Chuyên đề Sử dụng đồ dùng trực quan giúp học sinh học tốt môn Lịch sử 6

CHUYEÂN ÑEÀ
SÖÛ DUÏNG ÑOÀ DUØNG TRÖÏC QUAN GIUÙP HOÏC SINH
HOÏC TOÁT MOÂN LÒCH SÖÛ 6.
I. ÑAËT VAÁN ÑEÀ:
	Daân toäc Vieät Nam coù lòch söû laâu ñôøi, töø xöa nhaân daân ta ñaõ coi troïng vieäc laáy lòch söû ñeå giaùo duïc theá heä treû. Trong caùc caâu truyeän coå tích, truyeàn thuyeát, thaàn thoaïi, ca dao coù nhieàu yeáu toá tri thöùc lòch söû, phaûn aùnh nhieàu söï kieän lôùn cuûa coâng cuoäc döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc cuûa daân toäc.
	Moân lòch söû cuõng goùp phaàn quan troïng trong trong xaây döïng con ngöôøi môùi, phaåm chaát toát ñeïp cuûa moät con ngöôøi vaø luoân nhaéc nhôû caùc em nhôù veà coäi nguoàn daân toäc, truyeàn thoáng ñaïo ñöùc cuûa con ngöôøi soáng treân ñaát nöôùc Vieät Nam. Vaäy maø yù thöùc moân lòch söû coøn chöa cao, coù theå do moân hoïc baøi nhieàu neân caùc em löôøi bieáng. Moät phaàn tröôùc ñaây moân naøy chæ xem laø moân phuï, neân caùc em chöa taäp trung cao, chöa bieát taàm quan troïng cuûa moân naøy. Baùc Hoà ñaõ nhaéc nhôû con chaùu laø “daân ta phaûi bieát söû ta” vôùi chuùng ta ñoù chính laø caùi moác ñeå ta tìm toøi phaùt trieån ngaøy caøng saâu saéc hôn nöõa nhöõng ñaëc ñieåm XHVN, nhöõng phaåm chaát cao quyù, nhöõng giaù trò truyeàn thoáng vaø nhöõng baøi hoïc lòch söû giuùp cho ta löïa choïn vaø tieán böôùc ñi thích hôïp.
	Muoán ñaït ñöôïc muïc tieâu treân, ñoøi hoûi GV phaûi söû duïng nhieàu phöông phaùp ñeå giuùp HS thích hoïc moân Lòch söû. Nhöng treân thöïc teá moân lòch söû toàn taïi khaùch quan laø nhöõng söï vaät hieän töôïng, ñaõ dieãn ra khoâng theå phaùn ñoaùn ñeå taùi hieän lòch söû. Vì vaäy, ñeå giuùp HS bieát ñöôïc hieän thöïc lòch söû, nhaát thieát caùc em phaûi bieát ñöôïc thoâng tin veà quaù khöù lòch söû vôùi nhöõng neùt cuï theå cuûa noù. Muoán vaäy, tröôùc heát phaûi nhôø ñeán söï truyeàn ñaït sinh ñoäng cuûa GV vaø phöông tieän tröïc quan ñeå bieåu töôïng veà quaù khöù.
	Tuy nhieân vaãn coøn moät soá GV giaûng daïy ít söû duïng hình aûnh tröïc quan ñeå taïo bieåu töôïng, taùi hieän laïi lòch söû. Bôûi theá, toâi quyeát ñònh choïn ñeà taøi “Söû duïng ñoà duøng tröïc quan giuùp HS hoïc toát moân lòch söû 6” seõ coù höôùng nghieân cöùu saâu hôn vaø hy voïng neâu ñöôïc vaøi bieän phaùp cô baûn vaø tìm hieåu thöïc traïng moät caùch cuï theå vôùi mong muoán cuûa baûn thaân seõ ñoùng goùp vaøi bieän phaùp nhoû nhoi trong vieäc naâng cao chaát löôïng daïy vaø hoïc moân lòch söû 6 giuùp HS thích hoïc moân naøy hôn. Ñoù laø lyù do toâi choïn ñeà taøi naøy.
II. GIAÛI QUYEÁT VAÁN ÑEÀ:
Tình hình chung:
Thuaän lôïi:
- Ñöôïc söï giuùp ñôõ cuûa BGH nhaø tröôøng cuõng nhö ñoàng nghieäp luoân taïo ñieàu kieän giuùp ñôõ ñeå hoaøn thaønh toát coâng taùc giaûng daïy.
	- Ña soá HS laø ngöôøi ñòa phöông, deã daøng taäp trung trong hoïc taäp, ñi hoïc ñuùng giôø, ña soá coù yù thöùc trong hoïc taäp, moät soá em raát chaêm ngoan ham hoïc.
	- Cô sôû vaät chaát cuûa nhaø tröôøng töông ñoái ñaày ñuû (phoøng ñoïc,phoøng thö vieän, phoøng thieát bò, ).
	b. Khoù khaên:
	- Beân caïnh nhöõng thuaän lôïi neâu treân baûn thaân toâi cuõng khoâng ít gaëp nhieàu khoù khaên trong giaûng daïy boä moân naøy.
	+ Ña soá HS cuûa tröôøng laø con em noâng daân lao ñoäng ngheøo, moät soá em vöøa ñi hoïc vöøa ñi laøm phuï giuùp gia ñình neân thôøi gian töï hoïc ôû nhaø coøn haïn cheá.
	+ Chaát löôïng hoïc taäp cuû HS khoâng ñoàng ñeàu, moät soá em chöa coù yù thöùc trong hoïc taäp.
	+ Ñieàu khoù khaên nöõa laø treân 70% HS cuûa nhaø töôøng laø ngöôøi daân toäc Khômer, vieäc söï duïng Tieáng Vieät chöa thaønh thaïo. Do ñoù quaù trình giao tieáp baèng Tieáng Vieät cuõng aûnh höôûng raát lôùn ñeán khaû naêng tieáp thu cuûa baøi hoïc neân keát quaû ñaït ñöôïc chöa cao. Cuï theå qua keát quaû hoïp theo doõi haøng thaùng cuûa hoïc sinh toâi ñaõ thoáng keâ ñöôïc tæ leä HS 4 lôùp maø toâi phuï traùch giaûng daïy naêm 2007 – 2008 nhö sau:
Lôùp
TSHS
Gioûi
Khaù
TB
Yeáu
Keùm
TS
%
TS
%
TS
%
TS
%
TS
%
6A4
34
2
5.9
5
14.7
15
44.1
10
29.4
2
5.9
6A5
36
3
8.3
8
22.2
10
27.8
11
30.6
4
11.1
6A6
24
3
12.5
9
37.5
6
25
2
8.3
4
16.7
6A7
42
6
14.3
15
35.7
9
21.4
7
16.7
5
11.9
	2. Cô sôû lyù luaän ñeå thöïc hieän chuyeân ñeà:
	Ñoái vôùi GV giaûng daïy lòch söû phaûi traû lôøi nhöõng vaán ñeà coù yù nghóa lyù luaän vaø thöïc tieãn cuûa vieäc daïy hoïc.
	- Daïy hoïc lòch söû ñeå laøm gì? (muïc ñích).
	- Daïy hoïc caùi gì? (Noäi dung).
	- Daïy hoïc baèng caùi gì? (phöông phaùp).
	Ñeå giaûi ñaùp caùc vaán ñeà cô baûn neâu treân khoâng phaûi chæ baèng kinh Nghieäm caûm tính vaø phaûi nghieân cöùu nghieâm tuùc tìm hieåu moïi phöông phaùp caùc vaán ñeà aûnh höôûng ñeán chaát löôïng daïy hoïc lòch söû. Vì vaäy daïy lòch söû coi troïng vieäc thöïc haønh, reøn luyeän kyõ naêng cho HS. Coù theá môùi giuùp HS hoïc toát moân lòch söû 6 thoâng qua ñoà duøng tröïc quan.
	a. Ñoái vôùi hoïc sinh:
	- Hoïc sinh phaûi thuoäc baøi cuõ vaø chuaån bò baøi môùi tröôùc khi leân lôùp.
	- HS phaûi söu taàm tranh aûnh, tö lieäu coù lieân quan ñeán noäi dung baøi hoïc.
	- Trong giôø hoïc HS phaûi töï giaùc hoïc taäp döïa vaøo kieán thöùc cuûa GV truyeàn thuï, tích cöïc chuû ñoäng ñoùng goùp yù kieán xaây döïng baøi.
	- HS phaûi töï mình nhaän xeùt, so saùnh söï kieän naøy vôùi söï kieän khaùc thoâng qua thaûo luaän nhoùm maø GV chæ ñònh.
	- HS phaûi bieát trình baøy laïi dieãn bieán thoâng ñoà duøng daïy hoïc.
	- Qua baøi daïy HS ghi cheùp ñöôïc noäi dung cuûa baøi hoïc.
	b. Ñoái vôùi giaùo vieân:
	- Chuaån bò toát taát caû caùc ñoà duøng caàn thieát cho tieát daïy: giaùo aùn, SGK, tranh aûnh, caâu hoûi traéc nghieäm, cho phuø hôïp vôùi baøi daïy.
	- Söû duïng hình aûnh tröïc quan ñuùng luùc, hieäu quaû, khai thaùc heát noäi dung treân ñoà duøng tröïc quan.
	Aùp duïng linh hoaït caùc phöông phaùp daïy hoïc thaûo luaän nhoùm, gôïi môû, ñaët vaán ñeà, keát hôïp ñoà duøng tröïc quan.
	- GV caàn haïn cheá thuyeát trình seõ gaây ra söï nhaøm chaùn, khoâ khan, caùc em seõ khoâng höùng thuù trong hoïc taäp.
	- Trong giaûng daïy lôøi noùi cuûa GV coi nhö laø moät coâng cuï daïy hoïc raát quan troïng, lôøi noùi phaûi roõ raøng, chính xaùc, nheï nhaøng coù theå thu huùt HS say meâ hoïc taäp.
	3. Phaàn cuï theå:
	ÔÛ ñaây toâi chæ ñi saâu vaøo phaàn cuï theå coù lieân quan ñeàn teân ñeà taøi:
	VD1: Baøi 2: CAÙCH TÍNH THÔØI GIAN TRONG LÒCH SÖÛ.
	GV: Cho HS lieân heä phaàn 2 SGK/6 – 7.
	GV: Cho HS quan saùt lòch treo töôøng, yeâu caàu caû lôùp quan saùt vaø hoûi:
	? Caùc em cho bieát hieän nay treân theá giôùi vaø ôû Vieät Nam coù caùch tính lòch naøo?
	F AÂm lòch vaø döông lòch.
	GV: Giaûng thoâng qua lòch giuùp HS xaùc ñònh phía treân laø Döông lòch, phía döôùi laø aâm lòch.
	? Em cho bieát caùch tính cuûa aâm lòch vaø döông lòch?
	GV: Yeâu caàu HS thaûo luaän nhoøm trong 3 phuùt.
	- Ñaïi dieän nhoùm leân trình baøy.
	- Nhoùm coøn laïi nhaän xeùt boå sung.
	? Traùi Ñaát cuûa chuùng ta hình gì?
	F Hình caàu.
	GV: Cho HS quan saùt quaû ñòa caàu boå sung cuï theå hôn ngöôøi xöa ñaõ coù caùch tính nhö theá naøo?
	+ AÂm lòch: Caên cöù vaøo söï di chuyeån cuûa Maët Traêng quanh Traùi Ñaát (1 voøng) laø 1 naêm (töø 360 – 365 ngaøy), moät thaùng (töø 29 – 30 ngaøy).
	+ Döông lòch: Caên cöù vaøo söï di chuyeån cuûa Traùi Ñaât1 quay quanh Maët Trôøi (1 voøng) laø 1 naêm ( coù 365 ngaøy + ¼ ngaøy) neân hoï tính raát chính xaùc 1 thaùng coù 30 hoaëc 31 ngaøy. Rieâng thaùng 2 coù 28 ngaøy, naêm nhuaän coäng theâm 1 ngaøy vaøo thaùng 2.
	- Sau khi naém noäi dung hoaøn chænh GV cho HS ghi noäi dung vaøo taäp.
	GV: Cho HS quan saùt nhöõng ngaøy lòch söû vaø kyû nieäm TD16.
	? Haõy xem baûng ghi “Nhöõng ngaøy lòch söû vaø kyû nieäm” coù nhöõng ñôn vò thôøi gian naøo? Coù nhöõng loaïi lòch naøo?
	GV: Cho HS thaûo luaän ñoâi trong 2 phuùt.
	- Ñaïi dieän trình baøy – HS nhaän xeùt boå sung.
	HS deã daøng nhaän bieát ñaâu laø aâm lòch vaø döông lòch.
	ä Qua baøi hoïc giuùp HS bieát quyù trong thôøi gian vaø boài döôõng yù thöùc vaø tính chính xaùc khoa hoïc thoâng qua tröïc quan, toâi thaáy ña soá caùc em ñeàu phaân bieät ñöôïc khaùi nieäm döông lòch vaø aâm lòch.
VD2: baøi 11: NHÖÕNG CHUYEÅN BIEÁN VEÀ XAÕ HOÄI.
MUÏC 3: BÖÔÙC PHAÙT TRIEÅN MÔÙI VEÀ XAÕ HOÄI
 ÑÖÔÏC NAÛY SINH NHÖ THEÁ NAØO?
	GV: Cho HS lieân heä phaàn 3 SGK/26 – 27.
	? Töø theá kyû thöù VIII ñeán theá kyû I TCN goàm nhöõng thaønh töïu vaên hoùa naøo?
	F Trình baøy ngaén goïn (OÙc eo, Sa Huyønh, Ñoâng Sôn).
	GV: Söû duïng löôïc ñoà hình 24 (moät soá di chæ khaûo coå ôû VIEÄT NAM ) vaø cho HS xaùc ñònh 3 khu vöïc vaên hoùa.
	GV: Yeâu caàu HS quan saùt – nhaän xeùt vaø giaûng theâm söï hình thaønh 3 khu vöïc vaên hoùa ôû 3 vuøng maø troïng taâm laø vaên hoùa Ñoâng Sôn.
	F Naém noäi dung hoaøn chænh vaø ghi noäi dung baøi hoïc.
	? Thôøi kyø vaên hoùa Ñoâng Sôn coâng cuï chuû yeáu ñöôïc cheá taùc baèng nguyeân lieäu gì?
	F Deã daøng phaân bieät laø (coâng cuï ñoàng).
	? Taïi sao töø theá kyû thöù VIII ñeán theá kyû thöù I TCN neàn kinh teá – xaõ hoäi ñöôïc ñaåy maïnh?
	GV: Yeâu caàu HS thaûo luaän ñoâi trong 2 phuùt.
	- Ñaïi dieän leân trình baøy.
	- HS coøn laïi nhaän xeùt, boå sung.
	? Nhöõng coâng cuï naøo goùp phaàn taïo neân böôùc chuyeån bieán môùi trong xaõ hoäi?
	F Do saûn xuaát noâng nghieäp phaùt trieån thôøi kyø Ñoâng Sôn thuû coâng nghieäp. Coâng cuï baèng ñoàng thay theá coâng cuï baèng ñaù.
	GV: Chia lôùp laøm 2 nhoùm vaø cho HS tieáp xuùc vôùi hieän vaät phuïc cheá baèng ñoàng vaø ñaù vôùi caâu hoûi sau:
	? Caùc em so saùnh veà caùc loaïi hình coâng cuï baèng ñoàng qua caùc hình 31; 32; 33; 34 vôùi coâng cuï baèng ñaù hình 28; 29 ?
	GV: Cho HS thaûo luaän nhoùm trong 3 phuùt.
	- Ñaïi dieän leân trình baøy.
	- HS coøn laïi nhaän xeùt, boå sung.
	GV: Nhaän xeùt boå sung cuï theå hôn (coâng cuï baèng ñoàng maãu maõ ñeïp hôn, beùn hôn, naêng suaát lao ñoäng taêng leân).
	ä Thoâng qua baøi hoïc naøy nhaèm boài döôõng cho HS yù thöùc veà coäi nguoàn cuûa daân toäc, caùc em bieát ñöôïc söï naûy sinh nhöõng vuøng vaên hoùa treân khaép 3 mieàn cuûa ñaát nöôùc, naém ñöôïc kyõ naêng nhaän xeùt, so saùnh.
VD3: baøi 27: NGOÂ QUYEÀN VAØ CHIEÁN THAÉNG 
BAÏCH ÑAÈNG NAÊM 938.
	Muïc 2: CHIEÁN THAÉNG BAÏCH ÑAÈNG 938.
	GV: Cho HS lieân heä phaàn 2 SGK trang 75 – 76.
	GV: Duøng löôïc ñoà treo töôøng “Chieán thaéng Baïch Ñaèng naêm 938” yeâu caàu HS quan saùt.
	GV: Giaûi thích moät soá kyù hieäu ñeå HS deã nhôù. GV daùn moät soá teân töôùng leân löôïc ñoà.
	GV: Cho HS thaûo luaän nhoùm trong 3 phuùt.
	? Haõy trình baøy dieãn bieán treân soâng Baïch Ñaèng naêm 938?
	- HS ñaïi dieän trình baøy.
	- Nhoùm coøn laïi nhaän xeùt, boå sung.
	- GV: Nhaän xeùt vaø trình baøy laïi dieãn bieán treân löôïc ñoà.
	- HS naém phaàn dieãn bieán vaø ghi noäi dung vaøo taäp.
	? Traän chieán treân soâng Baïch Ñaèng thu ñöôïc keát quaû nhö theá naøo?
	- HS döïa vaøo SGK traû lôøi phaàn keát quaû.
	- GV: choát laïi vaø cho HS ghi noäi dung baøi hoïc.
	? Vì sao laïi noùi: Traän chieán treân soâng Baïch Ñaèng naêm 938 laø moät chieán thaéng vó ñaïi cuûa daân toäc ta?
	GV: Cho HS thaûo luaän ñoâi 2 phuùt.
	- HS ñaïi dieän trình baøy.
	- Nhoùm coøn laïi nhaän xeùt, boå sung.
	- GV: Nhaän xeùt vaø cho HS ghi noäi dung baøi hoïc.
	à YÙ nghóa lòch söû: Chieán thaéng Baïch Ñaèng naêm 938 ñaõ chaám döùt hôn 1.000 naêm Baéc thuoäc cuûa daân toäc ta, môû ra thôøi kyø ñoäc laäp laâu daøi cuûa ñaát nöôùc.
	? Ngoâ Quyeàn coù coâng nhö theá naøo trong cuoäc khaùng chieán choáng quaân Nam Haùn xaâm löôïc nöôùc ta laàn thöù 2?
	HS trình baøy ngaén goïn (huy ñoäng söùc maïnh toaøn daân, taän duïng vò theá soâng Baïch Ñaèng, keá hoaïch ñoäc ñaùo boá trí traän ñòa coïc laøm neân chieán thaéng vó ñaïi).
	ä Töø ñaây toâi ñaõ giaùo duïc cho HS veà loøng töï haøo vaø yù chí quaät cöôøng cuûa daân toäc, giuùp HS tieáp tuïc reøn luyeän kyõ naêng ñoïc baûn ñoà lòch söû, bieát phaân tích, ñaùnh giaù söï kieän lòch söû.
	à Qua aùp duïng caùch giaûng daïy treân, toâi nhaän thaáy ñaït hieäu quaû heát söùc khaû quan. Cuï theå ñaõ thöû nghieäm qua nhöõng laàn kieåm tra vaø ñaõ thoáng keâ ñöôïc tæ leä hoïc sinh ñaït keát quaû nhö sau:
Lôùp
TSHS
Gioûi
Khaù
TB
Yeáu
Keùm
TS
%
TS
%
TS
%
TS
%
TS
%
6A4
34
4
11.8
7
20.6
17
50
6
17.6
0
0
6A5
36
5
13.9
10
27.8
14
38.9
7
19.4
0
0
6A6
24
2
8.3
10
41.7
8
33.3
4
16.7
0
0
6A7
42
8
19
17
40.5
10
23.8
7
16.7
0
0
III. BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM:
	Khi aùp duïng vaø thöïc hieän phöông phaùp “Söû duïng ñoà duøng tröïc quan giuùp HS hoïc toát moân lòch söû 6”, vôùi keát quaû ñaït ñöôïc treân baûng thoáng keâ, toâi ruùt ra baøi hoïc kinh nghieäm nhö sau:
	- Taïo cho caùc em coù söï yeâu thích, tích cöïc thaät söï trong giôø hoïc.
	- Giuùp HS naém vöõng ñöôïc kieán thöùc cuûa töøng baøi hoïc vaø öùng duïng vaøo thöïc teá.
	- Giuùp caùc em coù söï nhaän thöùc roõ hôn veà vai troø, vò trí cuûa moân hoïc.
IV. KEÁT LUAÄN:
	Thöïc teá vôùi moät soá phöông phaùp treân toâi thaáy raát thieát thöïc. Vì neáu hoïc sinh laøm quen vôùi ñoà duøng tröïc quan seõ giuùp caùc em coù kyõ naêng thaønh thaïo söû duïng löôïc ñoà, tranh, aûnh, nhaän xeùt trình baøy dieãn bieán treân löôïc ñoà,  seõ giuùp caùc em hoïc toát hôn, nhôù laâu hôn.
	Giuùp HS naém cô baûn kieán thöùc cuûa baøi seõ phaùt huy tính tích cöïc, loøng say meâ hoïc taäp cuûa HS thoâng qua ñoà duøng daïy hoïc.
	Treân ñaây laø nhöõng kinh nghieäm cuûa baûn thaân ñaõ ñuùc keát ñöôïc trong quaù trình giaûng daïy vaø hoïc hoûi ôû ñoàng nghieäp. Nhöõng kinh nghieäm naøy mang laïi nhieàu hieäu quaû thieát thöïc. Tuy nhieân trong quaù trình thöïc hieän khoâng traùnh phaàn sai soùt, raát mong söï ñoùng goùp nhieät tình cuûa quyù ñoàng nghieäp ñeå giuùp toâi hoaøn thaønh toát hôn trong söï nghieäp giaùo duïc.
V. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:
	Trong quaù trình thöïc hieän chuyeân ñeà, toâi ñaõ tham khaûo caùc taøi lieäu sau:
Saùch giaùo khoa Lòch söû 6.
Saùch giaùo vieân Lòch söû 6.
Saùch phöông phaùp daïy hoïc Lòch söû 6.
	Long Phuù, ngaøy 28 thaùng 10 naêm 2008
	Ngöôøi thöïc hieän
	Maõ Quoác Vieät