Giáo án phụ đạo Ngữ văn lớp 8 - Học kì II - Năm học 2014-2015 - Phạm Thị Hà

Ngày soạn: 3/1/2015
 Tuần 20 ÔN TẬP THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM 
 VĂN BẢN:NHỚ RỪNG
 (Thế Lữ)
A. Môc tiªu cÇn ®¹t:
 - ¤n tËp l¹i c¸c kiÕn thøc vµ rÌn kÜ n¨ng c¶m thô v¨n qua bµi Nhí rõng
B. ChuÈn bÞ: 
 ThÇy: C¸c d¹ng bµi tËp 
 Trß: ¤n tËp
C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc:
 1.Ổn định.
 2.KiÓm tra: sù chuÈn bÞ
 3. ¤n tËp
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung
? Khái quát nội dung của bài bằng sơ đồ tư duy ?
Gọi 2 HS lên bảng vẽ.
HS khác nhận xét 
GV n/x và chốt k/t.
?Nêu nh÷ng nét chÝnh vÒ nghÖ thuËt cña bµi th¬. 
? Hình tượng con hổ bị giam trong vườn bách thú tượng trưng cho ai ?
? Chøng minh r»ng: “§o¹n 3 cña bµi th¬ cã thÓ coi lµ mét bé tranh Tø b×nh léng lÉy”.
-HS thảo luận và trình bày
- HS khác nhận xét. 
- GV chốt kiến thức.
? LËp dµn ý cho ®Ò sau: “Ph©n tÝch t©m tr¹ng cña con hæ trong bµi “Nhê rõng” cña ThÕ L÷.
+ Nhóm 1 : Phần MB
+ Nhóm 2+3 : Thân bài
+ Nhóm 4 : Kết bài
§Ò bµi: C¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ “Nhí rõng” cña ThÕ L÷? 
HS dùa vµo kiÕn thøc ®­îc t×m hiÓu ®Ó lËp dµn bµi ®¶m b¶o c¸c ý c¬ b¶n sau
HS dùa vµo kiÕn thøc ®­îc t×m hiÓu ®Ó viÕt bµi ®¶m b¶o c¸c ý c¬ b¶n trong dµn bµi
GV gäi mét sè HS ®äc bµi vµ cïng nhËn xÐt, ch÷a bµi hoµn chØnh
 I. Kiến thức cơ bản.
 - Søc hÊp dÉn cña bµi th¬ cßn ë nh÷ng gi¸ trÞ nghÖ thuËt ®Æc s¾c cña nã, nh÷ng gi¸ trÞ tiªu biÓu cho Th¬ míi ë giai ®o¹n ®Çu. 
 + C¶ bµi th¬ trµn ®Çy c¶m høng l·ng m¹n víi m¹ch c¶m xóc s«i næi, m·nh liÖt vµ trÝ tưëng tưîng phong phó, bay bæng. ChÝnh c¶m hứng l·ng m¹n nµy ®· s¶n sinh ra nh÷ng h×nh ¶nh th¬ giµu chÊt t¹o h×nh, ®Çy Ên 
tưîng, ®Æc biÖt lµ nh÷ng chi tiÕt miªu t¶ vÏ ®Ñp hïng vÜ mµ th¬ méng cña nói rõng. 
+ Bµi th¬ cã nh÷ng h×nh ¶nh mang ý nghÜa biÓu tưîng lµm nªn néi dung s©u s¾c cña t¸c phÈm. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ t¸c gi¶ l¹i chän h×nh thøc “mưîn lêi con hæ ë vưên b¸ch thó”:
+ H×nh tượng con hæ - chóa s¬n l©m - bÞ giam cÇm trong còi s¾t lµ biÓu tîng cña ngêi anh hïng bÞ thÊt thÕ sa c¬ mang t©m sù u uÊt ®Çy bi tr¸ng. 
+C¶nh rõng giµ hoang vu - giang s¬n cña chóa s¬n l©m lµ biÓu tîng cña thÕ giíi réng lín, kho¸ng ®¹t, thÕ giíi cña tù do, t¬ng ph¶n víi h×nh ¶nh chiÕc còi s¾t n¬i vên b¸ch thó lµ biÓu tîng cña cuéc sèng tï h·m, chËt hÑp. =>Víi nh÷ng h×nh ¶nh cã ý nghÜa biÓu tîng ®ã, nhµ th¬ nãi lªn t©m sù cña m×nh mét c¸ch kÝn ®¸o vµ s©u s¾c. 
+ Ng«n ng÷ vµ nh¹c ®iÖu phong phó, giµu søc biÓu c¶m. Søc m¹nh chi phèi ng«n ng÷ vµ nh¹c ®iÖu cña bµi th¬ xÐt cho cïng vÉn lµ søc m¹nh cña m¹ch c¶m xóc s«i næi, m¶nh liÖt. Bµi th¬ ®Çy nh¹c tÝnh, ©m ®iÖu dåi dµo, c¸ch ng¾t nhÞp linh ho¹t ( cã c©u ng¾t nhÞp rÊt ng¾n, cã c©u l¹i tr¶i dµi). Giäng th¬ khi th× u uÊt, d»n vÆt, khi th× say sưa tha thiÕt, hïng tr¸ng, song tÊt c¶ vÉn nhÊt qu¸n, liÒn m¹ch vµ trµn ®Çy c¶m xóc.
II.Luyện tập
BT1:
 §o¹n 3 cña bµi th¬ cã thÓ coi như mét bé tranh tø b×nh ®Ñp léng lÉy. Bèn c¶nh, c¶nh nµo còng cã nói rõng hïng vÜ, tr¸ng lÖ víi con hæ uy nghi lµm chóa tÓ. §ã lµ c¶nh “nh÷ng ®ªm vµng bªn bê suèi” hÕt søc diÔm ¶o víi h×nh ¶nh con hæ “say måi ®øng uèng ¸nh tr¨ng tan” ®Çy l·ng m¹n. §ã lµ c¶nh “ngµy mưa chuyÓn bèn phư¬ng ngµn” víi h×nh ¶nh con hæ mang d¸ng dÊp ®Õ vư¬ng: “Ta lÆng ng¾m giang s¬n ta ®æi míi”. §ã lµ c¶nh “b×nh minh c©y xanh n¾ng géi” chan hoµ ¸nh s¸ng, rén r· tiÕng chim ®ang ca h¸t cho giÊc ngñ cña chóa s¬n l©m. Vµ ®ã lµ c¶nh “ChiÒu lªnh l¸ng m¸u sau rõng” thËt d÷ déi víi con hæ ®ang chê ®îi mÆt trêi “chÕt” ®Ó “chiÕm lÊy riªng phÇn bÝ mËt” trong vò trô. ë c¶nh nµo nói rõng còng mang vÎ ®Ñp hïng vÜ võa th¬ méng, vµ con hæ næi bËt lªn víi tư thÕ lÉm liÖt, kiªu hïng, ®óng lµ mét chóa s¬n l©m ®Çy uy lùc.
Nhưng ®ã chØ lµ dÜ v·ng huy hoµng, chØ hiÖn ra trong nçi nhí da diÕt tíi ®au ®ín cña con hæ. Mét lo¹t ®iÖp ng÷ :nµo ®©u, ®©u nh÷ng. cø lÆp ®i lÆp l¹i, diÔn t¶ thÊm thÝa nçi nhí tiÕc khu«n ngu«i cña con hæ ®èi víi nh÷ng c¶nh kh«ng bao giê cßn thÊy n÷a. Vµ giÊc m¬ huy hoµng ®ã ®· khÐp l¹i trong tiÕng than u uÊt: “- Than «i! Thêi oanh liÖt nay cßn ®©u?”.
BT 2 
1.Mở bài.
- Giới thiệu bµi th¬ vµ h×nh tưîng con hæ. 
+ Bµi th¬ “Nhí rõng” cña ThÕ L÷ ®îc viÕt n¨m 1934, in trong tËp “MÊy vÇn th¬” (1935) “Nhí rõng” lµm mét trong nh÷ng bµi th¬ vµo hµng kiÖt t¸c cña ThÕ L÷ vµ cña c¶ phong trµo th¬ míi. 
+ Con hæ lµ h×nh tîng trung t©m cña bµi th¬. Mưîn lêi con hæ bÞ nhèt ë vưên b¸ch thó, t¸c gi¶ diÔn t¶ niÒm khao kh¸t tù do m·nh liÖt vµ t©m sù yªu nưíc cña con ngưêi nh÷ng ngµy n« lÖ. 
2.Th©n bµi:
* T©m tr¹ng cña con hæ trong c¶nh giam cÇm ë vưên b¸ch thó:
+ NiÒm c¨m uÊt “ gËm mét khèi c¨m hên trong còi s¾t” vµ nçi ngao ng¸n “n»m dµi tr«ng ngµy th¸ng dÇn qua” (®o¹n 1).
+ T©m tr¹ng ch¸n trưêng vµ th¸i ®é khinh biÖt trưíc sù tÇm thưêng, gi¶ dèi ë vưên b¸ch thó (®o¹n 4).
* Nçi “nhí rõng” da diÕt kh«ng ngu«i cña con hæ ( ®o¹n 2, 3 vµ 5):
 + Con hæ nhí c¶nh nưíc non hïng vÜ víi tÊt c¶ nh÷ng g× lín lao, d÷ déi, phi thưêng. 
+ Con hæ nhí tiÕc vÒ mét “thuë tung hoµnh hèng h¸ch nh÷ng ngµy xưa” ®Çy tù do vµ uy quyÒn cña chóa s¬n l©m.
C. KÕt bµi:
+ T©m tr¹ng cña con hæ lµ mét Ên dô thÓ hiÖn mét c¸ch kÝn ®¸o t©m tr¹ng cña t¸c gi¶, còng lµ t©m sù yªu nưíc cña nh÷ng ngưêi ViÖt Nam thuë Êy: hä ch¸n ghÐt c¶nh sèng tï tóng, tÇm thưêng cña thùc t¹i n« lÖ vµ khao kh¸t tù do.
+ T©m tr¹ng Êy ®· lµm nªn gi¸ trÞ vµ søc sèng l©u bÒn cña bµi th¬.
BT 3: 
1.T×m hiÓu ®Ò
- ThÓ lo¹i: C¶m thô t¸c phÈm v¨n häc
- Néi dung cÇn lµm s¸ng tá: t©m tr¹ng ch¸n ghÐt cña con hæ trong c¶nh ngé bÞ tï h·m ë v­ên b¸ch thó, qua ®ã thÓ hiÖn kh¸t väng vÒ cuéc sèng tù do, cao c¶ ch©n thËt. §ã còng lµ t©m tr¹ng cña thÕ hÖ con ng­êi lóc bÊy giê.
- C¸ch lµm: ph©n tÝch c¸c yÕu tè NT lµm s¸ng tá ND. LÇn l­ît ph©n tÝch bµi th¬ theo tõng khæ th¬.
2. Dµn ý
a. Më bµi
-ThÕ L÷ (1907- 1989) lµ nhµ th¬ tiªu biÓu cña phong trµo th¬ míi. Bµi th¬ Nhí rõng in trong tËp “MÊy vÇn th¬” lµ bµi th¬ tiªu biÓu cña «ng gãp phÇn më ®­êng cho sù th¾ng lîi cña th¬ míi.
b. Th©n bµi
* Khæ 1.
 - T©m tr¹ng cña con hæ khi bÞ nhèt trong còi s¾t ®­îc biÓu hiÖn qua nh÷ng tõ ng÷: GÆm mét khèi c¨m hên trong còi s¾t, bÞ nhôc nh»n tï h·m, lµm trß l¹ m¾t, ®å ch¬i §ang ®­îc tung hoµnh mµ giê ®©y bÞ giam h·m trong còi s¾t bÞ biÕn thµnh thø ®å ch¬i, nçi nhôc bÞ ë chung víi nh÷ng kÎ tÇm th­êng, thÊp kÐm, nçi bÊt b×nh.
- Tõ “gËm”, “Khèi c¨m hên” (GËm = c¾n, d»n  , Khèi = danh tõ chuyÓn thµnh tÝnh tõ) trùc tiÕp diÔn t¶ hµnh ®éng, vµ t­ thÕ cña con hæ trong còi s¾t ë v­ên b¸ch thó. C¶m xóc hên c¨m kÕt ®äng trong t©m hån, ®Ì nÆng, nhøc nhèi, kh«ng cã c¸ch nµo gi¶i tho¸t, ®µnh n»m dµi tr«ng ngµy th¸ng dÇn qua, bu«ng xu«i bÊt lùc
 - NghÖ thuËt t­¬ng ph¶n gi÷a h×nh ¶nh bªn ngoµi bu«ng xu«i vµ néi t©m hên c¨m trong lßng cña con hæ thÓ hiÖn nçi ch¸n ghÐt cuéc sèng tï tóng, khao kh¸t tù do.
* Khæ 2.
- C¶nh s¬n l©m ngµy x­a hiÖn nªn trong nçi nhí cña con hæ ®ã lµ c¶nh s¬n l©m bãng c¶, c©y giµ, tiÕng giã gµo ngµn, giäng nguån hÐt nói,thÐt khóc tr­êng ca d÷ déi... §iÖp tõ ''víi'', c¸c ®éng tõ chØ ®Æc ®iÓm cña hµnh ®éng gîi t¶ søc sèng m·nh liÖt cña nói rõng ®¹i ngµn, c¸i g× còng lín lao phi th­êng, hïng vÜ, bÝ Èn chóa s¬n l©m hoµn toµn ngù trÞ
- Trªn c¸i nÒn thiªn nhiªn ®ã, h×nh ¶nh chóa tÓ mu«n loµi hiÖn lªn víi t­ thÕ dâng d¹c, ®­êng hoµng, l­în tÊm th©n ...Vên bãng ... ®Òu im h¬i. Tõ ng÷ gîi h×nh d¸ng, tÝnh c¸ch con hæ (giµu chÊt t¹o h×nh) diÔn t¶ c¶m xóc vÎ ®Ñp võa uy nghi, dòng m·nh võa mÒm m¹i, uyÓn chuyÓn cña chóa s¬n l©m. T©m tr¹ng hæ lóc nµy hµi lßng, tho¶ m·n, tù hµo vÒ oai vò cña m×nh
* Khæ 3.
- C¶nh rõng ë ®©y ®­îc t¸c gi¶ nãi ®Õn trong thêi ®iÓm: ®ªm vµng, ngµy m­a chuyÓn bèn ph­¬ng ngµn, b×nh minh c©y xanh bãng géi, chiÒu lªnh l¸ng m¸u sau rõng thiªn nhiªn rùc rì, huy hoµng, tr¸ng lÖ
 - Gi÷a thiªn nhiªn Êy con hæ ®· sèng mét cuéc sèng ®Õ v­¬ng: - Ta say måi ... tan- Ta lÆng ng¾m ...TiÕng chim ca ...- Ta ®îi chÕt ... ®iÖp tõ ''ta'': con hæ uy nghi lµm chóa tÓ. C¶nh th× chan hoµ ¸nh s¸ng, rén r· tiÕng chim, c¶nh th× d÷ déi. ... c¶nh nµo còng hïng vÜ, th¬ méng vµ con hæ còng næi bËt, kiªu hïng, lÉm liÖt. §¹i tõ “ta” ®­îc lÆp l¹i ë c¸c c©u th¬ trªn thÓ hiÖn khÝ ph¸ch ngang tµng, lµm chñ, t¹o nh¹c ®iÖu r¾n rái, hµo hïng.
- §iÖp ng÷, c©u hái tu tõ: nµo ®©u, ®©u nh÷ng, tÊt c¶ lµ dÜ v·ng huy hoµng hiÖn lªn trong nçi nhí ®au ®ín cña con hæ vµ khÐp l¹i b»ng tiÕng than u uÊt ''Than «i!”. Con hæ béc lé trùc tiÕp nçi nhí tiÕc cuéc sèng tù do cña chÝnh m×nh.
*Khæ 4.
- C¶nh v­ên b¸ch thó hiÖn ra d­íi c¸i nh×n cña con hæ chØ lµ hoa ch¨m, cá xÐn, lèi ph¼ng, c©y trång, gi¶i n­íc ®en gi¶ suèi ... m« gß thÊp kÐm, ... häc ®ßi b¾t ch­íc c¶nh ®¸ng ch¸n, ®¸ng khinh, ®¸ng ghÐt. TÊt c¶ chØ lµ ng­êi t¹o, do bµn tay con ng­êi söa sang, tØa tãt nªn nã rÊt ®¬n ®iÖu, nhµm tÎ, gi¶ dèi, tÇm th­êng chø kh«ng ph¶i thÕ giíi cña tù nhiªn, m¹nh mÏ, bÝ hiÓm.
 - Giäng th¬ giÔu nh¹i, sö dông mét lo¹t tõ ng÷ liÖt kª liªn tiÕp, ng¾t nhÞp ng¾n, dån dËp thÓ hiÖn sù ch¸n ch­êng, khinh miÖt, ®¸ng ghÐt, tÊt c¶ chØ ®¬n ®iÖu, nhµn tÎ kh«ng thay ®æi, gi¶ dèi, nhá bÐ, v« hån.
- C¶nh v­ên b¸ch thó tï tóng ®ã chÝnh lµ thùc t¹i x· héi ®­¬ng thêi ®­îc c¶m nhËn bëi nh÷ng t©m hån l·ng m¹n. Th¸i ®é ngao ng¸n, ch¸n ghÐt cao ®é ®èi víi c¶nh v­ên b¸ch thó cña con hæ còng chÝnh lµ th¸i ®é cña hä ®èi víi x· héi. T©m tr¹ng ch¸n ch­êng cña hæ còng lµ t©m tr¹ng cña nhµ th¬ l·ng m¹n vµ cña ng­êi d©n ViÖt Nam mÊt n­íc trong hoµn c¶nh n« lÖ nhí l¹i thêi oanh liÖt chèng ngo¹i x©m cña d©n téc
* Khæ 5.
- GiÊc méng ngµn cña con hæ h­íng vÒ mét kh«ng gian oai linh, hïng vÜ, thªnh thang nh­ng ®ã lµ kh«ng gian trong méng (n¬i ta kh«ng cßn ®­îc thÊy bao giê) - kh«ng gian hïng vÜ. §ã lµ nçi nhí tiÕc cuéc sèng tù do. §ã còng lµ kh¸t väng gi¶i phãng cña ng­êi d©n mÊt n­íc.§ã lµ nçi ®au bi kÞch. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh kh¸t väng ®­îc sèng ch©n thËt, cuéc sèng cña chÝnh m×nh, trong xø së cña chÝnh m×nh. §ã lµ kh¸t väng gi¶i phãng, kh¸t väng tù do.
c. KÕt bµi
- Bµi th¬ trµn ®Çy c¶m høng l·ng m¹n: m¹ch c¶m xóc s«i næi, cuån cuén tu«n trµo thÓ hiÖn t©m tr¹ng
ch¸n ghÐt cña con hæ trong c¶nh ngé bÞ tï h·m ë v­ên b¸ch thó, qua ®ã thÓ hiÖn kh¸t väng vÒ cuéc sèng tù do, cao c¶ ch©n thËt. §ã còng lµ t©m tr¹ng cña thÕ hÖ con ng­êi lóc bÊy giê.
3. ViÕt bµi 
4.§äc vµ ch÷a bµi
 3. Cñng cè, h­íng dÉn vÒ nhµ:
 - Häc bµi, chuÈn bÞ «n tËp c¸c kiÕn thøc vÒ c©u phân theo MĐN.
Ngày soạn: 08/1/2015
Tuần 21: ÔN TẬP CÂU PHÂN THEO MỤC ĐÍCH NÓI
 (Câu nghi vấn, câu cầu khiến)
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
 - Ôn tập và củng cố lại kiến thức về câu nghi vấn và câu cầu khiến.
 - VËn dông lµm bµi tËp nhËn diÖn , tËp đặt c©u, viÕt ®o¹n.
 - HS biết đặt và sử dụng các kiểu câu phù hợp hoàn cảnh giao tiếp.
B.CHUẨN BỊ
 * GV: Soạn g/á, các BT.
 * HS: Ôn lại kiến thức về CNV và CCK.
C. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP.
 1. Ổn định t/c.
 2. KTBC: Có mấy kiểu câu phân theo MĐN ? Kể tên và cho VD ?
 3. Bài mới .
HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS
NỘI DUNG
? ThÕ nµo lµ c©u nghi vÊn? Cho vÝ dô?
 - Gọi HS lên bảng khái quát nội dung của bài bằng sơ đồ tư duy .
? Khi viÕt, cuèi c©u nghi vÊn sö dông dÊu g×?
? Nªu c¸c h×nh thøc thưêng gÆp cña c©u nghi vÊn ?
- Lấy VD ?
? Thế nào là câu cầu khiến ?
 Khái quát bằng sơ đồ tư duy ?
Bµi tËp 1:
 T×m nh÷ng c©u nghi vÊn trong nh÷ng c©u dưíi ®©y vµ cho biÕt chóng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm h×nh thøc nµo cña c©u nghi vÊn:
a. T«i hái cho cã chuyÖn:
_ ThÕ nã cho b¾t µ?
 ( Nam Cao )
b. _ Kh«ng! Ch¸u kh«ng muèn vµo. Cuèi n¨m thÕ nµo mî ch¸u còng vÒ.
 C« t«i hái lu«n, giäng vÉn ngät:
_ Sao l¹i kh«ng vµo? Mî mµy ph¸t tµi l¾m, cã nh d¹o tríc ®©u!
 (NguyªnHồng) c. Anh chÞ cã phóc lín råi. Anh cã biÕt con g¸i anh lµ mét thiªn tµi héi ho¹ kh«ng?
 ( T¹ Duy Anh ) d. Kh«ng, «ng gi¸o ¹! ¡n m·i hÕt ®i th× ®Õn lóc chÕt lÊy g× mµ lo liÖu?
 ( Nam Cao )
 g. _ GiÊy ®á buån kh«ng th¾m;
 Mùc ®äng trong nghiªn sÇu...
 _ L¸ vµng r¬i trªn giÊy;
 Ngoµi giêi ma bôi bay.
 Theo em nh÷ng c©u th¬ ®ã lµ t¶ c¶nh hay t¶ t×nh?
 ( Ng÷ v¨n 8, tËp hai ) Bµi tËp 2:
a. §iÒn dÊu c©u thÝch hîp vµo chç ( ) trong ®o¹n trÝch díi ®©y:
 Gâ ®Çu roi xuèng ®Êt, cai lÖ thÐt b»ng giäng khµn khµn cña ngêi hót nhiÒu x¸i cò ( )
_ Th»ng kia ( ) ¤ng tëng mµy chÕt ®ªm qua, cßn sèng ®Êy µ ( ) Nép tiÒn su ( ) Mau ( )
 Ho¶ng qu¸, anh DËu véi ®Ó b¸t ch¸o xuèng ph¶n vµ l¨n ®ïng ra ®ã, kh«ng nãi ®îc c©u g×( ) Ngêi nhµ lÝ trëng cêi mét c¸ch mØa mai ( )
_ Anh ta l¹i s¾p ph¶i giã nh ®ªm qua 
®Êy ( )
 Råi h¾n chØ lu«n vµo mÆt chÞ DËu ( )
_ ChÞ khÊt tiÒn su ®Õn chiÒu mai ph¶i kh«ng ( ) §Êy ( ) ChÞ h·y nãi víi «ng cai, ®Ó «ng Êy ra ®×nh kªu víi quan cho ( ) Chø «ng lÝ t«i th× kh«ng cã quyÒn d¸m cho chÞ khÊt mét giê nµo n÷a ( )
 ( Ng« TÊt Tè ) b. ChØ ra nh÷ng c©u nghi vÊn trong ®o¹n trÝch sau khi ®· ®iÒn dÊu xong. Cho biÕt dÊu hiÖu nµo ®Ó nhËn ra ®ã lµ c©u nghi vÊn?
Bµi tËp 3:
 Ph©n biÖt sù kh¸c nhau trong hai c©u nghi vÊn ( in ®Ëm ) sau:
( MÑ håi hép th× thÇm vµo tai t«i: )
_ Con cã nhËn ra con kh«ng?
[...]
_ Con ®· nhËn ra con cha? ( ... MÑ vÉn håi hép. )
 ( T¹ Duy Anh )
 Bµi tËp 4:
 Ph©n biÖt sù kh¸c nhau trong hai c©u nghi vÊn sau:
_ H«m nµo líp cËu ®i pÝc-nÝc?
_ Líp cËu ®i pÝc-nÝc h«m nµo?
Bµi tËp 5:
 C¸c c©u sau cã ph¶i lµ c©u nghi vÊn kh«ng? H·y ®iÒn dÊu c©u thÝch hîp vµo cuèi c©u.
a. Vua hái:
- Cßn nµng ót ®©u ( )
b. Vua hái nµng ót ®©u ( )
Bµi tËp 6:
 C¸c c©u sau ®©y cã ph¶i lµ c©u nghi vÊn kh«ng? V× sao?
a. Ai ¬i chí bá ruéng hoang
 Bao nhiªu tÊc ®Êt, tÊc vµng bÊy nhiªu.
 b. Nhí ai gi·i n¾ng dÇm sư¬ng
 Nhí ai t¸t nưíc bªn ®ưêng h«m nao.
 c. Ngưêi nµo ch¨m chØ häc tËp ngưêi ÊysÏtiÕnbé. Bµi tËp 7:
 Cho biÕt sù kh¸c nhau gi÷a c¸c ®¹i t× in ®Ëm trong c¸c c©u sau:
a. _ Ai ®Êy?
 _ Anh cÇn ai th× gäi ngêi Êy.
b. _ C¸i nµy gi¸ bao nhiªu?
 _ Anh cÇn bao nhiªu, t«i sÏ ®a anh bÊy nhiªu.
c. _ Mai, anh ®i ®©u?
 _ Mai, anh ®i ®©u, t«i theo ®Êy.
d. _ Anh cÇn c¸i nµo?
 _ Anh cÇn c¸i nµo, t«i ®a anh c¸i Êy.
Bµi tËp 8:
 §Æt hoÆc t×m 10 c©u nghi vÊn cã h×nh thøc kh¸c nhau.
Bµi tËp 9:
 ViÕt 5 c©u trÇn thuËt, sau ®ã sö dông c¸c h×nh thøc nghi vÊn ®Ó biÕn ®æi thµnh nh÷ng c©u nghi vÊn.
Bµi tËp 10:
 ViÕt mét ®o¹n v¨n ( kho¶ng 10 dßng ) thuyÕt minh vÒ t¸c h¹i cña ma tuý trong ®ã cã sö dông c©u nghi vÊn. ChØ ra c©u nghi vÊn trong ®o¹n v¨n ®ã.
2. Hãy đặt các câu nghi vấn nhằm các mục đích sau (mỗi mục đích một câu): 
	a. Nhờ bạn đèo về nhà 
	b. Mượn bạn một cái bút 
	c. Bộc lộ cảm xúc trước một bức tranh đẹp
d. Thường dùng để chào. Đặt một tình huống cụ thể để sử dụng một trong số những câu đó 
 3. Tìm câu cầu khiến trong các câu dưới đây và chỉ ra những dấu hiệu hình thức của câu cầu khiến đó:
a. Đừng cho gió thổi nữa! Đừng cho gió thổi nữa!
b. Đã ăn thịt còn lo liệu thế nào? Mày đừng có làm dại mà bay mất đầu, con ạ!
c. Xin bệ hạ hoàn gươm lại cho Long Quân!
 d. Ừ, được! Muốn hỏi con gái ta, hãy về sắm đủ một chĩnh vàng cốm, mười tấm lụa đào, mười con lợn béo mười vò rượu tăm đem sang đây.
e. Cho gió to thêm một tí! Cho gió to thêm một tí!
g. Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau!
. 6. Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng c©u cÇu khiÕn.
A. Lý thuyÕt:
1.Câu nghi vấn.
 C©u nghi vÊn lµ c©u cã h×nh thøc nghi vÊn; cã chøc n¨ng chÝnh lµ dïng ®Ó hái.
 Trong giao tiÕp, khi cã nh÷ng ®iÒu cha biÕt hoÆc cßn hoµi nghi, ngưêi ta sö dông c©u nghi vÊn ®Ó yªu cÇu tr¶ lêi, gi¶i thÝch.
VÝ dô:
_ ¸o ®en n¨m nót viÒn tµ
 Ai may cho bËu hay lµ bËu may?
 ( Ca dao )
_ Sao u l¹i vÒ kh«ng thÕ ?
 (Ng« TÊt Tè )
_ H«m nay anh ®i häc ph¶i kh«ng?
 C©u nghi vÊn khi viÕt cã dÊu chÊm hái ®Æt ë cuèi c©u, khi tr¶ lêi ph¶i nh»m vµo c¸c tõ biÓu thÞ ý nghi vÊn ®Ó tr¶ lêi. Chøc n¨ng chÝnh cña c©u nghi vÊn lµ dïng ®Ó hái vµ yªu cÇu tr¶ lêi, ngoµi ra cßn cã c¸c chøc n¨ng kh¸c.
* C¸c h×nh thøc nghi vÊn thưêng gÆp:
a. C©u nghi vÊn kh«ng lùa chän.
 KiÓu c©u nµy ®îc chia thµnh c¸c trưêng hîp sau:
* C©u nghi vÊn chøa c¸c ®¹i tõ nghi vÊn: ai, g×, nµo, nh thÕ nµo, bao nhiªu, ®©u, bao giê, sao ( v× sao, t¹i sao ),...
VÝ dô:
_ Nhưng mçi n¨m mçi v¾ng
 Ngưêi thuª viÕt nay ®©u?
 ( Vò §×nh Liªn )
* C©u nghi vÊn cã chøa c¸c t×nh th¸i tõ: µ, , nhØ, hö, h¶, hë, chø, ch¨ng,...
VÝ dô:
-ChÞ Cèc bÐo xï ®øng tríc cöa nhµ ta Êy h¶?
 ( T« Hoµi )
- B¸c trai ®· kh¸ råi chø ?
 ( Ng« TÊt Tè )
b. C©u nghi vÊn cã lùa chän.
 KiÓu c©u nµy ®ưîc chia thµnh c¸c trưêng hîp sau:
* C©u nghi vÊn dïng quan hÖ tõ: hay, hay lµ, hoÆc, hoÆc lµ.
VÝ dô:
 - Bạn ®äc hay t«i ®äc?
* C©u nghi vÊn chøa c¸c cÆp phô tõ: cã...kh«ng, cã ph¶i...kh«ng, ®·...cha,...
VÝ dô:
_ Hång! Mµy cã muèn vµo Thanh Ho¸ ch¬i víi mÑ mµy kh«ng?
 ( Nguyªn Hång )
2. Câu cầu khiến.
- Chứa các đặc điểm hình thức của mục đích nói năng đích thực cầu khiến: yêu cầu, ra lệnh, đề nghị, khuyên bảo,... 
Các đặc điểm đó là:
	 a. Câu cầu khiến chứa các phụ từ đứng trước động từ: hãy, đừng chớ,..
b. Câu cầu khiến chứa các tình thái từ đứng sau động từ: đi, thôi, nào,...
c. Câu cầu khiến chứa cả những từ đứng trước và các từ đứng sau động từ (điểm a và điểm b ở trên).
d. Câu cầu khiến không chứa các từ đi trước và đi sau động từ nhưng được đánh dấu bằng ngữ điệu cầu khiến.
e. Khi viết, câu cầu khiến thường kết thúc bằng dấu chấm than hoặc dấu chấm khi ý cầu khiến không được nhấn mạnh.
 Khi sử dụng câu cầu khiến cần lưu ý lựa chọn các từ xưng hô, lựa chọn câu cầu khiến có hay không có chủ ngữ để phù hợp với quan hệ giữa người nói và người nghe, phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
B. Bµi tËp:
Bµi tËp 1:
- C¸c c©u nghi vÊn:
a. ThÕ nã cho b¾t µ?
b. Sao l¹i kh«ng vµo?
c. Anh cã biÕt con g¸i anh lµ mét thiªn tµi héi ho¹ kh«ng?
d. ¡n m·i hÕt ®i th× ®Õn lóc chÕt lÊy g× mµ lo liÖu?
_ DÊu hiÖu h×nh thøc:
+ Cuèi c©u cã dÊu chÊm hái.
+ Trong c©u cã c¸c tõ nghi vÊn: µ, sao, cã...kh«ng, g×.
Bµi tËp 2:
a. §iÒn dÊu c©u.
 Gâ ®Çu roi xuèng ®Êt, cai lÖ thÐt b»ng giäng khµn khµn cña ngêi hót nhiÒu x¸i cò:
_ Th»ng kia ! ¤ng tëng mµy chÕt ®ªm qua, cßn sèng ®Êy µ? Nép tiÒn su ! Mau!
 Ho¶ng qu¸, anh DËu véi ®Ó b¸t ch¸o xuèng ph¶n vµ l¨n ®ïng ra ®ã, kh«ng nãi ®îc c©u g×. Ngêi nhµ lÝ trëng cêi mét c¸ch mØa mai:
_ Anh ta l¹i s¾p ph¶i giã nh ®ªm qua ®Êy!
 Råi h¾n chØ lu«n vµo mÆt chÞ DËu:
_ ChÞ khÊt tiÒn su ®Õn chiÒu mai ph¶i kh«ng? §Êy! ChÞ h·y nãi víi «ng cai, ®Ó «ng Êy ra ®×nh kªu víi quan cho ! Chø «ng lÝ t«i th× kh«ng cã quyÒn d¸m cho chÞ khÊt mét giê nµo n÷a!
b. 
_ C¸c c©u nghi vÊn trong ®o¹n trÝch:
+ ¤ng tëng mµy chÕt ®ªm qua, cßn sèng ®Êy µ?
+ ChÞ khÊt tiÒn su ®Õn chiÒu mai ph¶i kh«ng?
_ DÊu hiÖu:
+ Cuèi c©u cã dÊu chÊm hái.
+ Trong c©u cã c¸c tõ nghi vÊn: µ, ph¶i kh«ng.
Bµi tËp 3:
 Sù kh¸c biÖt:
 C¸c cÆp tõ nghi vÊn:
_ cã... kh«ng.
_ ®·...cha.
=> CÆp phô tõ ®·...cha cã hµm ý r»ng qu¸ tr×nh “nhËn” ®· hoÆc ®ang diÔn ra, ngưêi hái hái vÒ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ®ã.
Bµi tËp 4:
 Sù kh¸c nhau:
a. C©u “H«m nµo líp cËu ®i pÝc-nÝc?”:
- Tõ nghi vÊn ®øng ë ®Çu c©u.
- Nªu sù viÖc cha diÔn ra.
b. C©u “Líp cËu ®i pÝc-nÝc h«m nµo?”:
- Tõ nghi vÊn ®øng ë cuèi c©u.
- Nªu sù viÖc ®· diÔn ra.
Bµi tËp 5:
_ C©u “Cßn nµng ót ®©u?” lµ c©u nghi vÊn.
_ C©u “Vua hái nµng ót ®©u.” kh«ng ph¶i lµ c©u nghi vÊn. §©y lµ c©u trÇn thuËt.
Bµi tËp 6:
_ C©c c©u (a), (b), (c) kh«ng ph¶i lµ c©u nghi vÊn.
_ C©u (d) lµ c©u nghi vÊn.
Bµi tËp 7:
 Sù kh¸c nhau gi÷a c¸c ®¹i t× in ®Ëm
a. _ ai: ®¹i tõ nghi vÊn.
 _ ai: ®¹i tõ phiÕm chØ.
b. _ bao nhiªu: ®¹i tõ nghi vÊn.
 _ bao nhiªu: ®¹i tõ phiÕm chØ.
c. _ ®©u: ®¹i tõ nghi vÊn.
 _ ®©u: ®¹i tõ phiÕm chØ.
d. _ nµo: ®¹i tõ nghi vÊn.
 _ nµo: ®¹i tõ phiÕm chØ.
Bµi tËp 8:
 ( HS tù ®Æt c©u )
Bµi tËp 9:
- C©u trÇn thuËt:
 Ngµy mai líp chóng ta lµm bµi kiÓm tra Ng÷ v¨n.
_ ChuyÓn thµnh c©u nghi vÊn:
 Ngµy mai cã ph¶i líp chóng ta lµm bµi kiÓm tra Ng÷ v¨n kh«ng?
Bµi tËp 10:
 ( HS tù viÕt ®o¹n v¨n )
BT 11: 	Tham khảo các câu sau: 
 a. Cậu có thể đèo tớ về nhà được không ?	
b. Cậu có thể cho tớ mượn cái bút được không?
c. Sao lại có một bức tranh đẹp thế? 
d. HS dựa vào thực tế giao tiếp hàng ngày để đặt một số câu nghi vấn thường dùng để chào. Trên cơ sở đó mà đặt tình huống cụ thể để sử dụng một trong những câu đó. 
BT12: HS tìm các câu cầu khiến, chú ý các từ ngữ: đừng, đừng có, xin.
BT 13: HS tìm các câu cầu khiến, giải thích dựa vào hoàn cảnh giao tiếp và mối quan hệ giữa người nói với người nghe.
BT 14:	Tham