Hướng dẫn giải đề thi tốt nghiệp THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2010

GỢI Ý GIẢI ĐỀ VĂN TN THPT NĂM 2010 
PHẦN CHUNG CHO TẤT CẢ CÁC THÍ SINH: 
Câu 1: Cuộc đời và sự nghiệp của nhà văn M. Sô-lô-khốp 
+ Tiểu sử - con người: 
- Sô-lô-khôp (1905 - 1984) là nhà văn Xô Viết lỗi lạc, sinh ra ở vùng thảo nguyên sông Đông 
nước Nga 
=> không gian nghệ thuật quen thuộc trong sáng tác Sô-lô-khốp. 
- Thời nội chiến: nghỉ học, Ông tham gia cách mạng sớm, làm nhiều nghề kiếm sống nhưng vẫn 
dành thời gian tự học và đọc sách. Và bắt đầu viết văn. 
- Năm 1923, Sôlôkhốp quyết tâm lên Maxcơva, tại đây ông làm đủ nghề để kiếm sống và thực 
hiện giấc mộng viết văn. 
=> sự trải nghiệm, thấu hiểu sâu sắc cuộc sống, chiến tranh cũng như gương mặt những số phận 
thời hậu chiến. 
- Năm 1925, ông bắt tay viết tác phẩm Sông Đông êm đềm được giải Noben 1965. 
- Thời kỳ chiến tranh vệ quốc (1941-1945), ông khoác áo lính, làm phóng viên chiến trường, 
xông pha trên nhiều mặt trận, nhiều bài ký sự, chính luận, truyện ngắn nổi tiếng được ra 
đời..Từng là phóng viên chiến trường trong chiến tranh vệ quốc. 
- Ông được bầu làm Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô, ông là nhà văn vĩ đại của nền văn 
học Xô viết và thế giới. 
+ Phong cách nghệ thuật: 
- Phong cách NT: 
ngòi bút hiện thực, bi hùng, chất sử thi - Viết đúng sự thật, không né tránh dù có khốc liệt và đau 
thương như thế nào và nghệ thuật miêu tả tâm lý đặc sắc. 
- Sự kết hợp hài hòa: 
chất bi và chất hùng, yếu tố sử thi và yếu tố tâm lí. 
+ Tác phẩm: 
Tập truyện “Truyện sông Đông” (1926) ; 
Sông Đông êm đềm, 
 “Đất vỡ hoang” (1932-1959) ; 
Số phận con người 
+ Vị trí : 
- Nhà văn Nga lỗi lạc, thuộc số các nhà văn mà mỗi tác phẩm ra đời đều có ý nghĩa như những 
cột mốc đánh dấu bước phát triển của nền văn học Xô viết. 
- Nhận giải thưởng Nobel năm 1965. 
- Nhà tiểu thuyết có tài, một trong những nhà văn lớn nhất thế kỉ XX. 
Câu 2: Suy nghĩ về lòng yêu thương con người của tuổi trẻ hiện nay 
+ Trong mỗi một hoàn cảnh, xã hội khác nhau thì khái niệm về lòng yêu thương con 
người nó lại được thể hiện ở những khía cạnh và việc làm khác nhau. Tuổi trẻ, nó mang lại cho 
xã hội nhiều điều. Lòng yêu thương con người của tuổi trẻ trong xã hội hiện nay rất đa dạng và 
phong phú. 
 + Lòng yêu thương con người của tuổi trẻ có thể là ở việc giúp đỡ mọi người, sống trong 
xã hội, con người là tổng hoà của các mối quan hệ xã hội. Việc giúp mọi người xung quanh, dù 
chỉ là một việc làm nhỏ cũng thể hiện lòng yêu thương con người. 
 + Yêu thương con người không phải chỉ là yêu thương quan tâm tới người xung quanh 
mà còn là yêu thương chính bản thân mình. 
 + Yêu thương con người thể hiện ở hành động bản thân chúng ta. Chúng ta phải làm 
những việc tốt, sống thật có ý nghĩa để cống hiến một phần công sức nhỏ của mình cho xã hội. 
 + Những đóng góp và cống hiến của bản thân mình thể hiện rõ và sâu sắc nhất tình 
thương con người của tuổi trẻ trong xã hội hiện nay. 
+ Bên cạnh những mặt tốt cũng có những hành động, việc làm chưa tốt, thể hiện cái cần 
chỉnh sửa, cần khắc phục của thế hệ trẻ. Qua đó chúng ta có thể nhận ra những việc làm đó để 
sống và hành động tốt, xây dựng một xã hội tươi đẹp hơn. 
PHẦN RIÊNG- PHẦN TỰ CHỌN 
Câu 3a. Phân tích nhân vật Việt trong truyện ngắn Những đứa con trong gia đình của 
Nguyễn Đình Thi 
Gợi ý giải đề: 
1. Vài nét về tác giả, tác phẩm 
a. Tác giả 
+ Tiểu sử - con người: 
- Bút danh: Nguyễn Hoàng Ca. 
+ Sáng tác: 
- Thể loại: bút kí, truyện ngắn, tiểu thuyết. 
- Tác phẩm tiêu biểu: Truyện và kí (1978) 
+ Vị trí văn học sử: cây bút văn xuôi tài năng của văn học kháng chiến. 
b. Tác phẩm 
+ Xuất xứ: 
Rút từ tập “Truyện và kí” (1978) 
+ Khái quát về tác phẩm: 
- Truyện tái hiện qua hồi tưởng của nhân vật Việt, trong tình trạng bị thương, mê man, hiện tại và 
quá khứ đan xen để nói lên truyền thống một gia đình từ đó khái quát bức tranh Nam Bộ. 
- Diễn biến: đứt nối theo trí nhớ nhân vật > những mảnh hiện thực chắp dính linh hoạt. 
+ Vị trí: Là một trong những truyện ngắn xuất sắc nhất của Nguyễn Thi. 
2. Phân tích nhân vật Việt 
Nhân vật Việt > thấy vẻ đẹp tuổi trẻ Việt Nam thời chống Mĩ 
+ Tổng quát: 
- Giới thiệu chung về tác giả , tác phẩm. 
- Vị trí, ý nghĩa hình tượng nhân vật Việt trong việc biểu hiện nội dung và nghệ thuật của tác 
phẩm. 
+ Phân tích: 
- Trẻ con, hồn nhiên > góp phần khắc họa hình ảnh tuổi trẻ chống Mĩ sinh động. 
- Yêu thương, gắn bó với gia đình. 
- Gan góc, quả cảm. 
- Căm thù giặc sâu sắc và quyết tâm chiến đấu đến cùng. 
+ Đánh giá: 
- Vai trò, ý nghĩa hình tượng với giá trị tác phẩm. 
- Tiêu biểu cho vẻ đẹp tuổi trẻ chống Mĩ. 
- Đặc sắc nghệ thuật xây dựng hình tượng: miêu tả tâm lí, ngôn ngữ đối thoại và ngôn ngữ miêu 
tả sinh động có tác dụng cá tính hóa nhân vật. 
- So sánh với hình tượng chiến sĩ giải phóng khác trong văn học chống Mĩ để thấy Nguyễn Thi 
là những “nhà văn của nông dân Nam Bộ” , xây dựng hình tượng người chiến sĩ giải phóng “đậm 
chất Nam Bộ” 
Câu 3b. "Sóng" - Xuân Quỳnh. 
B-GỢI Ý CỤ THỂ 
A) MỞ BÀI 
- Thơ tình của Xuân Quỳnh thường mang đậm nét tự thuật. 
- Sóng là một bài thơ hay, trong đó khát vọng tình yêu đã đuợc thể hiện theo một cách riêng rất 
chân thực. 
B) THÂN BÀI 
- Trong bài thơ Sóng, Xuân Quỳnh không nói điều gì vượt quá nhận thức và trải nghiệm của 
chính mình. Cái nhìn của Xuân Quỳnh xuất phát từ bên trong. Nó không giống sự suy đoán tuy 
già dặn, đúng đắn nhưng lại đi từ ngoài vào của các nhà nghiên cứu tâm lý tình yêu. 
- Xuân Quỳnh không ngại nói thẳng ra nỗi yêu thương dào dạt của mình. Chị rất kiên định trên 
lập trường tình yêu và đề cao tuyệt đối lòng chung thuỷ. Có những lúc tình yêu của chị chứa 
đựng sự thách thức đối với hoàn cảnh. 
- Xuân Quỳnh đã chọn hình tượng sóng để hoá thân là rất chính xác. Mỗi đặc tính của sóng đều 
ứng hợp với một đặc tính nào đó trong tình yêu của chị. Tuy nhiên “sóng” ở đây không phải là 
một ẩn dụ hoàn chỉnh. Nó bị giải thích rất sớm nhưng không vì thế giảm sức hấp dẫn. Vừa bộc lộ 
gián tiếp, vừa giãi bày trực tiếp, khi ẩn, khi hiện , đấymới chính là nhịp sóng ngầm đích thực của 
bài thơ. 
C) KẾT BÀI 
- Với một vẻ đẹp rất riêng, bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh đã chiếm đượccảm tình của đông đảo 
người đọc. 
- Nhà thơ dù đã mất, tình yêu của chị vẫn còn dạt dào “vỗ sóng”trong thơ. 
* BÀI MẪU: 
Như một bông hoa bé nhỏ Xuân Quỳnh (XQ) đến với Nàng thơ rồi lặng lẽ ra đi giữa quãng đời 
xuân sắc. Những ai đã một lần gặp mặt ấy rất khó quên người con gái thanh mảnh mà nét dịu 
dàng toả ra trong từng cử chỉ ấy. Nét dịu dàng của nhà thơ còn đựơc thể hiện rõ nét trong bài thơ 
Sóng như một cái duyên thầm của người con gái Việt Nam trong tình yêu. 
Không như cái cuống quýt vội vàng của Xuân Diệu, tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh nhẹ nhàng 
mà sâu lắng, mãnh liệt nhưng vẫn đằm thắm dạt dào nữ tính. Nhà thơ đã mượn hình tượng sóng 
để diễn tả tình yêu. Đây không phải là một điều mới. Chợi nhớ cách đây gần ba trăm năm cố thi 
hào Nguyễn Du cũng đã nhắc đến con sóng khi viết về mối tình Kim - Kiều: "Sóng tình dường 
đã xiêu xiêu" 
Và hơn một lần Xuân Diệu cũng đã có câu thơ nói về sóng: 
Anh xin làm sóng biếc 
Hôn mãi cát vàng em 
Nói như thế không có nghĩa là Xuân Quỳnh đã bắt chước hay vay mượn hình tượng thơ trong 
các tác phẩm khác. Có ai đấy đã từng nói trong văn chương điều tối kị nhất là vay mượn hay bắt 
chước. Xuân Quỳnh là nhà thơ, chắc hẳn rõ điều này hơn ai hết ! Nhà thơ hoàn toàn có lý do 
riêng của mình khi kết hợp sóng và tình yêu: 
Dữ dội và dịu êm 
Ồn ào và lặng lẽ 
Sông không hiểu nổi mình 
Sóng tìm ra tận bể. 
Sóng vốn là một trạng thái động, nó cũng là một vật thể thiên nhiên vì vậy sóng luôn chứa đựng 
những mâu thuẫn trong cùng một trạng thái chăng? Dữ dội và dịu êm, ồn ào và lặng lẽ. Đã có lần 
nào bạn đứng trước biển chưa? Biển xanh ! Đấy là khung cảnh vừa ngỡ rất quen thuộc lại vừa rất 
xa lạ. Tình yêu cũng thế. Vậy thì có sự so sánh nào tốt hơn là so sánh sóng biển với tình yêu: 
Nhà thơ viết : 
Sông không hiểu nổi mình 
Sóng tìm ra tận bể 
Nói đến sóng ở đây là XuânQuỳnh là nói đến tình yêu mà sóng chính là biểu tượng của người 
con gái. Người con gái khi yêu luon tự day dứt trăn trửo với tình yêu, tự mâu thuẫn với chính 
mình. Tâm trạng của Xuân Quỳnh là tâm trạng người con gái say mê, nồng nhiệt đấy nhưng cũng 
rất đằm thắm, cởi mở, tìm về cội nguồn nhưng vẫn không thể giấu được vẻ sôi nổi của tuổi trẻ. 
Ôi con sóng ngày xưa 
Và ngày sau vẫn thế 
Nỗi khát vọng tình yêu 
Bồi hồi trong ngực trẻ 
Sóng chính là tình yêu đấy, chính là khát vọng tình yêu đã tạo nên mâu thuẫn làm con sóng 
không hiểu nổi mình và nhà thơ cũng không hiểu nổi mình. Trong tình yêu người ta vẫn thích đi 
tìm quy luật, tìm định nghĩa mới cho tình yêu; hướng tới những cái gì có sức mạnh trường cửu 
như sóng như biển. Nói đến sóng là nhà thơ đã nói đến mình, nói đến tình yêu của mình. 
Vậy đó khi người ta yêu nhau đời bao giờ cũng đẹp. Bài thơ ra đời vào năm sáu bảy, vào thời kì 
mà các nhà htơ đang tự hoá thân vào trách nhiệm của dân tộc, Xuân Quỳnh dám bày tỏ nỗi lòng 
riêng tư của mình, bày tỏ tình cảm của mình là điều đáng khâm phục. Nhẹ nhàng như một lời thì 
thầm, bài thơ Sóng đã để lại trong lòng người đọc những tình cảm dịu ngọt mơn man nhưng đầy 
thi vị. 
Người gợi ý giải đề 
Sinh viên năm 4_ Hoàng Thị Huyền_ Lớp Cử nhân Văn_ ĐHSPHN 1