Đề kháo sát chất lượng học sinh giỏi năm học 2014 - 2015 môn: Ngữ văn 7 (thời gian làm bài 60 phút) trường THCS Nam Toàn

PHÒNG GD&ĐT NAM TRỰC
ĐỀ KHÁO SÁT CHẤT LƯỢNG HỌC SINH GIỎI
TRƯỜNG THCS NAM TOÀN
NĂM HỌC 2014-2015
MÔN: NGỮ VĂN 7
(Thời gian làm bài 60 phút)
Câu 1: ( 5điểm )
 “Mưa xuân. Không phải mưa. Đó là sự bâng khuâng gieo hạt xuống mặt đất nồng ấm, mặt đất lúc nào cũng phập phồng, như muốn thở dài vì bổi hổi, xốn xang Hoa xoan rắc nhớ nhung xuống cỏ non ướt đẫm. Đồi đất đỏ lấm tấm một thảm hoa trẩu trắng”. 
 (Vũ Tú Nam)
Xác định, phân tích giá trị các từ láy và biện pháp tu từ có trong đoạn văn trên để thấy được những cảm nhận của nhà văn Vũ Tú Nam về mưa xuân. 
Câu 2: ( 15 diểm )
Nhà thơ Tố Hữu có đoạn thơ sau:
 “ Ôi lòng Bác vậy cứ thương ta
 Thương cuộc đời chung, thương cỏ hoa
 Chỉ biết quên mình cho hết thảy 
 Như dòng sông chảy nặng phù sa”
 Em hãy làm rõ nội dung của đoạn thơ trên qua 3 tác phẩm sau đây:
“Đêm nay Bác không ngủ” Minh Huệ , “Cảnh khuya” và” Rằm tháng riêng” Hồ Chí Minh
PHÒNG GD&ĐT NAM TRỰC
TRƯỜNG THCS NAM TOÀN
HƯỚNG DẪN CHẤM THI HỌC SINH GIỎI LỚP 7
NĂM HỌC 2014-2015
Môn: Ngữ văn
Câu 1: 
- Xác định được các từ láy và biện pháp tu từ có trong đoạn văn: 
 + Từ láy: bâng khuâng, phập phồng, bổi hổi, xốn xang, nhớ nhung, lấm tấm.
+ Biện pháp tu từ:
Nhân hóa: mưa xuân bâng khuâng gieo hạt; mặt đất phập phồng, bổi hổi, xốn xang, hoa xoan nhớ nhung.
So sánh: mặt đất như muốn thở dài.
- Phân tích: 
+ Mưa được cảm nhận như là sự bâng khuâng gieo hạt, những hạt mưa xuân từ bầu trời xuống mặt đất một cách nhẹ nhàng, đem đến cho đất trời một sự nồng ấm. 
+ Mặt đất đón mưa được cảm nhận trong cái phập phồng, chờ đợi. Có lẽ sự chờ đón đó rất lâu rồi nên mặt đất thở dài, xốn xang, bổi hổi.
+ Hoa xoan rụng được cảm nhận như cây đang rắc nhớ nhung.
Þ Một loạt từ láy nói về tâm trạng, cảm xúc con người kết hợp biện pháp tu từ so sánh, nhân hóa để diễn tả cảnh vật, thiên nhiên đất trời lúc mưa xuân: làn mưa xuân nhẹ, mỏng, đáng yêu, đem đến hơi thở, sự sống cho thiên nhiên đất trời của mùa xuân. Mưa xuân được cảm nhận hết sức tinh tế qua tâm hồn nhạy cảm và tình yêu thiên nhiên của nhà văn Vũ Tú Nam.
Lưu ý:
- Học sinh có thể kết việc chỉ ra các từ láy và biện pháp tu từ trong quá trình phân tích những cảm nhận của tác giả Vũ Tú Nam về mưa xuân, không nhất thiết phải tách riêng phần xác định các từ láy và biện pháp tu từ.
 - Khuyến khích những bài làm có khả năng phân tích, cảm nhận tốt, giám khảo có thể cân đối cho điểm phù hợp.
Câu 2:
I.Yêu cầu chung: 
1.Kiến thức: học sinh nắm được nội dung chính của đoạn thơ và biết làm rõ nội dung ấy qua 3 bài thơ đã học.
2.Kĩ năng : học sinh biết cách vận dụng văn biều cảm về tác phẩm văn học, bước đầu biết vận dụng văn nghị luận vào để làm bài, diễn đạt dễ hiểu
A.Mở bài: Giới thiệu tác giả Tố Hữu hoặc đề tài về Bác 
 Trích dẫn đoạn thơ.
B.Thân bài
1.Làm rõ nội dung đoạn thơ
Học sinh bám vào các từ ngữ trong đoạn thơ để làm rõ nội dung của bài thơ:
“thương”: tình cảm yêu thương tha thiết thể hiện ở sự quan tâm chăm sóc.
“Thương cuộc đời chung”: cảnh dân tộc và người dân Việt Nam trong vòng nô lệ, chịu nhiều khó khăn, vất vả.
“thương cỏ hoa”: tình yêu dành cho những cảnh vật thiên nhiên(yêu trăng.)
“như dòng sông chảy nặng phù sa”: nghệ thuật so sánh gợi lên sự cống hiến suốt đời âm thầm, lặng lẽ.
=>Đoạn thơ thể hiện tình cảm lo lắng cho dân,cho nước và tình yêu thiên nhiên tha thiết của Bác.
2.Làm rõ nội dung đoạn thơ qua 3 tác phẩm: học sinh biết cách vận dụng văn chứng minh và phát biểu cảm về tác phẩm văn học để làm bài.
a.Tâm trạng lo lắng trăn trở cho vận mệnh đất nước, cho cuộc sống của người dân
- Nhiều đêm không ngủ để suy nghĩ việc nước:
 “Lặng yên bên bếp lửa
 Vẻ mặt Bác trầm ngâm”
 “Bác vẫn ngồi đinh ninh
 Chòm râu im phăng phắc”
=>Các từ láy gợi lên hình ảnh Bác trong đêm khuya ngồi một mình đang lặng lẽ tập trung cao độ để suy nghĩ về việc nước.
 “ Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ 
 Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”
=>Nghệ thuật so sánh khắc hoạ hình ảnh Bác nhiều đêm trằn trọc không ngủ vì vận mệnh của nước nhà.
 “Giữa dòng bàn bạc việc quân”
=>Hình ảnh thơ vừa đẹp, lãng mạn khắc hoạ hình ảnh Bác vừa mang tâm hồn thi sĩ, vừa mang cốt cách chiến sĩ.Giữa bức tranh nên thơ đầy ắp ánh trăng Bác và các cán bộ đang bàn việc nước. Câu thơ toát lên một phong thái ung dung lạc quan của Bác. 
- Lo lắng cho cuộc sống của người dân:
 “ Bác thương đoàn dân công 
 ..........................................
 Làm sao cho khỏi ướt.”
 “Người cha mái tóc bạc 
 ......................................
 Bác nhón chân nhẹ nhàng.”
=>Hình ảnh Bác hiện lên lo lắng cho từng giấc ngủ của đoàn dân công, đi dém chăn cho từng chiến sĩNhững câu thơ mang tính hiện thực gợi lên hình ảnh Bác cao cả với tấm lòng yêu thương mênh mông, gần gũi như người cha.
B, Tình yêu thiên nhiên tha thiết:
 Tình yêu trăng:
 “Tiếng suối trong như tiếng hát xa 
 Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa”
 Hai câu thơ như một bức tranh quả đúng thật là “thi trung hữu hoạ”. ánh trăng lồng vào lá cổ thụ tạo nên những mảng tối đậm nhạt, đen, trắng gợi nên cảnh chập chùng nhiều tầng lớp, đường nét, hình khối. Nghệ thuật điệp từ tạo nên một bức tranh hoà hợp, quấn quýt, ấm áp.
 ........................................
=>với những chi tiết, hình ảnh chọn lọc, đặc biệt việc sử dụng ba từ “xuân” trong một câu thơ tác giả đã cho ta thấy một bức tranh thiên nhiên đầy sắc xuân lung linh, huyền ảo, tràn ngập ánh sángDù bận trăm công ngàn việc song lúc nào Bác vẫn dành cho trăng một tình cảm đậm sâu tha thiết. Các câu thơ giúp ta hiểu thêm những rung động nhạy cảm, tinh tế trước cái đẹp và tâm hồn thanh cao trong sáng của Bác.
C.Kết bài: 
- Đánh giá đoạn thơ.
- Cảm nghĩ chung về hình ảnh Bác Hồ.