Đề cương ôn tập môn Địa lý Lớp 10

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP MÔN ĐỊA LÝ LỚP 10
Em hãy cho biết cơ cấu ngành dịch vụ ? Nêu một vài loại dịch vụ ?
Dịch vụ kinh doanh (Sản xuất) : Giao thông vận tải, thông tin liên lạc, tài chính, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, các dịch vụ nghề nghiệp,
Dịch vụ tiêu dùng : Thương mại, sửa chữa, khách sạn, du lịch, dịch vụ cá nhân (y tế, giáo dục, thể thao),
Dịch vụ công : Khoa học công nghệ, quản lý nhà nước, hoạt động toàn thể (bảo hiểm bắt buộc).
Em hãy cho biết vai trò của ngành dịch vụ ?
Thúc đẩy sự phát triển kinh tế.
Chuyển dịch cơ câu kinh tế
Sử dụng hợp lý nguồn tại nguyên và lao động 
Cụ thể : 
+ Tạo ra nhiều việc làm cho xã hội.
+ Thúc đẩy sự phát triển của các ngành sản xuất vật chất.
+ Góp phần nâng cao đời sống, xã hội.
+ Tác động đến sự phân bố của các ngành kinh tế, đến xu hướng toàn cầu hóa nền kinh tế.
Hãy cho biết các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố các ngành dịch vụ ? Cho VD ?
Trình độ phát triển kinh tế, năng xuất lao động xã hội 
Việc đầu tư, bổ sung lao động cho ngành dịch vụ.
Ví dụ : Kinh tế phát triển,nhiều máy móc(máy cày) người nông dân làm việc ít(nông nghiệp ít lao động), phát triển ngành dịch vụ.
Quy mô, cơ cấu dân số 
Nhịp độ phát triển và cơ cấu ngành dịch vụ.
Ví dụ : Việt Nam dân số đông, cơ cấu trẻ, tuổi đi học cao thì dịch vụ giáo dục ưu tiên phát triển.
Phân bố dân cư và mạng lưới quần cư
Mạng lưới ngành dịch vụ.
Ví dụ : Dân cư đông, mạng lưới dịch vụ dày, dân cư phân tán, khó khăn cho ngành dịch vụ.
Truyền thống văn hóa, phong tục tập quán 
Hình thức tổ chức mạng lưới ngành dịch vụ.
Ví dụ : Việt Nam có tập quán thăm hỏi lẫn nhau vào các ngày lễ tết, thì dịch vụ giao thông vận tải, mua bán được tăng cường.
Mức sống và thu nhập thực tế
Sức mua và nhu cầu dịch vụ.
Ví dụ : mức sống cao thì sức mua tăng.
Tài nguyên thiên nhiên,di sản văn hóa lịch sử, cơ sở hạ tầng du lịch
Sự phát triển và phân bố ngành dịch vụ du lịch. 
Ví dụ : Vịnh Hạ Long, Cố đô Huế,
Ngành dịch vụ du lịch phát triển và các ngành dịch vụ khác cũng phát triển.
Em hãy cho biết đặc điểm phân bố các ngành dịch vụ trên thế giới ? 
Trên thế giới ngành dịch vụ phát triển mạnh mẽ ở các các nước phát triển, và chúng thường chiếm tỉ trọng cao trong cơ cấu GDP của nước này. 
Sự phát triển các ngành dịch vụ trên thế giới gắn liền với các thành phố đô thị lớn.
Trên thế giới các thành phố cực lớn, đồng thời là trung tâm dịch vụ lớn : 
Niu-Iooc(Bắc Mĩ), Luân Đôn(Tây Âu), Tôkiô(Đông Á),
Em hãy nêu vai trò của các ngành giao thông vận tải ?
Giúp cho quá trình sản xuất xã hội diễn ra liên tục, bình thường. 
Đảm bảo nhu cầu đi lại của nhân dân.
Nhân tố quan trọng phân bố sản xuất và dân cư.
Thúc đẩy hoạt động kinh tế - văn hóa ở các vùng núi xa xôi. 
Củng cố tính thống nhất của nền kinh tế, tăng cường sức mạnh quốc phòng. 
Thực hiện mối giao lưu kinh tế - xã hội giữa các vùng, các nước trên thế giới.
Em hãy cho biết đặc điểm của ngành giao thông vận tải ?
Sản phẩm của ngành giao thông vận tỉa chính là sự chuyên chở người và hàng hóa.
Thước đo ( Tiêu chí đánh giá ) : Khối lượng vận chuyển, khối lượng luân chuyển, cự li vận chuyển trung bình.
Em hãy cho biết các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố ngành giao thông vận tải ?
Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên : 
Vị trí địa lý : loại hình vận tải.
Ví dụ : Vùng hoang mạc: Lạc đà, trực thăng;Vùng băng giá xe trượt tuyết do chó và tuần lộc kéo. Ở Nhật, Anh giao thông vận tải đường biển có vị trí quan trọng.
Địa hình : Xây dựng các công trình hướng vận chuyển, ảnh hưởng lớn đến công tác thiết kế và khai thác các công trình giao thông vận tải.
Ví dụ : Địa hình đồi núi phải đầu tư nhiều để xây dựng các công trình:Chống lở đất,làm đường vòng,đường hầm...
Khí hậu : Hoạt động của các phương tiện vận tải.
Ví dụ : Các sân bay nhiều khi phải ngừng hoạt động do sương mù.
Sông ngòi : ảnh hưởng vận tải đường sông,chi phí cầu đường.
Khoáng sản : ảnh hưởng hướng vận tải, loại hình vận tải.
Nhân tố kinh tế xã hội : ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố ngành giao thông vận tải.
Sự phát triển và phân bố các ngành kinh tế quốc dân : ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố ngành giao thông vận tải.
Trình độ khoa học kĩ thuật : Mật độ và loại hình giao thông vận tải.
Phân bố dân cư : Vận tải hành khách, hàng hóa.
Em hãy nêu ưu điểm, nhược điểm, tình hình phát triển và phân bố của vận tải đường sắt ?
Ưu điểm : 
Vận chuyển các hàng nặng trên quãng đường xa với tốc độ nhanh, ổn định, giá rẻ.
Chạy liên tục ngày đêm, đi về đúng giờ.
Đảm bảo an toàn.
Nhược điểm : 
Chỉ hoạt động trên đường ray, khả năng vượt dốc nhỏ,đầu tư lớn.
Tình hình phát triển và phân bố : 
Tổng chiều dài là 1,2 triệu km 
Đổi mới về sức kéo(đầu máy chạy bằng hơi nước→đầu máy chạy bằng điêzen→chạy bằng điện→tàu chạy trên đệm từ) .
Đổi mới về toa xe:mức độ tiện nghi ngày càng cao, các toa chuyên dùng ngày càng đa dạng. 
Đổi mới về đường ray:rộng hơn(ngoài ra đang bị cạnh tranh với đường ô tô 
Phân bố: Châu Âu, Đông Bắc Hoa Kì, phản ánh sự phân bố công nghiệp.
Em hãy nêu ưu điểm, nhược điểm, tình hình phát triển và phân bố của vận tải đường ô tô?
Ưu điểm : 
Tiện lợi, cơ động.
Khả năng thích nghi cao với địa hình.
Hiệu quả kinh tế cao trên cự li ngắn và trung bình.
Kha năng thông hành tương đối lớn.
Phương tiện vân tải phối hợp hoạt động của các phương tiện khác.
Nhược điểm :
Cước phí đắt so với xe lửa.
Ảnh hưởng đến môi trường.
Chi dùng nhiều nguyên, nhiên liệu.
Không đủ chổ cho bến đỗ.
Ách tắc giao thông.
Tai nạng giao thông không ngừng gia tăng.
Tình hình phát triển và phân bố :
 Ngày càng chiếm ưu thế, cạnh tranh khốc liệt với đường sắt (Hoa Kỳ, Tây Âu).
Khối lượng xe luân chuyển bằng ½ xe lửa.
Thế giới có khoảng 700 triệu đầu xe.
Phương tiện, hệ thống đường ngày càng hiện đại.
Xu hướng chế tạo và sử dụng các loại tốn ít nhiên liệu, ít gây ô nhiễm môi trường,
Xuất hiện phương tiện vận tải siêu trọng.
Phân bố : Bắc Mĩ,Tây Âu, Ôxtrâylia,Nhật Bản.
Em hãy nêu ưu điểm, nhược điểm, tình hình phát triển và phân bố của vận tải đường ống?
Ưu điểm : 
Giá thành rẻ, tương đối ổn định.
Vận chuyển được dầu khí chất lỏng.
Vận chuyển liên tục ngày đêm.
Hiệu quả kinh tế cao, an toàn tiện lợi.
Nhược điểm :
Dễ xảy ra sự cố : rò rỉ, vỡ ống,
Chi phí xây dựng cao.
Tình hình phát triển và phân bố : 
Là ngành trẻ.
Chiều dày tăng liên tục.
Phân bố : Tập trung chủ yếu ở Trung đông, Hoa Kỳ, Liên Ban Nga, Trung Quốc,
Em hãy nêu ưu điểm, nhược điểm, tình hình phát triển và phân bố của vận tải đường thủy (sông, biển) ?
Ưu điểm : 
Cước phí vận chuyển rẻ.
Thích hợp với vận chuyển hàng hóa nặng, cồng kềnh.
Giá thành ổn định.
Nhược điểm : 
Tốc độ vận chuyển chậm.
Phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên.
Gây ô nhiễm môi trường.
Sự phát triển và phân bố : 
Nhiều sông ngòi được cải tạo, đào nhiều kênh nối các hệ thống sông với nhau
Phương tiện được cải tiến, tốc độ tăng.
Phân bố : Phát triển mạnh hệ thống đường sông (Hoa Kỳ, Liên Ban Nga, Can-na-da,). Hoạt động vận tải đường biển phát triển sầm uất nhất ở Ấn Độ Dương, Thái Bình Dương.
Em hãy nêu ưu điểm, nhược điểm, tình hình phát triển và phân bố của vận tải hàng không?
Ưu điểm : 
Tốc độ vận chuyển nhanh.
Không phụ thuộc vào địa hình.
Tiện lợi, lịch sự.
Nhược điểm : 
Chi phí vận tải đắt.
Dễ gây ô nhiễm không khí.
Trọng tải thấp.
Vốn đầu tư lớn.
Sự phát triển và phân bố : 
Trên thế giới có khoảng 5000 sân bay đang hoạt động
Khối lượng vận chuyển ngày càng lớn
Tốc độ tăng 
Phân bố : Cường quốc hàng không(Hoa Kỳ, Anh, Pháp, Đức, Nga), các tuyến sầm uất: xuyên Đại Tây Dương, tuyến nối Hoa Kì với châu Á-Thái Bình Dương.
Thế nào là thị trường ?
Là nơi gặp gỡ giữa người bán và người mua.
Thị trường hoạt động theo quy luật cung và cầu.
Hàng hóa là gì ?
Là vật đem ra trao đổi trên thị trường.
Thế nào là vật ngang giá ?
Là vật để đo giá trị hàng hóa, định giá hàng hóa
Ví dụ : Tiền, Vàng,
Thị trường hoạt động tuân theo quy luật nào ?
Cung > Cầu : Giá cả giảm. 
Cung < Cầu : Giá cả tăng.
Thị trường ổn định khi cung và cầu cân bằng.
Em hãy nêu vai trò của ngành thương mại ?
Là khâu nối giữa sản xuất và tiêu dùng.
Điều tiết sản xuất.
Thúc đẩy sự phát triển của sản xuất.
Hướng dẫn tiêu dùng.
Cơ cấu :
Nội thương : Hoạt động trao đổi hàng hóa, dịch vụ trong một quốc gia.
Ngoại thương : Hoạt động giao lưu trao đổi hàng hóa với các nước trên thế giới.
Thế nào là cán cân xuất nhập khẩu ?
Là hiệu số giữa giá trị xuất khẩu so với giá trị nhập khẩu.
Gồm : 
Xuất siêu : Giá trị xuất khẩu > Giá trị nhập khẩu.
Nhập siêu : Gia trị nhập khẩu > Giá trị xuất khẩu.
Em hãy cho biết cơ cấu hàng hóa xuất nhập khẩu ?
Các nước phát triển : 
Xuất khẩu : máy móc, công cụ, thiết bị toàn bộ,
Nhập khẩu : Nguyên liệu khoáng sản, nhiên liệu,
Các nước đang phát triển : 
Xuất khẩu : Các sản phẩm nông sản, nguyên liệu, khoáng sản thô,
Nhập khẩu : Máy móc, thiết bị,
Em hãy nêu đặc điểm của thị trường thế giới ?
Thị trường thế giới ngày nay là một hệ thông toàn cầu. Có xu hướng toàn cầu hóa nền kinh tế.
Tỉ trọng buôn bán tập trung ở các nước phát triển.
Đồng tiền của các nước phát triển là những ngoại tệ mạnh như : Đô-la, Ơ-rô, Bảng anh,
Giáo viên soạn đề cương 
 Võ Hoàng Nam