Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng phương pháp dạy học tích cực vào giảng dạy môn Lịch Sử ở trường THCS Hồng Quang

	Phoøng GD & ÑTø Ân Thi	Coäng Hoøa Xaõ Hoäi Chuû Nghóa Vieät nam
	Tröôøng THCS Hồng Quang	Ñoäc laäp - Töï do - Haïnh Phuùc	
CHUYEÂN ÑEÀ
“SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO GIẢNG DẠY MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG THCS “ 
I/ ÑAËT VAÁN ÑEÀ:
 Đặc thù học tập môn lịch sử của bậc trung học cơ sở là các em phải tiếp cận với nhiều sự kiện lịch sử, với những vị anh hùng, những danh nhân lịch sử vĩ đại không chỉ của dân tộc mà cả của thế giới từ cổ đến kim, từ cận đại đến hiện đại . Khi học lịch sử thì yêu cầu các em phải nhớ sự kiện và hiểu nội dung bài học một cách chính xác, đầy đủ. Bởi vậy khi học, buộc các em phải cần cù, chịu khó lĩnh hội kiến thức thì mới thực sự đạt đ¬ược kết quả cao. Vì thế bộ môn Lịch sử khó gây được hứng thú học tập ở các em. 
Dạy như thế nào, học như thế nào để đạt được hiệu quả học tập tốt nhất là điều mong muốn của tất cả thầy cô giáo chúng ta. Muốn thế phải đổi mới phương pháp, biện pháp dạy và học. Người giáo viên phải tổ chức một cách linh hoạt các hoạt động của học sinh từ khâu đầu tiên đến khâu kết thúc giờ học, từ cách ổn định lớp, kiểm tra bài cũ đến cách học bài mới, củng cố, dặn dò. Những hoạt động đó giúp học sinh lĩnh hội kiến thức một cách tự giác, chủ động, tích cực, sáng tạo và ngày càng yêu thích, say mê môn học.
   Vậy làm thế nào để phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử? Có rất nhiều biện pháp, ví như: Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan, phương pháp hướng dẫn học sinh ghi nhớ sự kiện lịch sử, nắm vững và sử dụng sách giáo khoa, vở bài tập, tiến hành công tác ngoại khoá... Nhưng việc sử dụng hệ thống câu hỏi trong dạy học nói chung, dạy học lịch sử nói riêng là một trong những biện pháp rất quan trọng, rất có ưu thế để phát triển tư duy của học sinh. Quá trình hoạt động chung, thống nhất giữa thầy và trò nhịp nhàng sẽ làm cho học sinh nắm vững hơn những tri thức, hình thành kĩ năng, kĩ xảo và bồi dưỡng phẩm chất đạo đức, hình thành nhân cách cho các em.
     Mặt khác nhằm giảm bớt số lượng học sinh yếu kém trong nhà trường và phát huy hết năng lực của các em khá giỏi nắm chắc được kiến thức bài học và hiểu sâu hơn các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử...
Theo toâi moïi ngöôøi trong cuoäc soáng caàn phaûi hieåu bieát veà kieán thöùc lòch söû, nhö hieåu veà toå toâng vaø coäi nguoàn cuûa mình. Chính vì lẽû ñoù Baùc Hoà kính yeâu cuûa chuùng ta ñaõ môû ñaàu lòch söû Vieät Nam baèng hai caâu thô:
“Daân ta phaûi bieát söû ta
Cho töôøng goác tích nöôùc nhaø Vieät Nam”.
Thaät vaäy lòch söû chính laø coäi nguoàn cuûa daân toäc, noù laø con thuyeàn quaù khöù ñöa ta ñeán beán bôø hieän taïi vaø töông lai töôi saùng. Chuùng ta ngöôïc doøng thôøi gian trôû veà quaù khöù haøo huøng cuûa daân toäc, ngay töø thuôû ban ñaàu döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc, baèng söùc chieán ñaáu kieân cöôøng vaø yù chí beàn bæ cuûa daân toäc ta ñaõ laäâp neân chieùân coâng hieån haùch phaù tan moïi aâm möu moïi xaâm löôïc cuûa ngoaïi ban, xaây döïng vaø boài ñaép neân moät neàn vaên hoùa röïc rôõ. Do ñoù laø con daân cuûa moät daân toäc anh huøng thì vieäc moãi ngöôøi caàn phaûi hieåu bieát veà kieán thöùc lòch söû laø voâ cuøng quan troïng. Vì vaäy nhaø tröôøng phoå thoâng chòu traùch nhieäm cuøng vôùi xaõ hoäi hoaøn thaønh toát nhieäm vuï giaùo duïc theá heä treû, giuùp caùc em coù nhöõng hieåu bieát veà quaù khöù, truyeàn thoáng cuûa daân toäc, töï haøo veà thaønh töïu döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc cuûa toå tieân, xaùc ñònh nhieäm vuï hieän taïi, coù thaùi ñoä ñuùng vôùi söï phaùt trieån hôïp qui luaät cuûa töông lai.
Qua thöïc teá tìm hieåu toâi ñöôïc bieát moân lòch söû ôû tröôøng phoå thoâng hieän nay bò xem laø moân phuï. Töø ñoù caùc em xem nheï ít quan taâm cho neân laøm haïn cheá ñeán söï tieáp thu kieán thöùc lòch söû.
Cuoäc khaûo saùt chaát löôïng ñaàu naêm hoïc: 2016 – 2017 keát quaû nhö sau:
 Toång soá coù 65 hoïc sinh:	
 - Loaïi gioûi coù 03 em.
 - Loaïi khaù coù 09 em.
 	- Loaïi trung bình coù 50 em.
 - Loaïi yeáu coøn 3 em.
Ñi saâu vaøo tìm hieåu toâi ruùt ra nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán hoïc yeáu moân lòch söû ôû hoïc sinh hieän nay laø:
- Ña soá caùc em coù quan nieäm vaø thöïc hieän moät caùch sai traùi trong vieäc”thu goïn” caùch hoïc taäp lòch söû, chæ bieát vaø nhôù (hoïc thuoäc loøng söï kieän) do ñoù moät thôøi gian sau queân maát kieán thöùc.
- Maët khaùc ngaøy nay caùc tröôøng phoå thoâng haàu nhö vaãn coøn daïy theo phöông phaùp truyeàn thoáng, ñoù laø thaày ñoïc troø cheùp, ghi nhôù thuoäc loøng moät caùch maùy moùc, heä quaû taát yeáu laø giaûm suùt chaát löôïng boä moân daãn ñeán moät soá em nhôù sai, laàm laån kieán thöùc lòch söû.
- Hoïc lòch söû cuõng nhö hoïc caùc moân khaùc caàn phaûi coù trí nhôù, xong nhôù khoâng phaûi laø muïc ñích cuûa hoïc lòch söû, maø chuû yeáu laø phaûi hieåu, phaûi phaùt huy tính tích cöïc vaø saùng taïo. Ñoù laø vaán ñeà laøm toâi luoân traên trôû lo laéng veà phöông phaùp daïy hoïc lòch söû ôû tröôøng phoå thoâng hieän nay.
   Với việc nghiên cứu đề tài này,chúng tôi mong muốn sẽ góp phần vào việc đổi mới phương pháp dạy học nói chung, dạy học lịch sử nói riêng, giúp giáo viên tiến hành một giờ dạy học hiệu quả tốt  hơn, học sinh  tích cực chủ động trong việc tiếp thu lĩnh hội kiến thức của bài học. 
- Treân cô sôû xaùc ñònh vieäc trang bò kieán thöùc lòch söû cho hoïc sinh laø caàn thieát neân toâi baét tay vaøo vieäc nghieân cöùu vaø choïn ñeà taøi vöøaôùi khaû naêng cuûa mình, maø baáy laâu nay toâi haèng oâm aáp ñoù laø “Sử dụng phương pháp dạy học tích cực vào giảng dạy môn Lịch Sử ở trường THCS Hồng Quang”.
II/ GIAÛI QUYEÁT VAÁN ÑEÀ:
1. Thực trạng
Ở trường THCS Hồng Quang đa số học sinh chưa chăm chỉ học tập trong các môn học nói chung và chưa có sự say mê môn học Lịch sử nói riêng, cho nên việc ghi nhớ các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử .....còn yếu. Đa số các em chưa độc lập suy nghĩ để trả lời một câu hỏi mà phải đọc nguyên xi trong sách giáo khoa hay chỉ nêu được mốc thời gian mà không diễn tả được thời gian đó nói lên sự kiện gì ... Bởi vậy bản thân các em nên có một phương pháp học như thế nào để chiếm lĩnh kiến thức từ bài giảng của giáo viên. Mặt khác giáo viên giảng dạy bộ môn lịch sử ở trường một phần nào đó chưa đưa ra được hệ thông câu hỏi và sử dụng câu hỏi đó như thế nào cho phù hợp, cho nên chất lượng kiểm tra một số em ở một số lớp còn thấp và tỉ lệ yếu kém còn nhiều. Nhằm giảm bớt số lượng học sinh yếu kém và nâng cao chất lượng dạy và học của nhà trường bản thân chúngtôi đã thấy được điều đó và cố gắng đưa ra các phương pháp học tập tích cực.
2. Giải pháp
Xuất phát từ thực tế bộ môn và qúa trình giảng dạy môn Lịch sử tại bậc THCS của mình,  chúng tôi thấy cần tạo ra cho học sinh một không khí học tập sôi nổi, hứng thú, suy nghĩ tích cực hơn thông qua các câu hỏi mà giáo viên nêu ra trong khi dạy học lịch sử. Có như vậy học sinh mới khắc sâu được kiến thức, yêu thích bộ môn Lịch sử, qua đó sẽ nâng cao được chất lượng dạy học bộ môn. Thiết nghĩ rằng trong các giờ học Lịch sử không chỉ nhằm mục đích là truyền tải đầy đủ kiến thức cho học sinh, người giáo viên cần tạo ra một không khí học tập “chơi mà học, học mà chơi”. Qua đó các em có suy nghĩ thể độc lập tìm tòi hoặc phối hợp với các bạn trong nhóm để có đáp án nhanh, chính xác. Vì thế khi các em được học Lịch sử qua hình thức nêu các thể loại câu hỏi sẽ thấy hứng thú hơn, từ đó mà ghi nhớ tốt những kiến thức cơ bản.            
Có nhiều biện pháp để tạo hứng thú học tập cho học sinh. Trong khuôn khổ của một chuyên đề, chúng tôi xin trình bày một phương pháp giảng dạy mà chúng tôi đã sử dụng trong quá trình soạn giảng và đã thu được kết quả tốt. Đó là phương pháp “Phương pháp sử dụng các loại câu hỏi nhằm gây hứng thú cho học sinh trong dạy học Lịch sử ở bậc THCS”.
Mổi câu hỏi sử dụng trong tiêt học Lịch sử nên áp dụng trong các khoảng thời gian khác nhau như kiểm tra bài cũ, giới thiệu bài mới trong khi giảng dạy củng cố tùy theo kiến thức của từng bài mà giáo viên có thể nêu cho phù hợp với nội dung cần truyền đạt nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy.
3. Giải pháp cụ thể
Nhaän bieát taàm quan troïng cuûa lòch söû ñoái vôùi theá heä treû laø caàn thieát cho neân ñeå ñaït keát quaû cao trong daïy hoïc lòch söû, nhaèm phaùt huy tính tích cöïc tö duy saùng taïo cho hoïc sinh. Toâi ñaõ nghieân cöùu tìm ra vaø vaän duïng vaøo moät soá phöông phaùp sau ñaây:
3. 1. Phöông phaùp söû duïng saùch giaùo khoa ñeå phaùt trieån tö duy cho hoïc sinh:
Saùch giaùo khoa laø taøi lieäu vieát cho hoïc sinh vaø cuõng laø cô sôû ñeå giaùo vieân chuaån bò baøi giaûng, xaùc ñònh heä thoáng kieán thöùc caàn cung caáp cho hoïc sinh. Thoâng qua saùch giaùo khoa ta xaùc ñònh goàm 03 quaù trình sau ñaây:
a/ Söû duïng saùch giaùo khoa ñeå chuaån bò baøi giaûng:
Tröôùc khi soaïn giaùo aùn ngöôøi giaùo vieân caàn nghieân cöùu noäi dung toaøn baøi trong saùch giaùo khoa. Sau ñoù xaùc ñònh kieán thöùc cô baûn cuûa baøi, hieåu roõ muïc ñích yeâu caàu maø taùc giaû mong muoán ôû hoïc sinh veà maët kieán thöùc, tö töôûng, kyõ naêng. Khi ñaõ coù caùi nhìn toaøn dieän khaùi quaùt, roài môùi ñi saâu vaøo töøng muïc nhaèm tìm ra kieán thöùc cô baûn cuûa muïc ñoù, söï lieân quan cuûa kieán thöùc ñoù ñoái vôùi kieán thöùc cô baûn cuûa toaøn baøi.
Moãi baøi coù töø 02 - 03 ñeà muïc nhoû coù lieân quan chaët cheõ vôùi nhau song khoâng neân daøn ñeàu veà maët thôøi gian cuõng nhö khoái löôïng kieán thöùc cuûa töøng phaàn, maø chuùng ta caàn phaûi xaùc ñònh phaàn naøo laø troïng taâm phaàn naøo caàn löôùt qua.
Ví duï 1:
Khi daïy baøi 11: CAÙC NÖÔÙC ÑOÂNG NAM AÙ CUOÁI THEÁ KÆ XIX ÑAÀU THEÁ KÆ XX (lòch söû lôùp 8).(SGK trang 63)
	ÔÛ phaàn I: Quaù trình xaâm löôïc chuû nghóa thöïc daân ôû caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ.
 Chuùng ta chæ caàn hoïc sinh hieåu ñöôïc vì sao khu vöïc Ñoâng Nam AÙ trôû thaønh ñoái töôïng xaâm löôïc cuûa caùc nöôùc tö baûn phöông taây.	
ÔÛ phaàn II: PHONG TRAØO ÑAÁU TRANH GIAÛI PHOÙNG DAÂN TOÄC
Ñaây laø phaàn troïng taâm cuûa baøi, ta neân daønh nhieàu thôøi gian caàn giuùp hoïc sinh naém ñöôïc caùc neùt chính dieãn bieán cuûa phong traøo ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc cuûa caùc nöôùc ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ.
Ñoàng thôøi qua moãi baøi ngöôøi giaùo vieân phaûi xaùc ñònh caàn giaùo duïc tö töôûng tình caûm gì, kó naêng naøo caàn reøn luyeän cho hoïc sinh. Cuï theå qua baøi treân caàn giaùo duïc hoïc sinh tinh thaàn ñoaøn keát quoác teá, tinh thaàn laïc quan caùch maïng, tình höõu nghò gaén boù giöõa Vieät Nam –Laøo-Cam-pu-chia trong phong traøo ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc cuõng nhö trong coâng cuoäc xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi.
Beân caïnh ñoù qua baøi treân reøn luyeän cho hoïc sinh kó naêng quan saùt baûn ñoà, phaân tích söï kieân lòch söû.
Nhö vaäy chính saùch giaùo khoa ñaõ laøm ñieåm töïa ñeå ngöôøi giaùo vieân xaùc ñònh kieán thöùc cô baûn, xaùc ñònh khaùi nieäm caàn hình thaønh cho hoïc sinh trong giôø hoïc, laø söï gôïi yù ñeå löïa choïn phöông phaùp daïy hoïc vöøa phuø hôïp vôùi ñoái töôïng vöøa phaùt huy tính tích cöïc hoaït ñoäng ñoäc laäp cuûa hoïc sinh.
b/ Söû duïng saùch giaùo khoa trong quaù trình daïy hoïc leân lôùp : 
Trong quaù trình daïy treân lôùp ta neân cho hoïc sinh ñoïc saùch giaùo khoa ñaëc bieät laø nhöõng phaàn chöõ in nhoû cuûa baøi, vì kieán thöùc ñöôïc theå hieän qua nhöõng ñoaïn naøy nhieàu khi raát quan troïng, noù laø nguoàn tö lieäu caàn thieát ñeå laøm giaøu kieán thöùc cho hoïc sinh vì theá ta caàn chuù yù cho hoïc sinh ñoïc vaø tìm hieåu ñeå laøm noåi baät troïng taâm cuûa baøi.
Ví Duï 2:
KHI DAÏY BAØI 18 : NÖÔÙC MÓ GIÖÕA HAI CUOÄC CHIEÁN TRANH THEÁ GIÔÙI (1918-1939) (Lòch söû lôùp 8).(SGK trang 93)
Neáu ngöôøi giaùo vieân chæ noùi chung chung neàn kinh teá Mó chieám öu theá tuyeät ñoái veà moïi maët trôû thaønh trung taâm coâng nghieäp, thöông maïi, taøi chính quoác teá maø khoâng cho hoïc sinh ñoïc vaø tìm hieåu ñoaïn chöõ in nhoû trong saùch giaùo khoa nhö sau:
 Trong nhöõng 1923-1929 saûn löôïng coâng nghieäp cuûa Mó taêng 69%,naêm 1928, vöôït quaù saûn löôïng cuûa toaøn Chaâu AÂu chieám 48% saûn löôïng coâng nghieäp theá giôùi. Mó ñöùng ñaàu theá giôùi vaø caùc ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát oâ toâ daàu löûa, theùp  veà taøi chính, Mó naém 60% tröõ löôïng vaøng cuûa theá giôùi.
Töø daãn chöùng treân cho thaáy neáu giaùo vieân boû qua kieán thöùc quan troïng naøy thì hoïc sinh seõ khoâng naém ñöôïc söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá Mó chieám vò trí thöù nhaát trong theá giôùi tö baûn.
Do ñoù ta xaùc ñònh nguoàn kieán thöùc trong saùch giaùo khoa ôû ñoaïn chöõ in nhoû laø caàn thieát vaø quan troïng noù laø nhöõng daãn chöùng cuï theå minh hoïa laøm saùng toû noäi dung baøi. Vì vaäy ngöôøi giaùo vieân phaûi trieät ñeå söû duïng phaàn naøy, coù nhö vaäy thì hoïc sinh môùi hieåu baøi, giôø hoïc sinh ñoäng haáp daãn, gaây höùng thuù hoïc taäp cho hoïc sinh.
c/ Höôùng daãn cho hoïc sinh söû duïng saùch giaùo khoa ñeå töï hoïc ôû nhaø:
Vôû ghi ôû treân lôùp vaø saùch giaùo khoa laø phöông tieän laø nguoàn kieán thöùc chuû yeáu ñeå hoïc sinh töï hoïc ôû nhaø. Nhöng muoán ñaït hieäu quaû cao trong daïy hoïc lòch söû thì giaùo vieân phaûi coù söï höôùng daãn cuï theå vieäc hoïc ôû nhaø thoâng qua saùch giaùo khoa nhö sau:
Ø Laäp ñeà cöông chi tieát vaø caùc söï kieän, dieãn bieán lòch söû.
Trong daïy hoïc lòch söû coù daïng yeâu caàu laäp baûn nieân bieãu söï kieän lòch söû, do ñoù giaùo vieân phaûi höôùng daãn hoïc sinh laäp ñeà cöông chi tieát nhöõng dieãn bieán hay söï kieän lòch söû ñaõ hoïc, töø ñoù hoïc sinh veà nhaø tìm hieåu qua saùch giaùo khoa töï saøn loïc nhöõng noäi dung chính caàn nhôù vaø töï mình laäp moät ñeà cöông chi tieát ñeå cuûng coá khaéc saâu kieán thöùc ñaõ hocï.
Ví duï 3: 
Sau khi daïy xong chöông I: LÒCH SÖÛ THEÁ GIÔÙI CAÄN ÑAÏI (Töø giöõa theá kó XVI ñeán naêm 1917).
Giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh laäp baûng thoáng keâ veà söï kieän chính cuûa lòch söû theá giôùi caän ñaïi theo maãu sau:
THÔØI GIAN
SÖÏ KIEÄN
KEÁT QUAÛ
Thaùng 8-1566
Caùch maïng Haø Lan
Laät ñoå aùch thoáng trò cuûa vöông quoác Taây Ban Nha
Qua baûng thoáng keâ treân giuùp caùc em nhaän bieát ñöôïc nhöõng söï kieän chính cuûa lòch söû theá giôùi caän ñaïi vaø keát quaû cuûa töøng söï kieân ñoù. Muoán laäp ñöôïc baûng thoáng keâ treân ñoøi hoûi hoïc sinh phaûi töï ñoïc saùch laéng nghe baøi hoïc treân lôùp töø ñoù reøn luyeän cho caùc em thoùi quen hoïc taäp ôû nhaø thoâng qua saùch giaùo khoa.
- Laøm baøi taäp cho veà nhaø
Muoán cho hoïc sinh hoïc toát hoaëc ñeå nhaän bieát söï tieáp thu cuûa hoïc sinh nhö theá naøo? Ngöôøi giaùo vieân ra caâu hoûi cho hoïc sinh veà nhaø laøm (caû caâu hoûi baøi taäp laãn thöïc haønh) caâu hoûi ñoù coù theå coù ôû cuoái muïc, cuoái baøi trong SGK.
Hoïc sinh veà nhaø phaûi laøm taát caû caùc baøi taäp maø giaùo vieân ñöa ra baèng caùch döïa treân baøi hoïc hoaëc ñi tìm hieåu thoâng qua saùch baùo, ñaøi,  Muoán laøm toát khaâu naøy, giaùo vieân phaûi thöôøng xuyeân ñaùnh giaù, cho ñieåm khuyeán khích tuyeân döông nhöõng hoïc sinh tích cöïc, pheâ bình nhöõng hoïc sinh löôøi laøm baøi taäp coù nhö theá môùi naém baét ñöôïc tinh thaàn vaø thaùi ñoä hoïc taäp cuûa caùc em.
3.2- Phöông phaùp söû duïng heä thoáng nhöõng caâu hoûi trong daïy hoïc lòch söû ñeå phaùt trieån tö duy cho hoïc sinh:
Söû duïng caâu hoûi trong daïy hoïc noùi chung vaø daïy hoïc lòch söû noùi rieâng laø moät trong nhöõng bieän phaùp quan troïng, raát coù öu theá ñeå phaùt trieån tö duy cho hoïc sinh. Trong thöïc teá daïy hoïc ôû tröôøng THCS nhieàu giaùo vieân ñaõ coù kinh nghieäm vaø thaønh coâng trong vieäc söû duïng heä thoáng caâu hoûi.
Nhìn chung ñeå söû duïng toát caùc caâu hoûi trong quaù trình daïy hoïc chuùng ta caàn löu yù maáy ñieåm sau:
 Thöù nhaát : Caâu hoûi vaø baøi taäp phaûi vöøa söùc vaø phuø hôïp vôùi töøng ñoái töôïng.
Traùnh tröôøng hôïp ñaët caâu hoûi quaù khoù vaø vöôït quaù khaû naêng tö duy cuûa hoïc sinh nhö: “ñaùnh giaù phaân tích” ñoàng thôøi caâu hoûi cuõng khoâng quaù ñôn giaûn nhö “ai laõnh ñaïo chieán thaéng naøo, bao giôø “ giaùo vieân caàn khaéc phuïc tình traïng chöa cung caáp söï kieän lòch söû ñaõ hoïc maø ñaët caâu hoûi, caùch ñaët caâu hoûi nhö theá traùi vôùi ñaëc tröng boä moân, buoäc hoïc sinh phaûi nhìn vaøo SGKñeå traû lôøi chöù khoâng hoaøn töï suy nghó tìm kieán thöùc.
 Thöù hai : Moãi giôø hoïc giaùo vieân chæ söû duïng löôïng caâu hoûi vöøa phaûi. Sau moãi chöông caàn coù caâu hoûi baøi taäp, caùc caâu hoûi cuûa giaùo vieân phaûi taïo thaønh heä thoáng hoaøn chænh coù moái quan heä loâgic chaët cheõ laøm noåi baät chuû ñeà, noäi dung tö töôûng cuûa baøi.
 Thöù ba: Trieät ñeå khai thaùc noäi dung caùc caâu hoûi saùch giaùo khoa vaø caùc caâu hoûi ñöôïc saùng taïo trong quaù trình soaïn giaûng cuûa giaùo vieân, nhöõng caâu hoûi ñoù phaûi ñaûm baûo tính khoa hoïc, tính tö töôûng, ñoàng thôøi phaùt huy ñöôïc tö duy, reøn luyeän ñöôïc caùc kó naêng hoïc taäp cho caùc em.
Xuaát phaùt töø nhöõng yeâu caàu treân. Trong daïy hoïc lòch söû trong tröôøng THCS. Chuùng ta caàn coù caùc phöông phaùp söû duïng heä thoáng caùc caâu hoûi nhö sau:
 - Neâu caâu hoûi ñaàu giôø hoïc:
 + Vaøo ñaàu giôø giaùo vieân coù theå kieåm tra baøi cuõ ñeå nhaän bieát keát quaû hoïc taäp cuûa hoïc sinh nhö theá naøo ñeå töø ñoù coù bieän phaùp giaùo duïc cuï theå.
 + Tröôùc khi cung caáp kieán thöùc baøi hoïc, giaùo vieân ñöa ra caâu hoûi ñeå ñònh höôùng nhaän thöùc cho hoïc sinh, caâu hoûi naøy thöôøng coù tính chaát baøi taäp. Muoán traû lôøi caâu hoûi caàn huy ñoäng kieán thöùc cô baûn toaøn baøi, neâu caâu hoûi ñaàu giôø coù taùc duïng lôùn:
Thöù nhaát : laø xaùc ñònh roõ raøng nhieäm vuï nhaän thöùc cuûa hoïc sinh trong giôø hoc.
	 Thöù hai : höôùng cho hoïc sinh vaøo nhöõng kieán thöùc troïng taâm cuûa baøi, huy ñoäng cao nhaát hoaït ñoäng cuûa caùc giaùc quan: nghe nhìn keát hôïp vôùi tö duy vaø ñònh höôùng. Muoán traû lôøi ñöôïc caâu hoûi hoïc sinh phaûi theo doõi baøi giaûng, choïn loïc söï kieän. Ñoù chính laø ñieàu kieän ñeå tö duy hoïc sinh phaùt trieån.
-Xaây döïng heä thoáng caâu hoûi treân lôùp: 
Ngoaøi caâu hoûi coù tính chaát baøi taäp maø giaùo vieân neâu ra ñaàu giôø hoïc trong quaù trình giaûng daïy, giaùo vieân coøn phaûi bieát ñaët ra nhieàu caâu hoûi vaø giuùp hoïc sinh giaûi quyeát caùc caâu hoûi ñoù. Moät heä thoáng caâu hoûi toát neâu ra trong giaûng daïy phaûi phuø hôïp vôùi khaû naêng cuûa caùc em, kích thích tö duy phaùt trieån, ñoàng thôøi coøn taïo ra moái quan heä beân trong cuûa hoïc sinh vaø giöõa hoïc sinh vôùi giaùo vieân.
Trong saùch giaùo khoa thöôøng sau moãi muïc, moãi baøi coù töø 1 ñeán 3 caâu hoûi. Nhöõng caâu hoûi naøy laø cô sôû ñeå giaùo vieân xaùc ñònh kieán thöùc trong saùch, ñoàng thôiø boå sung ñeå xaây döïng heä thoâng caâu hoûi cuûa baøi. Caâu hoûi phaûi coù söï chuaån bò khi soaïn giaùo aùn, phaûi coù döï kieán neâu ra luùc naøo? Hoïc sinh seõ traû lôøi nhö theá naøo? Ñaùp aùn traû lôøi ra sao?
Moät ñaëc tröng cuûøa phöông phaùp môùi maø giaùo vieân daïy ôû tröôøng THCS noùi chung vaø boä moân lòch söû noùi rieâng thöôøng aùp duïng trong giaûng daïy vaø thu ñöôïc keát quaû cao laø phöông phaùp neâu caâu hoûi thaûo luaän nhoùm. Öu ñieåm cuûa vieäc neâu caâu hoûi laø ñeå hoïc sinh töï hoïc phaùt huy tính tích cöïc tö duy cuûa mình, keát hôïp vôùi baïn beø, tranh luaän cuøng nhau tìm kieán thöùc cho baøi hoïc. 
Ví duï 4
BAØI 11: CAÙC NÖÔÙC ÑOÂNG NAM AÙ CUOÁI THEÁ KÆ XIX-ÑAÀU THEÁ KÆ XX (lòch söû lôùp 8) (SGK trang 63)
Sau khi daïy baøi naøy giaùo vieân caàn neâu caâu hoûi ñeå hoïc sinh thaûo luaän:
Nguyeân nhaân vì sao khu vöïc Ñoâng Nam AÙ trôû thaønh ñoái töôïng xaâm löôïc cuûa caùc nöôùc tö baûn phöông Taây?
Qua phaàn chuaån bò baøi keát hôïp vôùi kieán thöùc trong saùch giaùo khoa cuøng vôùi söï hieåu bieát cuûa baûn thaân, caùc em cuøng nhau tìm toøi tranh luaän ñuùc keát laïi nhöõng nguyeân nhaân vì sao khu vöïc Ñoâng Nam AÙ trôû thaønh ñoái töôïng xaâm löôïc cuûa caùc nöôùc tö baûn phöông Taây.
Do caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ coù vò trí ñòa lí quan troïng, giaøu taøi nguyeân.
Coù thò tröôøng tieâu thuï roäng lôùn, löïc löôïng lao ñoâng doài daøo.
Cheá ñoä phong kieán ôû caùc nöôùc