Đề thi học sinh giỏi cấp tỉnh môn Địa lý Lớp 9

Sở GD &ĐT Kì thi học sinh giỏi cấp tỉnh lớp 9
Năm học 2007- 2008
Đề chính thức
 Đề thi môn : Địa lí
 Thời gian 150 phút ( không kể thời gian giao đề )
Câu 1: ( 5 điểm )
Phân biệt thời tiết và khí hậu?
Địa hình có tác động tới khí hậu như thế nào?
Trình bày và giải thích tác động của dãy núi Trường Sơn ở nước ta tới khí hậu khu vực lân cận?
Câu 2: ( 4 điểm )
	Dựa vào vị trí, địa hình hướng gió và kiến thức đã học, trình bày về miền Bắc và Đông Bắc Bắc Bộ với những nội dung sau:
Vì sao tính chất nhiệt đới của miền lại giảm sút khá mạnh so với các miền khác?
Vì sao miền này, mùa đông thường đến sớm và kết thúc muộn hơn các miền khác?
Vì sao mùa đông ở miền này thường có mưa phùn?
Đặc điểm khí hậu và thời tiết nêu trên đã ảnh hưởng tới sản xuất và đời sống như thế nào?
Câu 3 ( 6 điểm )
	Cho biết những mặt mạnh và những mặt tồn tại của nguồn lao động nước ta. Vì sao việc làm đang là một vấn đề kinh tế- xã hội gay gắt ở nước ta? Hướng giải quyết?
Câu 4 ( 5 điểm)
Cho bảng số liệu về tình hình sản xuất lúa ở đồng bằng sông Hồng:
Năm
1985
1995
1997
2000
Diện tích lúa (nghìn ha )
1.185,0
1.193,0
1.197,0
1.212,4
Sản lượng lúa ( nghìn tấn )
3.787,0
5.090,4
5.638,1
6594,8
Vẽ biểu đồ kết hợp giữa cột và đường biểu hiện diện tích và sản lượng lúa ở Đồng bằng sông Hồng.
Dựa vào bảng số liệu, tính năng suất lúa ở Đồng bằng sông Hồng.
Nhận xét tình hình sản xúât lúa ở Đồng bằng sông Hồng trong giai đoạn trên.
.
Học sinh được sử dụng Atlat địa lí Việt Nam do Nhà xuất bản Giáo Dục phát hành.
 Hướng dẫn chấm kì thi HSG cấp tỉnh lớp 9
 Năm học 2007 - 2008
Chính thức
 Môn : Địa lí
 .
Câu 1: ( 5 điểm )
Phân biệt thời tiết và khí hậu:
Thời tiết là biểu hiện các hiện tượng khí tượng ở một địa phương trong một thời gian ngắn.
Khí hậu là sự lặp đi lặp lại của tình hình thời tiết ở một địa phương trong nhiều năm.
 ( Mỗi ý đúng được 0,5 điểm, cộng 1 điểm)
Địa hình có tác động tới khí hậu ( Có dẫn chứng minh hoạ)
- Cùng một vĩ độ, càng lên cao nhiệt độ càng giảm ( dẫn chứng )
Cùng một dãy núi, sườn đón gió ẩm thổi lên thường mưa nhiều, sang sườn bên kia độ ẩm giảm, nhiệt độ tăng sinh ra khô và nóng ( dẫn chứng)
ở sâu trong lục địa có khí hậu khắc nghiệt hơn gần biển và đại dương. ( dẫn chứng )
Hướng núi và độ cao làm thay đổi hướng gió và tính chất của khoói khí mà gió mang theo như nhiệt, ẩm, mây, mưa( dẫn chứng )
 (Mỗi ý đúng được 0,5 điểm, cộng 2 điểm)
Tác động của dãy Trường Sơn ở nước ta tới khu vực khí hậu lân cận.
Khái quát:
+ Dãy núi Trường Sơn chạy theo hướng TB- ĐN tác động làm cho chế độ nhiệt ẩm, gió, mây, mưa ở hai bên sườn núi này và khu vực lân cận có sự trái ngược nhau theo mùa. ( 0,5 điểm)
Cụ thể:
+ Mùa hạ: Gió mùa tây và tây nam từ ấn Độ Dương qua vịnh Thái Lan mang theo nhiều hơi nước gặp dãy Trường Sơn ngăn lại gây mưa nhiều ở sườn Tây. Vượt qua Trường Sơn sang sườn Đông trở lên khô, nóng ( còn gọi là gió Lào).
+ Mùa thu và đông: gió mùa thổi theo hướng ngược lại, gió đông và đông bắc qua biển Đông gặp sườn Đông Trường Sơn đón gió ngưng tụ gây mưa nhiều vào mùa thu, mùa đông, đén khi vượt Trường Sơ sang sườn Tây lại trở lên khô hạn. 
( Mỗi ý 0,75 đ, cộng 1,5 điểm)
Câu 2: ( 4 điểm )
a.Tính chất nhiệt đới của miềm giám sút mạnh so với các miền khác là do:
 Có sự hạ thấp đáng kể của nền nhiệt độ, nhất là mùa đông do hoạt động của gió mùa Đông Bắc mang đến khối không khí lạnh ở vùng cực đới ảnh hưởng sâu sắc đến miền này, mặt khác do nằm ở vĩ độ cao nhất so với các miền khác trong cả nước, lại thêm các dãy núi vòng cung mở ravề phía Bắc tạo điều kiện cho không khí lạnh dễ dàng xâm nhập gây ảnh hưởng mạnh mẽ. ( 1 điểm )
b) Mùa đông thường đến sớm và kết thúc muộn hơn các miền khác là vì:
- Gió mùa đông bắc đem theo khối không khí lạnh ở vùng cực đới tràn vào nước ta theo hướng đông bắc, do miền này nằm ở vĩ độ cao nhất, đã ảnh hưởng trực tiếp đem đến mùa đông sớm nhất so với các miền khác.
	- Gió mùa mùa hè đem theo các khối khí nóng ẩm vượt xích đạo tràn vào nước ta theo hướng tây nam và đông nam phảI vượt qua hàng nghìn km đến miền này muộn hơn các miền khác, mùa đông thường kết thúc muộn.
 ( Mỗi ý đúng được 0,5 điểm, cộng 1 điểm ) 
c)Mùa đông thường có mưa phùn vì:
Vào nửa sau mùa đông, trung tâm của vùng áp cao lục địa châu á chuyển dịch sang phía đông khiến cho đường di chuyển của không khí cực đới vòng qua biển trước khi tràn vào miền này đem theo độ ẩm tương đối cao gây mưa phùn và mưa nhỏ rải rác. Mặt khác, do tính chất ổn định của khối khí này nên không có mưa to.
 (1 điểm )
ảnh hưởng của diễn biến khí hậu và thời tiết nêu trên.
ảnh hưởng tích cực: Do có mùa đông lạnh làm cho miền có cơ cấu cây trồng và vật nuôi phong phú, bên cạnh cây trồng và vật nuôi xứ nóng, miền còn có thêm cây trồng và vật nuôi xứ lạnh, có thêm cơ cấu cây trồng vụ đông. Mưa phùn làm hạn chế bớt sự khô hạn của mùa đông.
ảnh hưởng tiêu cực: dễ phát sinh dịch bệnh, ẩm mốc, phảI phòng chống rét cho vật nuôI, cây trồng. ( dẫn chứng )
 ( Mỗi ý đúng 0,5 điểm, cộng 1 điểm ) 
Câu 3: ( 6 điểm ) 
* Những mặt mạnh và mặt tồn tại của nguồn lao động.
Những mặt mạnh. 
Có nguồn lao động dồi dào. Mỗi năm tăng thêm 1,1 triệu lao động.
Người lao động Việt Nam cần cù, khéo tay, có kinh nghiệm trong sản xuất nông nghiệp và tiểu thủ công nghiệp.
Khả năng tiếp nhận trình độ kĩ thuật nhanh.
Đội ngũ lao động kĩ thuật ngày càng tăng: hiện nay lao động kĩ thuật có khoảng 5 triệu người ( chiếm 13% tổng số lao động ), trong đó số lao động có trình độ cao đẳng, đại học là 23%.
 ( Mỗi ý đúng 0,25 điểm, cộng 1 điểm )
Những mặt tồn tại:
Thiếu tác phong công nghiệp, kỉ luật lao động chưa cao.
Đội ngũ cán bộ khoa học kĩ thuật và công nhân có tay nghề còn ít.
Lực lượng lao động phân bố không đều tập trung ở đồng bằng. Đặc biẹt lao động kĩ thuật tập trung ở các thành phố lớn, dẫn đến tình trạng thiếu việc làm ở đồng bằng, thất nghiệp ở các thành phố trong khi miền núi, trung du lại thiếu lao động.
Năng suất lao động thấp. Cơ cấu lao động chuyển dịch chậm, lao động nông nghiệp còn chiếm ưu thế.
 ( Mỗi ý đúng 0,25 điểm, cộng 1 điểm )
 * Việc làm đang là vấn đề kinh tế- xã hội gay gắt ở nước ta. 
Số người thiếu việc làm cao, số người thất nghiệp đông, tỉ lệ thiếu việc làm ở nông thôn: 28,2%; Tỉ lệ thất nghiệp ở thành phố:6,8%. Mỗi năm tăng thêm 1,1 triệu lao động.( Số liệu năm 1998). Thiếu việc làm sẽ gây nhiều vấn đề phức tạp cho xã hội. Hiện nay vấn đề việc làm gay gắt nhất ở đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ.
 ( 1 điểm )
* Hướng giải quyết.
+ Hướng chung:
Phân bố lại dân cư và nguồn lao động. Chuyển từ đồng bằng sông Hồng, duyên hảI miền Trung đến Tây Bắc và Tây Ngyuên.
Phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần.
Đa dạng hoá các loại hình đào tạo, hoạt động dạy nghề.
Lập các trung tâm giới thiệu việc làm, đẩy mạnh hướng nghiệp ở trường phổ thông.
 ( Mỗi ý đúng 0,5 điểm, cộng 2 điểm )
+ Nông thôn.
Đẩy mạnh công tác kế hoạch háo gia đình.
Đa dạng hoá các loại hình hoạt động kinh tế ở nông thôn.
 ( Mỗi ý đúng 0,25 điểm, cộng 0,5 điểm ) 
+ Thành thị:
Mở rộng các trung tâm công nghiệp, xây dựng các khu công nghiệp mới.
Phát triển các hoạt động dịch vụ. Chú ý các hoạt động công nghiệp vừa và nhỏ để thu hút lao động.
 ( Mỗi ý đúng 0,25 điểm, cộng 0,5 điểm ) 
Câu 4. ( 5 điểm )
Vẽ chính xác, đẹp. ( 2 điểm ) 
Vẽ hệ trục toạ độ.
+ Chung 1 trục thời gian: Các mốc thời gian xác định theo khoảng cách tỉ lệ.
+ 2 trục đơn vị ( nghìn ha, nghìn tấn )
Cột biểu hiện diện tích, đường biểu hiện sản lượng.
Ghi đầy đủ: tên biểu đồ, số liệu ghi chú,
Lưu ý: thiếu mỗi yếu tố trừ 0,25 điểm, sai thời gian trừ 0,5 điểm.
b) Tính năng suất lúa ở Đồng bằng sông Hồng. ( 1 điểm )
Năm
1985
1995
1997
2000
Năng suất ( tấn/ ha )
3,2
4,3
4,7
5,4
 c) Nhận xét về tình hình sản xuất lúa ở Đồng bằng sông Hồng. ( 2 điểm )
 - Diện tích trồng lúa tăng liên tục, nhưng rất chậm; sau 15 năm chỉ tăng được 27,4 nghìn ha. ( 0,5 điểm )
 - Năng suất lúa tăng nhanh, sau 15 năm năng suất lúa tăng 2,2 tấn/ ha, càng về sau năng suất lúa tăng càng nhanh. ( 0,5 điểm )
 - Sản lượng lúa tăng nhanh: 
	+ Sau 15 năm sản lượng tăng 1,7 lần ( 2.807,8 nghìn tấn) ( 0,5 điểm )
	+ Sản lượng tăng nhanh theo thời gian. ( 0,5 điểm )