Đề cương ôn tập học kì I môn Sinh học lớp 8

 §Ò CƯƠNG ÔN TẬP häc k× i
 MÔN: SINH HỌC 8
Phản xạ là gì? Cho một số ví dụ ?
Phản xạ là phản ứng của cơ thể thông qua hệ thần kinh trả lời các kích thích của môi trường.
Ví dụ: 
Thức ăn chạm vào lưỡi thì tiết nước bọt
Ánh sáng chiếu vào mắt nhắm lại.
2.Cung phản xạ là gì? Vòng phản xạ là gì? Phân biệt?
Cung phản xạ: là con đường mà luồng xung thần kinh từ cơ quan thụ cảm qua trung ương thần kinh đến cơ quan phản ứng.
Vòng phản xạ: luồng xung thần kinh và và đường phản hồi tạo nên vòng phản xạ.
Phân biệt:
Cung phản xạ
Vòng phản xạ
Chi phối một phản ứng
Mang nhiều tính năng
Thời gian ngắn
Chi phối nhiều phản ứng
Có thể có sự tham gia của ý thức
thời gian kéo dài
3.Cấu tạo và chức năng của nơron?
Cấu tạo: bao gồm thân, nhân, sợi trục, sợi nhánh, bao mielin và cúc ximap.
Chức năng: Cảm ứng và dẫn truyền.
4.Bộ xương người được chia thành các phần nào? chức năng bộ xương người? Đặc điểm của từng loại khớp?
Bộ xương người chia thành 3 phần: Xương đầu, xương thân và xương chi. Các xương liên hệ nhau bởi khớp xương.
Chức năng bộ xương: nâng đỡ, bảo vệ cơ thể, là nơi bám của các cơ.
Đặc điểm của từng loại khớp:
+ Khớp bất động: là loại khớp không thể cử động được.
+ Khớp bán động là loại khớp cử động hạn chế.
+ Khớp động: Là loại khớp cử động dễ dàng nhờ hai đầu xương có sụn bao đầu khớp nằm trong bao chứa dịch khớp.
5.Trình bày cấu tạo và chức năng của xương dài? 
Các phần của xương
Cấu tạo
Chức năng
Đầu xương
Sụn bọc đầu xương
Mô xương xốp: gồm các nan xương
Giảm ma sát
Phân tán lực + Tạo các ô chứa tuỷ đỏ
Thân xương
Màng xương
Mô xương cứng
Khoang xương
Giúp xương to ra về bề ngang
Chịu lực
Chứa tuỷ đỏ ở trẻ em và tuỷ vàng ở người lớn
6.Thành phần hoá học của xương? Xương to ra do đâu? Dài ra do đâu?
Thành phần hoá học của xương bao gồm hai phần chính:
Cốt giao: làm cho xương có tính mềm dẻo
Muối khoáng: Làm cho xương bền chắc.
Xương to ra là do sự phân chia tế bào ở màng xương
Xương dài ra là do sự phân chia tế bào ở lớp sụn tăng trưởng.
7.Trình bày cấu tạo và tính chất của cơ? Thế nào là sự co cơ? Ý nghĩa?
Cấu tạo:
Mỗi bắp cơ gồm nhiều bó cơ, mỗi bó cơ gồm nhiều tế bào cơ. Tế bào cơ được cấu tạo từ các tơ cơ gồm tơ cơ mảnh và tơ cơ dày.
Tính chất: 
Tính chất cơ bản của cơ là co và giãn.
Cơ co khi có sự kích thích từ môi trường ngoài.
Sự co cơ là khi tơ cơ mảnh xuyên sâu vào vùng phân bố của tơ cơ dày làm cho cơ ngắn lại.
Ý nghĩa: Làm cho xương cử động dẫn đến sự vận động của cơ thể.
8.Phân tích những đặc điểm của bộ xương và hệ cơ người thích nghi với tư thế đứng thẳng và lao động?
Hộp sọ phát triển
Lồng ngực nở rộng sang hai bên.
Cột sống cong ở 4 chổ
Xương chậu nở, xương đùi lớn.
Cơ mông, cơ đùi, cơ bắp chân phát triển.
Bàn chân hình vòm, xương gót chân phát triễn.
Chi trên có các khớp linh hoạt, ngón cái đối diện với các ngón còn lại.
Cơ vận động cánh tay, cẳng tay, bàn tay và đặc biệt cơ vận động ngón cái phát triển.
9.Giải thích vì sao xương người già dễ gãy và chậm phục hồi?
giải thích : ở người già tỷ lệ chất hữu cơ giảm, xương giảm tính chất dẽo dai và bền chắc đồng thời trở nên xốp giòn nên khi bị va chạm xương dễ bị gãy và khi gãy thì chậm phục hồi 
10. Giải thích vì sao xương động vật được hầm lâu thì bở ? 
	Giải thích : Khi xương hầm lâu phần cốt giao bị phân hủy , phần xương còn lại là chất vô cơ không liên kết với cốt giao nên bở 
11. Máu gồm những thành phần cấu tạo nào? Nêu chức năng của hồng cầu và huyết tương?
	Máu gồm huyết tương (55%) và các tế bào máu (45%). Các tế bào máu bao gồm: Hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu.
Vai trò của huyết tương 
Duy trì máu ở trạng thái lỏng để lưu thông dễ dàng trong mạch
Vận chuyển các chất dinh dưỡng, các chất cần thiết khác và các chất thải.
Vai trò của hồng cầu : Vận chuyển oxy và cacbonic
12.Môi trường trong cơ thể gồm những thành phần nào? Vai trò của môi trường trong cơ thể ?
Môi trường trong cơ thể gồm: Máu, nước mô và bạch huyết.
 - Môi trường trong cơ thể giúp tế bào thường xuyên liên hệ với môi trường ngoài trong quá trình trao đổi chất.
 13.Miễn dịch là gì? Thế nào là miễn dịch tự nhiên và miễn dịch nhân tạo?
- Miễn dịch là khả năng của cơ thể không bị mắc một bệnh nào đó mặc dù sống ở môi trường có nhiều vi khuẩn , vi rút gây bệnh 
- Miễn dịch tự nhiên : tự cơ thể có khả năng không mắc một số bệnh ( miễn dịch bẩm sinh) hoặc một lần mắc bệnh đó (miễn dịch tập nhiễm ) 
- Miễn dịch nhân tạo : do con người tạo ra cho cơ thể bằng tiêm chủng phòng bệnh hoặc tiêm huyết thanh 
14. Để đề phòng cảm nóng , cảm lạnh trong lao động và sinh hoạt hàng ngày, chúng ta cần chú ý những điều gì ?
- Đề phòng cảm nắng : đội mũ nón khi làm việc dưới nắng ; khi mồ hôi ra nhiều thì không được tắm ngay, không ngồi nơi lọng gió 
- Đề phòng cảm lạnh : giữ ấm cơ thể về mùa lạnh, không ngồi nơi hút gió 
- Rèn luyện thể dục thể thao hợp lý để tăng khả năng chịu đựng của cơ thể 
15.Các nhóm máu ở người? Nguyên tắc truyền máu?
Ở người có các nhóm máu sau:
+ Nhóm máu O
+ Nhóm máu A
+ Nhóm máu B
+ Nhóm máu AB
Nguyên tắc truyền máu: Khi truyền máu cần chú ý:
+ Xét nghiệm để lựa chọn loại máu truyền cho phù hợp ( Kháng nguyên trong hồng cầu của người cho và kháng thể trong huyết tương của người nhận)
+ Tránh nhận máu đã nhiễm các tác nhân gây bệnh.
16.Mô tả đường đi của máu trong vòng tuần hoàn lớn và nhỏ? Vai trò?
Vòng tuần hoàn nhỏ: máu đỏ thẩm đi từ tâm thất phải đi theo động mạch phổi đến phổi, thải CO2 và nhận O2, máu trở thành máu đỏ tươi theo tĩnh mạch phổi trở về tâm nhĩ trái.
Vòng tuần hoàn lớn: Máu đỏ tươi từ tâm thất trái theo động mạch chủ đến các cơ quan. Cung cấp O2 và chất dinh dưỡng, nhận CO2 và chất bã, máu trở thành máu đỏ thẩm theo tĩnh mạch chủ trên và tĩnh mạch chủ dưới trở về tâm nhĩ phải.
Vai trò: thực hiện chu trình luân chuyển môi trường trong cơ thể và tham gia bảo vệ cơ thể.
17. Chu kì co giãn của tim?
Tim co giãn theo chu kỳ, mỗi chu kỳ gồm 3 pha: Pha nhĩ co, pha thất co, pha giãn chung. sự phối hợp hoạt động của các thành phần cấu tạo tim qua ba pha làm cho máu được bơm theo một chiều từ tâm nhĩ vào tâm thất và từ tâm thất vào động mạch.
18. Cấu tạo tim?
Tim được cấu tạo bởi các cơ tim và mô liên kết, tạo thành các ngăn tim và các van tim (van nhĩ thất, van động mạch)
Các ngăn tim co
Nơi máu được bơm tới
Tâm nhĩ trái co
Tâm thất trái
Tâm nhĩ phải co
Tâm thất phải
Tâm thất trái co
Vòng tuần hoàn lớn
Tâm thất phải co
Vòng tuần hoàn nhỏ
19. Cấu tạo của mạch máu?
Các loại mạch máu
Cấu tạo
Chức năng
Động mạch
Thành gồm 3 lớp với lớp mô liên kết và lớp cơ trơn dày
Lòng hẹp hơn lòng tĩnh mạch
Dẫn máu từ tim đến các cơ quan với vận tốc cao và áp lực lớn
Tĩnh mạch
Thành cũng có 3 lớp nhưng lớp mô LK và cơ trơn mỏng hơn động mạch
Lòng rộng hơn ĐM
Có van một chiều ở TM chủ dưới
Dẫn máu từ khắp các tế bào của cơ thể về tim với vận tốc và áp lực nhỏ.
Mao mạch
Nhỏ phân nhánh nhiều
Thành mỏng chỉ gồm một lớp biểu bì.
Lòng hẹp
Toả rộng đến từng tế bào của các mô, tạo điều kiện cho sự trao đổi chất với các tế bào.
20. Sự vận chuyển máu qua hệ mạch:
Nhờ 1 sức đẩy do tim tạo ra (tâm thất co). Sức đẩy này tạo nên một áp lực trong mạch máu, gọi là huyết áp ( huyết áp tối đa khi tâm thất co và tối thiểu khi tâm thất dãn) và vận tốc máu trong mạch.
21. Vệ sinh tim mạch: 
Cần khắc phục và hạn chế các nguyên nhân làm tăng nhịp tim và huyết áp không mong muốn
Tiêm phòng các bệnh có hại cho tim
Hạn chế các thức ăn có hại cho tim mạch
Cần rèn luyện tim mạch thường xuyên, đều đặn, vừa sức bằng các hình thức thể dục, thể thao
22.Huyết áp là gì ? Nêu các biện pháp bảo vệ cơ thể tránh các tác nhân có hại cho tim mạch ?
 - Huyết áp là áp lực của máu lên thành mạch 
	Biện pháp : - H¹n chÕ c¸c thøc ¨n cã h¹i cho tim m¹ch nh­ mì ®éng vËt
- M«i tr­êng sèng s¹ch gióp c¬ thÓ kh«ng bÞ nhiÔm bÖnh.
- Sèng sao cho vui vÎ, tr¸nh lo ©u, sî h·i.
- Kh«ng sö dông c¸c chÊt kÝch thÝch: r­îu, bia, thuèc l¸, hªr«in, ®«ping
- RÌn luyÖn hÖ tim m¹ch b»ng c¸ch: TËp thÓ dôc, thÓ thao th­êng xuyªn, v÷a søc, lµm t¨ng kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña tim m¹ch.
- CÇn tiªm phßng c¸c bÖnh cã h¹i cho tim m¹ch nh­ th­¬ng hµn, b¹ch cÇu, kÞp thêi ®iÒu trÞ c¸c bÖnh nh­ cóm, thÊp khíp.
- Kh¾c phôc vµ h¹n chÕ c¸c nguyªn nh©n lµm t¨ng nhÞp tim vµ huyÕt ¸p kh«ng mong muèn. 
- CÇn kiÓm tra søc khoÎ ®Þnh k× vµ ®iÒu trÞ kÞp thêi khi ph¸t hiÖn cã dÊu hiÖu vÒ bÖnh tim m¹ch. 
23.Hô hấp là gì? Hô hấp gồm những giai đoạn chủ yếu nào ?
Hô hấp là quá trình không ngừng cung cấp Oxy cho các tế bào của cơ thể và loại CO2 do tế bào thải ra khỏi cơ thể.
Quá trình hô hấp bao gồm : sự thở, trao đổi khí ở phổi và trao đổi khí ở các tế bào.
Không khí ở phổi cần thường xuyên thay đổi thì mới có đủ Oxy cung cấp liên tục cho máu đưa đến các tế bào. Hít vào và thở ra nhịp nhàng giúp cho phổi được thông khí.
Cử động hô hấp gồm một lần hít vào + một lần thở ra. Số cử động hô hấp trong một phút gọi là nhịp hô hấp.
Hít vào và thở ra được thực hiện nhờ lồng ngực và các cơ hô hấp.
24. Sù trao ®æi khÝ ë phæi diÔn ra nh­ thÕ nµo? ý nghÜa ? 
- Qu¸ tr×nh trao ®æi khÝ ë phæi vµ tÕ bµo ®Òu theo nguyªn lÝ khuÕch t¸n tõ n¬i cã nång ®é ph©n tö cao tíi n¬i cã nång ®é ph©n tö thÊp
- Trao ®æi khÝ ë phæi gåm sî khuÕch t¸n cña O2 tõ kh«ng khÝ ë phÕ nang vµo m¸u vµ cña CO2 tõ m¸u vµo kh«ng khÝ phÕ nang)
- Nhê qu¸ tr×nh trao ®æi nµy mµ tÕ bµo thùc hiÖn qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ , cung cÊp n¨ng l­îng cho tÕ bµo
25. Vệ sinh hô hấp :
Các tác nhân gây hại đường hô hấp :Bảng 22 (trang 72)
Vệ sinh hô hấp (trang 72,73)
26. Thức ăn và sự tiêu hoá :
Hoạt động tiêu hoá thực chất là biến đổi thức ăn thành các chất dinh dưỡng mà cơ thể hấp thụ được qua thành ruộc và thải bỏ các chất thừa không thể hấp thụ được.
27.Tiêu hoá ở khoang miệng
 - Thức ăn được đưa vào miệng sẽ diễn ra các hoạt động sau:
Tiết nước bọt 
Nhai
Đảo trộn thức ăn
Hoạt động của enzim amilaza trong nước bọt
Tạo viên thức ăn
Biến đổi hoá học:
Đường mantozo
kiềm, 370
Tinh bột (chín)
28. Tiêu hoá ở ruột non:
-Thức ăn xuống đến ruột non được biến đổi tiếp về mặt hoá học là chủ yếu .Nhờ có nhiều tuyến tiêu hoá hỗ trợ như gan,tuy, các tuyến ruột , nên ở ruột non có đủ các loại enzim phân giải các phân tử phức tạp của thức ăn (gluxit , lipit , protêin) thành các chất dinh dưỡng có thể hấp thụ được (đường đơn , glixêrin và axít béo , axít amin.
29. Nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña ruét non gióp nã ®¶m nhiÖm tèt vai trß hÊp thô chÊt dinh d­ìng
.- Nh÷ng ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña ruét non gióp nã ®¶m nhiÖm tèt vai trß hÊp thô chÊt dinh d­ìng lµ: 
- Líp niªm m¹c ruét non cã c¸c nÕp gÊp vµc c¸c l«ng ruét vµ l«ng cùc nhá lµm cho diÖn tÝch bÒ mÆt bªn trong cña nã t¨ng gÊp kho¶ng 600 lÇn so víi diÖn tÝch mÆt ngoµi
- Ruét non rÊt dµi (2,8 – 3 m ë ng­êi tr­ëng thµnh), lµ bé phËn dµi nhÊt trong c¸c c¬ quan tiªu ho¸.
- M¹ng mao m¹ch m¸u vµ mao m¹ch b¹ch huyÕt ph©n bè dµy ®Æc tíi tõng l«ng ruét
30.Sù ®ãng më m«n vÞ chuyÓn chuyÓn thøc ¨n tõ d¹ dµy xuèng ruét non nhê c¬ chÕ nµo?
- Ở d¹ dµy thøc ¨n thÊm ®Ém dÞch vÞ ( cã axit) th× m«n vÞ më, thøc ¨n chuyÓn xuèng t¸ trµng
- -Khi thøc ¨n tõ d¹ dµy xuèng t¸ trµng lµm m«i tr­êng kiÒm trong t¸ trµng ( dÞch mËt, dÞch tuþ, dÞch ruét ë tr¹ng th¸i kiÒm ) chuyÓn sang axit g©y ph¶n x¹ ®ãng m«n vÞ. Sau ®ã m«i tr­êng ë t¸ trµng trë l¹i kiÒm, m«n vÞ l¹i më, thøc ¨n l¹i tõ d¹ dµy xuèng. Cø nh­ vËy thøc ¨n ®­îc chuyÓn hÕt
31 Sự hấp thụ chất dinh dưỡng:
-Chủ yếu diễn ra ở ruột non. Lớp niêm mạc ruột non có các nếp gấp với các lông ruột và lông cực nhỏ làm cho diện tích bề mặt bên trong của nó tăng khoãng 600 lần so với diện tích mặt ngoài. Ruột non đạt tới 400-500 m2
* Hai con đường hấp thụ:
Đường máu : đường mantôzơ , axit amin , 30% lipit , một số chất độc.
Đường bạch huyết : các vitamin tan trong dầu , 70% lipit .
Các chất được hấp thụ tuy đi theo hai đường nhưng cuối cùng vẫn được hoà chung và phân phối đến các tế bào cơ thể
32.Vệ sinh hệ tiêu hoá:
-. Tác nhân gây hại : các vi sinh vật gây bệnh , các chất độc hại trong thức ăn đồ uống , ăn không đúng cách.
Vệ sinh : cần hình thành các thòi quen ăn uống hợp vệ sinh , ăn khẩu phần ăn hợp lý , ăn uống đúng cách và vệ sinh răng miệng sau khi ăn đễ bảo vệ hệ tiêu hoá tránh các tác nhân có hại và hoạt động tiêu hoá có hiệu quả.