Hướng dẫn ôn tập học kì II môn Ngữ văn 7 - Năm học 2016-2017 - Trường THCS Lê Lợi

PHÒNG GD ĐT HÀ ĐÔNG
TRƯỜNG THCS LÊ LỢI
HƯỚNG DẪN
ÔN TẬP HỌC KÌ II
MÔN NGỮ VĂN 7
Năm học: 2016 - 2017
NỘI DUNG ÔN TẬP
A. LÝ THUYẾT:
I/Phần văn bản 
Định nghĩa về tục ngữ 
- Tục ngữ là câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh, đúc kết những bài học của nhân dân về :
 + Quy luật của thiên nhiên.
 + Kinh nghiệm lao động sản xuất.
 + Kinh nghiệm về con người và xã hội.
1. Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất
a. Nghệ thuật:
- Sử dụng cách diễn đạt ngắn gọn, cô đúc.
- Sử dụng cách diễn đạt theo kiểu đối xứng, nhân quả, hiện tượng và ứng xử cần thiết.
- Tạo vần, nhịp cho câu văn dễ nhớ, dễ vận dụng.
b. Ý nghĩa văn bản:
Không ít câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất là những bài học quý giá của nhân dân ta.
2. Tục ngữ về con người và xã hội.
a. Nghệ thuật.
- Sử dụng cách diễn đạt ngắn gọn, cô đúc.
- Sử dụng các phép so sánh, ẩn dụ, đối, điệp từ, ngữ,...
- Tạo vần, nhịp cho câu văn dễ nhớ, dễ vận dụng.
b. Ý nghĩa văn bản: 
Không ít câu tục ngữ là kinh nghiệm quý báu của nhân dân ta về cách sống, cách đối nhân xử thế.
* Phần phân tích học sinh xem trong vở.
3. Tinh thần yêu nước của nhân dân ta ( Hồ chí Minh)
a. Nghệ thuật:
- Xây dựng luận điểm ngắn gọn, súc tích, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng toàn diện, tiêu biểu, chọn lọc theo các phương diện:
+ Lứa tuổi.
+ Nghề nghiệp.
+ Vùng miền...
- Sử dụng từ ngữ gợi hình ảnh (làn sóng, lướt qua, nhấn chìm..), câu văn nghị luận hiệu quả (câu có quan hệ từ...đến...)
- Sử dụng biện pháp liệt kê nêu tên các anh hùng dân tộc trong lịch sử chống ngoại xâm của đất nước, nêu tên các biểu hiện của lòng yêu nước của nhân dân ta.
b. Ý nghĩa văn bản.
Truyền thống yêu nước quý báu của nhân dân ta cần phát huy trong hoàn cảnh lịch sử mới để bảo vệ đất nước.
4. Đức tính giản dị của Bác Hồ.( Phạm Văn Đồng )
a. Nghệ thuật:
- Có dẫn chứng cụ thể, lí lẽ bình luận sâu sắc, có sức thuyết phục.
- Lập luận theo trình tự hợp lí.
b. Ý nghĩa văn bản.
- Ca ngợi phẩm chất cao đẹp , đức tính giản dị của chủ tịch Hồ Chí Minh.
- Bài tập về việc học tập, rèn luyện nói theo tấm gương của chủ tịch Hồ Chí Minh.
5. Ý nghĩa của văn chương.( Hoài Thanh)
a. Nghệ thuật : 
- Có luận điểm rõ ràng, được luận chứng minh bạch và đầy sức thuyết phục, Cóa cách dẫn chứng đa dạng : Khi trước khi sau, khi hòa với luận điểm, khi là một câu truyện ngắn.
- Diễn đạt bằng lời văn giản dị, giàu hình ảnh cảm xúc.
b. Ý nghĩa văn bản : 
Văn bản thể hiện quan niệm sâu sắc của nhà văn về văn chương..
6. Sống chết mặc bay( Phạm Duy Tốn)
a. Nghệ thuật:
+ Xây dựng tình huống tương phản- tăng cấp và kêt thúc bất ngờ, ngôn ngữ đối thoại ngắn gọn, rất sinh động.
+ Lựa chọn ngôi kể khách quan.
+ Lựa chọn ngôi kể, tả, khắc họa chân dung nhân vật sinh động.
b Ý nghĩa văn bản: Phê phán thói bàng quan vô trách nhiệm, vô lương tâm đến mức góp phần gây ra nạn lớn cho nhân dân của viên quan phụ mẫu- đại diện cho nhà cầm quyền Pháp thuộc ; đồng cảm xót xa với tình cảnh thê thảm của nhân dân lao động do thiên tai và do thái độ vô trách nhiệm của kẻ cầm quyền gây nên.
* Nhận biết thế nào phép tương phản, tăng cấp.
7. Ca Huế trên sông Hương(Hà Ánh Minh)	
a. Nghệ thuật.
Ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu biểu cảm, giàu chất thơ.
- Yếu tố miêu tả tái hiện âm thanh, cảnh vật con người một cách sinh động.
b. Ý nghĩa văn bản.
Qua ghi chép một buổi ca Huế trên sông Hương, tác giả thể hiện lòng yêu mến, tự hào về ca Huế, một di sản văn hóa độc đáo của Huế, cũng là một di sản văn hóa của dân tộc, nhắc nhở chúng ta phải biết giữ gìn, phát huy những giá trị văn hóa của dân tộc.
8. Giải thích ý nghĩa nhan đề Sống chết mặc bay.
- Nhan đề"sống chết mặc bay"là thái độ thờ ơ, vô trách nhiệm của một ông quan hộ đê trước tính mạng của hàng vạn người dân nghèo. Bằng nhan đề này, Phạm Duy Tốn đã phê phán xã hội Việt nam những năm trước CM Tháng tám 1945 với cuộc sống tăm tối, cực khổ nheo nhóc của muôn dân và lối sống thờ ơ vô trách nhiệm của bọn quan lại phong kiến.
- “ Sống chết mặc bay” nhan đề truyện ngắn mà Phạm Duy Tốn đặt tên cho tác phẩm của mình là để nói bọn quan lại làm tay sai cho Pháp là những kẻ vô lương tâm , vô trách nhiệm , vơ vét của dân rồi lao vào các cuộc chơi đàng điếm, bài bạc
Một số câu hỏi về văn bản
 1. Đọc thuộc lòng các câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất ? Nêu nội dung từng câu ?
 - Câu 1: Tháng năm đêm ngắn hơn ngày, tháng mười ngày ngắn hơn đêm.
 - Câu 2 : Đêm nào bầu trời nhiều sao, ngày hôm sau trời sẽ nắng; đêm nào bầu trời ít sao, ngày hôm sau có thể sẽ mưa.
 - Câu 3: Khi mây ở chân trời có sắc vàng mỡ gà, trời sắp có bão, phải lo chèn chóng nhà cửa. 
 - Câu 4: Tháng 7 (âm lịch), nếu thấy kiến bò lên cao nhiều thì sắp có lụt .
 - Câu 5: So sánh đất với vàng, khẳng định đất quý như vàng .
 - Câu 6: thứ tự các nghề đem lại lợi ích kinh tế cho con người: nuôi cá ® làm vườn ® làm ruộng.
 - Câu 7 : Bốn yếu tố quan trọng nhất trong công việc trồng lúa nước được xác định theo thứ tự: đủ nước, đủ phân, chuyên cần chăm bón, lựa chọn giống tốt.
 - Câu 8 : Làm nông quan trọng nhất là gieo trồng, chăm bón đúng thời vụ, quan trọng thứ nhì là phải làm đất cho kĩ, thành thục trong các khâu sản xuất.
2. Đọc thuộc lòng các câu tục ngữ về con người và xã hội ? Nêu nội dung từng câu ?
 - Câu 1 : Con người là vốn quý, quý hơn của cải vật chất gấp bội lần.
 - Câu 2: Nhắc nhở con người phải biết giữ gìn răng , tóc cho sạch và đẹp, không được tùy tiện, cẩu thả trong việc chăm sóc bản thân.
 - Câu 3:+Nghĩa đen: Dù đói vẫn phải ăn uống sạch sẽ, dù rách phải ăn mặc sạch sẽ, giữ gìn cho thơm tho.
 + Nghĩa bóng: Dù sống trong nghèo khổ, thiếu thốn vẫn phải giữ mình trong sạch, không nên làm nhữngđiều xấu xa, tội lỗi. 
 - Câu 4: Mỗi hành vi , việc làm của con người đều là sự tự bộc lộ tính cách . Vì vậy, mỗi người phải học cái hay, cái đẹp trong việc giao tiếp, ứng xử, làm việc hằng ngày để chứng tỏ mình là người lịch sự, tế nhị, biết đối nhân xử thế
 - Câu 5: không được thầy dạy bảo sẽ không làm được việc gì thành công ® kính trọng thầy, không được quên công lao của thầy, tìm thầy mà học 
 - Câu 6: cách học theo lời dạy của thầy có khi không bằng cách học tự mình theo gương bạn bè. -> Đề cao ý nghĩa , vai trò của việc học bạn.
 - Câu 7: Khuyeân con ngöôøi thöông yeâu ngöôøi khaùc nhö baûn thaân mình.
 - Câu 8:+ Nghĩa đen của câu: Hoa quả ta dùng đều do công sức của người trồng ra nên cần phải nhớ ơn. 
 + Nghĩa bóng: Khi được hưởng một thành quả nào đó thì phải nhớ đến những người tạo dựng ra thành quả đó, phải biết đền ơn người đã giúp đỡ mình trước đó, chớ có “vong ân bội nghĩa”. 
3. Bài viết «  Đức tính giản dị của Bác Hồ » đã đề cập đến sự giản dị của Bác ở những phương diện nào ?
 - Bữa ăn : vài món giản đơn,khi ăn không để rơi vãi,ăn xong thu dọn sạch sẽ.
 - Căn nhà : vài ba phòng hòa cùng thiên nhiên
 - Việc làm: từ việc nhỏ đến việc lớn ít cần ngừơi phục vụ.
 - Đời sống sinh hoạt phong phú,cao đẹp
 - Giản dị trong lời nói,bài viết
 4. Đức tính giản dị của Bác Hồ của tác giả nào ?Phương thức biểu đạt chính của văn bản ?
 -Tác giả : Phạm Văn Đồng ; Phương thức biểu đạt chính : Nghị luận
5. Trong đời sống hằng ngày, đức tính giản dị của Bác được tác giả nhận định bằng những từ ngữ nào? 
 - Trong sạch, thanh bạch, tuyệt đẹp.
 6. Trong câu: “Đời sống vật chất giản dị càng hoà hợp với đời sống tâm hồn phong phú với những tình cảm, tư tưởng, những giá trị tinh thần cao đẹp nhất. Đó là đời sống thực sự văn minh mà Bác Hồ nêu gương sáng trong thế giới ngày nay” Vì sao tác giả nói đó là cuộc sống thật sự văn minh? 
 - Vì đó là cuộc sống phong phú, cao đẹp về tinh thần, tình cảm, không màng đến hưởng thụ vật chất, không vì riêng mình.
 7. Để làm sáng tỏ sự giản dị trong cách nói và viết của Bác, tác giả đã dẫn những câu nói nào của Bác ? 
 - Không có gì quí hơn độc lập tự do.
 - Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một, Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lí ấy không bao giờ thay đổi.
8. Qua bài văn “ Đức tính giản dị của Bác Hồ”, em học tập được điều gì ở Bác?
 - Tự nhận thức được đời sống giản dị hằng ngày của bản thân cần học tập ở Bác .
 - Làm chủ bản thân: Xác định được mục tiêu phấn đấu , rèn luyện về lối sống của bản thân theo tấm gương của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi bước vào thế kỉ mới.
9. Văn bản “ Sống chết mặc bay” của tác giả nào? Được viết theo phương thức biểu đạt nào?
 - Tác giả: Phạm Duy Tốn
 - Tự sự kết hợp với miêu tả, biểu cảm, nghị luận. 
10.Cảnh đê sắp vỡ được gợi tả bằng các chi tiết không gian, thời gian, địa điểm, tình trạng khúc đê?Qua đó , chúng ta thấy khúc đê lúc này như thế nào?
 - Thời gian : “gần một giờ đêm”->vất vã của người dân khi hộ đê, lúc này là lúc mỗi người ngủ say . 
 - Không gian : “trời mưa tầm tã , nước sông Nhị Hà lên to”-> thiên nhiên dữ dội , khủng khiếp
 - Địa điểm: Khúc sông làng X , thuộc phủ X .
 - Tình trạng khúc đê: hai ba đoạn đã thẩm lậu.
 -> Tình thế nguy cấp, thiên tai từng giờ giáng xuống đe doạ cuộc sống người dân, nguy cơ đê vỡ khó tránh khỏi.
11. Trong văn bản “ Sống chết mặc bay”.Tại sao tên sông được nói cụ thể nhưng tên làng tên phủ được ghi bằng kí hiệu điều đó thể hiện dụng ý gì của tác giả? 
 - Tác giả muốn bạn đọc hiểu câu chuyện này không chỉ xảy ra ở một nơi mà có thể là phổ biến ở nhiều nơi trong nước ta.
 12. Trước tình cảnh đê sắp vỡ, người dân đã có những hành động gì?
 - Dân phu: người cuốc, người xẻng, đội đất, vác treướt như chuột.
 - Âm thanh: Trống đánh liên thanh. ốc thổi vô hồi, tiếng người xao xác gọi nhau..-> huyên náo, ồn ào.
 -> Cảnh cứu đê, khẩn trương, nhốn nháo, căng thẳng, vất vả, cơ cực, khốn khổ, hiểm nguy.
13. Hình ảnh quan phụ mẫu nhàn nhã hưởng lạc trong đình trái ngược với hình ảnh nào ngoài đê ?
 - Mưa gió ầm ầm ngoài đê, dân phu rối rít... trăm họ đang vất vả lấm láp, gội gió tắm mưa, như đàn sâu lũ kiến ở trên đê...
14. Qua quan cảnh chơi tổ tôm , chúng ta thấy các quan phủ này như thế nào ?
- Thản nhiên, ung dung, ham mê cờ bạc, quên đi nhiệm vụ hộ đê của mình.
15. Thái độ của bọn quan lại như thế nào khi có người báo tin đê vỡ.
 - Thầy đề: lo sợ, run cầm cập.
 - Quan phụ mẫu: đổ trách nhiệm cho cấp dưới, cho dân, đe doạ cách cổ, bỏ tù.
16.Trong văn bản “Sống chết mặc bay” của Phạm Duy Tốn, tác giả đã sử dụng thành công hai phép nghệ thuật đó là hai phép nào? Chủ yếu thể hiện 2 cảnh đối lập nào.
 - Phép tương phản và tăng cấp
 - Cảnh quan phủ đi “ hộ đê”- Cảnh người dân đang hộ đê
 +Cảnh quan phủ đi “ hộ đê”:Đam mê cờ bạc không chứng kiến dân hộ đê.Ván bài ù mỗi lúc một to. Đam mê ngày càng lớn. Niềm vui phi nhân tính.“ ù thông tôm chi chi nảy”
 + Cảnh người dân đang hộ đê:Trời mưa mỗi lúc một nhiều.Nước sông mỗi lúc một dâng cao. Âm thanh mỗi lúc một ầm ĩ. Sức người ngày càng yếu.Nguy cơ vỡ đê và cuối cùng đã đến.
17. Em hãy nêu đặc điểm và cảm nghĩ của mình về nhân vật quan phụ mẫu?
 - Đặc điểm: Sống xa hoa, nhàn nhã, hưởng lạc. Thờ ơ, vô trách nhiệm, hống hách, độc ác.
 - Cảm nghĩ: Căm ghét, phẫn uất tên quan xấu xa có lối sống “sống chết mặc bay”
 18.Caûnh quan phuû cuøng nha laïi, chaùnh toång lao vaøo cuoäc toå toâm ngay trong khi hoï ñi “hoä ñeâ”GD chúng ta điểu gì?
II/ Phần Tiếng Việt
Nội dung
Đặc điểm
Ví dụ
Rút gọn câu
- Khi nói hoặc viết có thể lược bỏ một số thành phần của câu tạo thành câu rút gọn
- Công dụng: 
+ Làm cho câu gọn hơn, thông tin nhanh, tránh lặp từ ngữ
+ Ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người (lược bỏ chủ ngữ)
- Lưu ý: 
+ Không làm cho người nghe, người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói.
+ Không biến câu nói thành một câu cộc lốc, khiếm nhã.
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
-> Rút gọn chủ ngữ
Câu đặc biệt
- Là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ.
- Câu đặc biệt thường dùng để:
+ Nêu thời gian, nơi chốn diễn ra sự việc được nói đến trong đoạn
+ Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật hiện tượng
+ Bộc lộ cảm xúc
+ Gọi đáp
Moät ñeâm muøa xuaân. Treân doøng soâng eâm aû, caùi ñoø cuõ cuûa baùc Taøi Phaùn töø töø troâi.
Ñoaøn ngöôøi nhoán nhaùo leân. Tieáng reo. Tieáng voã tay.
“Trôøi ôi !”,coâ giaùo taùi maët vaø nöôùc maét giaøn giuïa..
An gaøo leân :
- Sôn ! Em Sôn ! Sôn ôi!
- Chò An ôi!
Thêm trạng ngữ cho câu:
Đặc điểm của trạng ngữ: 
- Veà maët yù nghóa : traïng ngöõ theâm vaøo ñeå xaùc ñònh thôøi gian, nôi choán, nguyeân nhaân, muïc ñích, phöông tieän, caùch thöùc dieãn ra söï vieäc neâu trong caâu. 
- Veà hình thöùc : 
+ Traïng ngöõ coù theå ñöùng ñaàu caâu, cuoái caâu hay giöõa caâu.
+ Giữa trạng ngữ và chủ ngữ, vị ngữ thường có một quãng nghỉ khi nói hoặc dấu phẩy khi viết.
Coâng duïng cuûa traïng ngöõ: 
+ Xác định hoàn cảnh, điều kiện diễn ra sự việc nêu trong câu, góp phần làm cho nội dung của câu được đầy đủ, chính xác.
+ Nối kết các câu, các đoạn lại với nhau, góp phần làm cho đoạn văn, bài văn được mạch lạc.
- Trong một số trường hợp, để nhấn mạnh ý, chuyển ý, hoặc thể hiện những tình huống, càm xúc nhất định, người ta có thể tách riêng trạng ngữ, đặc biệt là trạng ngữ đứng cuối câu, thành những câu riêng.
- Saùng daäy (thôøi gian ) 
-Treân giaøn thieân lí ( chæ ñòa ñieåm ) 
Câu chủ động và câu bị động
- Caâu chuû ñoäng : laø câu có chuû ngöõ chæ ngöôøi, vaät thöïc hieän moät hoaït ñoäng höôùng vào ngöôøi, vật khaùc (chỉ chủ thể của hoạt động)
- Caâu bò ñoäng: là câu có chuû ngöõ chæ ngöôøi, vaät ñöôïc hoaït ñoäng cuûa ngöôøi, vật khaùc höôùng vaøo (chỉ đối tượng của hoạt động)
- Vieäc chuyeån ñoåi caâu chuû ñoäng thaønh caâu bò ñoäng (và ngược lại, chuyển đổi câu bị động thành câu chủ động) ở mỗi đoạn văn đều nhaèm lieân keát caùc caâu trong ñoaïn thaønh moät maïch vaên thoáng nhaát.
- Hai caùch chuyeån ñoái caâu chuû ñoäng thaønh caâu bò ñoäng: 
+ Chuyeån töø (hoaëc cuïm töø) chæ ñoái töôïng cuûa hoaït ñoäng leân ñaàu caâu vaø theâm caùc töø bò hay ñöôïc vaøo sau töø ( hoaëc cuïm töø) ấy.
+ Chuyeån töø (hoaëc cuïm töø) chæ ñoái töôïng cuûa hoaït ñoäng leân ñaàu caâu, ñoàng thôøi löôïc boû hoaëc bieán töø ( cuïm töø ) chæ chuû theå hoaït ñoäng thaønh moät boä phaän khoâng baét buoäc trong caâu. 
Một nhà sư vô danh đã xây ngôi chùa ấy từ thế kỉ XIII.
a, Ngoâi chuøa aáy ñöôïc một nhà sư vô danh xaây döïng töø theá kyû XIII
- Câu chủ động: 
Người ta dụng một lá cờ đại ở giữa sân.
- Chuyển thành câu bị động: 
Kiểu 1: Moät laø côù ñaïi ñöôïc döïng ôû giöõa saân. 
Kiểu 2: Moät laù côø ñaïi döïng ôû giữa saân .
Duøng cuïm C-V ñeå môû roäng caâu 
- Khi nói hoặc viết có thể dùng những cụm từ có hình thức giống câu đơn bình thường, gọi là cuïm chủ – vị, laøm thaønh phaàn cuûa caâu hoaëc cuûa cuïm töø ñeå môû roäng caâu. 
- Caùc tröôøng hôïp duøng cuïm C-V ñeå môû roäng caâu : 
Các thành phaàn chủ ngữ, vị ngữ vaø các phuï ngöõ trong cụm ñoäng töø, cụm danh từ, cụm tính từ đều có thể được cấu tạo bằng cụm chủ – vị.
- Moâ hình cụm danh từ: 
 Ñònh ngöõ tröôùc
Phaàn tt
Ñònh ngöõ sau
 nhöõng
tình caûm
 ta/khoâng coù
 C V
Nhöõng
tình caûm
 ta / saün coù 
 C V
-> Phaàn phuï sau cuûa cuïm danh töø 
- Chò Ba / ñeán // khieán toâi / raát vui.
 C V C V
=MR CN, phụ ngữ trong cụm động từ.
- Nhân dân ta //tinh thaàn / raát haêng haùi. 
 C V
=> MR vị ngữ
pheùp lieät keâ 
Khái niệm:
- Liệt kê là saép xeáp noái tieáp haøng loaït töø hay cuïm töø cuøng loaïi đeå dieãn taû ñöôïc ñaày ñuû hôn, saâu saéc hôn nhöõng khía caïnh khaùc nhau cuûa thöïc teá hay của tö töôûng, tình caûm.
Caùc kieåu lieät keâ: 
- Xét về caáu taïo: có thể phân biệt lieät keâ theo töøng caëp vaø lieät keâ khoâng theo töøng caëp.
- Xét về yù nghóa : có thể phân biệt kiểu liệt keâ taêng tieán vaø lieät keâ khoâng taêng tieán. 
Lưu ý: Liệt kê là phép tu từ cú pháp. Cần phân biệt phép tu từ liệt kê (liệt kê nhằm tạo giá trị bổ sung cho lời nói, câu văn) với liệt kê thông thường.
Dấu câu:
Daáu chaám löûng dùng để: 
-Toû yù coøn nhieàu söï vaät, hieän töôïng töông töï chöa lieät keâ heát 
- Theå hieän choå lôøi noùi boû dôû hay ngaäp ngöøng, ngaét quaõng 
- Laøm giaõn nhòp ñieäu caâu vaên, chuaån bò cho söï xuaät hieän cuûa moät töø ngöõ bieåu thò noäi dung baát ngôø hay haøi höôùc, chaâm bieám. 
Daáu chaám phaåy dùng để: 
- Ñaùnh daáu ranh giôùi giöõa caùc veá cuûa moät caâu gheùp có cấu tạo phöùc taïp.
- Ñaùnh daáu ranh giôùi giữa caùc boä phaän trong moät pheùp lieät keâ phöùc taïp
Daáu gaïch ngang dùng để: 
- Đặt ở giữa câu để đaùnh daáu boä phaän chuù thích, giải thích trong câu.
- Đặt ở đầu dòng để đánh dấu lôøi noùi trực tiếp của nhaân vaät hoặc để liệt kê.
- Noái caùc töø trong moät lieân danh
* Cần phân biệt dấu gạch ngang và dấu gạch nối: 
+ Dấu gạch nối không phải là một dấu câu. Nó chỉ dùng để nối các tiếng trong những từ mượn gồm nhiều tiếng.
+ Dấu gạch nối ngắn hơn dấu gạch ngang.
Một số câu hỏi về tiếng Việt
1. Rút gọn câu có tác dụng gì .
 TL: - Làm cho câu gọn hơn, thông tin nhanh vừa tránh lặp lại ngững từ ngữ xuất hiện trong câu đứng trước.
 - Ngụ ý đặc điểm, hành động là của chung mọi người ( lược bỏ CN)
 2. Khi rút gọn câu cần chú ý điều gì ?
 TL: - Không làm cho người nghe , người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói .
 - Không biến câu thành câu nói cộc lốc, khiếm nhã .
3. Xác định câu rút gọn trong các ví dụ sau và cho biết thành phần nào của câu được lược bỏ ? Vì sao ?
 a. Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người.
 b. - Bao giừ cậu đi Hà Nội ?
 - Ngày mai. 
4. Trong các câu sau, câu nào không phải là câu rút gọn?
	a .Học ăn, học nói, học gói, học mở.	
	b. Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà.	
	c. Người Việt Nam thương người như thể thương thân.	
	d .Thương người như thể thương thân.
5. Thế nào là câu đặc biệt ? Nêu tác dụng của câu đặc biệt?
 TL: - Câu đặc biệt là loại câu không có cấu tạo theo mô hình chủ ngữ, vị ngữ .
 - Tác dụng : 
 + Xác định thời gian, nơi chốn diễn ra của sự việc.
 + Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật, sự việc , hiện tượng .
 + Bộc lộ cảm xúc 
 + Gọi đáp
6 .Xác định câu đặc biệt? Nêu tác dụng của các câu đặc biệt mà em mới tìm được?
 a. Cha ôi! Cha! Cha chạy đi đâu dữ vậy ?
 b. “ Mọi người lên xe đã đủ. Cuộc hành trình tiếp tục. Xe chạy giữa cánh đồng hiu quạnh. Và lắc. Và xốc.”
7. Xác định câu đặc biệt, câu rút gọn có trong đoạn văn sau. Nêu tác dụng của việc rút gọn câu và của câu đặc biệt ?
 Khi xuống đến cầu thang, cô nói to với tôi:
 - Ðừng quên cô nhé!
 Ôi! Cô giáo rất tốt của em, chẳng bao giờ, chẳng bao giờ em lại quên cô được! 
 (Ét- môn- đô đơ A- mi- xi) 
8. Thêm trạng ngữ cho câu để làm gì?
 - Để xác định thời gian, nơi chốn, nguyên nhân, mục đích, phương tiện, cách thức diễn ra sự việc nêu trong câu.
 - Trạng ngữ có thể đứng ở đầu câu, giữa câu, cuối câu.
9. Xác định trạng ngữ và nêu tác dụng.
 - Mùa đông , giữa ngày mùa - làng quê toàn màu vàng - những màu vàng rất khác nhau . ( Tô Hoài)
 - Vì mải chơi, em quên chưa làm bài tập.
 - Để xứng đáng là cháu ngoan Bác Hồ, chúng ta phải học tập và rèn luyện thật tốt.
 - Với giọng nói dịu dàng, chị ấy mời chúng tôi vào nhà.
 - Bằng chiếc xe đạp cũ, Lan vẫn đến trường đều đặn.
 - Bốp bốp, nó bị hai cái tát.
 - Nó bị điểm kém, vì lười học.
 - Để không bị điểm kém, nó phải chăm học.
 - Nó đến trường bằng xe đạp.
 - Bên vệ đường, sừng sững một cây sồi. 
 - Lan và Huệ chơi rất thân với nhau từ hồi còn học mẫu giáo.
 - .Qua cách nói năng , tôi biết nó đang có điều gì phiền muộn trong lòng.
 - Mặt trời đã khuất phía sau rặng núi .
 - Buổi sáng, trên cây gạo ở đầu làng, những con chim hoạ mi, bằng chất giọng thiên phú, đã cất lên những tiếng hót thật du dương.
 - Đêm qua, trời mưa to. Sáng nay, trời đẹp -> Tg
 - Vì trời mưa , sông suối đầy nước-> Chỉ nguyên nhân 
 - Để mẹ vui lòng , Lan cố gắng học giỏi ->Chỉ mục đích 
 - Bằng thuyền gỗ, họ vẫn ra kh