Ôn tập Chương II Đại số: Hàm số bậc nhất

CHƯƠNG II ĐẠI SỐ.	HÀM SỐ BẬC NHẤT
Kiến thức cơ bản.
Định nghĩa.
Hàm số bậc nhất là hàm số được cho bởi công thức y = ax + b trong đó a, b là các số cho trước và a 0 .
Tính chất.
Hàm số bậc nhất y = ax + b xác định với mọi và có tính chất 
Đồng biến trên R khi a > 0.
Nghịch biến trên R khi a < 0. 
Đồ thị.
Đồ thị của hàm số y = ax + b (a 0) là một đường thẳng cắt cả hai trục tọa độ
Cắt trục tung (Oy) tại điểm .
Cắt trục hoành (Ox) tại điểm .
Ta gọi a là hệ số góc , b là tung độ gốc.
Đường thẳng song song , đường thẳng cắt nhau.
Cho hai đường thẳng (D) : và (D’) : thì :
(D) cắt (D’) .
(D) / / (D’) .
(D) trùng (D’) .
(D) (D’) .
Hệ số góc của đường thẳng.
Đường thẳng y = ax + b có hệ số góc là a. Các đường thẳng có cùng hệ số góc a (a là hệ số của x) thì tạo với trục Ox các góc bằng nhau.
Gọi là góc tạo bởi đường thẳng y = ax + b và trục Ox ta có :
Nếu a > 0 thì 
Các dạng toán cơ bản.
Dạng 1. Tính giá trị hàm số, biểu diễn điểm lên mặt phẳng tọa độ.
Bài 1. Cho hàm số . Tính f (- 2 ) ; f (- 1 ) ; f ( 0 ); ; f ( 1 ) ; f ( 2 ) ; f ( 3 ).
Bài 2. Cho hàm số . Tính g (- 2) ; g(-1) ; g(0) ; ; g (1 ) ; g (2) ; g ( 3 ).
Bài 3. Cho hàm số .Tính các giá trị tương ứng của y theo x rồi điền vào bảng sau 
x
-2,5
-2
-1,5
-1
-0,5
0
0,5
1
1,5
2
2,5
Bài 4. Tính các giá trị tương ứng của y theo x rồi điền vào bảng sau : 
x
-2,5
-2,25
-1,5
-1
0
1
1,5
2,25
2,5
Bài 5. Cho hàm số . Tính f (-5); f(-4); f ( 0 ) ; ; f ( 1 ) ; f (a) ; f (a+1).
Bài 6. Hãy biểu diễn các điểm sau trên mặt phẳng tọa độ : 
.
Bài 7. Cho hàm số .
Tính các giá trị của y khi x nhận các giá trị sau : .
Tính các giá trị của x khi y nhận các giá trị sau : .
Dạng 2. Xác định hàm số đồng biến, nghịch biến. C minh hàm số đồng biến, nghịch biến.
Bài 1. Cho hàm số bậc nhất .
Hàm số đồng biến hay nghịch biến trên R ? vì sao ?
Tính y khi .
Tính x khi .
Bài 2. Cho hàm số y = f (x) = 3x. Chứng minh hàm số đồng biến trên R.
Bài 3. Cho hàm số. Chứng minh hàm số đồng biến trên R.
Bài 4. Cho hàm số. Chứng minh hàm số nghịch biến trên R. 
Dạng 3.Vẽ đồ thị hàm số. Tìm tọa độ giao điểm. Tính toán trên hình vẽ.
Bài 1.Vẽ đồ thị các hàm số trên cùng một mặt phẳng tọa độ.
Bài 2. Vẽ đồ thị của hai hàm số y = x và y = 2x + 2 trên cùng một mặt phẳng tọa độ. Gọi A là giao điểm của hai đồ thị nói trên, tìm tọa độ điểm A.
Bài 3.
a) Vẽ đồ thị của hai hàm số y = x + 1 và y = - x + 3 trên cùng một mặt phẳng tọa độ.
b ) Hai đường thẳng y = x + 1 và y = - x + 3 cắt nhau tại C và cắt trục Ox theo thứ tự tại A và B Tìm tọa độ các điểm A, B, C. 
c ) Tính chu vi và diện tích tam giác ABC. (đơn vị trên các trục tọa độ là cm).
Bài 4.
a) Vẽ đồ thị các hàm số trên cùng một mặt phẳng tọa độ.
b ) Đường thẳng (d3) cắt các đường thẳng (d1), (d2) theo thứ tự tại A và B. Tìm tọa độ các điểm A, B và tính diện tích tam giác OAB. 
Bài 5. 
a) Vẽ đồ thị các hàm số trên cùng một mặt phẳng tọa độ.
b) Một đường thẳng song song trục Ox cắt trục Oy tại điểm có tung độ bằng 1, cắt (d1), (d2) theo thứ tự tại M và N. Tìm tọa độ các điểm A, B và tính diện tích tam giác OMN. 
Dạng 4. Tìm công thức hàm số. phương trình đường thẳng.
Bài 1. Cho hàm số y = ax + 3. Tìm hệ số a, biết rằng 
Khi x = 1 thì y = 2,5.
Đồ thị hàm số song song với đường thẳng y = - 2x.
Bài 2. Cho hàm số y = 2x + b. Tìm b biết rằng :
Với x = 4 thì hàm số y = 2x + b có giá trị bằng 5. 
Đồ thị hàm số đã cho cắt trục tung tại điểm có tung độ bằng – 3.
Đồ thị hàm số đã cho đi qua điểm A (1 ; 5).
Bài 3. Cho hàm số y = ax – 4 . Tìm hệ số a, biết rằng 
Đồ thị hàm số cắt đường thẳng y = 2x – 1 tại điểm có hoành độ bằng 2.
Đồ thị hàm số cắt đường thẳng y = -3x + 2 tại điểm có tung độ bằng 5.
Bài 4.Biết đồ thị của hàm số là đường thẳng đi qua gốc tọa độ, hãy xác định hàm số trong mỗi trường hợp sau :
Đi qua điểm A(3 ; 2)
Có hệ số a bằng 2.
Song song với đường thẳng y = 3x + 1.
Bài 5. Hãy xác định hàm số y = ax + b biết :
Đồ thị hàm số song song với đường thẳng y = 2x và cắt trục hoành tại điểm có hoành độ -3
Đồ thị hàm số song song với đường thẳng y = -3x và cắt trục tung tại điểm có tung độ = 2.
Đồ thị hàm số song song với đường thẳng y = x – 3 và cắt đường thẳng y = -2x +1 tại điểm có hoành độ bằng 1 
Đồ thị hàm số song song với đường thẳng y = 2 – 3x và cắt đường thẳng y = x +1 tại điểm có tung độ bằng 2. 
Đồ thị hàm số song song với đường thẳng y = 2x – 3 và đi qua điểm A(1 ; 1).
Đồ thị hàm số vuông góc với đường thẳng y = 3x +1 và đi qua điểm M(1 ; 2).
Đồ thị hàm số đi qua hai điểm P(2 ; 1) và Q(-1 ; 4).
Dạng 5. Tìm giá trị của tham số thỏa mãn điều kiện cho trước.
Bài 1. Cho hàm số y = (m – 2)x + n. Tìm điều kiện của m và n để :
Hàm số là hàm số bậc nhất.
Hàm số đồng biến.
Hàm số nghịch biến.
Đồ thị hàm số song song với đường thẳng y = 2x – 1 .
Đồ thị hàm số cắt đường thẳng y = - 3x + 2.
Đồ thị hàm số trùng đường thẳng y = 3x – 2.
Đồ thị hàm số đi qua hai điểm A(1 ; 2) và B(3 ; 4) .
 Đồ thị hàm số cắt trục tung tại điểm có tung độ bằng và cắt trục hoành tại điểm có hoành độ bằng .
Bài 2.Với những gía trị nào của m thì các hàm số sau là hàm số bậc nhất ?
Bài 3. Cho hàm số .
Với những gía trị nào của m thì hàm số đã cho là hàm số bậc nhất ?
Tìm các giá trị của m để hàm số đã cho là hàm số bậc nhất đồng biến, nghịch biến trên R.
Bài 4. Cho hai hàm số bậc nhất y = 2x + 3k và y = (2m + 1)x + 2k – 3. Tìm điều kiện của m và k để đồ thị của hai hàm số là :
Hai đường thẳng cắt nhau.
Hai đường thẳng song song với nhau.
Hai đường thẳng trùng nhau.
Bài 5. 
 Với những giá trị nào của m thì các hàm số y = 2x + m + 3 và y = 3x + 5 – m cắt nhau tại một điểm trên trục tung.
Tìm m để đường thẳng y = 2x – 1 và đường thẳng y = 3x + m cắt nhau tại một điểm trên trục hoành. 
Bài 6. Tìm giá trị của a để hai đường thẳng y = (a – 1)x + 2 và y = (3 – a)x + 1 song song nhau.
Bài 7. Xác định k và m để hai đường thẳng sau đây trùng nhau :
y = kx + (m – 2) và y = (5 – k)x + (4 – m) .
Bài 8. Cho đường thẳng y = (k + 1)x + k. (1)
Tìm k để (1) đi qua gốc tọa độ
Tìm k để (1) cắt trục tung tại điểm có tung độ bằng .
Tìm k để (1) song song với đường thẳng .
Bài 9. Cho đường thẳng y = (1 – 4m)x + m – 2 (d)
Với giá trị nào của m thì (d) đi qua gốc tọa độ.
 Với giá trị nào của m thì (d) tạo với trục Ox một góc nhọn, góc tù.
Với giá trị nào của m thì (d) cắt trục tung tại một điểm có tung độ bằng 2.
Với giá trị nào của m thì (d) cắt trục hoành tại điểm có hoành độ bằng – 1.
Bài 10.
Với giá trị nào của m và n thì đường thẳng y = (m – 1)x + n song song với trục Ox.
Cho hai đường thẳng . Khi m = - 2 hãy tìm tọa độ giao điểm của chúng. Tìm m để (d) / / (d’).
Bài 11. Cho ba đường thẳng sau . Tìm giá trị của k để ba đường thẳng đồng quy tại một điểm.
Bài 12. Cho hàm số (d).
Tìm k để (d) cắt trục tung tại điểm có tung độ bằng .
 Tìm k để (d) cắt trục hoành tại điểm có hoành độ bằng 1.
Chứng minh rằng, với mọi giá trị , các đường thẳng (d) luôn đi qua một điểm cố định. hãy xác định tọa độ điểm cố định đó.
Dạng 6. Toán tổng hợp.
Bài 1. 
Vẽ đồ thị hai hàm số sau trên cùng một mặt phẳng tọa độ : y = 0,5x + 2 và y = 5 – 2x.
 Hai đường thẳng trên cắt nhau tại C và cắt trục Ox theo thứ tự tại A và B. Tìm tọa độ các điểm A, B, C. 
Tính độ dài các đoạn thẳng AB, AC, và BC.
Tính góc tạo bởi đường thẳng y = 0,5x + 2 với trục Ox.
Bài 2.
Vẽ đồ thị các hàm số sau trên cùng một mặt phẳng tọa độ : 
y = 2x (1) ; y = 0,5x (2) và y = –x + 6 (3).
 Giao điểm của đường thẳng (3) cắt đường thẳng (1) và (2) theo thứ tự tại A và B. Tìm tọa độ các điểm A, B.
Tính khoảng cách AB.
Tính các góc của tam giác OAB.
Bài 3. Cho hàm số có đồ thị là (d1) và hàm số có đồ thị là (d2).
Vẽ đồ thị (d1) và (d2) trên cùng một mặt phẳng tọa độ.
Tìm m để đường thẳng y = (2m – 3)x + 3m – 2 cắt (d2) tại điểm có hoành độ bằng 1.
Xác định đường thẳng (d3): y = ax + b biết (d3) // (d1) và cắt (d2) tại điểm có hoành độ = 2
Bài 4. Cho (d1) : y = 2x – 1 và (d2) : y = x – 2 .
Vẽ đồ thị (d1) và (d2) trên cùng một mặt phẳng tọa độ.
Xác định tọa độ giao điểm A của (d1) và (d2) bằng phép tính.
Tính góc tạo bởi (d1) và (d2) với trục Ox. (làm tròn đến phút)
Viết phương trình đường thẳng (d3) biết (d3) cắt trục hoành tại điểm có hoành độ bằng 4/3 và (d1), (d2), (d3) đồng quy.
Bài 5. a) Cho các điểm M(-1 ; -2) , N(-2 ; -4) , P(2 ; -3) , Q(3 ; -4,5). Tìm tọa độ các điểm M’, N’, P’, Q’ lần lượt đối xứng với M, N, P, Q qua trục Ox.
b)Vẽ đồ thị các hàm số sau trên cùng một mặt phẳng tọa độ : .
c)Tìm tọa độ giao điểm của hai đồ thị trên. Từ đó suy ra phương trình có một nghiệm duy nhất.
BÀI TẬP ÔN CHƯƠNG II
Cho hai hàm số: và .
	a) Vẽ đồ thị của hai hàm số đó trên cùng một hệ trục tọa độ Oxy.
	b) Đường thẳng song song với trục Ox, cắt trục Oy tại điểm có tung độ bằng 6, cắt các đồ thị trên lần lượt ở A và B. Tìm tọa độ các điểm A và B. Tính chu vi và diện tích tam giác OAB.
Cho hai hàm số và .
	a) Vẽ đồ thị của hai hàm số đó trên cùng một hệ trục tọa độ Oxy.
	b) Qua điểm (0; 2) vẽ đường thẳng song song với trục Ox, cắt các đồ thị trên lần lượt tại A và B. Chứng minh tam giác AOB là tam giác vuông và tính diện tích của tam giác đó.
Cho hàm số: (d).
	a) Tìm các giá trị của m để hàm số đồng biến, nghịch biến.
	b) Tìm các giá trị của m, biết rằng đường thẳng (d) đi qua điểm A(–1; 2). Vẽ đồ thị của hàm số với giá trị tìm được của m.
	c) Chứng minh rằng khi m thay đổi thì các đường thẳng (d) luôn luôn đi qua một điểm cố định.
Cho hàm số: .
	a) Xác định m để đồ thị hàm số cắt trục hoành tại điểm có hoành độ bằng 2.
	b) Xác định m để đồ thị hàm số cắt trục tung tại điểm có tung độ bằng 2.
	c) Xác định tọa độ giao điểm của hai đồ thị ứng với giá trị của m tìm được ở câu a, b.
Cho ba đường thẳng , và .
	a) Vẽ ba đường thẳng đã cho trên cùng một hệ trục tọa độ Oxy.
	b) Gọi giao điểm của hai đường thẳng là A, giao điểm của đường thẳng với hai đường thẳng theo thứ tự là B và C. Tìm tọa độ các điểm A, B, C.
	c) Tam giác ABC là tam giác gì? Tính diện tích tam giác ABC.
 Cho các hàm số sau: 	; ; .
	a) Vẽ đồ thị của các hàm số đã cho trên cùng một hệ trục tọa độ Oxy.
	b) Gọi giao điểm của đường thẳng với đường thẳng và lần lượt là A và B. Tìm tọa độ các điểm A, B.
	c) Tam giác AOB là tam giác gì? Vì sao? Tính diện tích tam giác AOB.
Cho hàm số: , .
	a) Vẽ đồ thị của hai hàm số đã cho trên cùng một hệ trục tọa độ Oxy.
	b) Gọi giao điểm của đường thẳng với trục Oy là A, giao điểm của đường thẳng với trục Ox là B, còn giao điểm của đường thẳng là C. Tam giác ABC là tam giác gì? Tìm tọa độ các điểm A, B, C.
	c) Tính diện tích tam giác ABC.
Cho hai đường thẳng: và .
	a) Vẽ đồ thị của các hàm số đã cho trên cùng một hệ trục tọa độ Oxy.
	b) Gọi giao điểm của đường thẳng và với trục Oy lần lượt là A và B. Tìm tọa độ trung điểm I của đoạn AB.
	c) Gọi J là giao điểm của hai đường thẳng và . Chứng minh tam giác OIJ là tam giác vuông. Tính diện tích của tam giác đó.
	ĐS: 
Cho đường thẳng (d): .
	a) Xác định tọa độ giao điểm A và B của đường thẳng (d) với hai trục Ox, Oy. Tính khoảng cách từ điểm O(0; 0) đến đường thẳng (d).
	b) Tính khoảng cách từ điểm C(0; –2) đến đường thẳng (d).
Tìm giá trị của k để ba đường thẳng sau đồng quy:
	a) , , 
Cho hai đường thẳng: và .
	a) Chứng minh rằng khi thì hai đường thẳng đã cho vuông góc với nhau.
	b) Tìm tất cả các giá trị của m để hai đường thẳng đã cho vuông góc với nhau.
Xác định hàm số trong mỗi trường hợp sau:
	a) Khi , đồ thị hàm số cắt trục tung tại điểm có tung độ bằng .
	b) Khi , đồ thị hàm số đi qua điểm A(–2; 3).
	c) Đồ thị hàm số đi qua hai điểm M(1; 3) và N(–2; 6).
	d) Đồ thị hàm số song song với đường thẳng và đi qua điểm .
Cho đường thẳng: (d).
	a) Viết phương trình đường thẳng song song với đường thẳng (d) và có tung độ gốc bằng 10.
	b) Viết phương trình đường thẳng vuông góc với đường thẳng (d) và cắt trục Ox tại điểm có hoành độ bằng – 8.
	c) Viết phương trình đường thẳng song song với đường thẳng (d) cắt trục Ox tại A, cắt trục Oy tại B và diện tích tam giác AOB bằng 8.
	ĐS: 
 Cho hai đường thẳng: và . Tìm các giá trị của k để:
	a) và cắt nhau.	b) và cắt nhau tại một điểm trên trục tung.
	c) và song song.	
Cho hàm số . Tìm các giá trị của m, n để đường thẳng (d):
	a) Đi qua các điểm A(1; –3) và B(–2; 3).
	b) Cắt trục tung tại điểm có tung độ bằng , cắt trục hoành tại điểm có hoành độ .
	c) Cắt đường thẳng .
	d) Song song với đường thẳng .