Đề khảo sát học sinh giỏi môn Địa lý Lớp 8 - Năm học 2013-2014 - Phòng GD & ĐT Thành phố Thái Bình (Có đáp án)

 Phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o 
 thµnh phè Th¸i B×nh
§Ò kh¶o s¸t häc sinh giái n¨m häc 2013 - 2014
 M«n : §Þa lÝ 8
 Thêi gian lµm bµi: 120 phót 
C©u 1:(1.0 ®iÓm) H·y chän ph­¬ng ¸n tr¶ lêi ®óng nhÊt:
1. §©u lµ ®Æc ®iÓm s«ng ngßi ch©u ¸?
 A. M¹ng l­íi dµy ®Æc ch¶y tõ Nam lªn B¾c; B. Ph©n bè ®Òu, chÕ ®é n­íc phøc t¹p; 
 C. NhiÒu hÖ thèng s«ng lín nh­ng ph©n bè kh«ng ®Òu; D. S«ng ®ãng b¨ng vµo mïa ®«ng. 
2. N­íc nµo cã d©n sè ®«ng nhÊt khu vùc §«ng Nam ¸ (theo sè liÖu n¨m 2009)? 
 A. In-®«-nª-xi-a B. Phi-lÝp-pin C. ViÖt Nam D. Th¸i Lan
3. §¶o xa nhÊt vÒ phÝa ®«ng thuéc quÇn ®¶o nµo cña n­íc ta:
 A. C« T« B. Hoµng Sa C. Tr­êng Sa D. Thæ Chu
4. ĐiÓm gièng nhau gi÷a vïng nói T©y B¾c vµ vïng nói §«ng B¾c ViÖt Nam lµ :
 A. §åi nói thÊp chiÕm ­u thÕ; B. Cã nhiÒu khèi nói cao vµ ®å sé;
 C. Nói cã h­íng vßng cung; D. Nghiªng theo h­íng t©y b¾c-®«ng nam.
C©u 2: (3,5 ®iÓm)
 a. H·y lµm râ sù ph©n hãa ®a d¹ng cña khÝ hËu ch©u ¸. Gi¶i thÝch v× sao cã sù ph©n hãa nh­ vËy?
 b. Ch©u ¸ phæ biÕn víi kiÓu khÝ hËu nµo? H·y nªu ®Æc ®iÓm cña c¸c kiÓu khÝ hËu ®ã.
C©u 3: (4 ®iÓm)
 C¸c n­íc §«ng Nam ¸ cã nh÷ng thuËn lîi g× ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ? Trong qu¸ tr×nh hîp t¸c ph¸t triÓn, ViÖt Nam gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n g×? 
C©u 4: (7,0 ®iÓm) Dùa vµo ¸t l¸t §Þa lÝ ViÖt Nam vµ kiÕn thøc ®· häc, em h·y chøng minh:
a, S«ng ngßi n­íc ta ph¶n ¸nh râ nÐt ®Æc ®iÓm cña khÝ hËu vµ cÊu tróc ®Þa h×nh. 
 b, Nguån tµi nguyªn kho¸ng s¶n cña n­íc ta rÊt phong phó, ®a d¹ng. Qua ®ã em cã nhËn xÐt g× vÒ sù ph©n bè kho¸ng s¶n ë n­íc ta.
C©u 5:(4,5 ®iÓm)
 Cho b¶ng sè liÖu d©n sè c¸c ch©u lôc qua mét sè n¨m (triÖu ng­êi)
Ch©u lôc N¨m
1950
2002
Ch©u ¸
1.402
3.766
Ch©u ¢u
547
728
Ch©u §¹i D­¬ng
13
32
Ch©u MÜ
339
850
Ch©u Phi
221
839
ThÕ giíi
2.522
6.215
 a. TÝnh tØ lÖ (% ) d©n sè mçi ch©u lôc so víi toµn thÕ giíi.
 b. VÏ biÓu ®å biÓu thÞ d©n sè c¸c ch©u lôc theo tû lÖ ®· tÝnh.
 c. NhËn xÐt tû lÖ d©n sè ch©u ¸ so víi c¸c ch©u lôc kh¸c vµ thÕ giíi. Gi¶i thÝch nguyªn nh©n?
 (Häc sinh ®­îc sö dông Atlat ®Þa lÝ ViÖt Nam, tËp b¶n ®å thÕ giíi vµ c¸c ch©u lôc)
Phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o BiÓu ®iÓm M«n §Þa lÝ 8
 thµnh phè Th¸i B×nh kh¶o s¸t häc sinh giái n¨m häc 2013 - 2014
C©u
Néi dung
§iÓm
C©u 1
(1,0 ®)
Mçi ý tr¶ lêi ®óng ®­îc 0,25 ®iÓm: 1-C; 2- A; 3- C; 4- D
1,0
C©u 2
(3,5®)
a. Lµm râ sù ph©n hãa ®a d¹ng cña khÝ hËu ch©u ¸. 
* Phân hóa thành nhiều đới khác nhau: 
- Đới khí hậu cực và cận cực.
- Đới khí hậu ôn đới.
- Đới khí hậu cận nhiệt.
- Đới khí hậu nhiệt đới.
- Đới khí hậu xích đạo.
0,75
*Các đới khí hậu thường phân hóa thành nhiều kiểu khí hậu khác nhau: 
 - Đới khí hậu ôn đới: (3 kiểu) ôn đới lục địa, ôn đới gió mùa, ôn đới hải dương.
 - Đới khí hậu cận nhiệt:( 4 kiểu) cận nhiệt Địa trung hải, cận nhiệt gió mùa, cận nhiệt lục địa, kiểu núi cao.
 - Đới khí hậu nhiệt đới:(2 kiểu) nhiệt đới khô, nhiệt đới gió mùa.
0,75
Giải thích:
- Do lãnh thổ Châu Á trải dài từ vòng cực Bắc đến vïng xích đạo.
- Do kích thước lãnh thổ Châu Á rộng lớn, có hình dạng khối.
- Có nhiều núi và sơn nguyên cao ngăn ảnh hưởng của biển vào sâu nội địa...
0,5
b. Khí hậu phổ biến của châu Á: Là kiểu khí hậu gió mùa và các kiểu khí hậu lục địa: 
0,5
* Các kiểu khí hậu gió mùa: Gồm 2 loại:
- Khí hậu gió mùa nhiệt đới: Phân bố ở Nam Á và Đông Nam Á
- Khí hậu gió mùa cận nhiệt và ôn đới: Phân bố ở Đông Á
- Đặc điểm: 1 năm có 2 mùa rõ rệt.
 	 + Mùa đông : lạnh khô, ít mưa.
 	 + Mùa hạ: Nóng ẩm, mưa nhiều.
0,5
* Các kiểu khí hậu lục địa:
 - Phân bố trong các vùng nội địa và khu vực Tây Nam Á.
 - Đặc điểm:+ Có 2 mùa: Mùa đông lạnh, khô. Mùa hạ nóng, khô 
 + Lượng mưa ít: 200- 500mm àphát triển cảnh quan hoang mạc và bán hoang mạc. 
0,5
C©u 3
(4,0 ®)
*C¸c n­íc §«ng Nam ¸ cã nh÷ng thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ: (2 ®) 
- Vị trí giao thông thuận lợi với đầy đủ các loại hình 
0,5
- §Þa h×nh cã nhiÒu ®ång b»ng, khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa, nhiÒu hÖ thèng s«ng lín, tµi nguyªn phong phó (kho¸ng s¶n, rõng, biÕn...) nguån n¨ng l­îng dåi dµo....
0,5
- D©n ®«ng, nguån lao ®éng dåi dµo, thÞ tr­êng réng...
0,25
- Lịch sử đấu tranh, xây dựng đất nước có những điểm giống nhau, con người dễ hợp tác với nhau 
0,25
- Các nước Đông Nam Á có nhiều nét tương đồng trong sản xuất, văn hóa, phong tục, tập quán.... 
0,25
- Mỗi nước có phong tục, tập quán, tín ngưỡng riêng đã tạo nên sự đa dạng trong văn hoá của cả khu vực thuận lợi trong quá trình hợp tác toàn diện... 
0,25
* Khó khăn của Việt Nam trong quá trình hợp tác phát triển: (2 ®iÓm)
- Sự chênh lệch về trình độ phát triển kinh tế của nước ta với các nước phát triển trong khu vực còn cao nên khả năng cạnh tranh khó khăn 
0,5
- Sự khác nhau trong thể chế chinh trị nên việc giải quyết các mối quan hệ kinh tế, văn hoá, xã hội gặp khó khăn... 
0,5
- Sự bất đồng về ngôn ngữ cũng gây những khó khăn lớn khi mở rộng giao lưu với các nước... 
0,5
- Một số các vấn đề kinh tế, xã hội khác: vẫn còn tình trạng đói nghèo, vấn đề đô thị hoá, khai thác, sử dụng, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, phát triển nguồn nhân lực
0,5
C©u 4
(7,0®)
Chøng minh:
a, S«ng ngßi ph¶n ¸nh râ nÐt ®Æc ®iÓm cña khÝ hËu vµ cÊu tróc ®Þa h×nh ( 4,0 ®iÓm)
*S«ng ngßi n­íc ta ph¶n ¸nh rõ nét ®Æc ®iÓm khÝ hËu (2,0 điểm) 
- Khí hậu nước ta có tính chất nhiệt đới gió mùa ẩm, lượng mưa lớn (tõ 1500- 2000 mm), mưa theo mùa và có tính thất thường nên SN có đặc điểm:
0.25
- Mạng lưới sông ngòi dày đặc, lượng nước phong phú. (cả nước có tới 2360 con sông có chiều dài trên 10 km.Däc bê biÓn, c¸ch 20 km l¹i cã mét cöa s«ng) 
0.25
- SN có thủy chế theo mùa do cã chÕ ®é m­a theo mïa nªn s«ng ngßi n­íc ta cã 2 mïa n­íc: mïa lò vµ mïa c¹n kh¸c nhau râ rÖt.
 + Mùa lũ trùng với mùa mưa của khí hậu và chiếm 70 -80 % lượng nước cả năm, n­íc s«ng d©ng cao vµ ch¶y m¹nh gÊp ba, bèn lÇn l­îng n­íc mïa c¹n.
 + Mùa cạn trùng với mùa khô của khí hậu và chiếm 20 -30 % lượng nước cả năm
0.75
- Thủy chế của sông có tính chất thất thường.
0.25
- N­íc ta cã m­a nhiÒu vµ m­a tập trung theo mïa nªn ®Êt ®ai ë miÒn nói bÞ xãi mßn m¹nh lµm cho s«ng ngßi n­íc ta cã hµm l­îng phï sa lín: bình quân 1m khối nước sông có 223 gam cát bùn và các chất hòa tan khác.Tổng lượng phù sa 200 triệu tấn/năm.
0.5
*S«ng ngßi ph¶n ¸nh rõ nét cÊu tróc ®Þa h×nh. (2,0 điểm) 
- Địa hình nước ta 3/4 là đồi núi, lãnh thổ hẹp ngang nên phần lớn SN nước ta nhỏ, ngắn và dốc (93% s«ng cã diÖn tÝch l­u vùc d­íi 500 km2)
0.25
- Địa hình có 2 hướng chính Tây Bắc – Đông Nam và vòng cung nên SN chảy theo 2 hướng chính là Tây Bắc – Đông Nam và hướng vòng cung:
+ Các sông chảy theo hướng Tây Bắc – Đông Nam: S.Đà, S.Hồng, S.Cả, S.Mã, S.Tiền. S.Hậu.
+ Các sông chảy theo hướng vòng cung: S.Lô, S.Gâm , S.Cầu, S.Thương, S.Lục Nam.
0.75
- Địa hình chủ yếu là đồi núi ảnh hưởng đến độ dốc của sông (SN có độ dốc lớn), vùng đ/h núi ảnh hưởng đến tốc độ nước chảy của sông (có nơi nước chảy xiết, hoặc lưu lượng ở các trạm khác nhau)...
0.5
- ĐÞa h×nh n­íc ta chiếm 3/4 lµ ®åi nói, ®é dèc lín nªn ®Êt ®ai bÞ xãi mßn m¹nh lµm s«ng ngßi cã nhiÒu phï sa...
0.5
b,Nguån tµi nguyªn kho¸ng s¶n cña n­íc ta rÊt phong phó, ®a d¹ng. NhËn xÐt sù ph©n bè kho¸ng s¶n ë n­íc ta? (3,0 ®iÓm)
* Chøng minh ( 2®iÓm)
Kho¸ng s¶n n­íc ta phong phó vÒ chñng lo¹i, ®a d¹ng vÒ lo¹i h×nh phøc t¹p trong khai th¸c vµ chÕ biÕn
0,25
+Th¨m dß, ph¸t hiÖn 5000 ®iÓm quÆng vµ tô kho¸ng cña gÇn 60 lo¹i kho¸ng s¶n kh¸c nhau. 
0,75
+ Mét sè má kho¸ng s¶n cã tr÷ l­îng t­¬ng ®èi lín vµ ®ang khai th¸c (d/c: than, s¾t, dÇu khÝ) cßn l¹i ®a sè cã tr÷ l­îng võa vµ nhá
0,5
 + N­íc ta cã ®ñ c¸c nhãm kho¸ng s¶n: 
 - Kho¸ng s¶n kim lo¹i (dÉn chøng...)
 - Phi kim lo¹i: Apatit...
 - Kho¸ng s¶n nhiªn liÖu (Than, dÇu khÝ)...
 - Kho¸ng s¶n VËt liÖu x©y dùng (§¸ v«i, ®Êt sÐt, c¸t) 
0.5
 *NhËn xÐt sù ph©n bè: ( 1,0 ®iÓm)
 + Kho¸ng s¶n n­íc ta ph©n bè kh«ng ®Òu 
PhÇn lín tËp trung ë B¾c Bé (dÉn chøng ) B¾c Trung Bé, cã 1 sè Ýt T©y Nguyªn (dÉn chøng) Nam bé cã rÊt Ýt 
 + Chñ yÕu ph©n bè ë nhiÒu vïng ®åi nói thÒm biÓn, khã khai th¸c 
1,0
C©u 5
(4.5®)
a, Xö lÝ sè liÖu: (0,5 ®iÓm)
TØ lÖ (%) d©n sè mçi ch©u lôc so víi toµn thÕ giíi .
N¨m
ThÕ giíi
Ch©u ¸
Ch©u ¢u
Ch©u Phi
Ch©u MÜ
 C. §¹i D­¬ng
1950
100%
55.6
21.69
8.76
13.44
0.51
2002
100%
60.6
11.71
13.5
13.68
0.51
0,5
b, VÏ biÓu ®å : ( 1®iÓm)
- VÏ 2 biÓu ®å h×nh trßn ®Ñp, ®óng tØ lÖ, Cã ghi tØ lÖ % cña tõng hîp phÇn vµo trong biÓu ®å 
 1,0
 - Cã chó gi¶i 
0,25
 - Ghi tªn biÓu ®å 
0,25
c, NhËn xÐt: (1®iÓm)
 - Ch©u ¸ cã sè d©n ®«ng nhÊt so víi c¸c ch©u lôc kh¸c.( DÉn chøng)
0,5
 - D©n sè ch©u ¸ lu«n chiÕm h¬n 50% d©n sè TG (DÉn chøng)
0,5
* Gi¶i thÝch nguyªn nh©n ®«ng d©n cña Ch©u ¸:
 - §K tù nhiªn: (0,75 ®iÓm)
+ Vïng cã khÝ hËu nãng Èm, m­a nhiÒu chiÕm diÖn tÝch lín
+ Cã nhiÒu ®ång b»ng réng lín, mµu mì
+ Nguån n­íc dåi dµo
+ Tµi nguyªn rõng, biÓn, kho¸ng s¶n phong phó
0,75
- §K kinh tÕ - X· héi: (0,75 ®iÓm)
+ TËp qu¸n trång lóa n­íc cÇn nhiÒu lao ®éng
+ LÞch sö khai th¸c l·nh thæ l©u ®êi, lµ c¸i n«i cña nhiÒu nÒn v¨n minh 
+ HÇu hÕt c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn, cÇn nhiÒu lao ®éng
+ VÉn cßn t­ t­ëng träng nam khinh n÷...
0,75