Đề luyện học sinh giỏi Vật lí lớp 9 - Năm học 2014-2015 - Trường THCS Đoàn Thị Điểm

TRƯỜNG THCS ĐOÀN THỊ ĐIỂM
 ĐỀ LUYỆN HSG THÁNG 3- 2015. ĐỀ 1.
 Môn: VẬT LÍ – LỚP 9
Thời gian làm bài: 150 phút (không kể thời gian giao đề)
(Đề thi gồm 01 trang)
Bài 1 : (3,0 điểm)
 	Một bình thông nhau với hai nhánh có đường kính d1 = 10cm và d2 = 20 cm chứa nước. Xác định sự thay đổi của mực nước ở hai nhánh khi thả một miếng gỗ có khối lượng m = 500g vào trong bình thông nhau nói trên. Biết khối lượng riêng của nước Dn = 1000kg/m3 .
Bài 2 : (3,0 điểm)
 	Để có 1,2 kg nước ở 360C, người ta trộn một khối lượng m1 nước ở 150C với khối lượng m2 nước ở 900C. Hỏi khối lượng nước mỗi lọai. Biết nhiệt dung riêng của nước là cn = 4200J/kg.K.
V
R1
R2
R3
R4
P
Q
M
N
 (H.1)
Bài 3: (4,0 điểm)
 	Cho mạch điện như hình (H.1), trong đó UMN= 75V (không đổi); R1= 3W, R2= 9W, R3=6W, R4 là biến trở. Điện trở các dây nối không đáng kể, điện trở vôn kế rất lớn.
1. Điều chỉnh R4 sao cho vôn kế chỉ 20V. Tính giá trị của R4.
Đ2
Đ3
Đ4
Đ1
Đ5
A
B
 (H.2)
2. Thay vôn kế bằng một ampe kế có điện trở không đáng kể. Điều chỉnh R4 sao cho ampe kế chỉ 5A và chiều dòng điện qua ampe kế từ P đến Q. Tính giá trị của R4.
Bài 4: (4,0 điểm)
 Có 5 bóng đèn, công suất định mức bằng nhau mắc theo sơ đồ như hình (H.2) thì cả 5 đèn đều sáng bình thường. Bỏ qua điện trở các dây nối.
 1. Cho giá trị định mức của đèn Đ2 là 3V-3W. Tìm giá trị định mức của các đèn còn lại.
	2. Nếu đột nhiên đèn Đ4 bị cháy thì lúc đó các đèn còn lại có độ sáng thế nào? Giả thiết rằng hiệu điện thế UAB được giữ không đổi và các đèn còn lại không bị cháy.
Bài 5: (4,0 điểm)
 Vật sáng AB đặt vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ có tiêu cự 20cm tạo ảnh A’B’ 
1. Biết A’B’ = 4AB. Vẽ hình và tính khoảng cách từ vật tới thấu kính (xét 02 trường hợp: ảnh thật và ảnh ảo). 
2. Cho vật AB di chuyển dọc theo trục chính của thấu kính. Tính khoảng cách ngắn nhất giữa vật và ảnh thật của nó.
Bài 6: ( 2,0 điểm)
 	Cho một nguồn điện, một ampe kế, một vôn kế, một điện trở có giá trị chưa biết và các dây nối. Làm thế nào để đo được giá trị của điện trở với độ chính xác lớn nhất? Hãy trình bày phương án đo điện trở và vẽ các mạch điện tương ứng.
 --------- HẾT ---------
 Họ và tên thí sinh:..............................................................Số báo danh:.......................
ĐỀ LUYỆN HSG THÁNG 3- 2015. ĐỀ 1
ĐÁP ÁN - BIỂU ĐIỂM VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM
 I. SƠ LƯỢC ĐÁP ÁN VÀ BIỂU ĐIỂM 
Bài 1 : (3,0 điểm)
	Giả sử lượng nước trong bình có thể tích V, S1 và S2 lần lượt là tiết diện của mỗi nhánh, mực nước ở hai bên bình thông nhau là ngang nhau, có độ cao h :
	 	V = h .S1 + h .S2 	(1)	0,50 đ
	Khi thả miếng gỗ có khối lượng m vào một nhánh, gỗ sẽ nổi trên mặt nước và làm dịch chuyển khối nước có thể tích V'. Vì bình thông nhau nên mực nước ở hai nhánh trở lại ngang nhau và có độ cao là h' , ta có:
	 	V + V' = h' .S1 + h' .S2 	(2)
Từ (1) và (2) ta suy ra: 	h (S1 + S2) + V' = h' (S1 + S2) 	(3)	0,50 đ
Độ cao thay đổi một đoạn: 
 	(4)	0,50 đ
Mặt khác, khi miếng gỗ nổi, trọng lượng của nó bằng lực đẩy Acsimet : 	
 	(5)	0,50 đ
và tiết diện: 	(6)
Kết hợp (4) , (5) và (6) ta được, độ cao thay đổi :
 	(7)	0,50 đ
 	(8)	0,50 đ
Bài 2 : (3,0 điểm)
- Nhiệt lượng của lượng m1 nước nguội 150C thu vào:
 Q1 = m1.c (t2 – t1)	(1)	0,25 đ
- Nhiệt lượng của lượng m2 nước nóng 900C tỏa ra:
 Q2 = m2.c (t’1 – t2)	(2)	0,25 đ
- Theo định luật bảo toàn nhiệt lượng: Q1 = Q2	(3)
 m1.c (t2 – t1)	= m2.c (t’1 – t2)	(4)	0,50 đ
hay: m1 (36 – 15) = m2 (90 – 36)	
 21 m1 = 54 m2	(5)	0,50 đ
- Mặt khác ta lại có: m1 + m2 = 1,2 (kg)	(6)	0,50 đ
Giải hệ phương trình (5) và (6) ta được khối lượng nước mỗi lọai:
	m1 = 0,864 kg ; m2 = 0,336 kg 	(7)	0,50 đ + 0,50 đ
Bài 3: ( 4,0 điểm) : 
 Câu 1: (2,0 điểm) : 
	* Trường hợp UPQ = 20V:
 ; U1 = R1 I1 =25V ; UMQ = U1 + UPQ = 45V 	0,50 đ
	; U4 = UMN – UMQ = 30V; 	0,50 đ
	* Trường hợp UPQ = - 20V:
 UMQ = U1 + UPQ = 5V	0,50 đ
	; U4 = UMN – UMQ = 70V; 	0,50 đ
 Câu 2: (2,0 điểm) : 
I1 = I3 +IA Þ I3 = I1 - IA = I1 – 5	0,50 đ
UMN = R1I1 + R3I3 = 3I1 + 6(I1 – 5) = 75V Þ 	0,50 đ
U1 = R1I1 = 35V ; U4 = UMN – U2 = UMN – U1 =40V	0,50 đ
 ; I4 = I2 +IA= ; 	0,50 đ
Bài 4: ( 4,0 điểm) : 
 Câu 1: (2,0 điểm) :
U3 = U2 Þ định mức đèn Đ3 : 3V-3W	0,25 đ
; I1 = 2I2 = 2A 	0,25 đ
 ; Giá trị định mức của đèn Đ1 là : 1,5V-3W	0,50 đ
U4 = U1 + U3 = 4,5V ; Giá trị định mức của đèn Đ4 là : 4,5V-3W	0,50 đ
 ; I5 = I2 + I3 + I4 = ;
 ; Giá trị định mức của đèn Đ5 là : 1,125V-3W	0,50 đ
 Câu 2: (2,0 điểm) : 
	0,50 đ
Khi Đ4 bị cháy thì RMN = R123 Þ RMN tăng	0,25 đ
RAB = RMN + R5 Þ RAB tăng. Þ I5 giảm Þ Đèn Đ5 sáng yếu.	0,50 đ
UAB = UMN +R5I5 Þ I5 giảm thì UMN tăng Þ tăng
 Þ Đ1 sáng hơn bình thường.	0,50 đ
 I2 = I3 = I1/2 Þ I2, I3 tăng Þ Đèn Đ2, Đ3 sáng hơn bình thường.	 	0,25 đ
Bài 5: ( 4,0 điểm) : 
 Câu 1: ( 2,5 điểm) : 
* Trường hợp vật AB tạo ảnh thật:
A
B
B’
A’
F’
I
O
(H.1)
- Vẽ hình đúng (H.1)	0,25 đ
- DA’OB’ đồng dạng DAOB Þ (1)	0,25 đ
 - DOF’I đồng dạng DA’F’B’ Þ (2)	0,25 đ
- Thay A’B’ = 4AB và OF’ = 20cm vào (1) và (2), tính được:	OA = 25cm; OA’ = 100cm	0,50 đ	
A
B
B’
A’
F’
I
O
(H.2)
* Trường hợp vật AB tạo ảnh ảo:
- Vẽ hình đúng (H.2)	0,25 đ
- DA’OB’ đồng dạng DAOB Þ (3)	0,25 đ
- DOF’I đồng dạng DA’F’B’ Þ (4)	0,25 đ
- Thay A’B’ = 4AB và OF’ = 20cm vào (3) và (4), tính được:	OA = 15cm; OA’ = 60cm	0,50 đ
 Câu 2: ( 1,5 điểm) : 
- Đặt OA = d, OA’ = l – d với l là khoảng cách giữa vật và ảnh, thay vào (1) và (2), ta được:
 Þ d2 - ld + lf = 0 (*)	0,50 đ
- Để phương trình (*) có nghiệm : D = l2 – 4lf ³ 0 Þ l ³ 4f 	0,50 đ
- Vậy lmin = 4f = 80cm.	0,50 đ
Bài 6: (2,0 điểm) : 
A
V
RX
(Hình 1)
	 - Vẽ hình	0,50 đ
 - Đầu tiên mắc mạch điện như hình 1 để xác định điện trở RA của 
 ampe kế
	0,50 đ
	 (U1 và I1 là số chỉ trên vôn kế và ampe kế)
	 - Sau đó, mắc mạch điện như hình 2 để tính RX
A
RX
V
(Hình 2)
	 	0,50 đ
	(U2 và I2 là số chỉ trên vôn kế và ampe kế)
 - Suy ra giá trị Rx của điện trở
	0,50 đ
 II. CÁCH CHO ĐIỂM VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM 
 	BÀI 1 : ( 3,0 điểm )	BÀI 2 : ( 3,0 điểm ) 	BÀI 3 : ( 4,0 điểm )
 	BÀI 4 : ( 4,0 điểm ) 	BÀI 5 : ( 4,0 điểm )	BÀI 6 : ( 2,0 điểm )
Ghi chú: 
 - Yêu cầu và phân phối điểm cho các bài như trong từng phần và có ghi điểm bên lề phải của đáp án. Hình vẽ minh họa (nếu có), lập luận đúng, kết quả đúng thì cho điểm tối đa như biểu điểm. 
 - Trên đây là biểu điểm tổng quát của từng phần, từng câu. Trong quá trình chấm, các giám khảo cần trao đổi thống nhất để phân bố điểm chi tiết 0,25đ cho từng phần. 
 - Học sinh làm bài không nhất thiết theo trình tự của đáp án. Mọi cách giải khác kể cả cách giải định tính dựa vào ý nghĩa vật lý, lập luận đúng có kết quả đúng cũng cho điểm tối đa ứng với từng bài, từng câu, từng phần. 
 	- Sai đơn vị hoặc thiếu đơn vị ở kết quả cuối cùng thì trừ 0,25đ cho một bài. 
 -----------------------------------