Đề thi chọn đội tuyển học sinh giỏi năm học 2015-2016 môn : địa lý 9

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN PHÙ NINH
ĐỀ THI CHỌN ĐỘI TUYỂN HỌC SINH GIỎI NĂM HỌC 2015-2016
Môn : ĐỊA LÝ 9
(Thời gian làm bài : 120 phút, không kể giao đề)
Câu 1 (3,5 điểm): 
Giải thích và chứng minh khí hậu nước ta có tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa. Khí hậu ấy có thuận lợi và khó khăn gì cho sản xuất nông nghiệp?
Câu 2 (2,0 điểm): 
Cho bảng số liệu sau:
 Tổng số dân cả nước và số dân thành thị nước ta giai đoạn 1990 - 2003
	(Đơn vị: triệu người)
 Năm 
Tiêu chí
1990
1995
2000
2003
Tổng số dân cả nước
66,01
71,99
77,63
80,9
Số dân thành thị
12,88
14,94
18,77
20,87
a. Tính tỉ lệ dân số thành thị của nước ta theo các năm đó và nêu nhận xét.
b. Muốn quá trình đô thị hoá của nước ta phát triển bền vững, theo em, cần giải quyết những vấn đề gì?
Câu 3 (5,0 điểm): 
a. Trình bày tình hình phát triển và phân bố ngành thủy sản của nước ta.
b. Phân tích tác động của các nhân tố tự nhiên đối với cơ cấu ngành công nghiệp nước ta.
Câu 4 (5,5 điểm): 
a. Phân tích các nhân tố thuận lợi cho sự phát triển du lịch và hạn chế của ngành du lịch ở nước ta.
b. Tại sao công nghiệp khai thác khoáng sản là thế mạnh của vùng Đông Bắc, công nghiệp thủy điện là thế mạnh của vùng Tây Bắc? 
Câu 5 (4,0 điểm) 
Cho bảng số liệu: Tỉ suất sinh và tỉ suất tử ở nước ta qua các năm. 
(Đơn vị: %)
Năm
1979
1989
1999
2009
2012
Tỉ suất sinh
32,2
31,3
23,6
17,6
16,9
Tỉ suất tử
7,2
8,4
7,3
6,8
7,0
a. Từ bảng số liệu trên, tính tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên của nước ta.
b. Vẽ biểu đồ kết hợp thể hiện tỉ suất sinh, tỉ suất tử và tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên giai đoạn 1979-2012. Nhận xét và giải thích tình hình dân số nước ta.
Hết .
Họ và tên TS:  Số báo danh: .
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN PHÙ NINH
HƯỚNG DẪN CHẤM THI CHỌN ĐỘI TUYỂN HSG 
Môn : ĐỊA LÝ 9 
NĂM HỌC 2015 - 2016
Câu 1 (3,5 điểm): 
Nước ta có khí hậu nhiệt đới gió mùa là do:
- Vị trí nước ta nằm ở vùng nội chí tuyến Bắc bán cầu.
- Là cầu nốí giữa đất liền và biển.
- Nơi tiếp xúc của các luồng gió thay đổi theo mùa.
0.25
0.25
0.25
Tính chất nhiệt đới gió mùa được thể hiện:
- Nhiệt độ trung bình năm đếu vượt 21oC.
- Một năm có 1400 – 3000 giờ nắng.
- Lượng mưa trung bình năm từ 1500 – 2000 mm. Độ ẩm trên 80%
- Một năm có hai mùa gió khác nhau:
+ Gió mùa mùa hạ: Thổi từ tháng 5 đến tháng 10 từ phía Nam lên, hướng Tây Nam ở Nam Bộ, hướng Đông Nam ở Bắc Bộ, không khí nóng ẩm mưa nhiều.
+ Gió mùa mùa đông: Thổi từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau từ phía Bắc xuống, hướng chính là Đông Bắc, không khí lạnh khô
0.25
0.25
0.25
0.25
0,25
0,5
Thuận lợi và khó khăn đối với sản xuất nông nghiệp:
- Thuận lợi: Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa tạo cho cây trồng, vật nuôi phát triển quanh năm, là cơ sở để phát triển nông nghiệp nhiệt đới sản xuất lớn, thâm canh, chuyên canh và đa canh...
- Khó khăn: Khí hậu có nhiều thiên tai: bão, lũ lụt, hạn hán, sâu bệnh, dịch bệnh, rét hại...
0.5
0.5
Câu 2 (2,0 điểm): 
a. Tính tỉ lệ dân thành thị ở nước ta:
Năm
1990
1995
2000
2003
Tỉ lệ dân thành thị
19,51
20,75
24,18
25,80
 HS có thể nhận xét theo số liệu tương đối hoặc tuyệt đối, nếu đúng vẫn cho điểm tối đa).
- Số dân thành thị có xu hướng liên tục tăng qua các năm, năm 2003 so với năm 1990 tăng 14,9 triệu người, 22,6% trong vòng 13 năm).
- Số dân thành thị tăng nhanh ở các giai đoạn sau (ví dụ cụ thể: trong 5 năm, từ 1995-2000: tăng 5,64 triệu người, 7,83%; trong 3 năm, từ 2000-2003: tăng 3,27 triệu, 4,21%).
- Quá trình đô thị hoá diễn ra với tốc độ ngày càng cao.
b. Muốn quá trình đô thị hoá của nước ta phát triển bền vững cần giải quyết một số vấn đề sau:
- Đô thị hoá phải xuất phát từ công nghiệp hoá, không tự phát...
- Đô thị phát triển phải gắn liền với qui hoạch đồng bộ ở tầm vĩ mô.
0,75
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
Câu 3 (5,0 điểm): 
a. Sự phát triển và phân bố ngành thủy sản
2,5
- Do thị trường mở rộng mà hoạt động của ngành thủy sản trở nên sôi động. 
- Gần một nửa số tỉnh nước ta giáp biển, hoạt động khai thác và nuôi trồng thủy sản đang được đẩy mạnh. Nghề cá ở các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ và Nam Bộ phát triển mạnh.
- Khai thác hải sản:
+ Sản lượng khai thác tăng khá nhanh, chủ yếu do tăng số lượng tàu thuyền và tăng công suất tàu.
+ Các tỉnh dẫn đầu về sản lượng khai thác là Kiên Giang, Cà Mau, Bà Rịa -Vũng Tàu và Bình Thuận.
- Nuôi trồng thủy sản:
+ Nuôi trồng thủy sản gần đây phát triển nhanh, đặc biệt là nuôi tôm, cá.
+ Các tỉnh có sản lượng thủy sản nuôi trồng lớn nhất là Cà Mau, An Giang và Bến Tre.
- Tổng sản lượng thủy sản ở nước ta năm 2002 là 2.647,4 nghìn tấn, trong đó sản lượng khai thác là 1802,6 nghìn tấn và nuôi trồng là 844,8 nghìn tấn.
- Xuất khẩu thủy sản đã có bước phát triển vượt bậc. Giá trị xuất khẩu năm 2002 đạt 2.014 triệu USD (đứng thứ ba sau dầu khí và may mặc). Xuất khẩu thủy sản đã là đòn bẩy tác động đến toàn bộ các khâu khai thác, nuôi trồng và chế biến thủy sản.
- Hiện nay sản lượng khai thác vẫn chiếm tỉ trọng lớn, sản lượng nuôi trồng tuy chiếm tỉ lệ nhỏ nhưng đang có tốc độ tăng nhanh.
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,5
0,25
b. Tác động của các nhân tố tự nhiên đối với cơ cấu ngành công nghiệp nước ta
2,5
* Thuận lợi:
- Tài nguyên thiên nhiên của nước ta phong phú, tạo cơ sở nguyên liệu, nhiên liệu, năng lượng cho phát triển cơ cấu công nghiệp đa ngành. 
Các nguồn tài nguyên có trữ lượng lớn là cơ sở để phát triển các ngành công nghiệp trọng điểm.
- Tài nguyên khoáng sản đa dạng, được chia thành 4 nhóm
+ Khoáng sản nhiên liệu: Than, dầu, khí là cơ sở phát triển công nghiệp năng lượng, hóa chất.
+ Khoáng sản kim loại: sắt, man gan, crôm, thiếc, chì, kẽmnguyên liệu cho ngành luyện kim đen, luyện kim màu.
+ Phi kim loại: apatit, piritlà cơ sở phát triển ngành công nghiệp hóa chất.
+ Khoáng sản vật liệu xây dựng: sét, đá vôi phát triển công nghiệp vật liệu xây dựng.
- Thủy năng của sông suối là điều kiện cho phát triển thủy điện.
- Tài nguyên đất, nước, khí hậu, rừng, biển là điều kiện thuận lợi cho phát triển ngành nông - lâm - ngư nghiệp, cung cấp nguyên liệu cho ngành công nghiệp chế biến nông - lâm - thủy sản và sản xuất hàng tiêu dùng.
* Khó khăn: 
- Sự phân bố tài nguyên thiên nhiên ảnh hưởng lớn đến sự phát triển và phân bố ngành công nghiệp.
- Quy mô các mỏ khoáng sản ảnh hưởng đến quy mô sản xuất công nghiệp.
0,25
0, 25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
Câu 4 (5,5 điểm): 
Các nhân tố thuận lợi cho sự phát triển ngành du lịch ở nước ta:
* Tài nguyên du lịch tự nhiên ở nước ta tương đối đa dạng và phong phú
- Về mặt địa hình có cả đồi, núi, đồng bằng, bờ biển và hải đảo tạo nên nhiều cảnh quan đẹp:
+ Có nhiều hang động đẹp: Phong Nha – Kẻ Bàng, Tam Cốc – Bích Động..
+ Dọc bờ biển có nhiều bãi biển đẹp: Sầm Sơn, Cửa Lò, Nha Trang, Vũng Tàu
- Tài nguyên khí hậu tương đối thuận lợi cho sự phát triển du lịch. Sự phân hóa khí hậu theo mùa, vĩ độ, độ cao ( Sa Pa, Đà Lạt..)
- Các hệ thống sông như sông Cửu Long, các hồ tự nhiên (Hồ Ba Bể) và nhân tạo ( Hòa Bình, Thác Bà..). Nước ta còn có nguồn nước khoáng thiên nhiên có sức hút cao với khách du lịch.
- Tài nguyên sinh vật có nhiều giá trị trong việc phát triển du lịch nước ta với nhiều vườn quốc gia và các khu dự trữ sinh quyển.
* Tài nguyên du lịch nhân văn phong phú;
- Nước ta có nhiều di tích các loại, tiêu biểu nhất là các di tích được công nhận là di sản văn hóa thế giới: Cố đô Huế, Phố cổ Hội An, Di tích Mỹ Sơn.
- Ngoài ra còn có các di sản phi vật thể của thế giới: Nhã nhạc cung đình Huế, Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên, Quan họ Bắc Ninh, Ca trù. Các lễ hội diễn ra hầu như khắp đất nước: lễ hội Đền Hùng, lễ hội chùa Hương.
Những hạn chế 
+ Cơ sở hạ tầng yếu kém.
+ Môi trường ô nhiễm.
+ Chất luợng sản phẩm du lich kém chưa đáp ứng nhu cầu khách du lịch.
+ Quảng bá hình ảnh du lịch VN ra thế giới còn hạn chế.
+ Hệ thống giao thông, vệ sinh công cộng chưa đảm bảo.
 2,5
0.25
0.25
0.25
0.25
0.25
0.25
0.5
0.5
1,0
(0,2đ/ý)
b) Tại sao công nghiệp khai thác khoáng sản là thế mạnh của Đông Bắc, thủy điện là thế mạnh của Tây Bắc?
2,0
+Khai thác khoáng sản là thế mạnh của Đông Bắc, vì:
 -Tập trung nhiều loại khoáng sản nhất nước ta
0,5
 -Nhiều loại có trữ lượng lớn, phân bố tập trung: than (Quảng Ninh), thiếc (Cao Bằng)...
0,5
+Thủy điện là thế mạnh của Tây Bắc, vì:
 -Có nguồn trữ năng thủy điện lớn nhất cả nước
0,5
 -Có các nhà máy thủy điện công suất lớn: Sơn La, Hòa Bình
0,5
Câu 5 (4,0 điểm) 
a. Tính tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên nước ta:
 Gia tăng dân số tự nhiên nước ta (Đơn vị:%)
Năm
1979
1989
1999
2009
2012
Tỉ lệ gia tăng tự nhiên
2,5
2,3
1,6
1,1
0,99
0,5
b. Vẽ biểu đồ:
+Yêu cầu.
-Vẽ chính xác biểu đồ kết hợp đường và miền, các dạng biều đồ khác không cho điểm
2,0
- Có tỉ lệ, tên biểu đồ và chú thích (thiếu mỗi yếu tố trừ 0,25đ)
Nhận xét:
-Tỉ suất sinh thô và gia tăng dân số tự nhiên giảm nhanh và giảm liên tục (dc)
0,5
-Tỉ suất tử thô giảm chậm, có biến động (dc)
0,5
Giải thích:
-Thực hiện tốt chính sách dân số kế hoạch hóa gia đình...
0,5
-Chất lượng cuộc sống và nhận thức của người dân được nâng cao, những tiến bộ vượt bậc về y tế, giáo dục...
0,5