Đề và đáp án thi khảo sát học sinh giỏi cấp trường Ngữ văn lớp 9

ĐỀ THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI VÒNG TRƯỜNG
MÔN: NGỮ VĂN
THỜI GIAN: 150 PHÚT
I. VĂN – TIẾNG VIỆT: ( 8 ĐIỂM )
Câu 1: (4đ) Hãy tìm biện pháp tu từ đặc sắc được sử dụng trong hai câu thơ đầu.
“Chuyện kể rằng: em, cô gái mở đường
Để cứu con đường đêm ấy khỏi bị thương
Cho đoàn xe kịp giờ ra trận
Em đã lấy tình yêu Tổ quốc của mình thắp lên ngọn lửa
Đánh lạc hướng thù. Hứng lấy luồng bom”
(Trích “Khoảng trời hố bom” – Lâm Thị Mỹ Dạ)
Câu 2: (4đ) 
 Ngạn ngữ Hi Lạp có câu: “ Học vấn có hững chùm rễ đắng cay nhưng hoa quả lại ngọt ngào”.
 Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy nói rõ quan niệm của em về vấn đề này?
II. TẬP LÀM VĂN: ( 12 ĐIỂM )
 "Tình thương là hạnh phúc của con người"
ĐÁP ÁN THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI VÒNG TRƯỜNG
MÔN: NGỮ VĂN
THỜI GIAN: 150 PHÚT
I. VĂN – TIẾNG VIỆT: ( 8 ĐIỂM )
Câu 1: (4đ) 
 - Phép tu từ đặc sắc trong hai câu thơ đầu: Nhân hóa (“cứu con đường đêm ấy khỏi bị thương”)
 - Đánh lạc hướng của giặc để chúng không thả bom vào con đường quan trọng của chúng ta.
- Từ đó , cho thấy sự hi sinh cao cả, tất cả vì đất nước của các cô gái tyhanh niên xung phong trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Câu 2: (4đ) 
a/ Ý nghĩa câu ngạn ngữ:
- Có phép ẩn dụ: chum rễ đắng cay, hoa quả ngọt ngào – tạo nên nghĩa hàm xúc cô đọng.
- Học vấn : là trình độ hiểu biết của người có học.
- Con đường đi tới học vấn đầy khó khăn, gian khổ( những chum rễ đắng cay).
- Học vấn mang lại niềm vui và hạnh phúc cho con người( hoa quả ngọt ngào)
- Phải nhìn thấy hai mặt của vấn đề và cần xác định rõ chỉ có không ngai khó, chúng ta mới có thể thành công trong học tập.
b/ Khẳng định chân lí trong câu ngạn ngữ:
- Có học vấn con người mới có khả năng làm chủ thiên nhiên, làm chủ xã hội, nhất là làm chủ vận mệnh của mình. Trên cơ sở ấy, đời sống vật chất và tinh thần mới được nâng cao.
- Muốn có học vấn cao phải nỗ lực không ngừng. Lao động trí óc vất vả, phải lao tâm khổ trí.
- Cần có thái độ khó khăn mấy cũng không lùi bước. Thắng không kiêu, bại không nản.
- Lấy dẫn chứng minh họa: Bác Hồ, giáo sư toán học Ngô Bảo Châu
c/ Bày tỏ quan điểm:
- Học vấn không chỉ là tri thức mà còn gồm cả việc rèn luyện tư tưởng, tình cảm, đạo đức, nhân cách cao quý. Để đạt được những điều đó, chúng ta cần cố gắng rất nhiều. từ bỏ một thói xấu, làm một việc tốt cũng cần phải đấu tranh với bản thân , vượt qua khó khăn thử thách.
- Không phải khi nào trong quá trình học tập đắng cay cũng đến trước, ngọt ngào đến sau. Trong học tập, nhiều lúc vừa có nỗi khổ vừa có niềm vui. Khi đã ham học, chăm học thì sự say mê sẽ làm ta quên cả mệt nhọc. Những lúc đó, kết quả học tập sẽ đạt được rất cao.
II. TẬP LÀM VĂN: ( 12 ĐIỂM)
1/ MB: 
- Hạnh phúc là một khái niệm tinh thần trừu tượng. Tùy theo vai trò, vị trí của từng cá nhân, từ giai cấp trong xã hội mà có những quan niệm khác nhau về hạnh phúc.
- Nhân dân ta quan niệm: Tình thương là hạnh phúc của con người.
2/TB:
a. Giải thích câu nói: Tình thương là hạnh phúc của con người.
- Tình thương: là tình cảm nồng nhiệt làm cho gắn bó mật thiết và có trách nhiệm với người, với vật (Từ điển tiếng Việt)
- Hạnh phúc: là trạng thái sung sướng vì cảm thấy hoàn toàn đạt được ý nguyện. (Từ điển tiếng Việt)
- Tại sao Tình thương là hạnh phúc của con người?
+ Tình thương khiến cho người ta luôn hướng về nhau để chia sẻ, thông cảm, đùm bọc lẫn nhau.
+ Như vậy là thỏa mãn mọi ý nguyện, đã được hưởng sung sướng, hạnh phúc mà tình thương mang lại.
b. Phân tích để khẳng định, chứng minh các biểu hiện, ý nghĩa của tình thương:
- Trong phạm vi gia đình:
+ Cha mẹ yêu thương con cái, chấp nhận bao vất vả, cực nhọc, hi sinh bản thân để nuôi dạy con cái nên người. Con cái ngoan ngoãn, trưởng thành, cha mẹ coi đó là hạnh phúc nhất của đời mình.
+ Trong đời người có nhiều nỗi khổ, nhưng con cái không nên danh nên phận hoặc hư hỏng là nỗi đau lớn nhất của cha mẹ.
+ Con cái biết nghe lời dạy bảo của cha mẹ, biết đem lại niềm vui cho cha mẹ, đó là hiếu thảo, là tình thương và hạnh phúc.
+ Tình thương yêu, sự hòa thuận giữa anh em, giữa cha mẹ và con cái tạo nên sự bền vững của hạnh phúc gia đình.
- Trong phạm vi xã hội:
+ Tình thương chân thành là cơ sở của tình yêu đôi lứa.
“Nước chảy liu riu, lục bình trôi líu ríu
Anh thấy cô nàng nhỏ xíu anh thương”
“Tóc em dài em cài hoa lí
Miệng em cười hữu ý anh thương”
“Thò tay mà ngắt ngọn ngò
Thương em đứt ruột giả đò ngó lơ”
“Yêu nhau tam tứ núi cũng trèo
Ngũ lục sông cũng lội, thất bát cửu thập đèo cũng qua”.
“Muối ba năm muối đang còn mặn
Gừng chín tháng gừng hãy còn cay
Đôi ta nghĩa nặng tình dày
Có xa nhau đi nữa cũng ba vạn sáu ngàn ngày mới xa”.
+ Tình thương là truyền thống đạo lí: Thương người như thể thương thân; tạo nên sự gắn bó chặt chẽ trong quan hệ cộng đồng giai cấp, dân tộc.
“Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn”
“Một miếng khi đói bằng một gói khi no”
“Lá lành đùm lá rách”
“Nhiễu điều phủ lấy giá gương
Người trong một nước phải thương nhau cùng”
+ Tình thương mở rộng, nâng cao thành tình yêu nhân loại.
- Những tấm gương sáng trong lịch sử coi Tình thương là hạnh phúc của con người:
+ Vua Trần Nhân Tông trong một chuyến đi thăm quân sĩ đã cởi áo bào khoát cho một người lính giữa đêm đông lạnh giá.
+ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn cùng chia sẻ ngọt bùi, cùng vào sinh ra tử với tướng sĩ dưới quyền trong ba cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên – Mông, giành thắng lợi vẻ vang cho dân tộc.
+ Người anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi suốt đời đeo đuổi lí tưởng vì dân vì nước, gác sang một bên những oan ức, bất hạnh của riêng mình.
+ Người thanh niên Nguyễn Tất Thành xuất phát từ lòng yêu nước thương dân trong tình cảnh nô lệ nên đã rời Tổ quốc ra đi tìm đường cứu nước, cứu dân. Phương châm sống đúng đắn của Người là: Mình vì mọi người. Bác luôn lấy tình yêu thương con người làm mục đích và hạnh phúc cao nhất của cuộc đời mình.
c. Phê phán, bác bỏ:
Lối sống thờ ơ, vô cảm, thiếu tình thương, không biết quan tâm, chia sẻ, đồng cảm và giúp đỡ người khác
d. Liên hệ bản thân:
Rút ra bài học về phương châm sống xứng đáng là con người có đạo đức, có nhân cách và hành động vì tình thương.
3/ KB: 
- Tình thương là lẽ sống cao cả của con người. Tình thương vượt lên trên mọi sự khác biệt giữa các dân tộc trên thế giới.
- Để tình thương thực sự trở thành hạnh phúc của con người, mỗi chúng ta phải vươn lên chống đói nghèo, áp bức bất công, chiến tranh phi nghĩa để góp phần xây dựng một thế giới hòa bình thịnh vượng
)