Bài giảng Bài 2: Sự truyền ánh sáng

Ch­¬ng I. Quang häc (phần 1)
NhËn biÕt ¸nh s¸ng- Nguån s¸ng vµ vËt s¸ng
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
M¾t chØ cã thÓ nhËn biÕt ®­îc ¸nh s¸ng khi cã ¸nh s¸ng truyÒn vµo m¾t ta vµ g©y c¶m gi¸c s¸ng.
Chóng ta chØ nh×n thÊy vËt khi cã ¸nh s¸ng tõ nã truyÒn ®Õn m¾t ta.
Nguån s¸ng lµ vËt tù nã ph¸t ra ¸nh s¸ng. VËt s¸ng gåm nguån s¸ng vµ nhøng vËt h¾t l¹i ¸nh s¸ng chiÕu vµo nã
Bµi 2. Sù truyÒn ¸nh s¸ng 
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
§Þnh luËt truyÒn th¼ng ¸nh s¸ng: Trong m«i tr­êng trong suèt vµ ®ång tÝnh, ¸nh s¸ng truyÒn theo ®­êng th¼ng.
§­êng truyÒn cña ¸nh s¸ng ®­îc biÓu diÔn b»ng mét ®­êng th¼ng cã h­íng gäi lµ tia s¸ng.
Chïm song song gåm c¸c tia s¸ng kh«ng giao nhau trªn ®­êng truyÒn cña chóng.
Chïm héi tô gåm c¸c tia s¸ng giao nhau trªn ®­êng truyÒn cña chóng.
Chïm ph©n kú gåm c¸c tia s¸ng loe réng ra trªn ®­êng truyÒn cña chóng.
Bµi 3. øng dông ®Þnh luËt truyÒn th¼ng cña ¸nh s¸ng
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
Bãng tèi n»mphÝa sau vËt c¶n, kh«ng nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tµ nguån s¸ng truyÒn tíi.
Bãng nöa tèi n»m ë phÝa sau vËt c¶n, nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ mét phÇn cña nguån s¸ng truyÒn tíi.
NhËt thùc toµn phÇn (hay mét phÇn ) quan s¸t ®­îc ë chæ cã bãng tèi ( hay nöa bãng tèi ) cña mÆt tr¨ng trªn tr¸i ®Êt.
NguyÖt thùc x¶y ra khi mÆt tr¨ng bÞ tr¸i ®Êt che khuÊt kh«ng ®­îc mÆt trêi chiÕu s¸ng.
Bµi 4. §Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
HiÖn t­îng xÈy ra khi chiÕu mét tia s¸ng vµo g­¬ng bÞ g­¬ng h¾t trë l¹i m«i tr­êng cò. HiÖn t­îng ®ã gäi lµ hiÖn t­îng ph¶n x¹ ¸nh s¸ng.
§Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng:
+ Tia ph¶n x¹ n»m trong mÆt ph¼ng chøa tia tíi vµ ®­êng ph¸p tuyÕn cña g­¬ng t¹i ®iÓm tíi.
+ Gãc ph¶n x¹ b»ng gãc tíi
5. ¶nh cña mét vËt t¹o bëi g­¬ng ph¼ng
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
¶nh ¶o t¹o bëi g­¬ng ph¼ng kh«ng høng ®­îc trªn mµn vµ cã ®é lín b»ng vËt.
Kho¶ng c¸ch tõ mét ®iÓm cña vËt ®Õn g­¬ng b»ng kho¶ng c¸ch tõ ¶nh ®Õn cña ®iÓm ®ã ®Õn g­¬ng.
C¸c tia s¸ng tõ ®iÓm s¸ng S cho tia ph¶n x¹ cã ®­êng kÐo dµi qua ¶nh ¶o S’.
7. G­¬ng cÇu låi
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
¸nh s¸ng ®Õn g­¬ng cÇu låi ph¶ x¹ tu©n theo ®Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng.
¶nh t¹o bëi g­¬ng cÇu låi nhá h¬n vËt, Kh«ng høng ®­îc trªn mµn, là ảnh ảo
Vïng nh×n thÊy cña g­¬ng cÇu låi lín h¬n vïng nh×n thÊy cña g­¬ng ph¼ng.
Chiếu 1 chùm sáng song song lên gương cầu lồi ta dc chùm sáng phản xạ phân kì và ngược lại
1. H­íng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
7.1. A. Kh«ng høng ®­îc trªn mµn, nhá h¬n vËt.
7.2. C. Vïng nh×n thÊy cña g­¬ng cÇu låi lín h¬n vïng nh×n thÊy cña g­¬ng ph¼ng.
7.3. MÆt ngoµi c¸i th×a bãng, c¸i n¾p cèc bãng, c¸i vung nåi bãng. Cµng ®­a vËt l¹i gÇn g­¬ng ¶nh cµng lín.
7.4. Tõ hµng däc trong « in ®Ëm lµ: ¶nh ¶o
Hµng ngang thø nhÊt: ¶nh ¶o
Hµng ngang thø hai: G­¬ng cÇu
Hµng ngang thø ba : NhËt thùc
Hµng ngang thø t­ : ph¶n x¹
Hµng ngang thø n¨m: Sao
8 G­¬ng cÇu lâm
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
¶nh ¶o t¹o bëi g­¬ng cÇu lâm lín h¬n vËt, ko hứng dc trên màm
G­¬ng cÇu lâm cã t¸c dông biÕn ®æi mét chïm tia song song thµnh chïm tia ph¶n x¹ héi tô vµo mét ®iÓm vµ ng­îc l¹i cã thÓ biÕn ®æi mét chïm tia tíi ph©n kú thµnh chïm tia ph¶n x¹ song song. 
1. H­íng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
8.1. XÕp c¸c g­¬ng cÇu nhá theo h×nh mét chám cÇu, mÆt ph¶n x¹ t¹o thµnh mét g­¬ng cÇu lâm. H­êng mÆt lâm cña g­¬ng vÒ phÝ mÆt trêi vµ ®iÒu chØnh sao cho ®iÓm héi tô ¸nh s¸ng h­íng vµo thuyÒn giÆc.
8.2. MÆt lâm cña th×a, mu«i, vung.
VËt cµng gÇn g­¬ng, ¶nh ¶o cµng nhá.
8.3. Ta biÕt ¶nh ¶o cña mét vËt qua g­¬ng cÇu låi nhá h¬n ¶nh ¶o qua g­¬ng ph¼ng: A1B1 AB. Tõ ®ã ta cã : A1B1 < A2B2 .
Bài tập
I,Phần trắc nghiệm:
Bài 1: Nh÷ng vËt sau ®©y vËt nµo lµ nguån s¸ng:
B¶ng ®en
Ngän nÕn ®ang ch¸y
cay nÕn
MÆt tr¨ng
¶nh cña chóng ta trong g­¬ng.
Chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.
Bài 2: Khi ®äc s¸ch ng­êi ta th­êng ngåi n¬i cã ¸nh s¸ng thÝch hîp bëi v×:
¸nh s¸ng qu¸ m¹nh g©y c¶m gi¸c chãi lµm mái m¾t.
¸nh s¸ng yÕu g©y c¨ng th¼ng cho m¾t
¸nh s¸ng thÝch hîp lµm m¾t ta kh«ng c¨ng th¼ng
Gióp m¾t tho¶i m¸i khi ®äc s¸ch.
 E.C¸c nhËn ®Þnh trªn ®Òu ®óng
Bài 3: V× sao trªn ®Çu kim vµ c¸c con sè cña ®ång hå ng­êi ta l¹i s¬n “ D¹ quang”? Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt trong c¸c c©u sau:
ChÊt d¹ quang gióp ta ph©n biÖt giê mét c¸ch dÔ dµng .
S¬n c¸c chÊt d¹ quang ®Ó trang trÝ cho ®ång hå ®Ñp.
Ban ®ªm chÊt d¹ quang ph¸t s¸ng v× thÕ ta cã thÓ biÕt giê.
S¬n c¸c chÊt d¹ quang ®Ó b¶o vÖ kim vµ c¸c con sè cña ®ång hå.
ChÊt d¹ quang cã thÓ h¾t s¸ng tèt lµm ®ång hå s¸ng lªn.
Bài 4:T¹i sao trªn c¸c dông cô ®o l­êng c¸c v¹ch chØ thÞ ng­êi ta l¹i s¬n cã mµu s¾c kh¸c víi dông cô lµ nh»m:
§Ó trang trÝ c¸c dông cô.
§Ó b¶o vÖ dông cô khi sö dông nhiÒu
§Ó dÔ ph©n biÖt dễ dàng khi ®o ®¹c. 
§Ó g©y hÊp dÉn ng­ßi ®o ®¹c.
§ª g©y chó ý khi tiÕn hµnh ®o ®¹c.
Chon c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.
Bài 5: M¾t chØ nh× thÊy vËt khi:
Khi vËt ph¸t ra ¸nh s¸ng vÒ c¸c phÝa.
Khi ¸nh s¸ng tõ vËt truyÒn ®i c¸c phÝa.
Khi cã ¸nh s¸ng truyÒn từ vật ®Õn m¾t ta.
Khi c¸c vËt ®­îc ®èt ch¸y s¸ng.
Khi cã ¸nh s¸ng tõ vËt ph¸t ra thay ®æi.
Chän c©u ®óng trªn c¸c nhËn ®Þnh trªn.
Bài 6: trong trường hợp nào dưới đây ánh sáng truyền theo đường thẳng:
A. trong môi trường trong suôt
B.đi từ môi trường trong suôt này sang môi trường trong suốt khác
C.Trong môi trường đồng tính
D.trong môi trường trong suôt và đồng tính
Bai 7: Trong moâi tröôøng trong suoát vaø ñoàng tính aùnh saùng truyeàn ñi theo ñöôøng naøo ?
	a. Theo nhieàu ñöôøng khaùc nhau.	b. Theo ñöôøng gaáp khuùc.
	c. Theo ñöôøng cong.	d. Theo ñöôøng thaúng.
Bai 8. Khi coù nguyeät thöïc thì :
 a. Traùi ñaát bò maët traêng tre khuaát.	b. Maët traêng bò traùi ñaát tre khuaát.
 c. maët traêng khoâng phaûn xaï aùng saùng nöõa.	 d. Maët trôøi khoâng chieáu saùng
Bai 9. AÛnh aûo cuûa moät vaät taïo bôûi göông phẳng thì :
 a. Höùng ñöôïc treân maøn traén vaø lôùn baèng vaät.
 b. Khoâng höùng ñöôïc treân maøn traén vaø lôùn baèng vaät
 c. Khoâng höùng ñöôïc treân maøn traén vaø nhoû hôn vaät	
 d. Höùng ñöôïc treân maøn traén vaø lôùn hôn vaät.
Bai 10. Chieáu moät tia saùng leân moät göông phaúng ta thu ñöôïc moät tia phaûn xaï taïo vôùi tia phaùp tuyeán 1 goùc = 40 o thì goùc tôùi laø :
	a. 40 o	b. 60 o
	c. 20 o	d. 80 o
Bai 11: Cho caùc vaät saùng sau: Maët Trôøi, Maët Traêng, thanh saét nung ñoû, boùng ñeøn ñieän boû ngoaøi saân, ñom ñoùm. Caùc vaät coù nguoàn saùng laø:
Maët Trôøi, Maët Traêng, thanh saét nung ñoû.
Maët Trôøi, thanh saét nung ñoû, boùng ñeøn ñieän boû ngoaøi saân.
Maët Trôøi, thanh saét nung ñoû, ñom ñoùm.
Maët Trôøi, Maët Traêng, thanh saét nung ñoû, ñom ñoùm.
Bai 12: Göông caàu loài ñöôïc söû duïng ñeå laøm kính chieáu haäu gaén treân xe oâtoâ, moâ toâ vì:
A.Deã cheá taïo.
C.Cho aûnh roõ vaø to.
B.Vuøng quan saùt phía sau qua göông roäng.
D.Caû 3 lyù do treân.
Bai 13:Aûnh cuûa moät vaät taïo bôûi göông caàu loõm thì:
A.Lôùn baèng vaät B.Nhoû hôn vaät
C.Lôùn hôn vaät D.Khoâng so saùnh ñöôïc vôùi vaät.
Bai 14:Trong moät thí nghieäm, ngöôøi ta ño ñöôïc goùc taïo bôûi tia tôùi vaø tia phaûn xaï baèng 400 . Tìm giaù trò goùc phaûn xaï?
A.400
B.500
C.800
D.200
Bài 15: Cho ñieåm saùng S caùch göông phaúng 40 cm. Cho S di chuyeån laïi gaàn göông theo phöông vuoâng goùc vôùi göông moät ñoaïn 10 cm. Aûnh S’ baây giôø seõ caùch S moät khoaûng:
A.20 cm
B.40 cm
C.60 cm
D.80 c
Bai 16: VËt nµo d­íi ®©y kh«ng ph¶i lµ nguån s¸ng?
Ngän nÕn ®ang ch¸y.
Vá chai s¸ng chãi d­íi trêi n¾ng.
MÆt trêi.
§Ìn èng ®ang s¸ng.
Bai 17: ChiÕu mét tia s¸ng lªn mét g­¬ng ph¼ng, ta thu ®­îc mét tia ph¶n x¹ t¹o víi tia tíi mét gãc 400 . Khi ®ã sè ®o gãc tíi lµ:
A. 200	B. 600	C. 400	D. 800
Bai 18: TÝnh chÊt ¶nh cña mét vËt t¹o bëi g­¬ng ph¼ng lµ:
Høng ®­îc trªn mµn vµ lín h¬n vËt.
Kh«ng høng ®­îc trªn mµn vµ bÐ h¬n vËt.
Kh«ng høng ®­îc trªn mµn vµ b»ng vËt.
Kh«ng høng ®­îc trªn mµn vµ lín h¬n vËt.
Bai 19:. ¶nh cña mét vËt t¹o bëi gu¬ng lµ: 
	A. H×nh cña vËt ®ã mµ ta nh×n thÊy trong gu¬ng.
 	B. H×nh cña vËt ®ã ë sau gu¬ng.
 	C. Bãng cña vËt ®ã. 
	D. Bãng cña vËt ®ã xuÊt hiÖn trong gu¬ng. 
 Bai 20: .ChiÕu mét tia tíi lªn mét gu¬ng ph¼ng. BiÕt gãc ph¶n x¹ i'=300, gãc t¹o bëi tia tíi vµ tia ph¶n x¹ lµ i =
	A. 150 	B. 300 	C. 450 	D. 600 
 Bài 21:.Ph¸t biÓu nµo duíi ®©y lµ ®óng? Nguån s¸ng lµ:
	A. nh÷ng vËt ®uîc nung nãng 	B. nh÷ng vËt ®uîc chiÕu s¸ng 	
	C. nh÷ng vËt tự ph¸t ra ¸nh s¸ng 	D. nh÷ng vËt s¸ng 
 Bài 22. Chän c©u tr¶ lêi sai: M¾t ta cã thÓ nh×n thÊy vËt nÕu: 
	A. VËt ph¸t ra ¸nh s¸ng 	
 B. VËt kh«ng ph¸t s¸ng mµ còng kh«ng ®uîc chiÕu s¸ng 	
 C. VËt ph¶i ®uîc chiÕu s¸ng 	
 D. VËt ph¶i ®ñ lín c¸ch m¾t ta kh«ng qu¸ lín 
 Bài 23.Ph¸t biÓu nµo duíi ®©y sai? 
	A. Ta chØ nh×n thÊy chïm s¸ng gåm nhiÒu tia s¸ng hîp thµnh. 
	B. Trong thùc tÕ cã tån t¹i mét tia s¸ng riªng lÎ. 
	C. ¸nh s¸ng ®uîc ph¸t ra duíi d¹ng c¸c chïm s¸ng. 	
	D. Trong thùc tÕ kh«ng bao giê nh×n thÊy mét tia s¸ng riªng lÎ. 
 Bài 24.Chän côm tõ thÝch hîp theo thø tù ®iÒn vµo c¸c chç trèng cña c©u sau ®©y: Sù ph¶n x¹ ¸nh s¸ng lµ hiÖn tuîng........ mét gu¬ng ph¼ng, bÞ h¾t l¹i theo....... 
	A. tia s¸ng truyÒn tíi - mét huíng x¸c ®Þnh. 	
 B. tia s¸ng truyÒn tíi - huíng kh¸c.
 	C. ¸nh s¸ng chiÕu vµo - nhiÒu huíng kh¸c nhau. 	
 D. tia s¸ng gÆp - huíng nguîc l¹i. 
 Bài 25.Mét ®Þa phu¬ng Y cã nhËt thùc mét phÇn khi:(Chän c©u tr¶ lêi sai) 
	A. §Þa phu¬ng ®ã chØ nh×n thÊy mét phÇn mÆt trêi
 	B. §Þa phu¬ng ®ã n»m trong vïng bãng nöa tèi cña mÆt tr¨ng vµ ë ®ã nguêi ta chØ nh×n thÊy mét phÇn mÆt trêi 	
	C. §Þa phu¬ng bÞ mÆt tr¨ng ch¾n mét phÇn ¸nh s¸ng tõ mÆt trêi truyÒn tíi	
	D. §Þa phu¬ng ®ã chØ nh×n thÊy mét phÇn mÆt tr¨ng 
 Bài 26 Chän tõ thÝch hîp ®iÒn vµo chç trèng cña c©u sau ®©y: Gu¬ng soi thuêng dïng cã mÆt gu¬ng lµ........... 
	A. mét mÆt ph¼ng, nh½n bãng. 	
 B. mÆt ph¼ng 	
 C. mÆt t¹o ra ¶nh. 	
 D. nh½n bãng. 
II.Phần tự luận:
Bai 1: Haõy veõ aûnh cuûa muõi teân ôû hình beân döôùi? (2ñ)
Bai 2: Cho göông phaúng vaø ñieåm M nhö hình. Haõy xaùc ñònh vuøng nhìn thaáy aûnh M’. (1ñ)
M.
Bai 3 : Treân hình, SI laø tia tôùi. Goùc taïo bôûi SI vôùi moät göông phaúng baèng 20o. Haõy veõ tieáp tia phaûn xaï (vaøo hình veõ) vaø tính goùc phaûn xaï ?
 S
 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /
 I
Bài 4: hãy phát biểu định luật phản xạ ánh sáng
Bài 5: Cho g­¬ng ph¼ng G vµ 2 ®iÓm A, B nh­ h×nh vÏ.
VÏ ¶nh a’ cña t¹o bëi g­¬ng ph¼ng G.
VÏ mét tia tíi AI ®Õn g­¬ng sao cho tia ph¶n x¹ ®i qua B.
Gi¶ sö ë bµi to¸n trªn nÕu tia tíi AI hîp víi mÆt g­¬ng mét gãc 350 th× tia ph¶n x¹ hîp víi tia tíi mét gãc bao nhiªu.
Gi¶ sö ®iÓm A c¸ch g­¬ng 2,4 cm th× kho¶ng c¸ch A a’ b»ng bao nhiªu?
.B
 A .
G
cách trình bày bài tự luận để ko bị mất điểm khi đi thi:
Bài 1:
-Veõ ñuùng nhö hình beân 2ñ.
-AÛnh veõ baèng neùt lieàn tröø 0,5ñ.
-Thieáu kí hieäu baèng nhau tröø 0,5ñ
Bài 2:
Veõ ñöôïc aûnh M’ :0,5ñ
-Xaùc ñònh ñuùng vuøng nhìn thaáy M’ laø : töø I1R1 ñeán I2R2 :0,5ñ
- Thieáu kí hieäu baèng nhau tröø 0,5ñ