Đề thi chọn học sinh giỏi Ngữ văn lớp 9 - Đề số 20 - Phòng GD & ĐT Thủy Nguyên

UBND HUYỆN THỦY NGUYÊN
ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
-----------------------------
MÔN: NGỮ VĂN 9
Thời gian làm bài: 120 phút (Không kể thời gian giao đề)
Câu 1: 
	Trong bài thơ "Mùa xuân chín", Hàn Mặc Tử có viết:
	"Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời
	Bao cô thôn nữ hát trên đồi"
	Đọc hai câu thơ trên em liên tưởng tới những câu thơ nào đã học ở chương trình Ngữ văn 9. 
a. Hãy chép chính xác các câu thơ đó? Và cho biết các câu thơ trích trong tác phẩm nào và tác giả là ai?
b. Vẻ đẹp mùa xuân của ở các tác giả ấy có gì giống và khác nhau?
Câu 2: 
	Viết bài văn ngắn khoản một trang giấy thi trình bày suy nghĩ về câu nói sau:
 	 Con người sinh ra không phải để tan biến như một hạt cát vô danh. Họ sinh ra để in dấu lại trên mặt đất, in dấu trong tim người khác.
Câu 3: 
	Nhận xét về vai trò của chi tiết nghệ thuật trong truyện, có ý kiến cho rằng: "Chi tiết nhỏ làm nên nhà văn lớn". Hãy phân tích chi tiết "chiếc bóng" trong tác phẩm "Chuyện người con gái Nam Xương" của Nguyễn Dữ đã làm rõ điều đó.
 HẾT.
UBND HUYỆN THUỶ NGUYÊN
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
----------------
HƯỚNG DẪN CHẤM THI CHỌN HSG
MÔN: NGỮ VĂN 9
BIỂU ĐIỂM CHẤM ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI 
MÔN NGỮ VĂN 9
Câu 1: 2 điểm.
a. Học sinh chép chính xác hai câu thơ: Cỏ non xanh tận chân trời/Cành lê trắng điểm một vài bông hoa", chỉ rõ trích trong "Truyện Kiều" của Nguyễn Du cho 0,5 điểm.
b. So sánh: 1,5 điểm.
* Giống nhau: Cả hai đều là những bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp, gợi cảm; thể hiện sự cảm nhận tinh tế và tình yêu thiên nhiên tha thiết của các nhà thơ (0,5 điểm)
* Khác nhau: (1,0 điểm).
	- Mùa xuân trong thơ Nguyễn Du đã dựng lên vẻ đẹp của mùa xuân theo nguyên tắc "Thi trung hữu họa" của mĩ học trung đại nhưng đầy sáng tạo và tinh tế. Bức tranh xuân khoáng đạt về không gian, tinh tế về đường nét, hài hòa về màu sắc. Đó là một bức tranh xuân sinh động, có hồn và tràn trề sự sống.
	- Mùa xuân trong thơ Hàn Mặc Tử được tạo nên bằng chất liệu nghệ thuật mới của nhà thơ cũng rất sống động. Mùa xuân là mùa của tuổi trẻ với bao khát khao say mê. Đó à sự cất lời hòa hợp giữa con người và thiên nhiên. Tất cả toát lên vẻ đẹp thanh tân của sự sống.
Câu 2: 3 điểm.
1. Yêu cầu cụ thể: 
* Hình thức:
- Học sinh biết vận dụng kiến thức và kĩ năng nghị luận để suy nghĩ về một vấn đề của đời sống xã hội. Đó là quan niệm, cách sống có mục đích.
- Tuy viết một trang giấy thi nhưng bài viết phải có bố cục 3 phần rõ ràng. Văn viết mạch lạc, trong sáng; không mắc các lỗi.
 * Về nội dung kiến thức:
- Giải thích ý nghĩa câu nói: Bằng cách nói hình ảnh so sánh, ẩn dụ, câu nói khẳng định con người sinh ra không chỉ để sống một cuộc đời tầm thường, vô vị. Đã sinh ra trong cuộc đời, con người phải khẳng định vai trò tích cực của mình với xã hội, những người xung quanh, phải sống có ích, tốt đẹp.
- Vận dụng lí lẽ để khẳng định vấn đề:
	+ Con người sinh ra nếu không có lí tưởng sống, cuộc sống sẽ trở nên nhàm chán, vô vị, sống buông xuôi, thậm chí buông thả, bất cần đời...
	+ Sống phải có công danh, sự nghiệp, giúp ích cho đời. Vì khi sinh ra trong trời đất là ta đã mang món nợ với cuộc đời. Mỗi người cần trả sòng phẳng món nợ sâu nặng đó.
	+ Khi có quan niệm sống có ích, sống tốt đẹp ta sẽ thấy cuộc đời đẹp, đáng sống.
	+ Có cống hiến cho đời bằng những việc làm cụ thể, con người mới có thể in dấu của mình trong xã hội. Và biết sống cho người khác, vì người khác là yêu tố quan trọng có ý nghĩa quyết định để con người in dấu trong tim người khác.
- Nêu dẫn chứng minh họa:
	+ Cha mẹ in dấu trong tim con cái bằng sự chăm sóc, nuôi dưỡng, tình yêu thương, dạy dỗ chu đáo.
	+ Có những anh hùng dân tộc in dấu trên mặt đất và trong tim chúng ta bằng những hành động chiến đấu phi thường và sự hy sinh anh dũng
	+ Các bậc vĩ nhân in dấu trên mặt đất và trong tim chúng ta bằng sự nghiệp lừng lẫy, sự đóng góp lớn lao cho cuộc đời bằng tấm gương đạo đức sáng ngời: Bác Hồ, Lê-nin,
	 + Những kẻ sống chủ nghĩa cá nhân, những tên bạo chúa, những tên sống với tham vọng điện cuồng....Những người sống mà như chết hay sống lay lắt trong cuộc đời, ăn bám gia đình và xã hội....không bao giờ in dấu lại trên mặt đất, in dấu trong tim người khác.
- Nhận thức hành động đúng can có:
	 Mỗi người sinh ra cần có quan niệm sống tốt đẹp, tích cực, để lại danh thơm, tiếng tốt; biết sống vì người khác, biết đóng góp công sức cho cuộc đời chung (Như học tập, lao động tốt, giúp đỡ người khác, lên tiếng với hành động xấu..... chắc chắn sẽ được in dấu lại trên mặt đất, in dấu trong tim người khác.
2. Biểu điểm:
- Điểm 3: Đáp ứng tốt các yêu cầu trên. Bài viết thể hiện được khả năng tư duy, có vốn sống phong phú. Lập luận chặt chẽ, diễn đạt rõ ràng, chữ viết sạch đẹp, không mắc các lỗi.
- Điểm 2: Đáp ứng được khoảng 2/3 các yêu cầu trên. Văn viết chưa thật cảm xúc. Có thể diễn đạt chưa hay.
- Điểm 1: Bài viết thiếu nhiều ý và vốn sống còn hạn chế. Diễn đạt chưa rõ ràng, có mắc lỗi các loại.
- Điểm 0: Hoàn toàn lạc đề.
Câu 3: 5 điểm.
1. Yêu cầu chung:
* Hình thức:
 - Học sinh biết vận dụng kiến thức và kĩ năng nghị luận để suy nghĩ trình bày về một vấn đề trong tác phẩm văn học. Đó là vai trò của một chi tiết nghệ thuật trong một tác phẩm văn học.
 - Bài viết lập luận chặt chẽ. Văn viết mạch lạc, trong sáng; chuyển ý linh hoạt, không mắc các lỗi.
* Về nội dung kiến thức:
a. Nêu được vai trò của chi tiết nghệ thuật trong truyện: 
- Chi tiết là một trong những yếu tố nhỏ nhất tạo nên tác phẩm (...), để làm nên một chi tiết nhỏ có giá trị đòi hỏi nhà văn phải có sự thăng hoa về cảm hứng và tài năng nghệ thuật.
- Nghệ thuật là một lĩnh vực đặc thù: Tầm vóc của người nghệ sỹ có thể được làm nên từ những yếu tố nhỏ nhất. Nhà văn lớn có khả năng sáng tạo được những chi tiết nhỏ nhưng giàu giá trị biểu đạt, góp phần đắc lực trong việc thể hiện chủ đề tư tưởng của tác phẩm.
b. Đánh giá giá trị của chi tiết "chiếc bóng" trong "Chuyện người con gái Nam Xương":
* Giá trị nội dung:
- "Chiếc bóng" tô đậm thêm nét đẹp phẩm chất của Vũ Nương trong vai trò người vợ, người mẹ. Đó là nỗi nhớ thương, sự thuỷ chung, ước muốn đồng nhất "xa mặt nhưng không cách lòng" với người chồng nơi chiến trận; đó là tấm lòng người mẹ muốn khỏa lấp sự trống vắng, thiếu hụt tình cảm người cha trong lòng đứa con thơ bé bỏng.
- "Chiếc bóng" là một ẩn dụ cho số phận mỏng manh của người phụ nữ trong chế độ phong kiến nam quyền. Họ có thể gặp bất hạnh bởi bất cứ một nguyên nhân vô lý nào mà không lường trước được. Với chi tiết này, người phụ nữ hiện lên là nạn nhân của bi kịch gia đình, bi kịch xã hội.
- "Chiếc bóng" xuất hiện ở cuối tác phẩm "Rồi trong chốc lát, bóng nàng loang loáng mờ nhạt dần mà biến đi mất": Khắc hoạ giá trị hiện thực - nhân đạo sâu sắc của tác phẩm.
- Chi tiết này còn là bài học về hạnh phúc muôn đời: Một khi đánh mất niềm tin, hạnh phúc chỉ còn là chiếc bóng hư ảo.
* Giá trị nghệ thuật:
- Tạo sự hoàn chỉnh, chặt chẽ cho cốt truyện: Chi tiết "chiếc bóng" tạo nên nghệ thuật thắt nút, mở nút mâu thuẫn bất ngờ, hợp lý:
+ Bất ngờ: Một lời nói của tình mẫu tử lại bị chính đứa con ngây thơ đẩy vào vòng oan nghiệt; chiếc bóng của tình chồng nghĩa vợ, thể hiện nỗi khát khao đoàn tụ, sự thuỷ chung son sắt lại bị chính người chồng nghi ngờ "thất tiết" ...
+ Hợp lý: Mối nhân duyên khập khiễng chứa đựng nguy cơ tiềm ẩn (Vũ Nương kết duyên cùng Trương Sinh thất học, đa nghi, ghen tuông, độc đoán) cộng với cảnh ngộ chia ly bởi chiến tranh. Đó là nguy cơ tiềm ẩn bùng phát.
- Tạo kịch tính, tăng sức hấp dẫn cho tác phẩm.
- Chi tiết này còn là sự sáng tạo của Nguyễn Dữ (so với chuyện cổ tích, "Miếu vợ chàng Trương") tạo nên vẻ đẹp lung linh cho tác phẩm và một kết thúc tưởng như có hậu nhưng lại nhấn mạnh hơn bi kịch của người phụ nữ.
2. Biểu điểm:
- Điểm 5: Bài viết đáp ứng tốt các yêu cầu trên, có rõ khả năng hiểu đề, tư duy tốt, văn viết giàu cảm xúc. Diễn đạt trong sáng, mạch lạc. Chữ viết sạch đẹp, không mắc các lỗi.
- Điểm 4: Bài viết đáp ứng yêu cầu như điểm 5. Song còn thiếu chặt chẽ trong lập luận và chưa thật cảm xúc.
- Điểm 3: Hiểu đề nhưng vận dụng thao tác nghị luận chưa thuần thục. Diến đạt đôi chỗ chưa thật trong sáng; còn mắc một vài lỗi chính tả hoặc dùng từ.
- Điểm 2: Học sinh có chỗ còn sa đà kể lại chuyện; lập luận chưa chặt chẽ, thiếu rõ ràng. Mắc một số lỗi dùng từ, viết câu, chính tả. 
- Điểm 1: Bài làm tỏ ra hiểu đề. Nội dung quá nghèo nàn; mắc nhiều lỗi diễn đạt, dùng từ, chính tả. 
- Điểm 0: Hoàn toàn lạc đề.
-------------------------------------------------