Chuyên đề Hướng dẫn học sinh nhận biết và vẽ các dạng biểu đồ trong chương trình địa lí - Năm học 2016-2017 - Trương Thành Nhi

Giáo án
Chủ đề: Hướng dẫn học sinh nhận biết và vẽ các dạng biểu đồ trong chương trình địa lí
 Người soạn: Trương Thành Nhi
 Ngày soạn: 05/08/2016
* Các dạng biểu đồ
- Theo chức năng: thể hiện quy mô, thể hiện sự phát triển, thể hiện cơ cấu, thể hiện chuyển dịch cơ cấu...
- Theo hình dạng : Biểu đồ cột ( cột dơn, cột nhóm, cột chồng), biểu đồ tròn, biểu đồ đường, biểu đồ miền, biểu đồ kết hợp.
A. Biểu đồ cột
I. Biểu đồ cột đơn
1. Chức năng :
 Dạng này sử dụng để chỉ sự khác biệt về qui mô khối lượng của 1 hay 1 số đối tượng địa lí hoặc sử dụng để thực hiện tương quan về độ lớn giữa các đại lượng.
Ví dụ : Vẽ biểu đồ so sánh dân số , diện tích ...của 1 số tỉnh (vùng, nước )hoặc vẽ biểu đồ so sánh sản lượng (lúa, ngô , điện, than...) của 1 số địa phương qua 1 số năm.
2. Dấu hiệu nhận biết 
- Khi đề bài yêu cầu vẽ biểu đồ thể hiện tình hình phát triển, so sánh tương quan về độ lớn các đại lượng của các thành phần, thường có các từ gợi mở như: “về”, “thể hiện”: “khối lượng”, “sản lượng”, “diện tích”, 
- Bảng số liệu : có 1 đối tượng trong nhiều năm, hoặc 1 năm nhiều đối tượng yêu cầu vẽ biểu đồ theo tên của bảng số liệu đã cho
3. Cách vẽ:
- Bước 1: chia tỉ lệ phù hợp
- Bước 2: Vẽ trục tọa độ
- Bước 3. Chia vạch giá trị
- Bước 4: Vẽ cột theo bảng số liệu đã cho
- Bước 5: Hoàn thiện biểu đồ (tên, đơn vị, danh số, số liệu trên các cột)
4. Lưu ý.
- Cột không dính sát vào trục đứng
- Khoảng cách năm đảm bảo
- Tên biểu đồ phải có đủ thông tin: nội dung gì? ở đâu? Thời gian nào?
- Chiều rộng các cột phải giống nhau
II. Biểu đồ cột nhóm
1.Chức năng
- Sử dụng để chỉ sự khác biệt về qui mô khối lượng của 1 hay 1 số đối tượng địa lí hoặc sử dụng để thực hiện tương quan về độ lớn giữa các đại lượng 
- So sánh các đối tượng với nhau
2. Dấu hiệu nhận biết
- Đề bài có các từ : vẽ biểu đồ thể hiện tình hình phát triển, so sánh tương quan về độ lớn các đại lượng của các thành phần, thường có các từ gợi mở như: “về”, “thể hiện”: “khối lượng”, “sản lượng”, “diện tích”,
- Bảng số liệu: chuỗi số liệu trong một khoảng thời gian, có từ 2 đối tượng trở lên.
3. Cách vẽ
Các bước tương tự biểu đồ cột đơn
4. Lưu ý.
- Tương tự biểu đồ cột đơn
- Các cột phải vẽ liền sát nhau, không được cách quá xa.
- Có chú giải để phân biệt đối tượng
III. Biểu đồ cột chồng
1. Chức năng
- Thể hiện 
- Thể hiện cơ cấu.
2. Dấu hiệu nhận biết:
- Số liệu tương đối: thể hiện cơ cấu với các thành phần nhỏ trong 1 tổng thể
Có từ gợi mở như “cơ cấu”, đơn vị là %, từ 1 mốc đến 3 mốc thời gian (ví dụ: 1990, 1995, 2000); Các thành phần chiếm tỷ trọng quá nhỏ hoặc trong tổng thể có quá nhiều cơ cấu thành phần
- Số liệu tuyệt đối: bảng số liệu có tổng thể chia ra các thành phần, và đề bài yêu cầu thể hiện tình hình phát triển, quy mô, khối lượng của đối tượng
3. Cách vẽ:
- Bước 1: chia tỉ lệ phù hợp
- Bước 2: Vẽ trục tọa độ
- Bước 3. Chia vạch giá trị
- Bước 4: Vẽ cột theo bảng số liệu đã cho, vẽ theo thứ tự từ trái sang phải từ trên xuống dưới theo bảng số liệu, chồng giá trị chính xác.
- Bước 5: Hoàn thiện biểu đồ (tên, đơn vị, danh số, số liệu trên các cột)
4. Lưu ý:
- tương tự bản đồ cột đơn
- Chồng giá trị thành phần thứ 2 phải bắt đầu tính ở mốc giá trị của thành phần thứ nhất, tương với các thành phần khác.
- Có chú giải để phân biệt đối tượng
- Đảm bảo hệ thống chú giải đẹp mắt nếu là biểu đồ nhóm và biều đồ cột chồng, biểu đồ cột đơn không nhất thiết phải có chú giải
IV. Cách nhận xét
 Nhận xét từ khái quát đến chi tiết
+ Quy mô: tăng hay giảm, cả giai đoạn tăng giảm bao nhiêu? CM bằng số liệu
+ Nhận xét chi tiết từng thời kì, hoặc từng đối tượng, cái nào cao nhất, cái nào thấp nhất. CM bằng số liệu 
Đối với biểu đồ cột chồng thể hiện cơ cấu, cần nhận xét:
- Quy mô: tổng thể nếu có số liệu tuyệt đối (lớn hay nhỏ, tăng hay giảm)
- Cơ cấu: thành phần nào tỉ trọng cao nhất, cái nào thứ 2, cái nào thứ 3...
- Sự chuyển dịch cơ cấu: thành phần nào có xu hướng tăng, thành phần nào có xu hướng giảm. 
Có số liệu cụ thể ở từng nhận xét
IV. Biểu đồ đường biểu diễn
1. Chức năng: thể hiện tốc độ tăng trưởng, sự phát triển, sự gia tăng của đối tượng trong một giai đoạn nhất định.
2. Dấu hiệu nhận biết
- Từ để bài: có các từ như: “thể hiện tốc độ tăng trưởng”, “ sự phát triển”... của đối tượng
- Từ bảng số liệu: Chuỗi số liệu dài (từ 3-4 năm trở lên), có nhiều đối tượng, có thể cùng hoặc khác đơn vị
3.Cách vẽ
* Vẽ theo số lượng tuyệt đối
- Vẽ trục tung và trục hoành, chú ý đến giá trị cao nhất để vẽ cho phù hợp
- Chia khoảng giá trị ở từng trục, chú ý đến khoảng cách năm phải chính xác
- Vẽ lần lượt các đối tượng, không vẽ lộn xộn để tránh nhầm lẫn, vẽ xong nên chú thích ngay. 
- Hoàn thiện biểu đồ, ghi chú giải, tên biểu đồ, điền các giá trị lên đường biểu diễn.
* Vẽ theo số liệu tương đối không cho trước thì cần tính toán ( đây là dạng phổ biến)
Cách tính
+ Coi năm đầu tiên là 100% ( giá trị tuyệt đối năm 1 là N1)
+ Năm thứ 2 được tính bằng công thức 
N2/N1x100%
+ Năm thứ 3: N3/N1x100%
+ Các năm tiếp theo tương tự
+ Có thể tính theo cách, lấy năm sau chia cho năm liền ngay trước đó, nhưng hiện ít dùng.
- Vẽ theo các bước như đã nêu trên.
4.Lưu ý
- Khoảng cách năm phải chính xác
- Năm đầu tiên bắt đầu từ trục tung, từ giá trị 100%
- Nên xây dựng hệ thống kí hiệu trước khi vẽ biểu đồ, vẽ xong chú thích đường biểu diễn ngay tránh nhầm lẫn.
- Gióng thẳng hàng từ giá trị năm lên bằng bút chì để vẽ cho chính xác.
- Có thể ghi tên đối tượng ở đầu các đường biểu diễn
5.Cách nhận xét
- Khái quát xu hướng chung: tăng lên hay giảm đi hay không ổn định, có sự khác biệt giữa các đối tượng
- Nhận xét từng đối tượng, xem đối tượng nào có quy mô lớn nhất, nhỏ nhất...
- Tốc độ phát triển của từng đối tượng: xu hướng chung, tốc độ tăng giảm đứng thứ mấy? Thời kỳ nào tăng nhanh, thời kỳ nào giảm nhanh...
- Nêu xu hướng tương lai.
Tất cả nhận xét đều phải có số liệu chứng minh cụ thể.
V. Biểu đồ kết hợp cột đường
1. Thường sử dụng khi vẽ hai hoặc ba đại lượng địa lí nhằm thể hiện tính trực quan.
2. Nhận biết
- Bảng số liệu đã cho có 2 đối tượng hoàn toàn khác biệt, không chung đơn vị nhưng cùng thuộc một lĩnh vực như nhiệt độ và lượng mưa, diện tích và sản lượng, dân số và tỉ lệ gia tăng dân số....
3. Cách vẽ
- Vẽ 2 trục tung và 1 trục hoành, độ dài 2 trục tung như nhau
- Chia khoảng giá trị ở các trục, giá trị cao nhất của 2 trục tung ở vị trí bằng nhau
- Vẽ theo giá trị đã cho, các điểm giá trị của đường biểu diễn nằm ở vị trí giữa các cột, thẳng với năm gióng lên
- Các cột và đường không dính sát vào 2 trục đứng
- Ghi số liệu lên trên cột và đường
- Hoàn thiện bản đồ, ghi chú giải, tên biểu đồ, kiểm tra các danh số, đơn vị ở các trục.
4. Nhận xét : từ khái quát đến chi tiết, chú ý đến tương quan 2 đối tượng
VI. Biểu đồ tròn
1. Chức năng: 
Biểu đồ tròn là một trong các loại biểu đồ thể hiện cơ cấu.
2. Cách nhận biết
- Từ đề bài có các từ gợi mở như : “cơ cấu”, “ tỉ trọng”, “tỉ lệ’ ...
- Từ bảng số liệu: đơn vị là % hoặc không là % nhưng là các thành phần trong một tổng. 
Mốc thời gian 1 hoặc 2 mốc, tối đa 3 mốc.
3. Cách vẽ
3.1. Đối với bảng số liệu là số liệu tương đối, có thể vẽ theo các bước sau
Bước 1. sử dụng compa vẽ hình tròn , nếu từ hai hình trở lên vẽ các hình tròn có cùng bán kính và tâm cùng nằm trên 1 đường thẳng hoặc mép dưới hình tròn cùng nằm trên 1 đường thẳng. 
Bước 2. Kẻ đường thẳng 12h, bắt đầu vẽ theo chiểu kim đồng hồ, lần lượt từng đối tượng. 
Lưu ý: Toàn bộ hình tròn là 360o tương ứng với tỉ lệ 100%, như vậy tỉ lệ 1% ứng với 3,6o trên hình tròn.
Bước 3. Hoàn thiện biểu đồ
+Ghi số liệu ở từng múi
 +Ghi năm tương ứng dưới mỗi hình tròn
+ Thiết kế chú giải
+ Ghi tên biểu đồ, đơn vị %
3.2. Đối với bảng số liệu tuyệt đối, cần tính đưa về số liệu tương đối
* Cách tính
+ Lấy số liệu thành phần chia cho tổng nhân 100%. Lập bảng xử lí số liệu sau khi tính toán
+ Tính bán kính hình tròn
Coi bán kính hình tròn năm đầu là R, cho R = 1( đơn vị độ dài)
Bán kính năm 2 R2= căn bậc 2 (giá trị năm thứ 2/giá trị năm 1)
Bán kính năm 3 R3= căn bậc 2 (giá trị năm thứ 3/giá trị năm 1)
Nhân đồng loạt bán kính các năm với 1 số thích hợp ( 1,5; 2) để hình tròn không quá bé
4. Nhận xét: Câu dẫn: “ qua biểu đồ trên ta thấy, cơ cấu của A,B,C... có sự thay đổi qua các năm” hoặc có sự chuyển dịch rõ nét, chuyển dịch qua các năm...
- Cụ thể thay đổi về quy mô(nếu cho số liệu tuyệt đối) lớn hay nhỏ, xu hướng tăng lên hay giảm đi.
- Thay đổi về cơ cấu: 
+ Cơ cấu năm gần hiện tại nhất: tỉ trọng của thành phần nào cao nhất, thành phần nào thứ 2, thứ 3... (nhấn mạnh thành phần nào đóng vai trò chủ đạo nếu có) có dẫn chứng số liệu
+ Chuyển dịch thứ tự tỉ trọng của thành phần này sang thành phần khác, cụ thể bằng số liệu (từ trồng trọt sang chăn nuôi, từ đánh bắt sang nuôi trồng...)
- Tỉ trọng từng ngành trong cả giai đoạn
- Nêu xu hướng thay đổi tiếp theo nếu có thể
Tất cả nhận xét đều chứng minh bằng số liệu
Biểu đồ miền
1. Chức năng
 Biểu đồ miền còn được gọi là biểu đồ diện. Loại biểu đồ này thể hiện được cả cơ cấu và động thái phát triển của các đối tượng. Toàn bộ biểu đồ là 1 hình chữ nhật, trong đó được chia thành các miền khác nhau. 
2.Dấu hiệu nhận biết
- Có từ 3 năm trở lên
- Đề bài yêu cầu: thể hiện cơ cấu, thay đổi cơ cấu, chuyển dịch cơ cấu...
3.Cách vẽ
Bước 1: Xử lý số liệu. (Nếu số liệu đề bài cho là số liệu tuyệt đối như tỉ đồng, triệu người thì ta phải chuyển sang số liệu tương đối là %).
Lập thành bảng số liệu mới.
- Cách tính: lấy thành phần chia cho tổng sau đó nhân 100%.
Bước 2: Kẻ khung biểu đồ hình chữ nhật. Cạnh đứng thể hiện tỉ lệ %, cạnh ngang thể hiện khoảng cách thời gian từ năm đầu đến năm cuối của biểu đồ (khoảng cách các năm phải tương ứng với khoảng cách trong bảng số liệu)
Bước 3: Vẽ lần lượt từng chỉ tiêu. Năm đầu tiên phải sát với cạnh đứng. Nên cộng cơ cấu đối tượng sau với đối tượng trước để vẽ miền thứ 2.
Dùng bút chì kẻ mờ những đường thẳng theo các năm thì khi xác định các điểm sẽ dễ dàng
Bước 4: Hoàn thiện biểu đồ (ghi số liệu, chú thích, tên biểu đồ).
4.Lưu ý
- Quy định chiều cao của khung biểu đồ 100% tương ứng với 10 cm (để tiện cho đo vẽ). Hoặc có thể chọn tỉ lệ phù hợp.
- Trục đứng thể hiện giá trị % chỉ có giá trị cao nhất là 100.
- Chú giải đẹp mắt dễ nhìn, không vạch qua số.
- Biểu đồ miền là hình chữ nhật nằm ngang 5. Nhận xét
Tương tự biểu đồ tròn
Thực hành
Cho bảng số liệu sau:
Khối lượng hàng hóa vận chuyển phân theo ngành vận tải nước ta
(ĐV: nghìn tấn)
Năm
Đường sắt
Đường bộ
Đường sông
Đường biển
1990
2341
54640
27071
4359
1998
4978
123911
38034
11793
2000
6258
141139
43015
15553
2003
8385
172799
55259
27449
005
8838
212263
62984
33118
a,Vẽ biểu đồ thể hiện tốc độ tăng trưởng hàng hóa vận chuyển của từng ngành vận tải nước ta thời kì 1990- 2005
b,Nhận xét
Bảng xử lí số liệu (%)
năm
Đường sắt
Đường bộ
Đường sông
Đường biển
1990
100
100
100
100
1998
212,6
226,8
140,5
270,5
2000
267,3
258,8
158,9
356,8
2003
358,2
316,3
204,1
629,7
2005
377,5
388,5
232,7
759,8
Cho bảng số liệu sau
Sản xuất cà phê của Tây Nguyên
Năm 
2001
2003
2005
2006
Diện tích ( nghìn ha)
477,6
440,4
438,1
499,4
Sản lượng ( Nghìn tấn)
761,
686,5
706,8
928,2
a, Vẽ biểu đồ thể hiện tình hình sản xuất cà phê của Tây Nguyên qua các năm từ 2001 đến 2006 ( cột + đường)
b,Nhận xét
.Cho bảng số liệu
Giá trị sản xuất của các ngành công nghiệp ở nước ta trong các năm 1998 và 2004 (ĐV: tỉ đồng)
Năm 
1998
2004
Tổng số
180428,9
808958,3
CN khai thác
23436,6
103815,2
CN chế biến
145300,1
657114,7
Sản xuất phân phối điện, khí đốt, và nước
11692,2
48028,4
a, Vẽ biểu đồ thể hiện cơ cấu giá trị sản xuất của các ngành công nghiệp ở nước ta trong các năm 1998 và 2004
b, Nhận xét
3.Cho bảng số liệu sau
Bảng: giá trị sản xuất nông nghiệp phân theo ngành của nước ta (ĐV: tỉ đồng)
Năm
Trồng trọt
Chăn nuôi
Dịch vụ
1990
16393,5
3701,0
572,0
1995
66793,8
16168,2
2545,6
2001
101403,1
25501,4
3273,1
2005
134754,5
45225,6
3362,3
a,Vẽ biểu đồ thích hợp nhất thể hiện sự thay đổi cơ cấu giá trị sản xuất nông nghiệp phân theo ngành của nước ta thời kỳ 1990 – 2005 ( miền)
b,Nhận xét 
Bảng xử lí số liệu:
Cho bảng số liệu sau:
Sản lượng thủy sản nước ta (Đv: nghìn tấn)
Năm
Tổng số
Khai thác
Nuôi trồng
1900
890,6
728,5
162,1
1994
1465,0
1120,9
344,1
1998
1782,0
1357,0
425,0
2002
2647,4
1802,6
844,8
a, Vẽ biểu đồ thể thích hợp nhất thể hiện xu hướng thay đổi cơ cấu sản lượng thủy sản của nước ta
b, Qua biểu đồ em có nhận xét gì? Giải thích tại sao?
c, Vẽ biểu đồ thích hợp nhất thể hiện quy mô và cơ cấu sản lượng thủy sản nước ta năm 1900 và 2002, theo bảng số liệu trên.
d, Vẽ biểu đồ thích hợp nhất thể hiện tốc độ gia tăng sản lượng thủy sản ở nước ta , theo bảng số liệu trên.
e, Vẽ biểu đồ thích hợp nhất thể hiện tình hình phát triển ngành thủy sản của nước ta, theo bảng số liệu trên.
Dựa vào bảng số liệu: TỈ SUẤT GIA TĂNG DÂN SỐ TỰ NHIÊN TRUNG BÌNH NĂM (Đơn vị: %)
Giai đoạn
Nhóm nước
1960-1965
1975-1980
1985-1990
1995-2000
2001-2005
Phát triển
1.2
0.8
0.6
0.2
0.1
Đang phát triển
2.3
1.9
1.9
1.7
1.5
	a. Vẽ biểu đồ đường, biểu diễn tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên trung bình năm của các nhóm nước.
	b. Nhận xét.
A - Bµi tËp ®Þa lý Tù nhiªn:
Bµi 1: 
Cho b¶ng sè liÖu:
BiÕn ®æi diÖn tÝch rõng vµ ®é che phñ rõng n­íc ta 
giai ®o¹n 1943-2005
N¨m
Tæng diÖn tÝch rõng (TriÖu ha)
Trong ®ã
TØ lÖ che phñ rõng
%
Rõng tù nhiªn
Rõng trång
1943
14, 3
14,3
0
43,8
1976
11, 1
11,0
0,1
33,8
1983
7, 2
6,8
0,4
22,0
1990
9, 2
8,4
0,8
27,8
2000
10, 9
9,4
1,5
33,1
2005
12,4
9,5
2,9
37,7
a. VÏ biÓu ®å kÕt hîp thÓ hiÖn sù biÕn ®æi diÖn tÝch rõng vµ ®é che phñ rõng cña n­íc ta giai ®o¹n 1943-2005 (cột chồng + đường)
b. NX,giải thích sù thay ®æi diÖn tÝch rõng vµ ®é che phñ rõng n­íc ta giai ®o¹n 1943 - 2005
Bµi 2:
Cho b¶ng sè liÖu : 
§é che phñ rõng theo c¸c vïng ë n­íc ta n¨m 1943 - 1998 §¬n vÞ %
Vïng
1943
1991
MiÒn nói phÝa B¾c
95
17
Trung du phÝa B¾c
55
29
§ång b»ng s«ng Hång
3
3
B¾c Trung Bé
66
35
Duyªn H¶i Nam Trung Bé
62
32
T©y Nguyªn
93
60
§«ng Nam Bé
54
24
§ång b»ng s«ng Cöu Long
23
9
C¶ n­íc
67
29
a/ VÏ biÓu ®å thanh ngang thÓ hiÖn ®é che phñ rõng cña c¶ n­íc vµ c¸c vïng cña n­íc ta trong hai n¨m 1943-1991.
b. NhËn xÐt sù thay ®æi ®é che phñ rõng cña c¸c vïng vµ cña c¶ n­íc.
c. Nªu nguyªn nh©n cña sù c¹n kiÖt TN rõng cña n­íc ta vµ ph­¬ng h­íng b¶o vÖ TN rõng.
B - bµi tËp ®Þa lý D©n c­
Bµi 1: 
Cho b¶ng sè liÖu: 
D©n sè viÖt nam giai ®o¹n 1901-2006
N¨m
Sè d©n
N¨m
Sè d©n 
1901
13,0
1970
41,0
1921
15,5
1979
52,7
1936
18,8
1989
64,8
1956
27,5
1999
76,6
1960
30,2
2006
84,2
a. VÏ biÓu ®å ®­êng biÓu diÔn thÓ hiÖn t×nh h×nh t¨ng d©n sè n­íc ta giai ®o¹n 1901-2006 .
b. NhËn xÐt vµ nªu hËu qu¶ cña viÖc t¨ng d©n sè nhanh ë n­íc ta.
Bµi 2: 
Cho b¶ng sè liÖu: 
D©n sè n­íc ta ph©n theo nhãm tuæi n¨m 1979,1989, 2005
 N¨m
Nhãm tuæi
1979
1989
2005
0 -14 (%)
41,7
38,7 
27,1
15 - 59 (%)
51,3
54,1
 63,9 
Tõ 60 trë lªn (%)
7,0 
7,2
9,0
Tæng sè (ngh×n ng­êi)
52.472
64.405
84.156
a. VÏ biÓu ®å thÝch hîp nhÊt thÓ hiÖn quy m« vµ c¬ cÊu d©n sè ph©n theo nhãm tuæi cña n­íc ta trong ba n¨m 1979,1989, 2005.
b. NhËn xÐt vµ gi¶i thÝch sù thay ®æi d©n sè qua c¸c n¨m kÓ trªn.
Bµi 3: Cho b¶ng sè liÖu: 
TØ suÊt sinh, TØ suÊt tö, cña d©n sè n­íc ta giai ®o¹n 1960-2006
N¨m
TØ suÊt sinh
TØ suÊt tö
N¨m
TØ suÊt sinh
TØ suÊt tö
1960
46.0
12.0
1985
28.4
6.9
1965
37.8
6.7
1989
31.3
8.4
1970
34.6
6.6
1993
28.5
6.7
1976
39.5
7.5
1999
23.6
7.3
1979
32.2
7.2
2006
19.0
5.0
a. VÏ biÓu ®å thÝch hîp thÓ hiÖn tØ suÊt sinh, tØ suÊt tö vµ tØ suÊt gia t¨ng d©n sè tù nhiªn ë n­íc ta giai ®o¹n 1960-2006
b. NhËn xÐt
Bµi 4: 
Cho b¶ng sè liÖu sau: 
D©n sè vµ tØ suÊt gia t¨ng d©n sè tù nhiªn ë n­íc ta
giai ®o¹n 1960-2006
N¨m
Sè d©n (TriÖu ng­êi)
TØ suÊt gia t¨ng d©n sè tù nhiªn (%)
1960
30,17
3,93
1965
34,92
2,93
1970
41,03
3,24
1979
52,47
2,50
1989
64,61
2,10
1999
76,32
1,40
2006
84,16
1,30
a. VÏ biÓu ®å kÕt hîp thÓ hiÖn quy m« d©n sè vµ tØ suÊt gia t¨ng d©n sè tù nhiªn ë n­íc ta, giai ®o¹n 1960-2006.
b. NhËn xÐt.
c. Gi¶i thÝch v× sao hiÖn nay tØ lÖ gia t¨ng d©n sè gi¶m nhanh nh­ng quy m« d©n sè vÉn t¨ng.
Bµi 5:
 Cho b¶ng sè liÖu sau ®©y:
DiÖn tÝch, d©n sè theo c¸c vïng ë n­íc ta n¨m 2006
§Þa ph­¬ng
D©n sè (ngh×n ng­êi)
DiÖn tÝch (Km 2)
C¶ n­íc
84155,8
331211,6
§ång b»ng s«ng Hång
18207,9
14862,5
Trung du miÒn nói phÝa B¾c
12065,4
101559,0
 - §«ng B¾c
9458,5
64025,2
 - T©y B¾c
2606,9
37533,8
Duyªn h¶i miÒn Trung
19530,6
95918,1
 - B¾c Trung Bé 
10668,3
51552,0
 - DH Nam Trung Bé
8862,3
44366,1
T©y Nguyªn
4868,9
54659,6
§«ng Nam Bé 
12067,5
34807,7
§ång b»ng s«ng Cöu Long
17415,5
40604,7
a. VÏ biÓu ®å thÓ hiÖn c¬ cÊu d©n sè vµ c¬ cÊu diÖn tÝch cña n­íc ta ph©n theo vïng.
b. TÝnh mËt ®é d©n sè trung b×nh cña c¶ n­íc vµ c¸c vïng.
c. NhËn xÐt vµ cho biÕt nguyªn nh©n, hËu qu¶ vµ ph­¬ng h­íng kh¾c phôc t×nh h×nh ph©n bè d©n c­ bÊt hîp lÝ hiÖn nay cña n­íc ta.
bµi 6:
 Cho b¶ng sè liÖu d­íi ®©y:
D©n sè n­íc ta ph©n theo thµnh thÞ vµ n«ng th«n
 (§V- triÖu ng­êi)
N¨m
Thµnh thÞ
N«ng th«n
1985
11.3
48.5
1989
12.9
51.5
1996
15.4
57.8
1999
18.1
58.5
2001
19.5
59.2
2003
20.9
60.0
1/ VÏ biÓu ®å thÓ hiÖn sè d©n thµnh thÞ so víi sè d©n n«ng th«n n­íc ta qua c¸c n¨m .
2/ NhËn xÐt s­ thay ®æi sè d©n n­íc ta ph©n theo thµnh thÞ vµ n«ng th«n.
Bµi 7: 
Cho b¶ng sè liÖu:
Lao ®éng ph©n theo c¸c ngµnh kinh tÕ n­íc ta giai ®o¹n 2000-2006	§¬n vÞ : %
 N¨m
Ngµnh
1979
1989
1998
2000
2003
2004
2006
N - L - Ng
79.0
72.5
63.5
61.1
59.6
58.7
55.7
CN - XD
6.0
11.2
11.9
14.1
16.4
17.4
19.1
DV
15.0
16.3
24.6
24.8
24.0
23.9
25.2
VÏ biÓu ®å thÝch hîp thÓ hiÖn sù thay ®æi c¬ cÊu lao ®éng ph©n theo c¸c ngµnh kinh tÕ n­íc ta giai ®o¹n1979-2006. ( miền)
b. NhËn xÐt vµ gi¶i thÝch vÒ sù thay ®æi trªn.
Bµi 8: Cho b¶ng sè liÖu: 
Lao ®éng vµ viÖc lµm ë n­íc ta giai ®o¹n 1996 - 2005
N¨m
Sè lao ®éng ®ang lµm viÖc (TriÖu ng­êi)
TØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ (%)
Thêi gian thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n (%)
1996
33,8
5,9
27,7
1998
35,2
6,9
28,9
2000
37,6
6,4
25,8
2002
39,5
6,0
24,5
2005
42,7
5,3
19,4
a. VÏ biÓu ®å thÓ hiÖn tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ, thêi gian thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n n­íc ta giai ®o¹n 1996-2005.
b. NhËn xÐt vµ gi¶i thÝch t×nh tr¹ng lao ®éng vµ viÖc lµm cña n­íc ta trong thêi gian trªn.
c. H·y nªu ph­¬ng h­íng gi¶i quyÕt viÖc lµm.
Bµi 9 : 
Cho b¶ng sè liÖu: 
TØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ vµ thêi gian thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n
ph©n theo vïng ë n­íc ta n¨m 2005
§V: %
C¸c vïng
TØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ
Thêi gian thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n
C¶ n­íc
5,3
19,3
§B s«ng Hång
5,6
21,2
§«ng B¾c
,5,1
19,7
T©y B¾c
4,9
21,6
B¾c Trung Bé
5,0
23,5
DH Nam Trung Bé
5,5
22,2
T©y Nguyªn
4,2
19,4
§«ng Nam Bé
5,6
17,1
§B s«ng Cöu Long
4,9
20,0
a. VÏ biÓu ®å thÓ hiÖn tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ vµ thêi gian thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n ph©n theo vïng ë n­íc ta n¨m 2005 	
b. NhËn xÐt vµ gi¶i thÝch nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng trªn.
Bµi 10 : 
Cho b¶ng sè liÖu.
C¬ cÊu d©n sè ph©n theo tr×nh ®é gi¸o dôc 
n¨m häc 1997-1998 vµ 2001-2002
§V: %
Tr×nh ®é gi¸o dôc
1997-1998
2001-2002
Ch­a bao giê ®Õn tr­êng
60,2
49,5
Tèt nghiÖp THCS
22,9
30,1
Tèt nghiÖp THPT
6,9
11,7
C«ng nh©n kü thuËt
3,1
1,6
Trung häc chuyªn nghiÖp
4,5
3,1
Cao ®¼ng vµ ®¹i häc
2,4
3,9
Tæng sè
74, 3 triÖu ng­êi
78,7 triÖu ng­êi
a. vÏ biÓu ®å c¬ cÊu d©n sè ph©n theo tr×nh ®é GD n¨m häc 1997-1998 vµ 2001-2002.
b. NhËn xÐt vµ gi¶i thÝch nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng trªn.
Bµi 11: 
Cho b¶ng sè liÖu:
TØ lÖ hé nghÌo cña c¸c vïng n­íc ta n¨m 1993, 2004
§V:%
C¸c vïng
1993
2004
C¶ n­íc
58.1
19.5
§ång b»ng s«ng Hång
62.7
12.1
§ong B¾c
86.1
29.4
T©y B¾c
81.1
58.6
B¾c