Đề tài Nhận biết các hợp chất vô cơ bằng phương pháp hoá học

A. PHAÀN MÔÛ ÑAÀU
I. LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI
1. Cô sôû lyù luaän:
	Muïc tieâu cuûa ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc laø nhaèm goùp phaàn thöïc hieän muïc tieâu ñoåi môùi neàn giaùo duïc nöôùc nhaø. Theo Luaät Giaùo duïc Vieät Nam, taïi Ñieàu 4 coù chæ roõ: “Phöông phaùp giaùo duïc phoå thoâng phaûi phaùt huy tính tích cöïc, töï giaùc, chuû ñoäng, tö duy saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc, loøng say meâ hoïc taäp vaø yù chí vöôn leân”; Ñieàu 12 Luaät Giaùo duïc xaùc ñònh: “Ñaàu tö cho giaùo duïc laø ñaàu tö cho phaùt trieån”
	Muoán ñoåi môùi giaùo duïc thì phaûi ñoåi môùi caùch daïy vaø caùch hoïc, ngöôøi giaùo vieân caàn coi troïng vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån tieàm löïc trí tueä cho hoïc sinh, ñaëc bieät laø naêng löïc tö duy, naêng löïc haønh ñoäng. Caàn taïo ñieàu kieän cho hoïc sinh coù yù thöùc vaø bieát vaän duïng toång hôïp kieán thöùc vaøo cuoäc soáng thöïc tieãn, ñoàng thôøi chuù yù reøn luyeän cho hoïc sinh naêng löïc tö duy saùng taïo; chuù yù caùc thao taùc tö duy cô baûn nhö phaân tích, toång hôïp, so saùnh, khaùi quaùt hoaù.
	Nhö vaäy, muoán ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc phaûi choáng thoùi quen aùp ñaët, truyeàn thuï kieán thöùc theo moät chieàu maø phaûi taïo cô hoäi cho hoïc sinh phaùt hieän kieán thöùc vaø tieáp caän kieán thöùc ñeå giaûi quyeát vaán ñeà moät caùch linh hoaït vaø saùng taïo.
2. Cô sôû thöïc tieãn:
	Tröôùc ñaây, ñieàu kieän hoaù chaát, duïng cuï coøn thieáu thoán. Chuùng ta, nhöõng ngöôøi giaûng daïy moân Hoaù hoïc chöa phaùt huy ñöôïc heát vai troø cuûa daïng baøi taäp ñònh tính “Nhaän bieát caùc chaát” trong moân Hoaù hoïc cuûa tröôøng THCS vaøo vieäc oân taäp, heä thoáng hoaù nhöõng kieán thöùc cô baûn cuûa noäi dung chöông trình, ñoàng thôøi chöa phaùt huy tính saùng taïo boài döôõng naêng löïc tö duy cuûa HS.
	Ngaøy nay, vieäc ñoåi môùi phöông phaùp giaûng daïy ñaõ ñöôïc thöïc hieän moät caùch roäng raõi vaø coù hieäu quaû, ñaëc bieät laø trong caùc baøi giaûng lyù thuyeát. Tuy nhieân, ñoåi môùi trong phöông phaùp boài döôõng kyõ naêng giaûi baøi taäp cho hoïc sinh vaãn coøn nhieàu haïn cheá, chöa phaùt huy heát tieàm löïc tö duy, saùng taïo vaø trí thoâng minh cuûa hoïc sinh.
	Qua quan saùt döï giôø ôû moät soá lôùp trong caùc giôø thao giaûng caáp tröôøng, ñaëc bieät trong boán naêm coâng taùc giaûng daïy vaø ba naêm boài döôõng hoïc sinh gioûi ôû tröôøng THCS Phoå Cöôøng, toâi nhaän thaáy hoïc sinh vaãn coøn nhieàu luùng tuùng trong vieäc giaûi caùc daïng baøi taäp ñònh tính. Söï luùng tuùng caøng theå hieän roõ khi caùc em giaûi caùc daïng baøi taäp nhaän bieát chaát. Trong khi loaïi baøi taäp naøy khoâng theå thieáu trong caùc kì thi hoïc sinh gioûi caáp huyeän vaø caáp tænh.
	Xuaát phaùt töø nhöõng lí do treân, toâi maïnh daïn ñöa ra ñeà taøi “Höôùng daãn hoïc sinh nhaän bieát caùc hôïp chaát voâ cô baèng phöông phaùp hoaù hoïc” ñeå cuøng trao ñoåi, baøn baïc cuøng caùc ñoàng nghieäp veà vai troø, yeâu caàu, hình thöùc vaø caùc daïng baøi taäp veà nhaän bieát caùc chaát nhaèm goùp moät phaàn nhoû vaøo vieäc giaûng daïy toát hôn. 
II. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU:
	Goùp phaàn naâng cao hieäu quaû daïy – hoïc cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh nhaèm naâng cao chaát löôïng giaûng daïy.
	Giuùp HS naém vöõng kieán thöùc veà tính chaát, ñaëc bieät tính chaát hoaù hoïc cuûa caùc chaát vaøo vieäc nhaän bieát chaát.
	Gaén keát giöõa lí thuyeát vaø thöïc haønh, giuùp hoïc sinh khoûi luùng tuùng tröôùc nhöõng vaán ñeà trong thöïc tieãn cuoäc soáng coù lieân quan ñeán vieäc nhaän bieát caùc chaát. Ñoàng thôøi giuùp HS coù theå giaûi thích ñöôïc caùc hieän töôïng xaûy ra coù lieân quan ñeán hoaù hoïc trong thöïc teá cuoäc soáng.
	Phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng cuûa hoïc sinh trong hoïc taäp.
	Ñaây cuõng laø taøi lieäu caàn thieát cho giaùo vieân duøng ñeå boài döôõng HS gioûi moân Hoaù hoïc.
III. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU:
	Quan saùt, theo doõi keát quaû hoïc taäp cuûa hoïc sinh treân lôùp vaø ñuùc keát kinh nghieäm cuûa baûn thaân trong quaù trình giaûng daïy.
	Nghieân cöùu SGK töø lôùp 9 ® lôùp 12 vaø caùc saùch tham khaûo naâng cao coù lieân quan ñeán vaán ñeà nhaän bieát chaát.
	Aùp duïng ñeà taøi vaøo vieäc giaûng daïy treân lôùp vaø boài döôõng hoïc sinh gioûi taïi tröôøng.
IV. PHAÏM VI VAØ KEÁ HOAÏCH NGHIEÂN CÖÙU.
Ñeà taøi ñöôïc aùp duïng cho haàu heát caùc ñoái töôïng hoïc sinh hoïc treân lôùp, cho ñoäi tuyeån hoïc sinh gioûi caáp tröôøng.
Ñeà taøi chæ nghieân cöùu ñeán daïng baøi taäp nhaän bieát döôùi hình thöùc töï luaän, khoâng nghieân cöùu baøi taäp nhaän bieát döôùi daïng traéc nghieäm.
Keá hoaïch thöïc hieän ñeà taøi baét ñaàu töø naêm hoïc 2010 -2011, ñöôïc thöû nghieäm trong hoïc kì I naêm hoïc 2010 – 2011.
B. NOÄI DUNG ÑEÀ TAØI
I. THÖÏC TRAÏNG CUÛA VAÁN ÑEÀ NGHIEÂN CÖÙU.
	- Naêm hoïc 2008 – 2009 trong tieát daïy baøi tính chaát hoaù hoïc cuûa muoái, toâi coù ñöa ra moät baøi taäp veà nhaø cho 2 lôùp 9A1, 9A2 (20 hoïc sinh gioûi) nhö sau: Chæ ñöôïc duøng quì tím, haõy nhaän bieát 4 dung dòch rieâng bieät bò maát nhaõn sau: AgNO3, HCl, CaCl2, Na2CO3.
	Keát quaû chæ coù 5% laøm ñuùng baøi toaùn, khoaûng 80 % cho raèng neáu duøng quì tím nhaän ra HCl roài laáy HCl vöøa nhaän bieát ñöôïc ñem thöû vôùi caùc maãu coøn laïi thì nhaän ra ñöôïc AgNO3 vì coù keát tuûa traéng, Na2CO3 vì coù khí thoaùt ra, CaCl2 khoâng phaûn , soá coøn laïi ñeàu cho raèng baøi taäp quaù khoù.
	Cuõng trong naêm hoïc naøy, trong moät buoåi boài döôõng hoïc sinh gioûi cho tröôøng toâi cuõng ñöa ra baøi taäp naøy cho 6 hoïc sinh. Keát quaû caû 6 em ñeàu coù keát quaû gioáng nhö 80% HS cuûa 2 lôùp 9A1, 9A2.
	Daïng baøi taäp naøy vaãn ñöôïc aùp duïng trong naêm hoïc 2009 -2010 khi toâi tieáp tuïc ñöôïc phaân coâng ñaûm nhaän moân hoaù 9 cuûa 2 lôùp 9A5, 9A6 vaø boài döôõng ñoäi tuyeån hoïc sinh gioûi cuûa tröôøng. Keát quaû caùc em vaãn luùng tuùng vôùi caùc daïng baøi taäp nhö theá naøy.
	Caùc em ñeàu laø hoïc sinh vuøng noâng thoân coøn nhieàu khoù khaên, chöa coù ñuû ñieàu kieän hoïc taäp.
	Tröôùc nhöõng thöïc traïng treân, toâi nghó caàn phaûi nghieân cöùu, toång hôïp caùc phöông phaùp ñeå höôùng daãn HS nhaän bieát caùc hôïp chaát voâ cô baèng phöông phaùp hoaù hoïc ñeå caùc em coù nguoàn kieán thöùc cô baûn vöõng böôùc vaøo caáp hoïc tieáp theo.
II. YEÂU CAÀU CUÛA DAÏNG BAØI TAÄP ÑÒNH TÍNH “NHAÄN BIEÁT”:
	Ñaùp öùng yeâu caàu ñoåi môùi trong phöông phaùp daïy hoïc Hoaù hoïc ôû tröôøng THCS laø trang bò cho HS nhöõng kieán thöùc cô baûn phuø hôïp vôùi xu höôùng phaùt trieån cuûa thôøi ñaïi, tieáp caän vôùi kieán thöùc hieän ñaïi ñeå laøm cô sôû cho HS hoïc leân caùc caáp tieáp theo.
	Baùm saùt vôùi noäi dung chöông trình ñeå coù nhöõng baøi taäp phuø hôïp vôùi trình ñoä nhaän thöùc cuûa HS, taïo ñieàu kieän cho HS naém baét moät caùch nhanh choùng nhaèm giuùp cho HS hieåu roõ vaø nhôù saâu hôn kieán thöùc ñaõ hoïc.
	Baøi taäp caàn coù nhieàu daïng ñeå kích thích söï tìm toøi, nghieân cöùu nhaèm phaùt trieån naêng löïc tö duy cuûa HS.
	Caùc phaûn öùng hoaù hoïc ñöôïc choïn ñeå nhaän bieát laø phaûn öùng ñaëc tröng ñôn giaûn vaø coù daáu hieäu roõ raøng, thoâng thöôøng khi tieán haønh nhaän bieát n chaát thì caàn phaûi tieán haønh (n-1) thí nghieäm.
	Taát caû caùc chaát ñöôïc löïa choïn duøng ñeå nhaän bieát caùc hoaù chaát theo yeâu caàu cuûa ñeàø baøi, ñeàu ñöôïc coi laø thuoác thöû.
	Khi trình baøy baøi taäp nhaän bieát chaát baèng phöông phaùp thực haønh caàn giaùo duïc HS yù thöùc tieát kieäm, khoâng gaây laõng phí, khoâng laøm hoûng hoaù chaát cuõng nhö phaûi baûo ñaûm veä sinh moâi tröôøng.
III. PHÖÔNG PHAÙP LAØM BAØI
	Böôùc 1: Trích maãu thöû (coù theå ñaùnh soá caùc oáng nghieäm ñeå tieän theo doõi)
	Böôùc 2: Choïn thuoác thöû ñeå nhaän bieát (tuyø theo yeâu caàu cuûa ñeà baøi: thuoác thöû tuyø choïn, haïn cheá hay khoâng duøng thuoác thöû naøo khaùc).
	Böôùc 3: Cho thuoác thöû vaøo maãu, trình baøy hieän töông quan saùt, ruùt ra keát luaän ñaõ nhaän ra hoaù chaát naøo.
	Böôùc 4: Vieát phöông trình phaûn öùng minh hoaï.
IV. PHUÏ LUÏC MOÄT SOÁ THUOÁC THÖÛ DUØNG ÑEÅ NHAÄN BIEÁT CAÙC HÔÏP CHAÁT VOÂ CÔ THOÂNG DUÏNG.
Chất cần NB
Thuốc thử
Dấu hiệu
Phương trình phản ứng
KIM LOẠI
Li
K
Na
Ca
Ba
Đốt cháy
Li cho ngọn lửa đỏ tía
K cho ngọn lửa tím
Na cho ngọn lửa vàng
Ca cho ngọn lửa đỏ da cam
Ba cho ngọn lửa vàng lục
H2O
®Dung dịch + H2
(Với Ca® dd đục)
M + nH2O ® M(OH)n + H2
Be
Zn
Al
dd kiềm
Tan ® H2
M +(4-n)OH- + (n-2)H2O ®
	 MO2n-4 + H2
KIM LOẠI
Kloại từ Mg ® Pb
dd axit (HCl)
Tan ® H2
(Pb có ↓ PbCl2 màu trắng)
M + nHCl ® MCln +H2
Cu
HCl/H2SO4 loãng có sục O2
Tan ® dung dịch màu xanh
2Cu + O2 + 4HCl ® 
	 2CuCl2 + 2H2O
Đốt trong O2
Màu đỏ ® màu đen
2Cu + O2 2CuO
Ag
HNO3đ/t0
Tan ® NO2 màu nâu đỏ
Ag + 2HNO3đ 
	 AgNO3 + NO2 + H2O
PHI KIM
I2
Hồ tinh bột
Màu xanh
S
Đốt trong O2
® khí SO2 mùi hắc
S + O2 SO2
P
Đốt trong O2 và hòa tan sản phẩm vào H2O
Dung dịch tạo thành làm đỏ quì tím
4P + O2 2P2O5
P2O5 + 3H2O ® 2H3PO4
(Dung dịch H3PO4 làm đỏ quì tím)
C
Đốt trong O2
® CO2 làm đục nước vôi trong
C + O2 CO2
CO2 + Ca(OH)2 ® 
	 CaCO3 + H2O
KHÍ VÀ HƠI
Cl2
Nước Br2
Nhạt màu
5Cl2 + Br2 + 6H2O ® 
	 10HCl + 2HBrO3
dd KI + hồ tinh bột
Không màu ® màu xanh
Cl2 + 2KI ® 2KCl + I2
Hồ tinh bột màu xanh
O2
Tàn đóm
Tàn đóm bùng cháy
Cu, t0
Cu màu đỏ ® màu đen
2Cu + O2 2CuO
H2
Đốt,làm lạnh
Hơi nước ngưng tụ
2H2 + O2 2H2O
CuO, t0
Hóa đỏ
CuO + H2 Cu + H2O
H2O (hơi)
CuSO4 khan
Trắng ® xanh
CuSO4 + 5H2O ® CuSO4.5H2O
CO
CuO
Đen ® đỏ
CuO + CO Cu + CO2
dd PdCl2
® ↓ Pd vàng
CO + PdCl2 + H2O ® 
	Pd↓ +2HCl + CO2
Đốt trong O2 rồi dẫn sản phẩm cháy qua dd nước vôi trong
Dung dịch nước vôi trong vẩn đục
2CO + O2 2CO2
CO2 + Ca(OH)2®
	 CaCO3 + H2O
CO2
dd vôi trong
Dung dịch nước vôi trong vẩn đục
CO2 + Ca(OH)2 ®
	 CaCO3 + H2O
SO2
nước Br2
Nhạt màu
SO2 + Br2 + 2H2O ® 
	 H2SO4 + 2HBr
KHÍ VÀ HƠI
dd thuốc tím
Nhạt màu
5SO2 + 2KMnO4 + 2H2O ® 
 2H2SO4 + 2MnSO4 + K2SO4
SO3
Dd BaCl2
® BaSO4 ↓ trắng
BaCl2 + H2O + SO3 ® 
	 BaSO↓+ 2HCl
H2S
mùi
Trứng thối
Dd Pb(NO3)2
®PbS↓ đen
Pb(NO3)2 +H2S ® 
	 PbS↓ + 2HNO3
HCl
Quì tím ẩm
Hóa đỏ
NH3
Khói trắng
NH3 + HCl ® NH4Cl
NH3
Quì tím ẩm
Hóa xanh
HCl
Khói trắng
NH3 + HCl ® NH4Cl
NO
Không khí
Hóa nâu
2NO + O2 ®2 NO2
NO2
Quì tim ẩm
Hóa đỏ
Làm lạnh
Màu nâu ®k0 màu
2NO2 N2O4
N2
Que đóm cháy
Tắt
DUNG DỊCH
Axit: HCl 
Quì tím
Hóa đỏ
Muối cacbonat; sunfit, sunfua, kim loại đứng trước H
Có khí CO2, SO2, H2S, H2
2HCl + CaCO3 ® 
	 CaCl2 + CO2 ­+ H2O
2HCl + CaSO3 ® 
	 CaCl2 + SO2­+ H2O
2HCl + FeS ® FeCl2 + H2S­
2HCl + Zn ® ZnCl2 + H2­
Axit HCl đặc
MnO2
Khí Cl2 màu vàng lục bay lên
4HCl + MnO2 
	 MnCl2 +Cl2­ +2H2O
Axit H2SO4 loãng
Quì tím
Hoá đỏ
Muối cacbonat; sunfit, sunfua, kim loại đứng trước H
Dung dịch muối của Ba.
Có khí CO2, SO2, H2S, H2, 
Tạo kết tủa trắng.
H2SO4 + Na2CO3 ® 
	 2Na2SO4 + CO2­ + H2O
H2SO4 + CaSO3 ® 
	 CaSO4 + SO2­ + H2O
H2SO4 + FeS ® FeSO4 + H2S­
H2SO4 + Zn ® ZnSO4 + H2­
Axit HNO3, H2SO4 đặc nóng
Hầu hết các kim loại (trừ Au, Pt)
Có khí thoát ra
4HNO3(đ) + Cu ® 
 Cu(NO3)2 + 2NO­ + 2H2O
Cu +2H2SO4(đ, nóng) ® 
	CuSO4 + 2SO2­ + 2H2O
Dung dịch Bazơ
Quì tím
Hóa xanh
Dung dịch phenolphtalein
Hóa hồng
Muối sunfat
Dd muối Ba
↓trắng BaSO4
BaCl2 + Na2SO4 ® 
	BaSO4↓+ 2NaCl
Muối clorua
Dd AgNO3
↓trắng AgCl
AgNO3 + NaCl® 
	AgCl↓+ NaNO3
DUNG DỊCH
Muối photphat
↓vàng Ag3PO4 
3AgNO3 + Na3PO4 ®
 	 Ag3PO4↓+ 3NaNO3
Muối cacbonat,sunfit
Dd axit
® CO2, SO2
CaCO3 + 2HCl ® 
	 CaCl2 + CO2 ­+ H2O
CaSO3 + 2HCl ® 
	 CaCl2 + SO2­ + H2O
Muối hiđrocacbonat
Dd axit
CO2 
NaHCO3 + HCl ® 
	 NaCl + CO2­+ H2O
Muối hiđrosunfit
Dd axit
SO2 
NaHSO3 + HCl ® 
	 NaCl + SO2­ + H2O
Muối Magie
Dung dịch kiềm NaOH, KOH
Kết tủa trắng Mg(OH)2 không tan trong kiềm dư 
MgCl2 + 2KOH ®
	 Mg(OH)2↓ + 2KCl
Muối đồng 
Kết tủa xanh lam : Cu(OH)2 
CuCl2 + 2NaOH ®
	 Cu(OH)2↓ + 2NaCl
Muối Sắt (II)
Kết tủa trắng xanh : Fe(OH)2
FeCl2 + 2KOH ®
	Fe(OH)2↓ + 2KCl
Muối Sắt (III)
Kết tủa nâu đỏ : Fe(OH)3
FeCl3 + 3KOH ®
	Fe(OH)3↓+ 3KCl
Muối Nhôm 
Kết tủa keo trắng Al(OH)3 tan trong kiềm dư
AlCl3 + 3NaOH ®
	 Al(OH)3↓ + 3NaCl
Al(OH)3 + NaOH ® 
	NaAlO2 + 2H2O
Muối Natri
Lửa đèn khí
Ngọn lửa màu vàng 
Muối Kaki
Ngọn lửa màu tím
OXIT Ở THỂ RẮN
Na2O, K2O, BaO, CaO
H2O
® dd làm xanh quì tím (CaO tạo ra dung dịch đục)
Na2O + H2O ® 2NaOH
P2O5
H2O
®dd làm đỏ quì tím
P2O5 + 3H2O ® 2H3PO4
SiO2
Dd HF
® tan tạo SiF4­
SiO2 + 4HF ® SiF4­ +2H2O
Al2O3, ZnO
kiềm
® dd không màu 
Al2O3 + 2NaOH ® 
	2NaAlO2 + H2O
ZnO + 2NaOH ® 
	Na2ZnO2 + H2O
CuO
Axit 
® dd màu xanh
CuO + 2HCl ® CuCl2 + H2O
MnO2
HCl đun nóng
® Cl2 màu vàng
4HCl + MnO2 
	 MnCl2 +Cl2 +2H2O
Ag2O
HCl đun nóng
® AgCl ¯ trắng
Ag2O + 2HCl ®2AgCl¯ + H2O
FeO, Fe3O4
HNO3 đặc
® NO2 màu nâu 
FeO + 4HNO3 ® 
 Fe(NO3)3 + NO2­ + 2H2O
Fe3O4 + 10HNO3 ® 
 3Fe(NO3)3 + NO2­+ 5H2O
Fe2O3
HNO3 đặc
® tạo dd màu nâu đỏ, không có khí thoát ra
Fe2O3 + 6HNO3 ® 
	 2Fe(NO3)3 + 3H2O
Lưu ý: Một số dung dịch muối làm chuyển màu quì tím:
- Dung dịch muối cacbonat, sunfua, photphat, axetat của kim loại kiềm làm quì tím ® xanh
- Dung dịch muối (NH4)2SO4, NH4Cl, NH4NO3, AgNO3, AlCl3, Al(NO3)3, muối hiđrosunfat của kim loại kiềm làm quì tím hóa đỏ.
V. CAÙC DAÏNG BAØI TAÄP MINH HOAÏ:
1. Daïng baøi taäp nhận biết bằng thuốc thử tự chọn.
a) Nhaän bieát chaát raén:
Khi nhaän bieát caùc chaát raén caàn löu yù moät soá vaán ñeà sau:
- Neáu ñeà yeâu caàu nhaän bieát caùc chaát ôû theå raén, haõy thöû nhaän bieát theo thöù töï:
Böôùc 1: Thöû tính tan trong nöôùc.
Böôùc 2: Thöû baèng dung dòch axit (HCl, H2SO4, HNO3)
Böôùc 3: Thöû baèng dung dòch kieàm.
- Coù theå duøng theâm löûa hoaëc nhieät ñoä, neáu caàn.
Ví duï minh hoaï: Baèng phöông phaùp hoaù hoïc haõy nhaän bieát caùc chaát raén rieâng bieät sau: 	
a) BaO, MgO, CuO.
b) CuO, Al, MgO, Ag, 
c) CaO, Na2O, MgO vaø P2O5
d) Na2O, CaO, Ag2O, Al2O3, Fe2O3, MnO2, CuO.
e) P2O5, Na2CO3, NaCl, MgCO3
f) NaOH, KNO3, CaCO3, MgO, P2O5, BaSO4
Höôùng daãn: 	- Trích caùc maãu thöû cho vaøo caùc oáng nghieäm rieâng bieät ñeå nhaän bieát.
a) - Hoaø tan 3 oâxit kim loaïi baèng nöôùc ® nhaän bieát ñöôïc BaO tan taïo ra dung dòch trong suoát : BaO + H2O ® Ba(OH)2 
- Hai oxit coøn laïi cho taùc duïng vôùi dung dòch HCl, nhaän ra MgO taïo ra dung dòch khoâng maøu, CuO tan taïo dung dòch maøu xanh. 
PT:	MgO + 2HCl ® MgCl2 + H2O
CuO + 2HCl ® CuCl2 + H2O
b) - Duøng dung dòch NaOH ® nhaän bieát Al vì coù khí bay ra: 
2Al + 2NaOH + 2H2O ® 2NaAlO2 + 3H2	(Khoâng yeâu caàu HS ghi)
- Duøng dung dòch HCl ® nhaän bieát:
+ MgO tan taïo dung dòch khoâng maøu: MgO + 2HCl ® MgCl2 + H2O
+ CuO tan taïo dung dòch maøu xanh:CuO + 2HCl ® CuCl2 + H2O
Coøn laïi Ag khoâng phaûn öùng 
c) - Hoaø tan 4 maãu thöû vaøo nöôùc ® nhaän bieát ñöôïc MgO khoâng tan; CaO tan taïo dung dòch ñuïc; hai maãu thöû coøn laïi tan taïo dung dòch trong suoát.
- Thöû giaáy quì tím vôùi hai dung dòch vöøa taïo thaønh, neáu giaáy quì tím chuyeån sang ñoû laø dung dòch axit ® chaát ban ñaàu laø P2O5; neáu quì tím chuyeån sang xanh laø bazô ® chaát ban ñaàu laø Na2O.
PTHH:	Na2O + H2O ® 2NaOH
	CaO + H2O ® Ca(OH)2
	P2O5 + 3H2O ® 2H3PO4
	d) - Hoaø tan caùc maãu thöû vaøo nöôùc ® nhaän bieát Na2O tan taïo dung dòch trong suoát; CaO tan taïo dung dòch ñuïc.
	Na2O + H2O ® 2NaOH;	CaO + H2O ® Ca(OH)2
	- Duøng dung dòch HCl ñaëc ñeå nhaän bieát caùc maãu thöû coøn laïi
	Ag2O + 2HCl ® 2AgCl¯ traéng + H2O
	Al2O3 + 6HCl ® 2AlCl3 + 3H2O (dung dòch khoâng maøu)
	Fe2O3 + 6HCl ® 2FeCl3 + H2O(dd maøu vaøng nhaït) 
	CuO + 2HCl ® CuCl2 + 2H2O (dung dòch maøu xanh)
	MnO2 + 4HCl ® MnCl2 + Cl2­ vaøng nhaït + 2H2O
	e) -Hoaø tan caùc maãu thöû vaøo nöôùc ® nhaän bieát ñöôïc MgCO3 vì khoâng tan, 3 maãu thöû coøn laïi tan taïo dung dòch trong suoát.
	-Duøng giaáy quì tím thöû caùc dung dòch vöøa taïo thaønh ® nhaän bieát ñöôïc dung dòch Na2CO3 laøm quì tím hoaù xanh, dung dòch laøm quì tím hoaù ñoû laø H3PO4® chaát ban ñaàu laø P2O5, dung dòch khoâng ñoåi maøu quì tím laø NaCl.
	f) - Hoaø tan caùc maãu thöû vaøo nöôùc, ta chia thaønh hai nhoùm:
	+ Nhoùm 1 tan: NaOH, KNO3, P2O5
	+ Nhoùm 2 khoâng tan: CaCO3, MgO, BaSO4
	- Duøng quì tím thöû caùc dung dòch ôû nhoùm 1: dung dòch laøm quì tím hoaù xanh laø NaOH, dung dòch laøm quì tím hoaù ñoû laø H3PO4 ® chaát ban ñaàu laø P2O5, dung dòch khoâng laøm ñoåi maøu quì tím laø KNO3.
	- Cho caùc maãu thöû ôû nhoùm 2 taùc duïng vôùi dung dòch HCl, maãu thöû coù suûi boït khí laø CaCO3, maãu thöû tan taïo dung dòch trong suoát laø MgO, maãu thöû khoâng phaûn öùng laø BaSO4.
	P2O5 + 3H2O ®2H3PO4
	CaCO3 + 2HCl ® CaCl2 + CO2­ + H2O
	MgO + 2HCl ® MgCl2 + H2O
	b) Nhaän bieát dung dòch:
	Moät soá löu yù khí:
	- Neáu phaûi nhaän bieát caùc dung dich maø trong ñoù coù axit hoaëc bazô vaø muoái thì neân duøng quì tím (hoaëc dung dòch phenolphtalein) ñeå nhaän bieát axit hoaëc bazô tröôùc roài môùi nhaän bieát ñeán muoái sau.
	- Neáu phaûi nhaän bieát caùc muoái tan, thöôøng neân nhaän bieát anion (goác axit) tröôùc, neáu khoâng ñöôïc thì môùi nhaän bieát cation (kim loaïi hoặc amoni) sau.
	Ví duï minh hoaï: Baèng phöông phaùp hoaù hoïc haõy nhaän bieát caùc dung dòch sau:
HCl, NaOH, Na2SO4, NaCl.
HCl, H2SO4 NaCl, Na2CO3
NaOH, BaCl2, Ba(OH)2, NaCl
Na2SO4, K2CO3, BaCl2, AgNO3
KNO3, Cu(NO3)2, AgNO3, Fe(NO3)3
Höôùng daãn:Trích caùc maãu thöû ñeåû nhaän bieát
a) - Duøng quì tím ® nhaän bieát HCl vì laøm quì tím hoaù ñoû, NaOH laøm quì tím hoaù xanh, Na2SO4 vaø NaCl khoâng laøm ñoåi maøu quì tím.
-Duøng dung dòch BaCl2 ñeå nhaän bieát 2 dung dòch khoâng laøm ñoåi maøu quì tím ® Na2SO4 phaûn öùng taïo keát tuûa traéng, NaCl khoâng phaûn öùng.
	BaCl2 + Na2SO4 ® BaSO4¯ traéng + 2NaCl
b) - Duøng quì tím ® nhaän bieát ñöôïc Na2CO3 laøm quì tím hoaù xanh, NaCl khoâng ñoåi maøu quì tím, HCl vaø H2SO4 laøm quì tím hoaù ñoû.
- Duøng dung dòch BaCl2 ñeå nhaän bieát 2 dung dòch laøm quì tím hoaù ñoû: H2SO4 phaûn öùng taïo keát tuûa traéng, HCl khoâng phaûn öùng.
	BaCl2 + H2SO4 ® BaSO4¯ traéng + 2HCl
c) – Duøng quì tím chia thaønh hai nhoùm.
+ Nhoùm 1: NaOH, Ba(OH)2 laøm quì tím hoaù xanh
+ Nhoùm 2: BaCl2, NaCl khoâng ñoåi maøu quì tím
- Cho dung dòch Na2SO4 vaøo töøng maãu thöû ôû hai nhoùm. Ôû nhoùm 1: maãu taïo keát tuûa traéng laø Ba(OH)2, NaOH khoâng phaûn öùng. Nhoùm 2: maãu taïo keát tuûa traéng laø BaCl2, NaCl khoâng phaûn öùng.
PTHH:	Ba(OH)2 + Na2SO4 ® BaSO4¯ traéng + 2NaOH
	BaCl2 + Na2SO4 ® BaSO4¯ traéng + 2NaCl
d) – Duøng dung dòch HCl ® nhaän bieát ñöôïc K2CO3 vì coù khí thoaùt ra, AgNO3 coù keát tuûa traéng taïo thaønh.
-Duøng dung dòch BaCl2 ® nhaän bieát Na2SO4 vì coù keát tuûa traéng taïo thaønh, BaCl2 khoâng phaûn öùng.
PTHH:	K2CO3 + 2HCl ® 2KCl + CO2­ + H2O
	AgNO3 + HCl ® AgCl¯ + HNO3
	BaCl2 + Na2SO4 ® BaSO4¯ + 2NaCl
e)- Duøng dung dòch NaOH ñeå nhaän bieát: Cu(NO3)2 ® keát tuûa xanh; AgNO3 ® keát tuûa traéng sau ñoù hoaù ñen; Fe(NO3)3 ® keát tuûa ñoûnaâu; KNO3 khoâng phaûn öùng.
PTHH:	Cu(NO3)2 + 2NaOH ® Cu(OH)2¯ xanh + 2NaNO3
	AgNO3 + NaOH ® AgOH ¯ traéng + NaNO3 
	2AgOH ® Ag2O¯ ñen + H2O
	Fe(NO3)3 + 3NaOH ® Fe(OH)3¯ ñoû naâu + 3NaNO3
c) Nhaän bieát chaát khí.
Löu yù: Khi nhaän bieát moät chaát khí baát kì, ta daãn khí ñoù loäi qua dung dòch, hoaëc suïc khí ñoù vaøo dung dòch, hoaëc daãn khí ñoù qua chaát raén roài nung Khoâng laøm ngöôïc laïi.
Ví duï minh hoaï: 
Ví duï 1:Baèng phöông phaùp hoaù hoïc, haõy nhaän bieát caùc khí ñöïng trong caùc bình rieâng bieät sau:
a) CO, CO2, SO2
b) CO, CO2, SO2, SO3, H2
Höôùng daãn:
a) Daãn töøng khí qua dung dòch nöôùc broâm ® nhaän bieát SO2 laøm maát maøu nöôùc broâm.
Hai khí coøn laïi daãn qua dung dòch nöôùc voâi trong ® nhaän bieát CO2 laøm ñuïc nöôùc voâi trong, CO khoâng phaûn öùng.
SO2 + Br2 + 2H2O ® 2HBr + H2SO4
CO2 + Ca(OH)2 ® CaCO3¯ + H2O
b) Daãn töøng khí loäi qua dung dòch BaCl2 ® nhaän bieát SO3 taïo keát tuûa traéng.
- Daãn caùc khí coøn laïi qua dung dòch nöôùc broâm ® nhaän bieát SO2 laøm maát maøu nöôùc broâm.
- Caùc khí coøn laïi daãn qua dung dòch nöôùc voâi trong ® nhaän bieát CO2 laøm