỡng. Phân tích cho các em niềm tự hào, hãnh diện khi đỗ đạt. Đã là học sinh giỏi cấp tỉnh, đặc biệt cấp Quốc gia có giải thì đương nhiên bất cứ môn học nào cũng được hưởng chế độ ưu tiên ngang nhau và vinh quang như nhau. 
	- Bên cạnh đó, tôi còn gặp các giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm thăm hỏi tình hình học tập của các em để chọn ra những học sinh có năng lực, có tố chất thông minh và làm siêng. Học sinh đó phải học khá các môn khác, nhất là môn Toán, Ngữ văn, vì môn lịch sử cũng cần ở học sinh khả năng phân tích, tư duy logic và kết hợp những kiến thức văn, thơ minh họa cho bài viết thêm sinh động, giảm sự khô khan nhàm chán gây được thiện cảm cho người đọc.
 	- Trong tiến trình lựa chọn học sinh giỏi, có nhiều lúc tôi cảm thấy tiếc và buồn vì có những học sinh có năng lực, có sự đam mê nhưng sợ gia đình không cho thi đại học khối C. Nhưng hiện nay các em đạt giải Quốc gia được tuyển thẳng Đại học, Cao đẳng, điều này phần nào khuyến khích các em tự nguyện tiếp tục tham gia học bồi dưỡng để dự thi .
 	- Với cách lựa chọn như trên, trong 3 năm gần đây trường tôi đều có HSG môn Lịch sử mặc dù đạt giải không cao
	Vậy vấn đề đặt ra là cần phải phát hiện những học sinh có khả năng giỏi Lịch sử từ lúc nào? Nên tổ chức bồi dưỡng từ lớp nào? Trên thực tế, có nhiều trường khi chuẩn bị thi học sinh giỏi cấp tỉnh mới tập trung học sinh để ôn luyện, nhưng theo tôi việc phát hiện và chọn học sinh giỏi phải làm sớm – đầu mỗi năm học mới; tổ chức bồi dưỡng phải thường xuyên ở các tiết học, các môn học các em cần phải quan tâm, được uốn nắn và phát hiện.
	2.1.3. Yêu cầu một bài lịch sử đạt hiệu quả.
 	- Phải biết suy luận. Bài làm môn lịch sử cần đi thẳng vào vấn đề, không viết dong dài, dẫn đến lạc đề. Hãy đọc kỹ đề bài, hiểu rõ câu hỏi và thiết kế những kiến thức đã học theo ý đồ của câu hỏi, đừng bắt câu hỏi phải đi theo kiến thức có sẵn của mình. Học sinh phải biết chọn ra những chi tiết, sự kiện lịch sử nào để chứng minh, giải thích theo yêu cầu của đề bài. 
 	- Không được phép làm bài theo kiểu nhớ mang máng. Môn Sử là một môn tuyệt đối kỵ với các khái niệm mù mờ. Ví dụ không được nhớ nhầm “Mặt trận dân tộc thống nhất” thành “Mặt trận thống nhất dân tộc”. Không được viết lẫn lộn giữa những chữ “đấu tranh”, “chiến đấu”, “khởi nghĩa”
 	- Một bài sử hay là bài viết của học sinh đó biết thổi hồn vào những con số, phải tái hiện được sự kiện, hiện trượng, vấn đề lịch sử.
	2.2. Xây dựng chương trình giảng dạy
Ôn luyện học sinh giỏi không giống như tiết dạy ở lớp học bình thường. Vì ở lớp ta dạy cho học sinh phù hợp với ba đối tượng (khá giỏi, trung bình và yếu kém). Song dạy cho học sinh giỏi là ta dạy để đưa các em đi thi. Đối tượng dự thi đều ngang tầm nhau về mặt học lực, nhận thức. Vì vậy, việc xây dựng nội dung chương trình là hết sức cần thiết. Đây là công việc quan trọng đầu tiên sau khi thành lập đội tuyển. Tôi xây dựng chương trình – kế hoạch bồi dưỡng theo tiến trình phát triển của lịch sử gồm 2 phần như sau:
1) PHẦN LỊCH SỬ THẾ GIỚI: Lịch sử thế giới hiện đại.
2) PHẦN LỊCH SỬ VIỆT NAM: Lịch sử Việt Nam từ 1919-2000.
* Giai đoạn Việt Nam từ (1919-1930).
 	* Giai đoạn Việt Nam từ (1930-1945).
 	* Giai đoạn Việt Nam từ (1945-1954).
 	* Giai đoạn Việt Nam từ (1954-1975).
 	* Giai đoạn Việt Nam từ (1975-2000).
 	* Soạn hệ thống câu hỏi và bài tập lịch sử (chú trọng bài tập nâng cao) để luyện tập cho mỗi phần dạy. (xem thêm ở phần phụ lục 1)
 	Ngoài ra, tôi tập trung biên soạn các chuyên đề nâng cao trong chương trình để bổ sung kiến thức cho học sinh khi bồi dưỡng như: Chuyên đề Cách mạng tư sản, chuyên đề về phong trào công nhân; chuyên đề về Nguyễn Ái Quốc, chuyên đề Đảng cộng sản Việt Nam,...
	2.3. Tiến hành bồi dưỡng
 	2.3.1. Cung cấp kiến thức
 	Phân phối chương trình và yêu cầu kiến thức trong chương trình lịch sử ở trường THPT chỉ dừng lại ở mức độ nhất định, nên bài giảng trong SGK đều nhằm mục đích cung cấp kiến thức cơ bản về tiến trình lịch sử thế giới và Việt Nam theo diện rộng, chưa đi vào chiều sâu. Đối với HSG yêu cầu phải hiểu biết sâu sắc và toàn diện. Các em phải nắm chắc bản chất các sự kiện, hiện tượng lịch sử, các vấn đề lịch sử, để có đủ tự tin, có sự sáng tạo khi giải quyết bất kì đề thi nào.
 	Một việc quan trọng để cung cấp kiến thức cho học sinh là chọn và giới thiệu những tài liệu đảm bảo chất lượng cho các em. Thị trường sách hiện nay khá phong phú, hay dở đan xen, nhưng quỹ thời g