Chuyªn ®Ò: Ph©n tÝch ®a thøc thµnh nh©n tö I- Ph¬ng ph¸p t¸ch mét h¹ng tö thµnh nhiÒu h¹ng tö kh¸c: C¸c bµi to¸n Bµi 1: Ph©n tÝch c¸c ®a thøc sau thµnh nh©n tö Bµi 2: Ph©n tÝch c¸c ®a thøc sau thµnh nh©n tö: (§a thøc ®· cho cã nhiÖm nguyªn hoÆc nghiÖm h÷u tØ) II- Ph¬ng ph¸p thªm vµ bít cïng mét h¹ng tö 1) D¹ng 1: Thªm bít cïng mét h¹ng tö lµm xuÊt hiÖn h»ng ®¼ng thøc hiÖu cña hai b×nh ph¬ng: A2 – B2 = (A – B)(A + B) C¸c bµi to¸n Bµi 1: Ph©n tÝch c¸c ®© thøc sau thµnh nh©n tö: 2) D¹ng 2: Thªm bít cïng mét h¹ng tö lµm xuÊt hiÖn thõa sè chung C¸c bµi to¸n Bµi 1: Ph©n tÝch c¸c ®© thøc sau thµnh nh©n tö: III- Ph¬ng ph¸p ®æi biÕn C¸c bµi to¸n Bµi 1:Ph©n tÝch c¸c ®© thøc sau thµnh nh©n tö Bµi 2: Ph©n tÝch c¸c ®© thøc sau thµnh nh©n tö IV- Ph¬ng ph¸p xÐt gi¸ trÞ riªng Ph¬ng ph¸p: Tríc hÕt ta x¸c ®Þnh d¹ng c¸c thõa sè chøa biÕn cña ®a thøc, råi g¸n cho c¸c biÕn c¸c gi¸ trÞ cô thÓ ®Ó x¸c ®Þnh thõa sè cßn l¹i. VÝ dô: Ph©n tÝch c¸c ®a thøc sau thµnh nh©n tö: Gi¶i a, Gi¶ sö thay x bëi y th× P = Nh vËy P chøa thõa sè x – y Ta l¹i thÊy nÕu thay x bëi y, thay y bëi z, thay z bëi x th× P kh«ng ®æi(ta nãi ®a thøc P cã thÓ ho¸n vÞ vßng quanh bëi c¸c biÕn x, y, z). Do ®ã nÕu P ®· chóa thïa sè x – y th× còng chóa thõa sè y – z, z – x. VËy P ph¶i cã d¹ng P = k(x – y)(y – z)(z – x).Ta thÊy k ph¶i lµ h»ng sè(kh«ng chóa biÕn) v× P cã bËc 3 ®èi víi tËp hîp c¸c biÕn x, y, z cßn tÝch (x – y)(y – z)(z – x) còng cã bËc ba ®èi víi tËp hîp c¸c biÕn x, y, z. V× ®¼ng thøc ®óng víi mäi x, y, z nªn ta g¸n cho c¸c biÕn x, y, z c¸c gi¸ trÞ riªng, ch¼ng h¹n x = 2, y = 1, z = 0 ta ®îc k = -1 Vậy P =- (x – y)(y – z)(z – x) = (x – y)(y – z)(x - z) C¸c bµi to¸n Bµi 1: Ph©n tÝch c¸c ®a thøc sau thµnh nh©n tö: , với 2m = a+ b + c. Bài 2: Phân tích các đa thức sau thành nhân tử V-Phong ph¸p hÖ sè bÊt ®Þnh C¸c bµi to¸n Bài 1: Phân tích các đa thức thành nhân tử Chuyên đề 2: X¸c ®Þnh ®a thøc * Định lí Beout (BêZu) và ứng dụng: 1) Định lí BêZu: Dư trong phép chia đa thức f(x) cho nhị thức x - a bằng f(a) (giá trị của f(x) tại x = a): (Beout, 1730 - 1783, nhà toán học Pháp) Hệ quả: Nếu a là nghiệm của đa thừc f(x) thì f(x) chia hết cho x - a. Áp dụng: Định lí BêZu có thể dùng để phân tích một đa thức thành nhân tử. Thực hiện như sau: Bước 1: Chọn một giá trị x = a nào đó và thử xem x = a có phải là nghiệm của f(x) không. Bước 2: Nếu f(a) = 0, theo định lí BêZu ta có: Để tìm p(x) thực hiện phép chia f(x) cho x - a. Bước 3: Tiếp tục phân tích p(x) thành nhân tử nếu còn phân tích được. Sau đó viết kết quả cuối cùng cho hợp lí. Dạng 1: Tìm đa thức thương bằng phương pháp đồng nhất hệ số(phương pháp hệ số bất định), phương pháp giá trị riêng , thực hiện phép chia đa thức. *Phương pháp1: Ta dựa vào mệnh đề sau đây : Nếu hai đa thức P(x) và Q(x) bằng nhau: P(x) = Q(x) thì các hạng tử cùng bậc ở hai đa thức phải có hệ số phải có hệ số bằng nhau. Ví dụ: ; . Nếu P(x) = Q(x) thì ta có: a = 1(hệ số của lũy thừa 2) 2b = - 4 (hệ số của lũy thừa bậc 1) - 3 = - p (hệ số hạng tử bậc không hay hạng tử tự do) *Phương pháp2: Cho hai đa thức P(x) và Q(x) thỏa mãn deg P(x) > deg Q(x) Gọi thương và dư trong phép chia P(x) cho Q(x) lần lượt là M(x) và N(x) Khi đó ta có: (Trong đó: deg N(x) < deg Q(x)) (I) Vì đẳng thức (I) đúng với mọi x nên ta cho x lấy một giá trị bất kì : ( là hằng số). Sau đó ta đi giải phương trình hoặc hệ phương trình để tìm các hệ số của các hạng tử trong các đa thức ( Đa thức thương, đa thức chia, đa thức bị chia, số dư). Ví dụ: Bài 1(Phần bài tập áp dụng) Gọi thương của phép chia A(x) cho x + 1 là Q(x), ta có: . Vì đẳng thức đúng với mọi x nên cho x = -1 ta dược: Với a = -2 thì Với a = 3 thì *Phương pháp 3:Thực hiện phép chia đa thức (như SGK) Bµi tËp ¸p dông Bài 1: Cho đa thức . X¸c định a sao cho A(x) chia hết cho x + 1. Bµi 2: Ph©n tÝch ®a thøc thµnh nh©n tö, biÕt r»ng mét nh©n tö cã d¹ng: Bµi 3: Víi gi¸ trÞ nµo cña a vµ b th× ®a thøc : chia hÕt cho ®a thøc: . H·y gi¶i bµi to¸n trªn b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. Bµi 4: X¸c ®Þnh gi¸ trÞ k ®Ó ®a thøc: chia hÕt cho ®a thøc: . Bài 5: Tìm tất cả các số tự nhiên k để cho đa thức: chia hết cho nhị thức: . Bài 6: Với giá trị nào của a và b thì đa thức: chia hết cho đa thức: . Bài 7: a) Xác định các giá trị của a, b và c để đa thức: Chia hết cho . b) Xác định các giá trị của a, b để đa thức: chia hết cho đa thức . c) Xác định a, b để chia hết cho . Bài 8: Hãy xác định các số a, b, c để có đẳng thức: (Để học tốt Đại số 8) Bài 9: Xác định hằng số a sao cho: a) chia hết cho . b) chia cho dư 4. c) chia hết cho . Bài 10: Xác định các hằng số a và b sao cho: a) chia hết cho . b) chia hết cho . c) chia hết cho . d) chia hết cho . Bài 11: Tìm các hăng số a và b sao cho chia cho thì dư 7, chia cho thì dư -5. Bài 12: Tìm các hằng số a, b, c sao cho chia hết cho , chia cho thì dư . (Một số vấn đề phát triển Đại số 8) Bài 13: Cho đa thức: và . Xác định a, b để P(x) chia hết cho Q(x). Bài 14: Xác định a và b sao cho đa thức chia hết cho đa thức Bài 15: Cho các đa thức và . Xác định a và b để P(x) chia hết cho Q(x). (23 chuyên đề toán sơ cấp) Dạng 2: Phương pháp nội suy NiuTơn Phương pháp: Để tìm đa thức P(x) bậc không quá n khi biết giá trị của đa thức tại n + 1 điểm ta có thể biểu diễn P(x) dưới dạng: Bằng cách thay thế x lần lượt bằng các giá trị vào biểu thức P(x) ta lần lượt tính được các hệ số . BÀI TẬP ÁP DỤNG Bài 1: Tìm đa thức bậc hai P(x), biết: . Giải Đặt (1) Thay x lần lượt bằng 0; 1; 2 vào (1) ta được: Vậy, đa thức cần tìm có dạng: . Bài 2: Tìm đa thức bậc 3 P(x), biết: Hướng dẫn: Đặt (1) Bài 3: Tìm đa thức bậc ba P(x), biết khi chia P(x) cho đều được dư bằng 6 và P(-1) = - 18. Hướng dẫn: Đặt (1) Bài 4: Cho đa thức bậc bốn P(x), thỏa mãn: a) Xác định P(x). b) Suy ra giá trị của tổng . Hướng dẫn: Thay x lần lượt bằng 0; 1; 2; 3 vào (1), ta được : Đặt (2) Thay x lần lượt bằng -1; 0; 1; 2; -2 vào (2) ta được: Vậy, đa thức cần tìm có dạng: (Tuyển chọn bài thi HSG Toán THCS) Bài 5: cho đa thức . Cho biết 1) Tính a, b, c theo . 2) Chứng minh rằng: không thể cùng âm hoặc cùng dương. Bài 6: Tìm một đa thức bậc hai, cho biết:
Tài liệu đính kèm: