Đề và đáp án kiểm tra đội tuyển học sinh giỏi cấp tỉnh Địa lí lớp 9 - Đề số 4

ĐỀ KIỂM TRA ĐỘI TUYỂN CẤP TỈNH
ĐỀ SỐ 4
( Thời gian làm bài 150 phút)
 Câu 1: ( 2điểm)
Nêu hệ quả sự chuyển động của Trái đất quanh Mặt Trời?
Tại sao Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời lại sinh ra hai thời kì nóng và lạnh luân phiên nhau ở hai nửa cầu trong một năm?
 Câu 2: ( 3điểm)
 a.Trình bày đặc điểm chung của sông ngòi Việt Nam ? Giải thích vì sao sông ngòi nước ta lại có hướng chảy và chế độ nước như vậy ?
 b. Hãy kể tên các hệ thống sông chính ở Thanh Hóa.
 Câu 3:( 2 điểm)
 a. Nêu đặc điểm mật độ dân số nước ta ?
 b. Chứng minh dân cư nước ta phân bố không đều giữa đồng bằng và miền núi ?
 Câu 4: ( 3,5điểm)
Tại sao cần phải phát triển các ngành công nghiệp trọng điểm?
Dựa vào Át lát và kiến thức đã học hãy:
- Trình bày sự phát triển và phân bố ngành công nghiệp khai thác nhiên liệu ở nước ta.
- Kể tên một số cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng của Thanh Hóa.
Câu 5:( 3.5điểm)
Tại sao Tây Nguyên trở thành vùng chuyên canh cà phê lớn nhất nước ta? Những khó khăn trong sản xuất cà phê của Tây Nguyên là gì ?
 Câu 6: ( 6 điểm)
 Cho bảng số liệu:
 Diện tích và năng suất lúa cả năm của nước ta
Năm
Diện tích ( nghìn ha)
Năng suất (tạ/ha)
Tổng số
Lúa mùa
2000
7666
2360
42,4
2003
7452
2109
46,4
2005
7329
2038
48,4
2007
7207
2016
49,9
2008
7400
2018
52,3
(Nguồn: Niên giám thống kê 2009, nhà xuất bản thống kê 2010)
Vẽ biểu đồ thích hợp nhất thể hiện tình hình sản xuất lúa của nước ta trong giai đoạn 2000-2008.
Nhận xét tình hình sản xuất lúa của nước ta từ biểu đồ đã vẽ và giải thích.
HƯỚNG DẪN CHẤM- ĐỀ SỐ 4
Câu
Ý
Nội dung
Điểm
1
a
 Hệ quả sự chuyển động của Trái đất quanh Mặt Trời:
- Hiện tượng các mùa trên Trái Đất.
- Hiện tượng ngày đêm dài, ngắn khác nhau theo mùa và theo vĩ độ.
0.5
0.5
b
Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời lại sinh ra hai thời kì nóng và lạnh luân phiên nhau ở hai nửa cầu trong một năm:
- Do trục Trái Đất nghiêng và không đổi hướng trong khi chuyển động trên quỹ đạo nên Trái Đất có lúc ngả nửa cầu bắc, có lúc ngả nửa cầu Nam về phía Mặt trời. 
- Nửa cầu nào ngả về phía Mặt trời, thì có góc chiếu lớn, nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt. Lúc ấy là mùa nóng của nửa cầu đó. Nửa cầu nào chếch xa Mặt trời, thì có góc chiếu nhỏ, nhận được ít ánh sáng và nhiệt. Lúc ấy là mùa lạnh của nửa cầu đó. Các mùa trái ngược nhau ở 2 nửa cầu.
0.5
0.5
2
a
.* Trình bày đặc điểm chung của sông ngòi Việt Nam? 
- Mạng lưới sông ngòi dày đặc, phân bố rộng khắp trên phạm vi cả nước (d/c)
- Hướng chảy: TB- ĐN và vòng cung (d/c)
- Chế độ nước: Theo mùa, mùa lũ và mùa cạn khác nhau rõ rệt
- Lượng phù sa: Hàm lượng phù sa lớn
 *Giải thích vì sao sông ngòi nước ta lại có hướng chảy và chế độ nước như vậy?
- Do địa hình nước ta có hai hướng chính: TB-ĐN và vòng cung
- Do khí hậu nhiệt đới gió mùa, mưa nhiều và thay đổi theo mùa
0.25
0.25
0.25
0.25
0.5
0.5
b
Kể đủ 4 hệ thống sông của Thanh Hóa: sông Mã, sông Yên, sông Hoạt và sông Lạch Bạng
1.0
3
a
b
Đặc điểm mật độ dân số nước ta
- MĐDS nước ta cao (DC bằng số liệu ở thời điểm gần nhất)
- MĐDS nước ta ngày càng tăng (D/C)
Dân cư nước ta phân bố không đều giữa đồng bằng với trung du và miền núi
 + Dân cư tập trung đông ở đồng bằng (DC)
 + Trung du và miền núi mật độ dân số thấp (DC)
1.0
0.5
0.5
1.0
0.5
0.5
4
a
b
Cần phải phát triển các ngành công nghiệp trọng điểm vì:
- Phát huy được thế mạnh lâu dài về tài nguyên thiên nhiên và nguồn lao động
- Mang lại hiệu quả cao về KT-XH và thúc đẩy các ngành KT khác phát triển
*Sự phát triển và phân bố CN khai thác nhiên liệu:
- CN khai thác than: phân bố chủ yếu ở vùng than Quảng Ninh, sản lượng (DC)
- CN khai thác dầu khí: chủ yếu ở thềm lục địa phía Nam, sản lượng (DC). Dầu thô là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của nước ta
* Các cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng của Thanh Hóa: Xi măng Bỉm Sơn, xi măng Nghi Sơn, các cơ sở sản xuất gạch ngói ở Nông Cống, Vĩnh Lộc, Tĩnh Gia, Yên Định
0.5
0.5
0.75
0.75
1.0
5
*
 *
Tây nguyên là vùng chuyên canh cà phê lớn nhất nước ta vì:
- Điều kiện tự nhiên thuận lợi:
 + Địa hình cao nguyên xếp tầng với các mặt bằng rộng lớn và tương đối bằng phẳng
 + Đất ba dan màu mỡ, có tầng phong hóa sâu, diện tích lớn (DC)
 + Khí hậu cận xích đạo, nóng quanh năm, hai mùa rõ rệt. Mùa khô thuận lợi cho phơi sấy, bảo quản sản phẩm. Khí hậu phân hóa theo độ cao có thể trồng được nhiều loại cà phê (DC)
 + Nguồn nước khá dồi dào (sông ngòi, nước ngầm) cung cấp điện năng và nước tưới cho sản xuất.
- Điều kiện KT-XH thuận lợi:
 + Là vùng nhập cư lớn nhất nước ta
 + Người dân có nhiều kinh nghiệm trong sản xuất cà phê
 + Cơ sở vật chất kỹ thuật (cơ sở chế biến, các nông trường cà phê), cơ sở hạ tầng đang được cải thiện
 + Chính sách thúc đẩy sản xuất chuyên canh cà phê ở Tây Nguyên của Nhà nước
 + Thị trường tiêu thụ mở rộng
- Các điều kiện thuận lợi khác:
Những khó khăn trong sản xuất cà phê ở Tây Nguyên:
Thiếu nước tưới trong mùa khô
Thiếu lao động
Thị trường tiêu thụ chưa thực sự ổn định
Cơ sở vật chất kỹ thuật, cơ sở hạ tầng còn thấp.
3.5
0.25
0.25
0.25
0.25
0.25
0.25
0.25
0.25
0.25
0.25
0.25
0.25
0.25
0.25
6
a
b
Vẽ biểu đồ
Yêu cầu: 
- Vẽ biểu đồ kết hợp (cột chồng và đường). 
- Vẽ chính xác, đảm bảo khoảng cách năm
- Có chú giải và tên biểu đồ
Lưu ý: Nếu thiếu một trong các yêu cầu: trừ 0.25đ.Vẽ biểu đồ khác không cho điểm
* Nhận xét:
- Diện tích lúa cả năm và diện tích lúa mùa có xu hướng giảm (DC)
- Năng suất lúa cả năm tăng liên tục (DC)
* Giải thích:
- DT lúa có xu hướng giảm chủ yếu do kết quả của quá trình CNH – Đô thị hóa(đất nông nghiệp chuyển sang đất chuyên dùng, đất ở)
- Năng suất lúa cả năm tăng do thâm canh tăng vụ, áp dụng các biện pháp KHKT
3.0
1.0
1.0
0.5
0.5
Tổng
Câu I+II+III+IV+V+VI
20