Giáo án Ngữ văn lớp 9 - Tiết 16+17: Văn bản: Chuyện người con gái Nam Xương - Năm học 2005-2006

TUAÀN VI - BAØI 3,4
(Töø tieát 16 ñeán tieát 20)
Tieát 16,17
Ngaøy soaïn: 24/09/2005
Ngaøy daïy:26/09/2005.
Vaên baûn:CHUYEÄN NGÖÔØI CON GAÙI NAM XÖÔNG
I/Muïc tieâu:
Giuùp HS:
Caûm nhaän ñöôïc veû ñeïp truyeàn thoáng trong taâm hoàn cuûa ngöôøi phuï nöõ Vieät Nam qua nhaân vaät Vuõ Nöông.
Thaáy roõ soá phaän oan traùi cuûa ngöôøi phuï nöõ döôùi cheá ñoä phong kieán.
Thaáy ñöôïc nhöõng thaønh coâng veà ngheä thuaät cuûa taùc phaåm .
II/Ñoà duøng daïy hoïc:Baûng phuï, phieáu hoïc taäp.
III/Hoaït ñoäng daïy hoïc:
1/Kieåm tra baøi cuõ:
2/Baøi môùi :
Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS
Noäi dung
Hoaït ñoäng 1:Giôùi thieäu baøi môùi.
-Ñeà taøi ngöôøi phuï nöõ trong xaõ hoäi phong kieán .
-Truyeàn kyø maïn luïc cuûa Nguyeãn Döõ, Truyeän....Nam Xöông.
Hoaït ñoäng 2:Giôùi thieäu taùc giaû, taùc phaåm.
H: Qua phaàn chuaån bò baøi ,em haõy neâu moät vaøi neùt chính trong cuoäc ñôøi vaø söï nghieäp cuûa Nguyeãn Döõ?
-GV KL sau khi nhaän xeùt vaø boå sung phaàn traû lôøi cuûa HS.
H: Em hieåu nhö theá naøo veà Truyeàn kyø maïn luïc?
GV : Chuyeän ngöôøi......Nam Xöông keå veà nhaân vaät Vuõ Nöông - moät ngöôøi phuï nöõ ñöùc haïnh nhöng gaëp nhieàu baát haïnh.
Hoaït ñoäng 3: Ñoïc vaên baûn vaø tìm hieåu chuù thích.
Böôùc 1: Ñoïc vaên baûn .
-GV höôùng daãn ñoïc vaø ñoïc maãu : chuù yù lôøi ñoái thoaïi vaø nhöõng ñoaïn mieâu taû taâm traïng nhaân vaät.
-HS ñoïc tieáp.
-HS toùm taét taùc phaåm.
Böôùc 2:Tìm hieåu chuù thích( chuù yù caùc thaønh ngöõ, caùc ñieån tích, ñieån coá.)
Böôùc 3: Boá cuïc.
Hoaït ñoäng 4:Tìm hieåu vaên baûn .
Böôùc 1: Tìm hieåu veû ñeïp Vuõ Nöông.
-HS thaûo luaän caâu hoûi 2 (SGK)
H: Nhaân vaät Vuõ Nöông ñöôïc mieâu taû trong nhöõng hoaøn caûnh naøo?
Gôïi yù:
+Khi môùi veà nhaø choàng.
+Khi tieãn choàng ñi traän.
+Khi choàng vaéng nhaø.
+Khi bò choàng nghi oan.
-HS lieät keâ caùc chi tieát noùi veà nhaân vaät Vuõ Nöông vaø trình baøy .
-GV treo baûng phuï vaø neâu caâu hoûi phaân tích.
H: ÔÛ töøng hoaøn caûnh Vuõ Nöông ñaõ boäc loä nhöõng ñöùc tính gì?
GV höôùng HS bình, chuù yù nhöõng ñieåm sau:
Caûnh 1: Choàng laø ngöôøi ít hoïc, hay ghen, vôï choàng ban ñaàu ñaõ heù loä nhöõng maâu thuaån nhöng naøg ñaõ bieát nhöôøng nhin ñeå gia ñình hoaø thuaän.
Caûnh 2:Haønh ñoäng vaø lôøi noùi theå hieän tình caûm thaém thieát trong saùng cuûa vôï ñoái choàng.
Caûnh 3: Khi choàng ñi xa thì luoân nhôù thöông mong ngoùng, moät mình sinh con, nuoâi con, phuïng döôõng meï giaø, lo thuoác thang khi oám ñau, ma chay khi qua ñôøi...
Caûnh 4:(Chuù yù 3 lôøi thoaïi cuûa nhaân vaät.)
H: Caùc lôøi noùi cuûa Vuõ Nöông theå hieän nhaân caùch cuûa naøng nhö theá naøo?
(Luùc ñaàu laø lôøi phaân traàn, sau ñoù laø noùi leân noãi oan öùc, ñau ñôùn, thaát voïng khi khoâng hieåu ñöôïc lí do...Cuoái cuøng laø söï thaát voïng toät ñænh, cuoäc hoân nhaân khoâng theå naøo haøn gaén ñöôïc, naøng ñaønh möôïn doøng nöôùc ñeå giaûi baøy taám loøng trong saùng cuûa mình.)
H: Caùi cheát cuûa Vuõ Nöông coù phaûi haønh ñoäng boät phaùt, laø caùi cheát ñaàu haøng soá phaän khoâng?
Vì sao?
( Haønh ñoäng töï vaãn laø haønh ñoäng quyeát lieät cuoái cuøng ñeå baûo toaøn danh döï, coù söï tuyeät voïng ñaéng cay nhöng cuùng coù söï chæ ñaïo cuûa lí trí( chi tieát : “taém goâi chay sach”, lôøi caàu nguyeän).
H:Qua 4 tình huoáng treân, em coù nhaän xeùt gì veà nhaân vaät Vuõ Nöông?
-GV bình vaø KL.
H: Noãi oan khuaát cuûa Vuõ Nöông baét nguoàn töø ñaâu?Caâu chuyeän ñöôïc giôùi thieäu vaø daãn daét nhö theá naøo?
-Cuoäc hoân nhaân:...........
-Tính caùch:...........
-Taâm traïng:............
-Tình huoáng caâu chuyeän:..........
-Caùch xöû söï:..............
GV : TS coù caùi theá cuûa moät nhaø giaøu, caùi theá cuûa ngöôøi choàng, ngöôøi ñaøn oâng trong cheá ñoä gia tröôûng phong kieán.Laïi theâm tính caùch ña nghi, hay ghen laïi voâ hoïc...daãn ñeán caùch xöû söï thoâ baïo ñaõ ñaåy Vuõ Nöông ñeán caùi cheát oan nghieät.
H:Caùi cheát cuûa Vuõ Nöông ñaõ noùi leân ñieàu gì?
( toá caùo XH PK troïng nam khinh nöõ, xem troïng keû coù tieàn, dung tuùng cho keû vuõ phu,taøn aùc(TS voâ tình ñaåy vôï ñeán caùi cheát nhöng vaãn khoâng bò moät lôøi caùo buoäc ); tình caûm cuûa taùc giaû tröôùc soá phaän cuûa ngöôøi phuï nöõ).
H: Suy nghó cuûa em tröôùc caùi cheát cuûa Vuõ Nöông? 
H:Truyeän ñaùng leõ keát thuùc ôû ñay cuõng ñaõ hoaøn chænh nhöõng taïi sao taùc giaû laïi theâm phaàn cuoái?
(nhaèm thoaû maõn taâm lí ñaïo ñöùc).
H: Khi gaëp Phan Lang, VN ñaõ ñi ñeán quyeát ñònh gì?Vì sao?
( Trôû veà ñeå ñöôïc gaûi oan vaø ñoaøn tuï vôùi choàng con).
H: Thöïc teá VN coù trôû veà ñöôïc nöõa hay khoâng?
Ñieàu ñoù ñaõ chöùng minh vaán ñeà gì?
(Giaù trò hieän thöïc)
H :Tìm chi tieát theå hieän yeáu toá truyeàn kì ñöôïc söû duïng trong truyeän?
( chuù yù: coù 2 chi tieát).
H: Theo em keát cuïc truyeän coù haäu hay khoâng?
-HS thaûo luaän caâu hoûi 4 ( Sgk):
H: neâu nhaän xeùt veà caùch daãn daét tình tieát truyeän, lôøi traàn thuaät vaø lôøi ñoái thoaïi?
H: Ngoaøi ra, taùc phaåm coøn coù nhöõng ñaëc saéc naøo veà ngheä thuaät ?
( mieâu taû, ngoân ngöõ, yeáu toá truyeàn kì, caùch taïo laäp vaên baûn ..)
Baûng phuï:
H:Giaù trò taùc phaåm:
a.Giaù trò hieän thöïc:Toá caùo XHPK.
b.Giaù trò nhaân ñaïo:thoâng caûm tröôùc soá phaân oan nghieät cuûa ngöôøi phuï nöõ.
c.Khaúng ñònh veû ñeïp truyeàn thoáng cuûa ngöôøi phuï nöõ.
d.Ñaëc saéc veà ngheä thuaät döïng truyeän, mieâu taûtaâm lí,ngoân ngöõ linh hoaït, yeáu toá töï söï keát hôïp haøi hoaø vôùi tröõ tình.
e.Caû 4 caâu treân ñeàu ñuùng.
( Ñaùp aùn : caâu e).
GV choát vaø goïi HS ñoïc ghi nhôù).
I.Taùc giaû, taùc phaåm.
1.Taùc giaû:-Nguyeãn Döõ-queâ ôû Haûi Döông- soáng ôû theá kæ XVI.
-Laø hoïc troø cuûa Nguyeãn Bænh Khieâm, töøng ñoã cöû nhaân, laøm quan moät naêm roài caùo veà ôû aån.
2.Taùc phaåm: “Chuyeän ngöôøi ...Nam Xöông” laø truyeän thöù 16 trong 20 taùc phaåm cuûa Truyeàn kì maïn luïc.
II. Ñoïc vaên baûn vaø tìm hieåu chuù thích.
1.Ñoïc vaên baûn .
2. Tìm hieåu chuù thích
3. Boá cuïc.goàm 3 phaàn:
Phaàn 1:Töø ñaàu ® “meï ñeû cuûa mình” Þ Cuoäc hoân nhaân cuûa Vuõ Nöông vaø Tröông Sinh- söï xa caùch vì chieán tranh - phaåm haïnh cuûa Vuõ Nöông trong thôøi gian xa caùch.
Phaàn 2:Tieáp theo ® “ñaõ qua roài” ÞNoãi oan khuaát vaø caùi cheát cuûa Vuõ Nöông.
Phaàn 3: coøn laïi. ÞÖôùc mô cuûa nhaân veà moät keát cuïc coù haäu.
III.Tìm hieåu vaên baûn .
1.Veû ñeïp cuûa Vuõ Nöông.
-“thuyø mò, neát na”, “Tö dung toát ñeïp” ®Laø moät con ngöôøi toaøn veïn.
-Khi môùi veà nhaø choàng: “giöõ gìn ñuùng khuoân pheùp”, “khoâng ñeå vôï choàng luùc naøo phaûi ñeán thaát hoaø”.
®Bieát cö xöû ñuùng möïc, nhöôøng nhòn choång ñeå baûo veä haïnh phuùc gia ñình.
-Khi tieãn choàng ñi lính: 
+ “roùt cheùn röôïu ñaày tieãn choàng”.
+Noùi “chaúng daùm ñeo ñöôïc aán phong haàu, maëc aùo gaám trôû veà queâ cuõ.....bình yeân”.
®Theå hieän tình caûm thieát tha ,trong saùng, chaân tính cuûa ngöôøi vôï ñoái vôùi choàng.
-Khi choàng ñi traän:
+ “moãi khi thaáy böôùm löôïn ngoaøi vöôøn, maây che kín nuùi thì noãi buoàn ....khoâng theå naøo ngaên ñöôïc”.
®Laø ngöôøi vôï thuyû chung, yeâu choàng tha thieát, mong ngoùng choàng trôû veà.
+Sinh vaø nuoâi con moät mình.
+Chaêm soùc vaø thuoác thang cho meï choàng luùc oám ñau.
+Thöông xoùt, lo ma chay teá leã khi meï choàng maát ( nhö meï ñeû).
®Laø ngöôøi vôï ñaûm ñang, chòu thöông chòu khoù, thuyû chung.Laø naøng daâu hieáu thaûo, taän tuî, neát na.
Khi bò choàng nghi oan:
- “Thieáp voán con nhaø ngheøo khoù.....nöông töïa...chöa thoaû tình chaên goái, chia phoâi...giöõ gìn moät tieát.....nghi oan cho thieáp.”
®Duøng lôøi leõ phaân traàn ñeå choàng hieåu taám loøng mình .
- “Thieáp sôû dó nöông töïa vaøo chaøng....nghi gia nghi thaát..Nay ñaõ bình rôi traâm gaõy....kia nöõa”.
®Noùi leân noãi ñau ñôùn , thaát voïng khi khoâng hieåu sao bò ñoái xöû baát coâng, khoâng coù quyeàn ñöôïc töï baûo veä, haïnh phuùc gia ñình tan vôõ...
-“Keû baïc maïnh naøy duyeân phaän haåm hiu, choàng con raày boû...xin chòu khaép moïi ngöôøi phæ nhoå”.
®Noãi thaát voïng ñeán toät cuøng khi khoâng coøn caùch naøo haøn gaén ñöôïc cuoäc hoân nhaân tröôùc nguy cô tan vôõ. Naøng ñaõ choïn con ñöôøng töï traãm mình xuoáng soâng ñeå baûo toaøn danh döï .
ÞLaø moät ngöôøi phuï nöõ xinh ñeïp, neát na, ñaûm ñang, thuyû chung, hieáu thaûo...nhöng laïi chòu oan öùc vaø cheát moät caùch oan uoång.
2.Noãi oan khuaát cuûa Vuõ Nöông.
-Cuoäc hoân nhaân giöõa hai ngöôøi coù phaàn khoâng bình ñaúng( TS “ xin vôùi meï ñem traêm laïng vaøng cöôùi veà”, Vuõ Nöông : “Thieáp voán con keû khoù , ñöôïc nöông töïa nhaø giaøu”.
-Tính caùch cuûa TS: “ña nghi”, “hay ghen”.
-Taâm traïng TS luùc naøy ñang ñau buoàn khi meï maát.
Tình huoáng baát ngôø: Lôøi noùi ngaây thô vaø thaùi ñoä cuûa ñöùa treû.(ngaïc nhieân khi thaáy mình coù hai ngöôøi cha ®keå “coù moät ngöôøi ...ñeâm naøo cuõng ñeán....khoâng bao giôø beá Ñaûn caû”.
ÞLôøi noùi cuûa ñöùa treû nhö löûa ñoå theâm daàu vaøo tính ña nghi cuûa TS, ñaåy tính ña nghi ñeán ñoä cao traøo.
-Caùch xöû söï:
+ Khoâng ñuû bình tænh ñeå phaùn ñoaùn, phaân tích.
+Tröông Sinh boû ngoaøi tai lôøi vôï vaø haøng xoùm.
+Maéng nhieác vôï vaø ñuoåi ñi.
®Töø thaùi ñoä nghi ngôø TS ñaõ bieán mình thaønh moät keû vuõ phu, thoâ baøo, daãn ñeán caùi chaát oan nghieät cuûa Vuõ Nöông.
KL: Bi kòch cuûa Vuõ Nöông ñaõ toá caùo xaõ hoäi phong kieán ñaõ xem troïng quyeàn uy cuûa keû giaøu vaø dung tuùng cho nhöõng ngöôøi ñaøn oâng vuõ phu trong gia ñình, baøy toû nieàm thöông caûm tröôùc thaân phaän ngöôøi phuï nöõ .
3.Keát thuùc truyeän vaø giaù trò taùc phaåm:
-“khoâng theå.......tìm veà coù ngaøy”
Vì nhôù queâ höông vaø mong muoán ñöôïc giaûi oan ñeå ñoaøn tuï gia ñình”.
-“thieáp chaúng theå trôû veà ñöôïc nöõa”
Caâu noùi ñoù ñaõ moät laàn nöõa toá caùo XHPK ñaõ tieáp tay cho keû aùcÞGiaù trò hieän thöïc.
*Yeáu toá truyeàn kì:
-Phan Lang gaëp Vuõ Nöông döôùi thuyû cung.
- Vuõ Nöông trôû veà khi TS laäp ñaøn trang 
Theå hieän öôùc voïng cuûa nhaân daân ta , taïo keát cuï coù haäu ÞGiaù trò nhaân ñaïo cuûa taùc phaåm.
4.Ngheä thuaät
-Ngheä thuaät döïng truyeän: Xaây döïng treân cô sôû moät coát truyeän daân gian coù saün nhöng yeáu toá saùng taïo cao( theâm bôùt caùc chi tieát nhaèm taïo bi kòch vaø taêng yeáu toá bieåu caûm)
-Mieâu taû:taâm traïng nhaân vaät phaùt trieån taêng daàn theo caâu chuyeän.
-Ngoân ngöõ: phuø hôïp vôùi tính caùch vaø taâm lí nhaân vaät( VN, beù Ñaûn).
-Söû duïng toát yeâùu toá truyeàn kì.
-Phöông thöùc taïo laäp vaên baûn :Töï söï keát hôïp tröõ tình.
III.Toång keát ( Ghi nhôù/Sgk)
3/Cuûng coá:
H : Qua quaù trình tìm hieåu vaên baûn , em haõy toùm taét ñaïi yù cuûa “Chuyeän...Xöông”.
H:Suy nghó cuûa em veà ngöôøi phuï nöõ trong XH hieän nay?
4/Daën doø:
Laøm baøi taäp toùm taét taùc phaåm.
Tìm nhöõng baøi thô, truyeän vieát veà ñeà taøi ngöôøi phuï nöõ.
Soaïn “Xöng hoâ trong hoäi thoaïi” _ baøi 3.
--------------------------*---------------------------