Đề thi học sinh giỏi cấp huyện lớp 9 môn Ngữ văn năm học: 2015 - 2016 - Trường THCS Cự Khê

PHÒNG GD & ĐT THANH OAI
TRƯỜNG THCS CỰ KHÊ
ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI CẤP HUYỆN LỚP 9
 MÔN NGỮ VĂN 
NĂM HỌC: 2015 - 2016
Thời gian làm bài: 150 phút (không kể thời gian giao đề)
Câu 1 ( 3điểm )
Cho đoạn thơ sau:
" Ngày xuân con én đưa thoi,
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi
Cỏ non xanh tận chân trời.
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa"
 ( Truyện Kiều – Nguyễn Du )
Hãy viết một đoạn văn ngắn khoảng 15 câu theo cách diễn dịch ,trình bày cảm nhận của em về đoạn thơ trên
Câu 2 ( 7 điểm)
Đọc mẩu chuyện sau:
" Chuyện kể,một danh tướng có lần đi ngang qua trường học cũ của mình,liền ghé vào thăm.Ông gặp lại người thầy từng dạy mình hồi nhỏ và kính cẩn thưa :
-Thưa thầy ,thầy còn nhớ con không ?Con là..........
Người thầy giáo già hốt hoảng:
- Thưa ngài,ngài là..........
- Thưa thầy,với thầy con vẫn là người học trò cũ. Con có được những thành công ngày hôm nay là nhờ sự giáo dục của thầy ngày nào...."
Bằng một bài văn ngắn hãy nêu suy nghĩ của em về những điều tác giả muốn gửi gắm qua câu chuyện trên.
Câu 3: ( 10 điểm )
 Nét đẹp ân tình ,thủy chung của con người Việt Nam qua hai bài thơ Bếp Lửa ( Bằng Việt ) và Ánh trăng ( Nguyễn Duy ).
 ---------HẾT----------
 PHÒNG GD & ĐT THANH OAI
TRƯỜNG THCS CỰ KHÊ
HƯỚNG DẪN CHẤM THI HỌC SINH GIỎI LỚP 9
 MÔN NGỮ VĂN 
NĂM HỌC: 2015 - 2016
CÂU
ĐÁP ÁN
ĐIỂM
Câu1
( 3đ)
*Yêu cầu hình thức:
-Học sinh biết cách tạo dựng đoạn văn theo cách diễn dịch
-Lời văn trong sáng,mạch lạc,giàu cảm xúc
*Yều cầu nội dung
- Đoạn thơ gợi tả khung cảnh thiên nhiên với vẻ đẹp riêng của mùa xuân.
- Hai câu thơ đầu nói về thời gian, gợi ra không gian.ngày xuân thấm thoắt trôi mau,mùa xuân đang ở độ chín nhất,những cánh én đang chao liệng trên bầu trời trong sáng.
-Hai câu thơ sau là bức họa tuyệt đẹp về mùa xuân: thảm cỏ non xanh trải rộng tới chân trời là gam màu làm nền cho bức tranh xuân. Trên nền xanh ấy "điểm xuyến" "một vài"bông hoa lê trắng.Màu sắc có sự hài hòa đến tuyệt diệu,gợi lên vẻ đẹp riêng của mùa xuân:Mới mẻ tinh khôi giàu sức sống.
- Đoạn thơ cho thấy nghệ thuật miêu tả thiên nhiên tài tình của Nguyễn Du:kết hợp bút pháp chấm phá,sử dụng từ giàu chất tạo hình.Từ"điểm" làm cho cảnh vật trở lên sinh động có hồn, các tình từ có sức gợi tả cao như xanh,non , trắng
1điểm
2điểm
Câu 2
(7đ)
Câu 3
(10điểm)
1.Về kĩ năng:
- Viết đúng thể thức của một bài văn ngắn,đúng kiểu bài nghị luận xã hội
- Bài viết có kết cấu lập luận chặt chẽ.
- Bố cục rõ ràng ,cân đối,diễn đạt trôi chảy,liên hệ mở rộng
- Trình bày sạch đẹp,ít sai lỗi về câu, từ, chính tả
2.Về kiến thức:
-Học sinh có thể trình bầy theo nhiêu kiểu nhưng cần làm rõ được yêu cầu sau:
* Ý nghĩa câu chuyện
- Câu chuyện ngắn gọn hấp dẫn , nhưng chứa đựng ý nghĩa triết lí lớn lao: lòng biết ơn và cách đối nhân xử thế,thấu tình đạt lí giữa con người với con người.
- Người học trò tuy đã trở thành một người nổi tiếng, có quyền cao chức trọng( một danh tướng) nhưng vẫn nhớ tới người thấy dạy dỗ ,giáo dục mình nên người.Việc người học trò về thăm thầy giáo cũ và có cách ứng xử khiêm tốn đúng mực,thể hiện sự kính trọng lòng biết ơn đối với thầy giáo của mình.Ngay cả khi thầy giáo coi vị tướng là ngài thì ông không thay đổi cách xưng hô( con –thầy)
- Ngược lại thầy giáo cũ rất tôn trọng cương vị hiện tại của người học trò cũ nên gọi vị tướng là ngài . đây là cách xưng hô lịch sự,cách đối nhân xử thế thấu tình đạt lí.
* Bình luận rút ra bài học:
- Trong cuộc sống phải thể hiện lòng biết ơn đối vời những người có công dạy dỗ hay giúp đỡ mình. Lòng biết ơn đó thể hiện qua lời nói ,việc làm,hành động cụ thể.
- Cách ứng xử ,xưng hô giữa con người với con người cũng thể hiện nét đẹp của văn hóa giao tiếp.
- Mỗi người hãy sống đẹp ,có cách cư xử đúng mực để hoàn thiện nhân cách mỗi con người.
-Hãy lẫy dẫn chứng trong các tác phẩm văn học để minh họa.
* Liên hệ mở rộng:
- Đề cao bài học biết ơn xứng với đạo lí " Uống nước nhờ nguồn" "Truyền thống "Tôn sư trọng đạo".
- Tuy nhiên trong xã hội ngày nay vẫn có những con người có hành vi ứng xử phi đạo lí vô ơn thầy cô, trong quan hệ giao tiếp có những lời lẽ phát ngôn xưng hô thiếu chuẩn mực.
- >Từ câu chuyện đó ,chúng ta rút ra bài học nhân sinh sâu sắc: Lòng biết ơn,cách đối nhân xử thế thấu tình đạt lí đó là nét đẹp trong tâm hồn ,nhân cách của con người.
Câu 3:
Yêu cầu về kĩ năng: 
-Biết cách làm bài văn nghị luận văn học về tác phẩm thơ
- Kết cấu chặt chẽ bố cục ba phần rõ ràng,diễn đạt lưu loát, trình bày sạch đẹp,ít mắc lỗi về từ ,câu,lỗi chính tả
 2. Yêu cầu về kiến thức:
Mở bài: giới thiệu vến đề bàn luận truyền thống ân tình thủy chung của con người Việt Nam qua hai bài thơ Bếp lửa và Ánh trăng
Thân bài:
- Trong bài thơ Bếp lửa, truyền thống ân tình, thủy chung được thể hiện trong tấm lòng của người cháu yêu thương và nhớ ơn bà khi đã khôn lớn trưởng thành
+ Khi đã trưởng thành người cháu vẫn nhớ về năm tháng tuổi thơ xa cha mẹ, sống bên bà, trong tình yêu thương chăm sóc của bà.
 " Giờ cháu đã đi xa........
 Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở..."
+ Cháu (nhân vật trữ tình) xót xa thương cảm thấu hiểu cuộc đời nhiều gian khổ của bà:
 " Cháu thương bà biết mấy nắng mưa"
+ Cháu khẳng định công lao to lớn của bà, ngọn lửa từ tay bà nhóm lên trở lên thành ngọn lửa thiêng liêng, kì diệu trong tâm hồn cháu.
 " Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ"
- Trong bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy, truyền thống ân tình thể hiện qua tâm tình người chiến sĩ 
+ Anh ( nhân vật trữ tình)gắn bó với trăng, với thiên nhiên nghĩa tình khi là người chiến sĩ.
 " Hồi chiến tranh ở rừng
 Vầng trăng thành tri kỉ"
+Anh đau xót nghĩ tới ngày tháng đầu tiên trở về thành phố quen dần với cuộc sống hào nhoáng,anh đã lãng quên và quay lưng với quá khứ,với năm tháng gian lao ,
 " Vầng trăng đi qua ngõ 
 Như người dưng qua đường"
+ Anh giật mình thức tỉnh lương tâm khi mặt người và mặt trăng đối diện nhau, quá khứ ùa về trong tâm thức.
 " Có cái gì dưng dưng
 ...... Như là đồng là rừng"
 + Anh suy ngẫm và nhắn nhủ mọi người luôn độ lượng, vị tha. Hãy sống ân tình thủy chung với quá khứ với lịch sử, với nhân dân ,với đất nước.
 " Trăng cứ tròn vành vạnh 
 ...................giật mình"
*Vài nét về nghệ thuật:
+Bếp lửa:
- Thể thơ 8 chữ,âm hưởng giọng điệu thiết tha, tràn trề cảm xúc.
- Hình ảnh thơ ( bà , bếp lửa) bình dị mà gợi cảm, có sức lay động tâm hồn người Việt.
+ Ánh trăng: - Thể thơ năm chữ, giọng điệu tâm tình nhẹ nhàng sâu lắng chất chứa suy tư
- Hình tượng vầng trăng, ánh trăng mang tính biểu tượng gợi suy tư sâu xa
*Đánh giá: Ân tình . thủy chung luôn là truyền thống tốt đẹp của dận tộc,truyến thống ấy bao trùm cách sống, cách ứng xử của con người Việt Nam trong mọi quan hệ . Quan hệ với quá khứ, với lịch sử, với nhân dân và đất nước.
Kết bài: khái quát vấn đề theo yêu cầu của đề bài.
2 điểm
5 điểm
0,5 điểm
3,5 điểm
3,5 điểm
1 điểm
1điểm
0,5 điểm
Ban giám hiệu
PHT. Vũ Thị Hồng Thắm
Người duyệt đề
Dương Thị Tuyết Nhung
Người ra đề / đáp án
Nguyễn Thùy Dung